مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
۳۸.
۳۹.
۴۰.
شهر قم
حوزههای تخصصی:
اگر چه قم در آینه اشعار شاعران نمود چشمگیر نداشته است؛ ولی باز از میان شعرها و جملات و ضرب-المثل هایی که به نحوی، نام قم در آنها وارد شده، و یا در ارتباط با قم ساخته شده اند، می توان دریافت که قم تا چه اندازه و در چه دوره و با چه لحن و بیانی کانون توجّه شاعران و مردمان بوده است. نویسنده در نوشتار حاضر کوشیده است نمود قم را در برخی از متون ادبی و نیز ضرب المثل و شعر رایج در فرهنگ عامه، مورد کاوش قرار دهد.
بررسی و سنجش تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی بر سلامت شهری (شهر مقدس قم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
سلامت شهروندان در شهرهای بزرگ از جمله مهمترین دغدغه های مسئولان شهری می باشد از جمله بحران های قرن 21 ظهور و شیوع بیماری ها می باشد. ساختارهای اجتماعی و اقتصادی در این بین دارای اهمیت بالایی می باشند. به گونه ای که زمینه بسیاری از بیماری هایی که شهروندان دچار آن هستند ریشه در همین عوامل اقتصادی و اجتماعی دارد. در سال های اخیر با توجه به تغییر سبک زندگی و ماشینی شدن زندگی در شهرهای بزرگ شمار افرادی که دچار بیماری و وضعیت نا سالم از نظر سلامتی هستند، روند رو به رشدی به خود گرفته است. با عنایت به مطاللب عنوان شده پژوهش حاضر که با هدف بررسی زمینه های بیماری شهروندان شهر قم انجام گرفته، با روش توصیفی با تاکید بر منایع کتابخانه ای صورت گرفته است به منظور انجام تحلیل دقیق با توجه به عدم همکاری سازمان ها و کمبود اطلاعات میدانی، پرسشنامه ای در میان مردم توزیع نموده است. حجم نمونه مطابق فرمول کوکران 330 نقر و روش توزیع پرسشنامه ها تصادفی ساده بوده است. به منظور انجام تحلیل ها از آزمون های ناپارامتریک t-test، همبستگی پیرسون میان برخی متغیرها و تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایح آزمون نشان دهنده این است که سلامت شهروندان از عوامل اقتصادی و اجتماعی بسیار متأثر بوده و عوامل مانند درآمد و مسکن، پاکیزگی محله، فضای سبز و باز و قابل پیاده روی دسترسی به تاسیسات بهداشتی و درمانی و یهرگیری از آموزش، از عوامل مهم تأمین سلامت شهروندان بوده است. امید می رود با استفاده از نتایج این پژوهش و پژوهش های مشابه، اقدامات لازم برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم صورت گیرد.
رابطه بلوغ عاطفی، حمایت اجتماعی ادراک شده و جو عاطفی خانواده در بین دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر ، بررسی رابطه بلوغ عاطفی، حمایت اجتماعی ادراک شده و جوعاطفی خانواده، در بین دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه و روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری پژوهش،کلیه دانش آموزان دخترسال سوم متوسطه شهرقم، درسال تحصیلی 96- 1395 ودرحدود 4980 نفر از دانش آموزان دخترراشامل می شد. 357 دانشجوی دختر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از بین کلیه دانش آموزان دختر انتخاب شدند ابزار های پژوهش، سه پرسشنامه ی جوعاطفی خانواده (هیل برن،1964)، حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و همکاران( 1988) و مقیاس بلوغ عاطفی (سینک و بهارگاوا،1991) بودند.طبق نتایج به دست آمده: 1.بین «بلوغ عاطفی» ،«حمایت اجتماعی ادراک شده» و«جو عاطفی خانواده» همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.2. حمایت اجتماعی ادراک شده و جو عاطفی خانواده می توانند بلوغ عاطفی را پیش بینی کنند. 2. تنها در متغیر«بلوغ عاطفی» تفاوت معناداری بین دانش آموزان ناحیه 1 و 4 مشاهده شد اما درمتغیرهای دیگر، تفاوت معناداری بین این دو ناحیه وجود نداشت. جهت پیشگیری از مشکلات تحصیلی و شغلی میتوان با برنامه ریزی صحیح درجهت ارتقای بلوغ عاطفی، جوعاطفی خانواده وحمایت اجتماعی ادراک شده بیش از پیش کوشید.
عوامل مؤثر بر تمایل به ادامه زندگی مجردی در بین جوانان شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این مطالعه با هدف بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به ادامه زندگی مجردی در بین جوانان شهر قم صورت گرفته است. در این مطالعه از نظریه های «کارکردگرایی ساختاری پارسونز»، «مدرنیزاسیون ویلیام گود»، «نوگرایی گیدنز» و به ویژه «فردگرایی توکویل» بهره گرفته شد. روش تحقیق، پیمایشی و از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته می باشد. جمعیت مورد بررسی شامل جوانان هرگز ازدواج نکرده 39-20 ساله شهر قم بوده که از بین آنان، حجم نمونه برابر با 269 نفر در نظر گرفته شد. نتایج بیان گر این است که پاسخگویان مرد تمایل دارند به طور میانگین تا سن 8/ 33 سالگی مجرد باقی بمانند، این رقم در بین پاسخگویان زن، 7/31 سال می باشد. نتایج آزمون فرضیات نیز بیان گر این است که از بین متغیرهای مستقل، متغیرهای نگرش مثبت به اشتغال زنان، فردگرایی، اعتماد اجتماعی، نگرش سنتی خانواده در انتخاب همسر و گرایش های دینی جوانان با تمایل به ادامه زندگی مجردی، رابطه مثبت دارند؛ درحالی که رابطه بین افزایش سطح تحصیلات و تمایل به ادامه زندگی مجردی تأیید نشد. به طور کلی، نتایج این مطالعه بیان گر این است که در تشویق جوانان به ازدواج، علاوه بر متغیرهای اقتصادی، باید متغیرهای فرهنگی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار گیرند.
بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ساختار کالبدی- فضایی شهر قم با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و توسعه زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۱
247 - 276
حوزههای تخصصی:
امروزه آگاهی از ساختار فضایی شهرها و دلایلی که در دوره های مختلف بر چگونگی گسترش فضایی آن حاکم بوده، برای کنترل گسترش آن ضرورت دارد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ساختار کالبدی-فضایی شهر قم با رویکرد آینده پژوهی می باشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، از حیث روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آینده پژوهی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی صورت گرفته است. روش جمع آوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. در این پژوهش از روش تحلیل ساختاری و تکنیک دلفی استفاده شده است. نرم افزارهای مورداستفاده در این پژوهش نرم افزار MIC MAC و ARC GIS می باشد. بر اساس مدل تحلیل ساختاری تعداد 38 شاخص در 6 گروه متغیر بر اساس مطالعات پیشین و نظر کارشناسان شناسایی و موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان تأثیرگذاری متغیرهای کالبدی و متغیر سیاسی – مدیریتی بسیار بیشتر از میزان تأثیرپذیری آن هاست و درواقع به عنوان مهم ترین متغیرهای مؤثر بر توسعه کالبدی – فضایی شهر قم شناخته شدند. از سوی دیگر در بین شاخص های موردسنجش، شاخص های تبدیل شدن شهرستان قم به استان در سال 1375 و ارتقاء شهر قم به مرکز استان، رونق تجارت و شکل گیری بازار و گسترش آن و سیاست های دولت و قوانین و مقررات شهری به عنوان مهم ترین شاخص های مؤثر شناسایی شدند.
تأثیر آموزش هوش معنوی بر مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال 99- 1398(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف :هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش هوش معنوی بر مسئولیت پذیری دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم بوده است . روش : روش تحقیق از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال 99-1398 بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای 60 دانش آموز انتخاب و به طور تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه مسئولیت پذیری نوجوانان نعمتی (1387) مورد استفاده قرار گرفت که از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار بود. گروه آزمایش طی 10 جلسه ی 90 دقیقه ای با استفاده از بسته ی آموزشی هوش معنوی بومی شده کینگ ( king, 2008 ) که با ادبیات تربیت اسلامی انطباق داده شد، مورد آموزش قرار گرفتند. تحلیل داده ها با روش تحلیل کواریانس انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد، تفاوت بین عملکرد دانش آموزان در مسئولیت پذیری و تمامی مؤلفه های آن بجز قانونمندی در دو گروه آزمایش و کنترل معنادار است. بنابراین می توان گفت آموزش هوش معنوی سبب افزایش مسئولیت پذیری در تمامی مؤلفه های آن بجز قانونمندی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال تحصیلی 99- 1398 می شود. نتیجه گیری :مطابق با نتایج این بررسی با تمرکز بر آموزش و رشد هوش معنوی نوجوانان می توان مسئولیت پذیری آن ها را ارتقاء داد.
مدل سازی میزان فرسودگی شهری و گونه شناسی بافت فرسوده شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نوسازی و مداخله در بافت فرسوده فرایندی پیچیده و چندبُعدی است. بسیاری از برنامه ریزان شهری بر اهمیت گونه شناسی و گونه بندی به عنوان اولین و مهم ترین گام در فرایند مداخله بافت های فرسوده شهری تأکید کرده اند. بر این اساس، تأکید این مطالعه بر ارائه روشی علمی و سیستمی برای شناسایی شاخص های مؤثر در فرسودگی و گونه بندی بافت فرسوده براساس شدت فرسودگی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری شامل 1609 بلوک فرسوده شهر قم است. تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت کمی و کیفی است و از روش های آمار استنباطی و با استفاده از نرم افزارهای SPSSو Arc GISبهره گرفته شده است. در این فرایند، نخست برای بررسی شاخص های مؤثر بر فرسودگی و سپس میزان فرسودگی بلوک ها با استفاده از مدل تحلیل عاملی نوع Rشاخص های پژوهش در چهار عامل کالبدی، جمعیتی-اجتماعی، اقتصادی، و زیست محیطی بارگذاری شدند و با توجه به میزان فرسودگی کل و با بهره گیری از روش تخمین تراکم کرنل گونه بندی شدند. نتایج یافته های پژوهش نشان می دهد شش عامل از عوامل اصلی و تأثیرگذار بر فرسودگی در شهر قم می باشند و این عوامل در مجموع 95 / 67 درصد فرسودگی شهری را تبیین می کنند. عوامل اقتصادی و جمعیتی-اجتماعی مهم ترین عوامل شناخته شدند و میزان فرسودگی با شاخص های اقتصادی از جمله قیمت زمین، گروه های شغلی و درآمدی، و امکانات و تسهیلات مسکن بیشترین ارتباط را داشته است. همچنین، در ارتباط با اولویت های توسعه و مداخله در بافت، نتایج تابع برآورد تراکم کرنل نشان داد پهنه های واقع در شمال و جنوب محدودهبافت فرسوده شهر از مستعدترین و بالاترین احتمال شدت و گسترش فرسودگی برخوردارند که براساس یافته های به دست آمده در اولویت بالایی جهت مداخله قرار می گیرند.
ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق شهری با استفاده از تکنیک ISM ,FAHP ,WASPAS در شهر قم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف به شمار می رود که مفهومی پویا و چندبعدی است و ناظر بر همه جنبه های عینی و غیر عینی زندگی است. از این رو، هدف از این تحقیق پاسخ به پرسش اصلی تحقیق مبنی بر وضعیت شاخص کیفیت زندگی و تعیین نقاط قوت و ضعف هر یک از معیارها در مناطق شهرقم بوده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و در آن گردآوری داده ها ابتدا به صورت کتابخانه ای و اسنادی و کمک از افراد خبره بوده و سپس پرسش نامه طراحی شده و به صورت میدانی تکمیل شده است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته می شود، شناخت دقیق مفهوم کیفیت زندگی و سنجش میزان رضایتمندی شهروندان از این مقوله در مناطق شهری قم است. تحلیل داده ها با استفاده از به کارگیری روش ISM،FAHP وWASPAS صورت پذیرفته است و نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار با داشتن ، ، به عنوان برترین مناطق انتخاب شدند. بدیهی است در انتخاب این مناطق، عواملی همچون امنیت بالای منطقه، دسترسی راحت تر به حمل و نقل عمومی، مراکز اداری بیشتر، وضعیت شغلی، ارتباط همسایگی بهتر و وجود امکانات فرهنگی مناسب دخیل بوده اند. همچنین، منطقه دو ومنطقه شش به دلایل وضعیت شغلی بدتر، اسکان خانوار کم درآمد و وضعیت نامناسب دردسترسی به خدمات و فروشگاه ها و دفع فاضلاب ب ه ترتیب دارای بدترین وضعیت از نظر کیفیت زندگی نسبت به سایر مناطق می باشند.
بررسی و شناسایی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر قم با روش تحلیل سلسله مراتبی AHP
منبع:
پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال چهارم آبان ۱۴۰۰ شماره ۴۱
110 - 93
حوزههای تخصصی:
هدف: شناسایی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یکی از دغدغه های مهم برنامه ریزان آموزشی و مدیریتی است. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر قم با روش تحلیل سلسله مراتبی AHP انجام شد. روش شناسی تحقیق: این پژوهش در دسته پژوهش های کاربردی و با ماهیت توصیفی پیمایشی قرار دارد. جامعه آماری شامل دو گروه بود؛ الف)30 نفراز مدیران ارشد و خبرگان در حوزه آموزش. ب)دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر قم که تعداد آنها بر اساس گزارش اداره کل آموزش و پرورش؛ 12613 نفر اعلام شده است. نمونه آماری برای جامعه اول: 30 نفر از مدیران ارشد و خبرگان در حوزه آموزش به روش نمونه گیری در دسترس و برای جامعه دوم: با توجه به فرمول کوکران، تعداد 375 نفر از دانش آموزان به روش خوشه ای طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها: از مصاحبه ساختارمند و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. یافته ها: عوامل زیر به ترتیب بیشترین تأثیر را بر پیشرفت تحصیلی دانش-آموزان متوسطه داشته اند؛ 1)عوامل اقتصادی، 2)عوامل خانودگی، 3)عوامل فردی، 4)عوامل آموزشی، و همچنین سهم هر یک از عوامل فردی، خانودگی، اقتصادی و آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متوسطه دوم شهر قم به ترتیب اولویت؛ سهم عوامل اقتصادی 128/0؛ سهم عوامل خانودگی 564/0؛ سهم عوامل فردی 230/0؛ و سهم عوامل آموزشی 078/0؛ به دست آمد. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان داد که عوامل اقتصادی در اولویت اول قرار دارد. بنابراین بقیه عوامل را می توان تحت تأثیر عامل اقتصادی دانست. چنانچه وضعیت اقتصادی بهتر شود؛ خود به خود عوامل دیگر یا حل شده و یا ضعیف خواهند شد.
سنجش فضایی- مکانی شهری به منظور مکان یابی مراکز انتظامی با تاکید بر روش Fuzzy (منطقه دو و چهار شهر مقدس قم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
توسعه شهرنشینی بعد از قرن نوزدهم، سکونتگاه های شهری را تبدیل به کلانشهرها و ابرشهرها نموده است. ظهور این پدیده برنامه ریزان و متولیان امور شهری را با چالش هایی در حوزه تامین امنیت شهروندان مواجه ساخته است. مکانیابی به معنای یافتن پهنه های دارای ظرفیت و متناسب به منظور بارگذاری کاربری های شهر، این پژوهش با رویکرد کاربردی و با روش توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است. در گام اول پس از دریافت لایه های مختلف کاربری های شهری موثر در مکان یابی مراکز انتظامی از سازمان ها و مراکز مختلف و پس از محاسبه اوزان معیارها و زیر معیار ها با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ، نقشه های فاصله در نرم افزار GIS ساخته شد. درادامه محدوده های مناسب به منظور توسعه کاربری انتظامی مشخص گردید.با بررسی وضعیت توزیع مراکز انتظامی در مناطق دو و چهار شهر قم مشخص شد پراکنش مراکز انتظامی شهر در این مناطق با توزیع فضایی نامتوازن مواجه است وصرفا چند کلانتری و مرکز انتظامی درتامین امینت شهر با مشکلات بسیاری مواجه اند. گستردگی محدوده های استحفاظی مراکز انتظامی و کلانتری ها در شهره های بزرگ ، کنترل محله ای را با مشکلات بسیاری مواجه می سازد.علاوه بر این کمبود زیر ساخت ها و امکانات پلیس نیز از جمله دلایل کاهش این نظارت هاست. در این پژوهش از طریق بررسی زیرساخت های شهری در مناطق دو و چهار پهنه های مناسب به منظور توسعه کاربری انتظامی شناسایی و توسط نقشه نمایش داده شد.
بررسی عوامل موثر بر تصویر ذهنی شهروندان از بافت فرسوده و راهکارهای بهبود آن (نمونه موردی بافت فرسوده اطراف مسجد جامع قم)
حوزههای تخصصی:
بافت های فرسوده شهری صرف نظر از گونه های متفاوت آنها محصول برخی کم توجهی های مدیریت شهری است که در طول زمان به صورت پهنه ای از شهر درآمده که فاقد پایداری و استحکام لازم کالبدی بوده ، دسترسی مناسبی برای خانه های آنها بوجود نیامده و از کمبود شدید خدمات رنج می برند . به همین دلیل با توجه به کیفیت پایین زندگی در بخشهایی از آنها محل سکونت اقشار محروم و مهاجران روستایی و بعضاً غیر ایرانی شده ودر نهایت به مکان های ناامن و با ناهنجاریهای فراوان اجتماعی در پایین ترین سطح کیفیت محیطی تبدیل شده اند . آنچه در کشور ما امر مداخله، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده را با مشکل روبرو کرده فقدان یک استراتژی مشخص متکی به شناسایی گونه های بافت فرسوده و عزم جدی مدیریت شهری برای نوسازی و بهسازی آنها بوده است. در بسیاری از عرصه ها بهسازی بافت و اقدام خرد و مشارکتی با مردم ساکن در آن، شیوه بسیار مطلوب و پایداری را ارائه می دهد که می تواند در طول دوره کوتاه مدت صورت پذیرد. شهر قم به واسطه داشتن حدود 1074 هکتار بافت تاریخی و فرسوده یکی از شهرهایی است که به وضوح با مساله فرسودگی روبروست و بافت مسکونی اطراف مسجد جامع قم، به واسطه موقعیت ویژه و همچنین واقع شدن در محدوده مرکزی و تاریخی شهر قم و فرسودگی این محدوده با مشکلات خاصی روبروست. یافته ها نشان داد بررسی میزان موافقت ساکنین نشان می دهد که 32 درصد با تخریب و نوسازی بناها کاملا ً موافقند 23 درصد موافقند، 20 درصد تا حدودی موافقند و کسانی هستند که به این محدوده علاقه دارند و قصد ادامه زندگی در محدوده را دارند. 15درصد از ساکنین محدوده با تعمیر و بازسازی محدوده موافق اما با تخریب و نوسازی مخالفند 10 درصد نیز از هرگونه تغییری در ابنیه و ساختمان های محدوده ناراضی هستند.
اسکان غیررسمی در شهر قم (مطالعه ی موردی محله ی شادقلی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
سرزمین سال چهارم بهار ۱۳۸۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)
10 - 21
حوزههای تخصصی:
موضوع این مقاله اسکان غیررسمی(حاشیه نشینی) در یکی از محلات شهر قم به نام شادقلی است، که در گذشته روستایی در غرب شهر قم بوده است. داده های اصلی در این تحقیق بیشتر با مطالعات میدانی و تهیه ی پرسش نامه حاصل شده است و در پردازش اطلاعات سعی شده است که اطلاعات به روش های کمی و ترسیمی ( مانند آمار نرم افزار Excel - نقشه - 2006 Auto CAD ) تبدیل گردد. یافته های تحقیق نشان می دهد: فشار مهاجرت های روستایی به محلات مجاورشادقلی (روستاهای سابق و جزء بافت غیررسمی ) مانند علی آباد سدیگان، شیخ آباد، سبب اتصال شادقلی به بافت سکونتگا ههای غیررسمی شده است محله ی شادقلی از هجوم مهاجران مصون مانده است و مهاجران حدود پانزده درصد از جمعیت شادقلی را تشکیل داده اند؛ علت آن به بافت قومی غالب (خلج) و ذخیره ی زمین برای فرزندان ذکور (خانه ی مستقل در زمان ازدواج ) باز می گردد. در اولویت بندی معضلات آن به نظر مؤلف، اولویت اول در ساماندهی اشتغال بخش غیررسمی است.
سنجش و ارزیابی میزان مشارکت محلی در اجرای طرح های بهسازی و نوسازی شهری (نمونه موردی منطقه دو شهر قم)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
سرزمین سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۶۳)
40 - 54
حوزههای تخصصی:
توسعه سریع شهرنشینی تأثیرات قابل توجهی بر بافت های قدیمی بر جای گذاشته است. هسته قدیمی شهرها، برای اسکان جمعیت زیادی که غالباً مهاجران سال های اخیر می باشند، پیوسته دچار تغییر شکل شده که فرسودگی بافت های مذکور را به همراه داشته است. جبران این آشفتگی جز با طرح های بهسازی و نوسازی به سختی ممکن است. آنچه در این بین اهمیت دارد مشارکت مردم به عنوان یک عنصر موثر است بر این اساس پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است سعی بر آن بوده با تنظیم پرسشنامه میزان این مشارکت ارزیابی گردد. روایی پرسشنامه با استفاده از آزمون مورد تایید قرار گرفته است به منظور تحلیل نتایج در نرم افزار spss از آزمون T نک نمونه ای استفاده شده است.نتایج این پژهش بیانگر خواست عمومی پایین و حداقلی مشارکت مردمی در اجرای این طرح ها و در ابعاد مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، کالبدی و مدیریتی هست.
مطالعه و بررسی روند و گسترش کالبدی- فضایی شهر قم با استفاده از مدل-های آنتروپی شانون، هلدرن و جینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امروزه مناطق شهری بخصوص کلان شهرها با جذب جمعیت، سرمایه و فعالیت، تبدیل به مراکز اصلی خدمات، تجارت، تولید، مصرف و سکونت شده و در مسیر پاسخگویی به نیازهای روزافزون خود، بسیاری از منابع انسانی و طبیعی را باچالش های اساسی مواجه نموده است. در این میان، مقوله شهرنشینی توده ای که به معنای افزایش فزاینده مهاجرت به شهرها، شهرنشینی گسترده، رشد فیزیکی شهرها و... می باشد، گریبانگیر بسیاری از شهرها، بویژه در کشورهای جهان سوم شده است. شهرهای ایران نیز در پی تحولات اقتصادی، اجتماعی، با رشد لجام گسیخته، سریع و بی قواره مواجه بوده اند. در این میان شهر قم به عنوان مرکز ثقل و چهارمین شهر مهاجرپذیر ایران، با توحه به رشد جمعیت و شهرنشینی، بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با رشد سریعی از بُعد کالبدی و فیزیکی مواجه بوده است. از این رو نگارندگان مقاله حاضر با علم به اهمیت مقوله بررسی روند و گسترش کالبدی این شهر، به مطالعه در فاصله سالهای 1335 تا 1390 پرداخته است.روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیلی– توصیفی بوده و با بهره گیری از مدل های آنتروپی شانون، هلدرن و جینی، به تحلیل چگونگی گسترش کالبدی– فضایی این شهر پرداخته است. نتایج حاصل از به کارگیری و تحلیل این مدل ها نشان می دهد که طی این دوره ها، گسترش فیزیکی شهر، بصورت پراکنده و غیرمتراکم بوده و زمینه را برای رشد اسپرال و بدون برنامه شهر آماده نموده است.
تحلیلی بر امنیت فضاهای عمومی؛ شهر مورد: پارک های مناطق چهارگانه شهرداری قم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال سوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۷
25 - 51
حوزههای تخصصی:
احساس امنیت، آرامش و آسودگی خاطری است که توجه به ابعاد مختلف آن می تواند ارتباطات و سرمایه ی اجتماعی عظیمی که خود عاملی برای ثبات، آرامش و لذت از فضاهای عمومیِ شهری است را به وجود آورد. ولی امروزه به نظر می رسد که فضاهای عمومی شهر، مانند پارک های شهری که از مهم ترین عناصر این فضاها هستند - متأثر از برخی عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، مشکلات بسیاری را برای امنیت شهروندان ایجاد کرده و در رشد آسیب های اجتماعی مؤثر بوده است. در همین ارتباط، پژوهش حاضر با روش اسنادی - میدانی، به بررسی موضوع امنیت در پارک های شهری مناطق چهارگانه ی شهر قم (محدوده پژوهش) پرداخته است و نتایج آن که با استفاده از پرسش نامه و با بهره گیری از نرم افزار Spss و آزمون های مختلفی چون آزمون Kruskal-Wallis،Chi-squre و Speareman به دست آمده، نشان می دهد که در مجموع متوسط میزان امنیت کل پارک های چهار منطقه ی شهر قم، 26/3 از 5 است. از آنجایی که این میزان از عدد 3 بالاتر است، می توان گفت که میزان امنیت در پارک های شهر، متوسط تا زیاد است. در این ارتباط میزان امنیت منطقه ی 1، 79/3، منطقه ی 2، 59/2، منطقه ی 3، 81/2 و منطقه 4، 83/3 می باشد. نتیجه ای که از ارقام یاد شده می توان گرفت، این است که بنا بر مجموع مطالعاتی که بر اساس فاکتورهای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، قومی و... در مناطق مذکور صورت گرفته است، میزان احساس امنیت در فضاهای عمومیِ شهری (پارک ها) در منطقه دو شهر قم، کم ترین میزان و میزان احساس امنیت در فضاهای عمومیِ شهری (پارک ها) در منطقه چهار، بیشترین میزان را دارد.
سنجش جدایی گزینی فضایی شهر قم و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۵
217 - 238
حوزههای تخصصی:
جدایی گزینی شهری مانعی قابل توجه برای دستیابی به شهری فراگیر، همه شمول، منسجم و یکپارچه است. آثار و پیامدهای مرتبط به جدایی گزینی شهری نه تنها متوجه خانواده های فقیر می شود بلکه همه ساکنان و همچنین شکل و ساختار شهرها را متاثر خواهند کرد. درک رابطه بین ساختار فضایی شهر و الگوهای جدایی گزینی از عواملی هستند که باعث تحقق پذیری بیشتر در اجرای طرح ها و موفقیت بیشتر مدیریت شهری می گردد. بنابراین هدف کلان این پژوهش سنجش میزان جدایی گزینی بین طبقه های اجتماعی شهر قم و تحلیل ارتباط آن با ساختار فضایی شهر است. روش تحقیق کمی بوده و رویکرد آن توصیفی_تحلیلی می باشد. به همین منظور ابتدا به سنجش میزان جدایی گزینی چند گروهی بین طبقه های بالا، متوسط و پایین شهر پرداخته شد. نتایج نشان داد که میان قشرهای موجود در شهر جدایی گزینی متوسط وجود دارد. همچنین با بررسی شاخص های ساختار فضایی شامل توزیع، خوشه بندی و تجمع بر پایه داده های آماری جمعیت و فعالیت 1390 بر مبنای 758 حوزه آماری شهر قم نتایج گویا بود که شهر قم از یک ساختار متمرکز و خوشه ای برخوردار است. جهت یافتن ارتباط بین میزان جدایی گزینی و توزیع جمعیت و فعالیت از همبستگی دو متغیره موران استفاده شد که نتایج نشان می دهد بین میزان آنتروپی جدایی گزینی محلی طبقه پایین شهر و میزان آنتروپی جمعیت و فعالیت با مقدار شاخص موران به دست آمده (36/0) ارتباط مستقیم و مثبتی وجود دارد و میزان جدایی گزینی طبقه بالا و متوسط با توزیع جمعیت و فعالیت با مقدار موران بدست آمده به ترتیب برابر با ( 36/0-) و (24/0-) ارتباط منفی و معکوسی وجود دارد و همچنین با استفاده از رگرسیون فضایی برای یافتن تاثیرگذارترین طبقه در شکل گیری ساختار فضایی شهر قم نتایج بدست آمده حاکی از این بود که طبقه بالای شهر با (27/0= ) بیشترین تاثیر را داشته و در مراتب بعدی طبقه پایین و متوسط شهر تاثیرگذار بوده اند.
تدوین چارچوب طراحی شهری در حریم حرم های زیارتی با رویکرد قلمرو پایی جامع بررسی موردی: بافت پیرامون حرم مطهر حضرت معصومه (س)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معماری و شهرسازی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۴
113 - 141
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر تدوین چارچوب طراحی شهری در حریم حرم های زیارتی با رویکرد قلمروپایی جامع و ارزیابی آن در بافت پیرامون حرم مطهر حضرت معصومه (س) است. در این پژوهش به عنوان پژوهشی کاربردی با رویکردی ترکیبی (کیفی-کمی)، از روش تحقیق توصیفی استفاده شده و تحلیل اطلاعات با استفاده از تکنیک های سینتکس، آیزوویست، نرم افزار دپث مپ، نرم افزار اس پی اس اس، تکنیک حس گردی، تکنیک منظر صوتی (دستگاه صوت سنج مدل تی-ای-اس ۱۳۵۸) و برداشت های رفتاری صورت پذیرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، چارچوب طراحی شهری با هدف حفظ حریم حرم های زیارتی متناسب با سازمان کالبدی- فضایی (با مؤلفه های دگردیسی لایه ها، نفوذپذیری، الگوی راه، جهت گیری، نظام ارتفاعی، انتظام دانه بندی، هسته و مرکزیت، سلسله مراتب، چیدمان فضایی و تشخص آستانه ها)، سازمان عملکردی-رفتاری (با مؤلفه های کاربری و فعالیت، مشارکت اجتماعی، مالکیت و نظارت اجتماعی، مناسبات اجتماعی و تعاملات اجتماعی)، سازمان بصری (با مؤلفه های تشخص دیدها، تشخص نشانه ها، وحدت در عین کثرت)، سازمان ادراکی (با مؤلفه های منظر حسی، نمادگرایی، نقش انگیزی، حس معنویت، حس خضوع، تشخیص هویت قلمرو، تصورپذیری و وضوح) و سنجه های طراحی شهری مرتبط با هر مؤلفه در قلمروی اماکن قدسی قابل صورت بندی است. ارزیابی این چارچوب در نمونه مورد مطالعه، حاکی از ضعف بسیاری از مؤلفه ها و سنجه های چارچوب مذکور به ویژه در سازمان های بصری، ادراکی و عملکردی- رفتاری در مواجهه و مداخله در این موضع بوده است.
نقش امکانات تفریحی شهری در افزایش مدت توقف زائران (مطالعه موردی: شهر قم)
حوزههای تخصصی:
در عصر حاضر که تفریح و سرگرمی با زندگی مردم گره خورده است، ذائقه زائران تا اندازه ای به سوی جاذبه های تفریحی و سرگرمی پیشرفته و جدید حرکت نموده است. لذا ایجاد امکانات تفریحی شهری موجب رونق بازدید علاق همندان از جاذبه های قدیمی نیز خواهد شد. امروزه جاذبه های طبیعی، آثار باستانی و... تنها دلیل سفر به شهرها نیست بلکه امکانات تفریحی شهری جذاب مانند بوستان های زیبا، مراکزخرید متنوع، دریاچه های مصنوعی و پار کهای آبی نیز نقش مهمی در توقف بیشتر زائران در شهرهای مذهبی دارد. این پژوهش به نقش امکانات تفریحی شهری در افزایش مدت توقف زائران در شهر مذهبی قم پرداخته است. قم به دلایل مختلف از جمله وجود بارگاه ملکوتی حضرت معصومه)س(، مسجد مقدس جمکران، شاهراه مواصلاتی کشوری و غیره، به عنوان یکی از شهرهایی می باشد که بیشترین زائر و تردد را در کشور به خود اختصاص داده است. بدلیل توقف کوتاه مدت زائران عل یرغم پتانسیل بالای گردشگری در قم، این شهر به عنوان مورد مطالعه از سوی محقق انتخاب شد. پژوهش حاضر، رویکردی توصیفی تحلیلی داشته و به لحاظ هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. ابتدا چارچوب نظری بر اساس ادبیات موضوع و با مطالعه متون مرتبط تدوین شده و سپس داد هها و اطلاعات مورد نیاز، از طریق پیمایش و مشاهده جمع آوری گردید. جامعه ی آماری تحقیق، زائران بازدیدکننده از شهر مذهبی قم در سال 1393 م یباشند و به منظور نمون هگیری، از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین امکانات تفریحی شهری و افزایش مدت توقف زائران در قم رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. متغیر مستقل تأثیرگذار بر افزایش مدت توقف زائران در قم، امکانات تفریحی شهری می باشد که مصادیق بارز آن: مراکز خرید، بوستان و پارک جنگلی، دریاچه مصنوعی، پارک آبی و شهربازی می باشند. در پایان براساس نتایج بدست آمده، راهبردهایی پیرامون توسعه امکانات تفریحی شهری و افزایش مدت زمان اقامت زائران در قم پیشنهاد شده است.
سنجش ایمنی عابران پیاده در خیابان های شهری با استفاده از مدل PSI (مطالعه موردی: خیابان های بافت مرکزی شهر قم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پیاده روی نه فقط به سبب تقویت سلامت عمومی بلکه درجهت کاهش مصرف منابع و زمین، کاهش آلودگی هوا و اغتشاش صوتی و انتشار گازهای گلخانه ای،در محیط های شهری؛شیوه ای نویدبخش و سودمند محسوب می شود. این در حالی است که پیاده روی همچنان با نتایجی منفی در سلامت عمومی مرتبط است.خطراتی نظیر تصادف با وسایل نقلیه، زمین خوردن، سقوط اجسام و سایر تهدیدات محیطی، این شیوه از تردد در شهرها را با چالش هایی جدی مواجه ساخته است، از آنجا که خیابان های شهری محیط هایی است که تمام شهروندان ناچار به عبور پیاده در آن هستند؛ضروری است شرایط مناسب پیاده روی برای تمام شهروندان در سنین مختلف و با هر توانایی جسمی را فراهم آورند.این پژوهش با کاربست مدل PSI به شناسایی مشکلات ایمنی عابران پیاده درخیابان های شهری در بخش مرکزی شهر قم پرداخته است.برای این منظور استفاده از آمار و اطلاعات مربوط به اسناد و برداشت های میدانی محقق ملاک تحلیل قرارگرفت.ماهیت تحقیق کاربردی و به لحاظ فرآیند توصیفی-تحلیلی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی-میدانی و در تحلیل داده ها از روش کمّی استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان داد خیابان های شهدای پانزده خرداد و شهدای عمار یاسر ناایمن ترین و خیابان های صفائیه و ارم از ایمن ترین خیابان ها بشمار می روند.
سنجش قرارگاه های رفتاری در قلمرو اماکن مقدس مورد پژوهی: بافت پیرامون حرم مطهر حضرت معصومه (س)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
باغ نظر سال نوزدهم اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱۰۷
21 - 40
حوزههای تخصصی:
بیان مسئله : زائران در مسیر تشرف به اماکن زیارتی با گذر از مدارهای رفتاری، تحت تأثیرات عینی و ذهنی نظام محیط-رفتار قرار می گیرند که الگوهای رفتاری آنها را تحت الشعاع قرار می دهد. توجه به اصل همساختی و تناسب ساختارهای کالبدی با الگوهای رفتاری در قالب مکان–رفتار یا قرارگاه های رفتاری، موضوع مهمی در کیفیت بخشی به قلمروهای معنوی با نقش زیارتی است که کمتر به آن پرداخته شده است. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف شناسایی و سنجشِ میزان همساختی قرارگاه های رفتاری در قلمرو اماکن مقدس در عرصه های تشرفِ پیاده مدار حرم مطهر حضرت معصومه (س) انجام گرفته است. روش پژوهش: تحقیق حاضر، کاربردی با نظام پژوهش آمیخته (کمی و کیفی) و روش تحقیق توصیفی-ارزیابانه انجام شده است. در گردآوری اطلاعات، روش های کتابخانه ای و میدانی در پنج دوره زمانی و در یک بازه شش ماهه با استفاده از ابزارهای مشاهده منفعلانه ناظر تعلیم دیده، نقشه برداری رفتاری، ردگیری، عکس برداری و پرسشنامه به کار گرفته شده است. تدابیر و روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات با کمک استدلال قیاسی-استقرایی انجام شده است. نتیجه گیری: یافته های تحقیق حاکی از آن است که قرارگاه های رفتاری پیرامون حرم مطهر با ارائه برنامه و کارکردهای متنوع، طیفی از سازوکارهای رفتاری سازگار و ناسازگار با زمینه را ارائه می دهند. سیاست ایجاد عرصه های پیاده مدار در سال های اخیر، موجبات هم افزاییِ همساختی کالبد با برپایی مناسک و مناسبات مذهبی به عنوان مهم ترین الگوی جاری در قرارگاه های مذهبی این قلمرو گردیده است؛ با این حال، ضعف در پاسخگویی و انعطاف ساختار کالبدی در مقابل برخی از الگوهای رفتاری ایستا در ایام عادی و مناسبتی، نشانگر این است که ساختار کالبدی این قرارگاه های رفتاری با تمام نیازها و فعالیت های زائران، همساختی کافی را ندارد. ازاین رو، بازتعریف مجدد قرارگاه های رفتاری مذکور به عنوان زنجیره ای از عرصه های پیوند دهنده که طی طریق تشرف را بسامان می نمایند،تابع ملاحظات طراحانه در کیفیت بخشی، متناسب با اصل همساختیِ محیط-رفتار و منطبق برفرهنگ زیارتی این قلمرو است.