مهارت آموزی

هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائه الگوی پارادایمی بازسازی و بهسازی نظام استاندارد مهارت در اداره کل آموزش فنی و حرفه ای خوزستان است. با بهره گیری از روش شناسی آمیخته (کمّی، کیفی) ، تکنیک سه سویه سازی (مصاحبه، بررسی اسناد و مدارک و پرسشنامه) و روش داده بنیاد، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و تحلیل شدند. بر اساس داده های کمّی و کیفی به دست آمده از پژوهش، الگوی پارادایمی بازسازی و بهسازی نظام استاندارد آموزشی در استان خوزستان و شهر اهواز بر اساس روش داده بنیاد ارائه شده است. در الگوی پارادایمی، برای تبیین بهتر نظریه مطرح شده، عناصر پنجگانه مرتبط با استانداردهای آموزشی در شهر اهواز (پدیده مورد مطالعه، شرایط علّی، زمینه تأثیرگذار، عامل های مداخله گر، راهبردهای مورد نظر و پیامدها) مورد توجه قرار گرفته شده است.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی تناسب برنامه های درسی(بر حسب عناصر برنامه درسی) در آموزش فنی و حرفه ای از منظر کارآموزان انجام شده است. پرسش های اصلی در این پژوهش به دنبال سنجش میزان تناسب ابعاد برنامه درسی ( هدف، محتوا، روش آموزش و ارزشیابی) در آموزش های فنی و حرفه ای است. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه کارآموزان (پسر و دختر) مراکز فنی و حرفه ای شهرستان سنندج، مشتمل بر1780 تن است. روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است و حجم نمونه 344 نفر تعیین شدند. روش پژوهش در این پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی است. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه 48 سؤالی طراحی شده از سوی پژوهشگر و بر مبنای 4 عنصر اصلی برنامه درسی ساخته شده است. جهت تجزیه وتحلیل آماری داده های پژوهش در سطح توصیفی از میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی، درصد فراوانی و در بخش آمار استنباطی از روش های t تک متغیره، تحلیل واریانس یکراهه و آزمون فریدمن استفاده شد . نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان t مشاهده شده در خصوص ابعاد سه گانه اهداف، محتوا و ارزشیابی، از t بحرانی (در سطح 05/0) کم تر برآورد شده است. بنابراین، بین آموزش های فنی و حرفه ای و این سه بعد، در حد متوسط، تناسب وجود دارد. t مشاهده شده در خصوص عنصر چهارم (روش)، از t بحرانی (در سطح 05/0) بیش تر است؛ بنابراین، میزان تناسب در اینجا بیش از حد متوسط است. همچنین F مشاهده شده در سطح 05 / 0 P ≤ معنی دار بوده و نشان دهنده آن است که بین تناسب آموزش های فنی و حرفه ای با عناصر برنامه درسی، تفاوت وجود دارد. بیشترین تناسب، به تناسب مربوط به عنصر روش با میانگین 09/3 و کم ترین تناسب به مؤلفه ارزشیابی با میانگین 84/2 گزارش شده مربوط می شود.

الگوی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت ( EFQM ) به عنوان اساسی ترین الگوی خودارزیابی، به سرعت در بخش های آموزشی ظهور و رواج پیدا کرد. این الگو به عنوان ابزار بهبود کیفیت در مؤسّسات آموزشی به کار می رود. این پژوهش، با هدف خود ارزیابی مرکز تربیت مربی کرج بر اساس این الگودر حوزه توانمندسازها انجام شده است. جامعه آماری مدیران، معاونین، مدرسان و مربیان بازآموز و سایر کارکنان مرکز تربیت مربی بودند که با روش نمونه گیری سرشماری کامل انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته با توجه به الگوی تعالی سازمانی، استفاده شد. یافته ها و نتایج، حاکی از این است که اگرچه همه معیارهای حوزه توانمندسازها (رهبری، خط مشی و استراتژی، کارکنان، مشارکت و منابع، و فرآیندها و نتایج) در سطح نسبتاً مطلوب برآورد شده است، اما معیارهای مدیریت امور کارکنان و مدیریت منابع و مشارکت ها پایین تر از حد متوسط هستند. در نهایت، مجموع امتیاز مرکز تربیت مربی از 500 امتیاز حوزه توانمندسازها برابر17/252 بود که در سطح متوسط برآورد شده است.

پژوهش توصیفی حاضر با هدف ارزشیابی کیفیت دوره های آموزشی مرکز آموزش مهارت های پیشرفته ارم مشهد انجام شده است. این مرکز به عنوان یکی از مراکز مهم و الگو در میان سایر مراکز ثابت سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور می باشد. برای انجام پژوهش از بین10 کارگاه و 122 دوره به اتمام رسیده در سال 1390، سه رشته با محوریت تدریس دو مربی انتخاب شد. سپس برای ارزشیابی کیفیت هر رشته 5 ملاک دروندادی با 10 نشانگر، 2 ملاک فرآیندی با 7 نشانگر و یک ملاک بروندادی با 5 نشانگر تدوین شد. یافته های نشانگر این است که دروندادها، فرآیندها و بروندادهای آموزشی در مرکز مهارت های پیشرفته ارم در سطح مطلوب قرار دارد . الگوی مورد استفاده در این پژوهش می تواند برای ازشیابی سایر مراکز سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور به کار برده شود.

هدف این پژوهش، ارزیابی درونی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور (با رویکرد میزان دست یابی به اهداف) است. روش انجام این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را نیز کلیه کارکنان بخش اجرایی سازمان در مراکز آموزشی سازمان تشکیل داده اند. از آنجایی که اجرای ارزیابی درونی شامل همه مراکز سازمان است. بنابراین، از روش سرشماری در این پژوهش بهره برده شده است. این پژوهش، میزان مطلوبیت دست یابی مراکز به اهداف طراحی شده در ارزیابی درونی را با 8 هدف اصلی و 29 هدف جزئی و با توجه به عوامل طراحی شده مورد بررسی قرار داده است. یافته ها حاکی از آن است که میزان دست یابی به دو هدف اصلی ارتقاء و بهبود عملکرد آموزشی( کمی و کیفی) مراکز آموزش فنی و حرفه ای بر اساس استاندارهای تعریف شده ، و کمک به مراکز آموزش فنی و حرفه ای در شناسایی قابلیت ها و به فعلیت رساندن آنها، در سطح متوسط مطلوبیت و 6 هدف اصلی دیگر در سطح مطلوبیت خوب قرار دارند. همچنین، از جمله مهم ترین عوامل مؤثر در عدم دست یابی به اهداف آموزشی توسط مراکز آموزشی سازمان را می توان به عدم تنوع در روش های اجرای آموزش های فنی و حرفه ای، عدم توجه به تنوع مخاطبین در آموزش و عدم کیفیت مناسب نیروی انسانی دانست.

نکات ضمنی که از آموزش پودمانی می توان استنباط کرد، این است که این آموزش ها به نوعی دنباله روی تفکر تیلوریسم است و مصداق آن در ویژگی های اساسی آموزش پودمانی وجود دارد. این مقاله در صدد است پیچیدگی های محیط کاری و نظام اشتغال را با توجه به تغییرات حاصله در ساختار الگوی تولید و ماهیت مشاغل در قالب پاردایم های جدید بیان کند. چرا که الگوی برنامه ریزی درسی فعلی آموزش پودمانی (یعنی تایلری) در قالب ساختار جدید تولید و مکانیزم بازار کار کارا نیست. برای برون رفت از این تنگنا، باید در کنار آموزش های تخصصی به آموزش مهارت های اشتغال زا به عنوان مهارت های تکمیلی در برنامه های درسی این دوره ها توجه شود. تبیین این امر یکی از اهداف مقاله حاضر است. هدف دیگر، علاوه بر به چالش کشیدن نظام موجود آموزش پودمانی، این است که با ارائه دورنمایی در صدد اصلاح و تغییر نگاه برنامه ریزان و سیاستگذاران در طراحی این دوره ها و توجه به مهارت های اشتغال زا در طراحی و تدوین پودمان های آموزشی است. در نهایت به منظور بهبود کمی و کیفی آموزش پودمانی راهکارهایی ارائه شده است.

تعیین تقاضای نیروی کار در بخش های مختلف اقتصادی برای سال های آتی، در حقیقت پیش بینی نیروی انسانی برای عرضه آموزش های مهارت بنیان و برنامه های کمّی توسعه ای با رویکرد آینده پژوهی است. هدف این مقاله ، پیش بینی تقاضای نیروی کار با روش برون یابی و بر حسب مشاغل مختلف متناظر با دوره های مهارت آموزی در سال های آینده است که باید در برنامه ریزی آموزش های مهارت بنیان لحاظ شود تا در بردارنده منافع کارفرمایان و صاحبان حرف و بر طرف کننده نیازهای بنگاه های اقتصادی به نیروی ماهر و شایسته باشد. روش برون یابی می تواند ترکیب و رفتار شغل های مختلف در آینده را شناسایی کرده و راه کارهای عملی مواجهه با آن را اتخاذ کند. یافته های پژوهش، مشاغل آینده را به تفکیک مشاغل منسوخ، مشاغل در حال منسوخ و مشاغل رو به افزایش، نشان می دهد.