ارزیابی درونی

این پژوهش در این چارچوب نظری مطرح می شود که طبق تعالیم اسلامی و تصریح دانشمندانی مانند استاد مطهری، علم دینی عبارت است از: یک: علمی مبتنی بر مبانی اسلامی و توحیدی (دیدگاه مبناگرایانه)؛ دو: علم نافع (دیدگاه غایت گرایانه). ملاک نافع بودن علم نیز نیازهای فرد و جامعه اسلامی است. به عبارت دقیق تر، نافع بودن علم را می توان در دو بُعد دنبال کرد: یک: پاسخ به پرسش های (عمدتاً) فردی؛ دو: حل مسئله های (عمدتاً) اجتماعی. مسئله اصلی این پژوهش را می توان چنین تقریر کرد که اولاً: روش متعارف در مطالعات ارزیابی علوم (به معنای رشته های علمی دانشگاهی) چیست و چه عیوب و کاستی هایی دارد؟ ثانیاً: با پذیرش و مبنا قراردادن تقریر غایت گرایانه از علم دینی، آیا می توان نافع بودن علم را به صورت کمّی و عددی نشان داد؟ چگونه؟ با هدف مذکور، در این مقاله پس از نقد رویکرد غالب در مطالعات ارزیابی علوم که با عنوان «علم سنجی» شناخته می شود، تلاش خواهد شد با الگوگیری از روش ارزیابی درونی مراکز علمی، ارکان اصلی و فرعی و شاخص های قابل اندازه گیریِ عددی علم دینی طراحی شود. در پایان، تأثیر این نگاه در مطالعات کاربردی علم در مدیریت تحول علوم انسانی اسلام بررسی خواهد شد.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی چالش های موجود در ارزیابی درونی گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را 20 گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های دولتی ایران تشکیل می دهد با توجه به تعداد اندک جامعه، همگی آنها مورد پژوهش قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته و به منظور تجزیه و تحلیل آنها، از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد استقبال کم گروه های آموزشی به دلیل زیاد بودن ملاک ها و نشانگرهای ارزیابی درونی و استفاده کم از نتایج ارزیابی در تصمیم گیری ها، از جمله چالش های ساختاری در ارزیابی درونی این گروه هاست. نداشتن تجربه و تخصص کافی برای اجرا، و نبود ثبات مدیریتی در سطح گروه آموزشی و دانشگاه، از جمله چالش های اجرایی ارزیابی درونی بیان شده اند. همچنین، مهم ترین چالش های انگیزه ای در ارزیابی درونی گروه ها به ترتیب شامل: نبود سازو کارهای تشویقی و پاداش دهنده برای اعضای هیئت علمی و مشغله های اعضای هیئت علمی از قبیل تراکم واحدهای تدریس و فعالیت های اجرایی بود. نتیجه گیری: ارزیابی درونی به عنوان پایه و اساس تضمین کیفیت، در گروه های آموزشی علم اطلاعات و دانش شناسی نظام مند نیست؛ لذا فعالیت های ارزیابی درونی به شائبه ظاهری بودن دچارند.    

هدف: هدف از این پژوهش بررسی وضعیت استفاده از فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی در گروه های آموزشی مهندسی براساس نتایج حاصل از گزارش های ارزیابی درونی می باشد. روش: به منظور انجام پژوهش حاضر از روش فرا-تحلیل استفاده شده و گردآوری داده ها از طریق تحلیل گزارش های نهایی ارزیابی درونی گروه های مذکور صورت گرفته است. در تدوین این پژوهش از نتایج گزارش های ارزیابی درونی 80 گروه آموزشی مهندسی دانشگاه های دولتی تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که مجری طرح ارزیابی درونی بوده و در زمان تدوین پژوهش، گزارش آنها مورد تأیید بخش ارزشیابی آموزشی سازمان سنجش آموزش کشور بوده ، استفاده گردیده است. بر این اساس نشانگرهایی که در ارزیابی کاربرد فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی در عامل فرایند تدریس و یادگیری مورد استفاده قرار گرفته بودند در سه حوزه فناوری های اطلاعات و ارتباطات: 1-دانش و آگاهی، 2- مهارت و به کارگیری و 3- زیرساخت ها و امکانات بررسی شدند. یافته ها: تحلیل داده ها بیانگر این است که میزان آشنایی اعضای هیأت علمی با کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در سطح مطلوب قرار داشته و آگاهی دانشجویان از تاثیر فناوری های اطلاعات در بالا بردن کیفیت تدریس دارای مطلوبیت نسبی می باشد، بنابراین دانش و آگاهی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات با امتیاز (5/2) در سطح مطلوب بوده و مهارت و بکارگیری فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی با امتیاز (2) از مطلوبیت نسبی برخوردار می باشد. امتیاز محاسبه شده برای زیرساخت ها و امکانات فناوری ها (6/1) نشان دهنده سطح نامطلوب این حوزه می باشد. در نهایت برای بهبود و ارتقای کیفیت آموزشی و استفاده مؤثر از این فناوری ها پیشنهادهایی ارائه شده است.

هدف این پژوهش، ارزیابی درونی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور (با رویکرد میزان دست یابی به اهداف) است. روش انجام این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را نیز کلیه کارکنان بخش اجرایی سازمان در مراکز آموزشی سازمان تشکیل داده اند. از آنجایی که اجرای ارزیابی درونی شامل همه مراکز سازمان است. بنابراین، از روش سرشماری در این پژوهش بهره برده شده است. این پژوهش، میزان مطلوبیت دست یابی مراکز به اهداف طراحی شده در ارزیابی درونی را با 8 هدف اصلی و 29 هدف جزئی و با توجه به عوامل طراحی شده مورد بررسی قرار داده است. یافته ها حاکی از آن است که میزان دست یابی به دو هدف اصلی ارتقاء و بهبود عملکرد آموزشی( کمی و کیفی) مراکز آموزش فنی و حرفه ای بر اساس استاندارهای تعریف شده ، و کمک به مراکز آموزش فنی و حرفه ای در شناسایی قابلیت ها و به فعلیت رساندن آنها، در سطح متوسط مطلوبیت و 6 هدف اصلی دیگر در سطح مطلوبیت خوب قرار دارند. همچنین، از جمله مهم ترین عوامل مؤثر در عدم دست یابی به اهداف آموزشی توسط مراکز آموزشی سازمان را می توان به عدم تنوع در روش های اجرای آموزش های فنی و حرفه ای، عدم توجه به تنوع مخاطبین در آموزش و عدم کیفیت مناسب نیروی انسانی دانست.

پژوهش حاضر حاصل تحلیل محتوای کتاب آزمون در زبان انگلیسی،:نظریه ها و کاربردها  نوشته فرهادی، جعفرپور و بیرجندی- که یکی از مهم ترین و فراگیرترین منابع درس آزمون سازی گرایش های مختلف رشته  زبان انگلیسی است- می باشد. طی این پژوهش، با به کارگیری چارچوب ارزیابی کتب مک دانه، شاو، و ماسوهارا (2013)، به بررسی همه جانبه اثر در قالب دو مرحله ارزیابی بیرونی و درونی پرداخته شد.  مصادیق عینی اظهارات و مفروضات  مستخرج نویسندگان  در مقدمه کتاب،  ازجمله زبان و بیان روان ، جامع بودن مطالب، چینش منطقی مطلوب مطالب و مرتبط بودن  آن با بافت ایران طی بررسی خط به خط کتاب در مرحله ارزیابی درونی  مورد بررسی قرار گرفتند تا میزان پوشش و نمود آن ها در قالب شکل، محتوا، و روش شناسی اثر مشخص گردد. متعاقبا نقاط قوت و ضعف  هر زمینه ای با استناد به اصول پذیرفته شده و جدیدترین یافته های رشته به تفکیک ارائه شده اند. در پایان پیشنهادهایی  جهت بهبود کتاب در ویرایش های احتمالی آتی  آمده است.

 توانایی حرفه ای را می توان ارتباط پیچیده ای میان سه مقوله دانش، مهارت و نگرش به حساب آورد. بدین منظور، یک برنامه آموزش مهندسی باید بتواند دانش آموختگانی تربیت کند که ضمن داشتن دانش کافی از مبانی علوم و مهندسی، مهارت و توانایی در ارتباطات، کارگروهی و خود آموزی و نیز نگرش درستی به محتوای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مهندسی و آموزش مداوم داشته باشند. هر برنامه آموزش مهندسی باید علاوه بر اهداف تعریف شده، نظامی برای ارزیابی دستاوردها؛ یعنی میزان دستیابی به این هدفها داشته باشد تا بتواند میزان آمادگی دانش آموختگان خود را برای مواجهه با واقعیتهای دنیای کار ارزیابی کند. در کشور ما، با وجود افزایش بی سابقه تعداد مراکز آموزشی و تنوع برنامههای درسی در طی دو دهه گذشته، توجه مشابهی به ارزیابی مستقل برنامه های آموزشی و محصولات آنها؛ یعنی دانش آموختگان صورت نگرفته است. به دنبال تأسیس انجمن آموزش مهندسی ایران در سال 1388، برقراری سازکاری برای ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی در دستورکار قرار گرفت. در همین خصوص، سازمان ارزشیابی آموزش مهندسی ایران، شکل گرفت. فرایند ارزشیابی مورد نظر این سازمان متشکل از دو مرحله ارزیابی درونی و بیرونی است. ارزیابی درونی توسط خود مؤسسه آموزشی و با در نظرگرفتن ملاکهای از پیش تعیین شده صورت می گیرد. ارزیابی بیرونی را نیز سازمان ارزشیابی انجام می دهد و با توجه به گزارش ارزیابی درونی، میزان دستیابی به دستاوردهای آموزش مهندسی و بهبود کیفیت برنامه را می سنجد. در مقاله حاضر سازکاری برای اجرای فرایند ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی ایران، شامل ارزیابیهای درونی و بیرونی، عرضه می شود

به دنبال تأسیس انجمن آموزش مهندسی ایران ایجاد سازکاری برای ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی در دستور کار قرارگرفت. این بررسیها به تأسیس سازمانی مستقل برای ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور منجر شد. وظیفه اصلی این سازمان اعتبار سنجی کارایی برنامه های آموزش مهندسی کشور است. میزان کارایی یک برنامه آموزشی با تواناییها و دستاوردهای کسب شده دانش آموختگان آن سنجیده می شود. پیش نیاز هر فرایند ارزشیابی، ارزیابی درونی برنامه توسط خود مؤسسه آموزشی است. ارزیابی درونی با تعریف هدفهای برنامه و درسها، برحسب دستاوردهای یادگیری دانشجویان، آغاز می شود. سپس، روشهای ارزیابی انتخاب و با استفاده از آنها داده های مناسب گردآوری می شود. مرحله نهایی این فرایند تبدیل داده های گردآوری شده به اطلاعاتی است که اعمال آنها به بهبود برنامه منجر شود. ارزیابی درونی حالتی چرخه ای و مداوم دارد و بازخوردهایی که از هر مرحله گرفته می شود، بر اقدامات بعدی تأثیر می گذارد. حاصل ارزیابی درونی پرسشنامه تکمیل شده ای است که همراه با مستندات لازم برای مؤسسه ارزشیابی ارسال می شود. ارزیابی درونی زمانی قابل بررسی توسط مؤسسه ارزشیابی است که به گونه ای استاندارد انجام شده باشد. هدف این مقاله پیشنهاد رویه ای اجرایی برای ارزیابی درونی برنامه های آموزش مهندسی کشور است. این الگو، با توجه به برایند آنچه در سطح جهان به ویژه در آمریکای شمالی رایج است، تدوین شده است که پس از تصویب به عنوان رویه مورد تأیید سازمان ارزشیابی آموزش مهندسی ایران به کار گرفته خواهد شد.

هدف این مطالعه ارزیابی درونی گروه مهندسی الکترونیک دانشگاه شهید بهشتی بود و کوشش شد تا با رویکردی سیستمی وضعیت مؤلفه های عمده و اصلی دروندادی، فرایندی و بروندادی گروه مشخص، نکات قوت و ضعف گروه شناسایی و در نهایت، پیشنهادهایی برای بهبود و ارتقای کیفیت گروه ارائه شود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و هدف آن در زمره تحقیقات کاربردی است؛ جامعه آماری مورد مطالعه مدیرگروه، اعضای هیئت علمی، دانشجویان (کارشناسی و تحصیلات تکمیلی)، دانش آموختگان، مسئولان کتابخانه، رئیس دانشکده و معاونان آموزشی و پژوهشی دانشکده برق و کامپیوتر بوده اند که از این میان، مدیر گروه، اعضای هیئت علمی، مسئولان کتابخانه، رئیس دانشکده، معاونان آموزشی و پژوهشی به طور کامل و از بین دانشجویان کارشناسی 103 نفر، دانشجویان تحصیلات تکمیلی 38 نفر و دانش آموختگان 112 نفر با استفاده از جدول مورگان و به روش تصادفی نسبی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات و داده های لازم از پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه سازمان یافته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی و آمار استنباطی (تحلیل واریانس یکراهه و آزمون شفه) استفاده شد. با توجه به نتایج ارزیابی امتیاز نشانگرهای دروندادی گروه مهندسی الکترونیک 92/1، نشانگرهای فرایندی گروه مهندسی الکترونیک 16/2 و نشانگرهای بروندادی گروه مهندسی الکترونیک 86/1 بوده است. به طور کلی، در جمع بندی وضعیت گروه در تمام عوامل مورد بررسی در سطح نسبتاً مطلوب و مشابهی قرار گرفت که حکایت از ضرورت تلاش و فعالیت بیشتر اعضای گروه و مسئولان ذی ربط در تمام عوامل مورد بررسی دارد که از آن جمله می توان به جذب اعضای هیئت علمی با تجربه، به کارگیری روشهای تدریس متنوع و متناسب با برنامه های درسی در فرایند یادهی و یادگیری، هماهنگ کردن موضوعات درسی با نیازهای فرد و جامعه، ایجاد انجمن دانش آموختگان و افزایش کمّی و کیفی امکانات آموزشی و پژوهشی  اشاره کرد.

ارزیابی درونی گروههای آموزشی دانشگاهها فرایندی است که در آن اعضای هیئت علمی گروهها در خصوص عملکرد خود قضاوت و تعیین می کنند که از نظر کیفیت در ابعاد مختلف در چه جایگاهی قرار دارند و پس از مشخص شدن سطح کیفیت عملکرد خود، می توانند از نتایج به دست آمده به عنوان دا ده هایی برای برنامه ریزی به منظور بهبود فعالیتهای آینده استفاده کنند. لذا، با توجه به اینکه گروههای آموزشی به عنوان زیر نظام دانشگاهها به حساب می آیند و بهبود کیفیت دانشگاهها وابسته به بهبود کیفیت گروههای آموزشی است، ارزیابی درونی در گروههای آموزشی می تواند گامی مؤثر در رشد کیفی نظام آموزش عالی باشد. ارزیابی درونی با جمع آوری اطلاعات، تحلیل و بازخورد آن می تواند پشتیبان تصمیم گیریهای مدیریت باشد؛ لذا، با توجه به ارزیابی درونی صورت گرفته در برخی از گروههای فنی و مهندسی دانشگاه شاهد، در پژوهش حاضر گزارشهای ارزیابی درونی تأیید شده برای اهداف: 1. بررسی سازکار اعتبارسنجی در گروههای مهندسی دانشگاه شاهد؛ 2. بررسی سطح کیفی گروههای مهندسی دانشگاه شاهد؛ 3. بررسی پیشنهادهای گروههای آموزشی در خصوص بهبود کیفیت؛ 4. بررسی راهکارهای کاربست پیشنهادهای ارائه شده از ارزیابی درونی گروههای آموزشی تحلیل شده است. به منظور اجرای پژوهش حاضر از روش مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک و  نیز تحلیل محتوای گزارشهای تأیید شده ارزیابی درونی در سه گروه آموزشی گروه مهندسی برق قدرت، گروه مهندسی کامپیوتر و گروه مهندسی پزشکی استفاده شد. پس از بررسی پیشنهادهای ارائه شده توسط گروههای مجری ارزیابی درونی، پیشنهادهای کلیدی استخراج و در خاتمه چارچوبی در خصوص کاربست پیشنهادهای مذکور برای بهبود و ارتقای کیفیت آموزشی و پژوهش ارائه شده است.

همزمان با پایان یافتن قرن بیستم و آغاز هزاره جدید بسیاری از کشور های جهان بازنگریهای گسترده ای، به خصوص در زمینه آموزش عالی و به تبع آن آموزش مهندسی، داشته اند. در همین زمینه، سازمانهای جهانی و در رأس آن یونسکو، به همراه انجمنهای علمی و حرفه ای ملی و بین المللی، اقدامات گسترده ای در زمینه بازنگری وضعیت آموزش عالی و ارائه راهکارهایی برای آینده داشته اند. بدین ترتیب بود که آموزش مهندسی برای همگامی با پیشرفتهای دنیای مدرن و تربیت مهندسانی شایسته متحول شد. این بازنگریها از الگوی کم و بیش یکنواختی پیروی کرده و بر این پایه استوار است که بازنگری باید به گونه ای انجام شود که تولیدات برنامه حداقل دستاوردهای تعیین شده برای یک دانش آموخته مهندسی را کسب کنند. امروزه، بازنگری برنامه های آموزش مهندسی به دو صورت متمرکز و نامتمرکز صورت می گیرد. بازنگریهای متمرکز به صورت مقطعی انجام می شود و معمولاً در آن مسائل کلان آموزش مهندسی مورد توجه قرار می گیرد؛ این در حالی است که بازنگریهای نامتمرکز که معمولاً مؤسسات آموزشی انجام می دهند، فرایندی دایمی و بر ارتقای برنامه از طریق ارزیابی درونی آن متمرکز است. در کشور ایران کلیه فعالیتهای مربوط به برنامه ریزی آموزش مهندسی و بازنگری آن در چند دهه گذشته به صورت متمرکز صورت می گرفته است. با گذشت بیش از یک دهه از آخرین دور بازنگری برنامه های آموزش مهندسی کشور، بار دیگر بازنگری این برنامه ها در دستور کار قرار گرفته است. در این مقاله ضمن مرور سازکار بازنگری در جهان، الگویی برای ارزیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور عرضه شده است.

در یکی دو دهه گذشته نهضتی جهانی برای بازنگری آموزش مهندسی، ارزشیابی نتایج آن و ایجاد همگرایی بین ارزشیابیهای صورت گرفته در کشورهای مختلف ایجاد شده است. اصل مورد توافق در تقریباً همه این بررسیها برداشتن تمرکز از ورودیهای آموزش (آنچه دانشگاه عرضه می کند) و تمرکز آن بر خروجیها (آنچه دانشجویان کسب کرده اند) بوده است. بدین منظور، حداقل دستاوردهای مورد انتظار از یک دانش آموخته مهندسی تعیین شده است. توافق در باره دستاوردهای پایه آموزش مهندسی، زمینه لازم را برای دستیابی به الگوی یکنواخت ارزشیابی این برنامه ها در سطح بین المللی فراهم کرده است. ارزشیابی آموزش مهندسی معمولاً در دو مرحله ارزیابی درونی و بیرونی صورت می گیرد. ارزیابی درونی را خود مراکز آموزشی و ارزیابی بیرونی را مؤسسات مستقل ملی انجام می دهند. ارزیابی بیرونی زمانی موفق است که بر مبنای استانداردی مشخص و به صورتی یکنواخت و بی نظر انجام شود تا نتایج آن بتواند مورد تأیید همه طرفهای ذی نفع قرارگیرد. به دنبال تأسیس مؤسسه ارزشیابی آموزش مهندسی ایران در سال 1390، فرایند ارزشیابی برنامه های آموزش مهندسی کشور تهیه شد. در این مقاله سازکار طراحی شده برای ارزیابی بیرونی برنامه های آموزش مهندسی کشور عرضه شده است.

برنامه های درسی به عنوان یکی از مهمترین عناصر و دروندادهای نظام آموزشی به شمار می روند. امروزه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی درصدد هستند تا با استفاده از روش های مختلف به ارزیابی کیفیت برنامه درسی در گروه های آموزشی پرداخته، به نقاط ضعف و قوت آن ها پی برده و اقدامات مناسبی را در جهت اصلاح و بهبود کیفیت آن انجام دهند که یکی از این روش ها اجرای فرایند ارزیابی درونی در سطح گروه های آموزشی می باشد. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت برنامه درسی در80 گروه آموزشی مهندسی دانشگاه های تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سراسر کشور براساس نتایج حاصل از ارزیابی درونی انجام شده است. روش تحقیق مقاله حاضر تحلیل اسنادی و فرا- تحلیل می باشد و کیفیت برنامه درسی در گروه های مذکور با استفاده از 5 ملاک و40 نشانگر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتیجه ارزیابی ملاک ها و نشانگرهای این عامل در گروه های مذکور نشان دهنده مطلوبیت نسبی آن می باشد. در خاتمه پیشنهادهای اساسی برای بهبود کیفیت برنامه درسی در گروه های آموزشی مهندسی ارائه شده است.

ارزیابی درونی فرایند مطالعه وضعیت نظام دانشگاهی و کیفیت گروههای علمی توسط خود اعضای نظام است که می تواندزمینه سازتحولیدر نظام آموزش عالی باشد. هدفپژوهش حاضر ارزیابی درونی گروه مهندسی عمران دانشگاه ملایر در جهتتوسعهوبهبودکیفیتگروهمهندسی عمراندانشگاهو ارائه راهکارهایی برای آناست. بهاینمنظور،پسازملاک قرار دادن مؤلفه هایالگوی CIPP، برایارزیابیدرونیگروهموردمطالعه، هفتعامل شامل: 1 هدفها: مدیریتوسازماندهی؛2 هیئت علمی؛ 3 دانشجویان؛4 دوره هایآموزشیوبرنامه های درسیوغیردرسی؛5 فرایندیاددهیویادگیری؛6 دانش آموختگان؛7 امکاناتو تجهیزاتآموزشیوپژوهشی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. به منظورارزیابیعواملفوق47ملاکو182گویهدرنظر گرفتهشد.هرکدامازاینگویه هابااندازه گیرییکیاچندمتغیرهمراهبود.پژوهش از نوع کاربردی است و در آن از روش تحقیق توصیفی پیمایشی استفاده شد.ابزارهایمورداستفادهبرایجمع آوریاطلاعاتشاملپرسش نامه، مصاحبه، بازبینهوتحلیل داده هایلازمبود. یافته های پژوهش نشان می دهد به جز عامل هیئت علمی، که در سطح مطلوبی قرار داشت، بقیه عوامل ارزیابی درونی گروه عمران دانشگاه ملایر در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.به عبارت دیگر،دروضعیتموجودگروهدرسطحنسبتاًمطلوبقرارداشت؛ارتقای کیفیت گروه مستلزم رفع نواقص از سوی مسؤلان دانشگاه و برنامه ریزان گروه است.  

تحقق عملی اندیشه ایجاد شبکه ارزیابی کیفیت دانشگاه های کشور در سایه ترغیب دانشگاه ها به پیاده سازی و اشاعه فرهنگ ارزیابیدرونیآموزش هاگرهخوردهاست.این مهم با تغییر رویکردهای بین المللی در حوزه آموزش مهندسی و پدیده اعتبارسنجی دوره های کارشناسی مهندسی با استاندارد و شایستگی های موردتوافق ضرورت یافته است. نقطه اشتراک نظام های نوین آموزش مهندسی دیدگاه پیامدمحور بوده است که قائل بر طراحی، اجرا و ارزیابی درس های مهندسی با مرکزیت برون دادها است. این رویکرد که مغناطیس حرکت خود را از اهداف تنظیم شده برنامه و به تبع آنها اهداف یادگیری درس می گیرد، ساختار ویژه ای برای تطبیق با ملاک های اشاره شده مراکز اعتبارسنجی و شاخص های ارزیابی درونی و برونی دانشگاه ایجاد می کند. نقش طرح درس به عنوان چراغ هدایت درس در شکل دهی و انسجام رویکردهای آموزشی و سنجشی سیستم پیامدمحور کلیدی و راهبردی است. لذا بازنگری ساختاری آن برای استفاده بهینه ضروری است. در این نوشتار درس «تحلیل سیستم های انرژی الکتریکی 2» در قالب طرح درس پیشنهادی معرفی می شود و زوایای راهبردی کاربردی آن در پیشبرد ارزیابی های درونی کیفیت آموزش گشوده می شود. نتایج حاکی از قابلیت های طرح درس پیشنهادی در سنجش سطح دست یافت های یادگیری، حیطه تمرکز یادگیری، تعیین اهرم های تغییر راهبردی در پوشش حداکثری سطوح تفکر بالاتر یادگیری، و پی ریزی برنامه بهبود مدیریت درس بوده است. در انتها یک مدل برنامه ریزی خطی به عنوان نقطه ثقل بهینه در طرح ریزی برنامه بهبود درس معرفی می شود.

 این پژوهش با هدف اصلی اجرای ارزیابی درونی در گروههای آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه تربیت مدرس و به منظور ارائه تحلیلی جامع از کیفیت موجود گروهها و پیشنهادهایی برای بهبود و ارتقای آن انجام شده است. در این پژوهش 7 عامل، 22 ملاک و 81 نشانگر برای ارزیابی درونی مورد استفاده قرار گرفتند. در این خصوص، از چهار جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی، مدیران گروهها، دانشجویان و دانش آموختگان با استفاده از ابزار پرسشنامه، اطلاعات لازم جمع آوری شد و در تحلیل آن به روش میانگین وزنی به کمک نرم افزار SPSS، و با توجه به الزامات تعیین شده، وضعیت عوامل، ملاکها و نشانگرها در هر گروه در سه سطح مطلوب، نسبتاً مطلوب و نامطلوب تعیین شد که در نتیجه، عامل اول (اهداف)، عامل دوم (مدیریت و برنامه های توسعه گروه)، عامل پنجم (دانشجویان)، عامل ششم( تدریس یادگیری) و عامل هفتم (دانش آموختگان) نسبتاً مطلوب ارزیابی شدند و عامل سوم (امکانات و تسهیلات آموزشی، پژوهشی و رفاهی نامطلوب) و عامل چهارم (هیئت علمی) مطلوب ارزیابی شدند. همچنین، پیشنهادهایی برای ارتقای سطح کیفی گروهها ارائه شده است.

 با توجه به ارزیابی درونی در نمایان ساختن کیفیت و حفظ حیات و توسعه نظام دانشگاهی، در این پژوهش فرایند ارزیابی درونی با مشارکت اعضای هیئت علمی گروههای آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین انجام یافته است تا همگام با اجرای مراحل گوناگون آن هدف اصلی ارزیابی درونی که آگاهی یافتن اعضای هیئت علمی از وضعیت دقیق موجود خود است، فراهم شود. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دوره کارشناسی پیوسته در رشته مکانیک (طراحی جامدات) و دوره کارشناسی ناپیوسته در رشته های مکانیک (طراحی جامدات) و ساخت و تولید (ماشین ابزار و قالب سازی) و اعضای هیئت علمی و مدیران گروه این رشته ها بوده اند. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات روش کتابخانه ای و اسنادی و روش میدانی است و برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آمار توصیفی و استنباطی و از آزمون تجزیه واریانس یکطرفهONE WAY ANOWA بهره گرفته شده است. نتیجه بررسی ارزیابی درونی گروههای آموزشی رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین نشان می دهد که بین کیفیت آموزشی و تعیین معیارها و نشانگرها و بین مشارکت اعضای هیئت علمی در تعین معیارها و نشانگرها و ارتقای سطح کیفیت گروه رابطه وجود دارد. البته، دانشجویان نسبت به مدیران گروه و اعضای هیئت علمی این رابطه را کمتر مشاهده کرده اند و همچنین، بین ارزیابی درونی و افزایش میزان پاسخگویی در قبال عملکرد گروه آموزشی (مدیریت و اعضای هیئت علمی) رابطه وجود دارد و در نهایت ، ارزیابی درونی در یافتن نقاط قوت و ضعف گروه آموزشی تأثیر دارد. با اطلاع از این موضوع آنها خواهند توانست فاصله خود را با وضعیت ایده آل بسنجند و این خود مقدمه ای است که آنان در برنامه-ریزیهای آتی به گونه ای عمل کنند که بتوانند سطح کیفی گروههای آموزشی خود را ارتقا دهند.

 یکی از پیش نیاز های آموزش موفق تعیین هدفهای یادگیری مناسب برای برنامه آموزشی و درسهاست. استادان با آگاهی از هدفهای برنامه، محتوای درسها و روش تدریس خود را به گونه ای مناسب سامان می دهند. دانشجویان نیز با در دست داشتن هدفهای درس می توانند تأکید بیشتر را بر آن بخشهایی بگذارند که واقعاً لازم است فرا بگیرند. در پایان آموزش یک درس یا یک برنامه نیز استادان و دانشگاه مایل اند میزان دانش، مهارتها و نگرشهای منتقل شده به دانشجویان را بسنجند. "هدفهای یادگیری" آنچه را که دانشجویان از یک درس فرا گرفته اند مشخص میکند. "دستاوردها" نیز آنچه را که در عمل دانشجویان در پایان برنامه کسب کرده اند، تعیین می کند. آگاهی از میزان موفقیت آموزش ارائه شده از طریق روشهای ارزیابی درونی و بیرونی قابل حصول است. ارزیابی درونی را خود مؤسسه آموزشی و ارزیابی بیرونی را مراکز مستقل، همچون سازمان ارزشیابی آموزش مهندسی ایران، انجام می دهند. بر طبق الگویی که در بیشتر کشورها به کار گرفته می شود، ارزشیابی یک برنامه آموزش مهندسی نیازمند دستیابی به هشت ملاک عمومی و یک ملاک اختصاصی است. از این میان، ملاک 2 به هدفها و ملاک 3 به دستاوردهای آموزش اختصاص یافته است. نظر به اینکه دستیابی به این دو ملاک بیشترین اهمیت را در فرایند ارزشیابی دارد، در این مقاله نحوه تهیه و ساماندهی هدفها برای برنامه آموزشی و درسها و همچنین، دستاوردهایی که بر مبنای آنها میزان موفقیت آموزش تعیین می شود، ارائه می شود. رویه ارائه شده در این مقاله به عنوان الگویی برای ارزیابی درونی هدفها و دستاوردها توسط مؤسسات آموزشی و ارزیابی بیرونی برنامه توسط سازمان ارزشیابی آموزش مهندسی ایران پیشنهاد شده است.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی طرح های ارزیابی درونی و راه های توسعه اثربخشی آن در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده است. روش پژوهش، مطالعه موردی و منابع جمع آوری اطلاعات در این پژوهش شامل پنج گروه شامل: مدیران گروه های آموزشی و ارزیابان درونی که طرح های ارزیابی درونی را به اتمام رسانده اند(16)نفر، مدیران گروه و ارزیابان درونی که هنوز طرح های ارزیابی درونی را به اتمام نرسانده اند(35)نفر، مدیران گروه و اعضای هیأت علمی گروه هایی که هنوز درگیر اجرای طرح های ارزیابی درونی نشده اند(16)نفر، متخصصان موضوعی ارزش یابی(3)نفر و مدیران ستادی دانشگاه فردوسی مشهد(7)نفر در سال 1390بودند. برای جمع آوری اطلاعات با روش مصاحبه نیمه ساخت یافته از روش نمونه گیری هدفمند برای انتخاب مصاحبه شوندگان استفاده شد. یافته های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تفسیری- تأملی مورد تحلیل قرار گرفتند و اعتبار پژوهش با استفاده از نظر متخصصان تأیید شد. نتایج نشان داد که مهم ترین علل خودداری برخی گروه های آموزشی از انجام ارزیابی درونی در دانشگاه فردوسی مشهد؛ عبارتند از: عدم فرهنگ سازی، کمبود مشوق های مالی و پژوهشی و عدم وجود انگیزه. مهم ترین مشکلات فراروی مجریان طرح های ارزیابی درونی در حال اجرا عبارتند از: عدم همکاری اعضای هیأت علمی، عدم وجود پایگاه جامع اطلاعاتی و به روز نبودن اطلاعات دانشجویان- اعضای هیأت علمی و گروه و دانشکده. مهم ترین دلایل جهت عملیاتی نشدن راهکارها و پیشنهادهای ارائه شده در طرح های ارزیابی درونی عبارتند از: تأکید کم و عدم پیگیری عملیاتی شدن پیشنهادها توسط دفتر نظارت و ارزیابی، باز نشسته شدن یا جابه جایی مجریان و مدیران گروه های آموزشی طرح های خاتمه یافته. مهم ترین راهکارها جهت اثربخشی بیشتر طرح های ارزیابی درونی در دانشگاه فردوسی مشهد عبارتند از: افزایش مشوق های مالی و پژوهشی طرح و ایجاد انگیزه.

هدف کلی از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی درونی نیازهای آموزشی دانشجویان بر اساس سرمایه اجتماعی و نقش آن در ادراک آنان از جوّ آموزشی: مطالعه موردی: دانشگاه شیراز بود. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه شیراز بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای پس از انتخاب دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی و فنی و مهندسی به عنوان نمونه ی پژوهش، کلیه ی دانشجویان کارشناسی دانشکده های مذکور به پرسشنامه ها پاسخ کامل دادند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی سرمایه ی اجتماعی (ترک زاده و محترم، 1391) و ادراک دانشجویان از جوّ آموزشی (راف و همکاران، 1997) بود که بعد از محاسبه روایی و پایایی توزیع و گردآوری شد. داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری تی تست تک نمونه ای، همبستگی پیرسون و مدل معادله ساختاری با استفاده از رگرسیون چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد، از نظر دانشجویان میانگین سرمایه ی اجتماعی و مطلوبیت جوّ آموزشی و هر یک از ابعاد آنها از میانگین معیار (Q3) کمتر می باشد؛ ادراک دانشجویان از جوّ آموزشی از طریق سرمایه ی اجتماعی پیش بینی می شود (01/0≥ P و 58/0 = β). بدین ترتیب که رابطه ی مثبت و معناداری بین ادراک دانشجویان از سرمایه ی اجتماعی و جوّ آموزشی وجود دارد

پژوهش حاضر با هدف بررسی کیفیت اجرای طرح ارزیابی درونی گروه های آموزشی دانشگاه شهید بهشتی انجام شده است. روش پژوهش ترکیبی از نوع همزمان قیاسی و هدف آن در زمره تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری مورد مطالعه 70 نفر از اعضای هیئت علمی 17 گروه مجری طرح ارزیابی درونی دانشگاه شهید بهشتی بوده اند که از  این میان، 59 نفر با استفاده از جدول مورگان و به روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات لازم از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی(T تک نمونه ای، تحلیل واریانس چند متغیره و آزمون تعقیبی LSD) استفاده شد. همچنین برای تعیین روایی پژوهش حاضر از روایی صوری استفاده شده است و برای اطمینان یافتن از پایایی پرسشنامه  با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ  مقدار پایایی پرسشنامه 98 % برآورد شد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، کیفیت ابعاد «حوزه درونداد و فرایند اجرای طرح ارزیابی درونی» بالاتر از حد متوسط، کیفیت«حوزه برونداد اجرای طرح ارزیابی درونی»، پایین تر از حد متوسط و کیفیت «پیامدهای اجرای طرح ارزیابی درونی» در حد متوسط است. همچنین بررسی دیدگاه و نظرات اعضای هیئت علمی در مورد کیفیت اجرای طرح ارزیابی درونی بیانگر آن بود که برخی از نقاط اثرگذار و مثبت اجرای طرح ارزیابی درونی در گروه های آموزشی دانشگاه شهید بهشتی عبارت اند از: بهبود کیفیت فعالیت های آموزشی و پژوهشی گروه، برنامه ریزی و هدف گذاری واقع بینانه و روشن و جامع، دانش افزایی و توانمندسازی اعضای گروه، تعامل و مشارکت اجتماعی اعضاء در امور گروه، شناسایی و شناخت نقاط قوت و ضعف گروه، اعطای استقلال و اختیار به گروه، نیازسنجی درونی و بیرونی و برخی از مسائل و مشکلات اجرای طرح ارزیابی درونی در گروه های آموزشی دانشگاه شهید بهشتی عبارت اند از: فقدان پیگیری، اقدام و بازخورد از اجرای طرح، عدم هماهنگی و همکاری مطلوب بخش های مختلف اجرائی دانشگاه ضعف آگاهی بخشی و اطلاع رسانی از فرایندها و مقاصد طرح به اعضای گروه، فقدان کاربست نتایج و یافته های اجرای طرح در سطح گروه های آموزشی، کمبود بودجه و سرمایه انسانی برای اجرای طرح