مطالب

ترتیب بر اساس: جدیدترینمرتبط‌ترین
فیلترهای جستجو: نهج-البلاغه حذف فیلترها
نمایش ۲۰۱ تا ۲۲۰ مورد از کل ۱٬۳۹۷ مورد.
۲۰۱.

الإنسان المثال فی مرآهِ نهج البلاغه - النّبیّ محمّد (ص) أنموذجاً - دراسه فنّیّه أسلوبیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 89 - 112

کلیدواژه‌ها: الإنسان المثال النبی (ص) نهج البلاغه الإیقاع الصوره الفنیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۰
یدرس البحث صوره الإنسان المثال ممثّلهً بشخصیّه النّبیّ محمّد (ص) وفق ما تناولها الإمام علیّ فی نهج البلاغه، فیبدأ بعرض آراء بعض الفلاسفه فی الإنسان عموماً، والإنسان المثال بشکلٍ خاصٍّ، ثمّ ینتقل لیتناولَ الإنسان المثال، وهو القسم الّذی یشغل الحیّز الأکبر من البحث، فیدرس ذلک وفق إحدى خطب الإمام علیّ الّتی ذکر فیها صفاتِ رسول اللّه (ص)، یُستشَفُّ من خلالها صفات الإنسان المثال، أو ما ینبغی أن یکون علیه الإنسان، ویتمّ ذلک بقالبٍ فنّیٍّ لغویٍّ صِرفٍ، یسلّطُ البحث الضّوء على جزئیّاته المختلفه وعناصره المتعدّده الجوانب، ویُظهر الجوانب الجمالیّه فیها، وأثر الصّوره الفنّیّه واللّغه والإیقاعِ الموسیقیِّ فی تبیان صوره الإنسان المثال - محمّد (ص)، من دون أن یغیبَ عنّا سیاقها الّذی وُضعت فیه.
۲۰۲.

تحلیل المؤشرات السیمیوطیقیه لخطاب الاستفهام فی خطب نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 31 - 45

کلیدواژه‌ها: الخطاب الأدبی السیمیوطیقی القبض والبسط الخطابی الاتصال والانفصال الخطابی الاستفهام المجازی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۹۰
یتکوّن الخطابُ الأدبی من مجموعهٍ من العناصرِ الخطابیهِ التی تدور دورًا کبیرًا فی اِنتقال دوافع الکاتب. أمّا الآلیات التی تسهم فی عملیه الخطاب الأدبی فتحتوی علی جمالیات النص الأدبی، دوافع الکاتب ومدی تلقّی القارئ من النص المقروء. إنَّ الإمام علی (ع) یستخدم فی کلامه شتّی الأسالیب البلاغیه فی غایه الجمال والفصاحه. الاستفهام أحد الأسالیب البلاغیه الذی یؤدّی إلی تطویر العملیه الخطابیه. لکلّ حرف من حروف الاستفهام خصائص لفظیّه ومعنویّه تمتاز بها دون أخواتها، فثمّه خصائص استعمالیّه تشترک فیها تلک الأحرف جمیعًا، وخصائص أخری یشترک فیها بعضها دون بعض، تهدف هذه الدراسه إلى الوقوف على الأبعاد العاطفیه لآلیات الاستفهام وبیان أهمّ الخصائص السیمیوطیقیه التی تمیّز بها، واستعمل هذا المقال المنهج الوصفیّ – التحلیلی – الإحصائیّ القائم على إحصاء عدد المرّات التی استعمل فیها الإمام علی  کلّ حرف من حروف الاستفهام معتمدًا علی مؤشرات تحلیل الخطاب السیمیوطیقی فی أنماط الاستخدام لهذه الأحرف وتحلیل السّیاقات اللغویّه التی وردت فیها؛ للکشف عن معانیها ضمن الخطاب الذی ورد فیه کلّ حرف من حروف الاستفهام. علاوه على ذلک؛ نقوم بتحلیل الخطاب السیمیوطیقی للاستفهام من منظور مؤشرات سیمیوطیقیه منها: عملیتا القبض والبسط الخطابی ومؤشرتا الاتّصال والانفصال. خلصت الدّراسه إلى بعض النتائج منها: أنّه وَرَدَ الاستفهام بالحروف فی خطب نهج البلاغه ثمانی وسبعینَ (78) مَرّه، وأنّ "الهمزه" أکثر الأدوات تواترًا فی استفهامات خُطَب نهج البلاغه، حیث بلغَت خمسًا وستّین (۶۵) مره. جاء ترکیب الجمله الاستفهامیّه متنوّعًا فی الخُطب على اختلاف حروف الاستفهام التی استعملها واتّضح من البحث أنّه جاء کثیرٌ من أغراض الاستفهام عند الإمام (ع) للإنکار(التوبیخ والتکذیب)، والتقریر، والعرض. و أمّا من الناحیه السیمیوطیقیه فإنَّ الاستفهام یدلّ علی التنبیه والتقریر والتحضیض عندما ترتفع عملیتا القبض والبسط فی الخطاب الأدبی معًا بینما دلالات التوبیخ والنفی تقتضی ارتفاع القبض وانخفاض البسط فی عملیه الخطاب.
۲۰۳.

بررسی انتقادی عرفان اُشو با نگاهی به نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال پنجم مهر ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 221 - 233

کلیدواژه‌ها: عرفان خداجویی عشق اشو نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۳۸۳
پیشرفت علم و توسعه اسباب آرامش و رفاه نتوانسته بر میل فطری و گرایش به معنویت و در راس آن خداجویی سرپوش بگذارد. در کمتر از دو دهه گذشته بازار تفکراتی نو در قالب عرفان های نوظهور بشدت گرم شده است و هر از گاهی در گوشه ای از دنیا نامی نو و عنوانی جدید ظهور می کند که هر کدام روشی را سرلوحه رفتار خداجویانه خود قرار می دهد که بدون توجه به خواستگاه آن عرفان، در بین سایر افراد جامعه بشری گسترش یافته است که هر کدام با توجه به تنوع سلیقه ها ی انسان دوران ما نسخه جذابی تجویز می کند. در این بین گروهی از این عرفان ها کمتر و گروهی بیشتر با اقبال عمومی مواجه شده است. نمونه ای از این عرفان ها، عرفان اُشو است که در مشرق زمین طلوع کرد و در آمریکا رشد و توسعه یافت که با پذیرش گروهی کثیر از افراد بالاخص جوانان رو به رو شد. اُشو با تکیه بر عشق و بی بند و باری جنسی، راه رسیدن به آرامش به رهپویانش می نمایاند. این مقاله به صورت توصیفی تحلیلی و نقادی به بررسی عرفان اُشو و تطبیق آن برآموزه های اسلامی و به صورت دقیق تر نهج البلاغه پرداخته است. در این مقاله سعی شده است در گام اول، نظام فکری و پیام های عمده این جریان عرفانی جمع بندی شود و در ذیل هر کدام از عناوین نقاط غیرقابل دفاع در مبانی یا نتایج سوء فردی و اجتماعی آموزه های برای مخاطبین تبیین گردد. تاکنون کتاب خاصی با تاکید بر این عرفان چاپ نشده است کتاب جریان شناسی عرفان های نوظهور نوشته حمیدرضا مظاهری سیف و کژراهه که جمع آوری شده توسط گروهی از محققان است به صورت کلی وگذرا انواع عرفان های نوظهور را نقد کرده است و مقالات در این مورد انگشت شمارند، از آن جا که کتب اُشو براحتی و رایگان در اختیار عموم قرار گرفته است و از طرفی فرهنگ ایرانی اسلامی ایران غنی از عرفان و تفکرات مبتنی بر اسلام است، شایسته است که نقد و بررسی در این مورد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. نهج البلاغه که به حق اَخ القران نام گرفته است سرشار از مضامین عرفانی و اخلاقی است که باید بیشتر از پیش بر آن تأکید شود تا بتوان راه درست را به رهپویان تشنه معرفت نمایاند.
۲۰۴.

بررسی معناشناسی واژه «صبر» در نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره ۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 7 - 28

کلیدواژه‌ها: معناشناسی صبر حلم جزع نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۶۹
معناشناسی روش جدیدی برای بررسی و تبیین مفاهیم واژگان و کشف معانی جدید است. در روش معناشناسی زاویه جدیدی از مطالعات مفهومی و واژگانی و شبکه معنایی ارائه می شود. پژوهش حاضر از طریق بررسی تحلیلی معناشناختی، به واکاوی معنای صبر در نهج البلاغه پرداخته و از طریق واژه های مترادف یا متقابل که در یک بستر مناسب در همنشینی با این واژه قرار دارند، معنا یا معناهای اصلی آن را مشخص کرده است. با تحلیل معناشناختی واژه صبر در نهج البلاغه، امری فراتر از مفهوم شناسی توصیفی و تعریفی ارائه و بیان شده که صبر رکن اصلی ایمان است. این مفهوم در نهج البلاغه مقابل مفهوم جزع قرار گرفته است. نتایج نشان داد که سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه پیرامون صبر، مشتمل بر لایه های حکیمانه و معناداری است که پرداختن جامع نگرانه و منسجم به آن، هدف پژوهش حاضر بوده و با بررسی واژه صبر از طریق همنشینی و مترادف و متقابل، ویژگی های متقین در قرآن و نهج البلاغه تبیین گردید.
۲۰۵.

بررسی تأثیر نهج البلاغه در مثنوی با رویکردی تطبیقی بر اساس مبحث توحید افعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 39 - 57

کلیدواژه‌ها: توحید افعالی نهج البلاغه مثنوی ربوبیت خالقیت مالکیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۷۶
توجّه به توحید از اصولی است که همواره تمامی مسلمانان با تمامی گرایش های فرعی به آن معتقدند. بحث از توحید افعالی به عنوان یکی از مراتب سه گانۀ توحید (توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی) نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این پژوهش، تلاش شده است تا به شیوۀ توصیفی تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تطبیقی به اثرپذیری مثنوی از نهج البلاغه ، (به دلیل اشتراک و نوع همگونی دیدگاهی) در مبحث توحید افعالی پرداخته شود. این اشتراک دینی در دو سوی عالم و در دو زمان ناهمگون، انسان ها را به اشتراک دیدگاهی در مبحث توحید افعالی آشنا می سازد. هر دو برای اثبات یگانگی پروردگار و مراتب کمال انسانی، مراحلی قائل اند. هدف این نوشتار از برسی تطبیقی در دو اثر نهج البلاغه و مثنوی ، بررسی تأثیر و تأثر، تطبیق و روشن سازی ابعاد توحید افعالی در موضوعات خرد تر چون خالقیت، ربوبیت و مالکیت و ذکر بسامد و شباهت های دیدگاهی و گفتاری آن دو بزرگ (در برخی موارد، تفاوت ها) در ابعاد فوق است. نتایج بررسی حاکی از آن است که به طور قطع، مثنوی مولانا از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته است. همچنین لازم به ذکر است که بیشترین تأکید مولانا در بحث توحید افعالی، بر «توحید در ربوبیت» بوده و در این حوزه، مطالب گسترده تری در مقایسه با نهج البلاغه دربارۀ توحید در مالکیت ذکر کرده است. و در آخر می توان گفت تأکید امام علی (ع) در نهج البلاغه نیز بیشتر در بحث «توحید در خالقیت» متمرکز بوده است.  
۲۰۶.

مطالعه تطبیقی آزادی بیان از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱ 385-413
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۶۹۵
آزادی بیان یکی از مهمترین و با ارزش ترین حقوق و خواسته های جامعه اسلامی ایران است. در یک تعریف آزادی بیان عبارت است از «آزادى افراد در بیان عقیده و ایراد نطق و خطابه بدون ترس از دخالت دولت» و در تعریفی دیگر « آزادی بیان یکی از اقسام آزادی های حقوقی است که در مجموعه حقوق بشر مورد توجه قرار می گیرد. بدین معنا که افراد گذشته از اینکه به خاطر داشتن عقیده مخالف، چه در امور دینی و چه در امور سیاسی، نباید مورد تعقیب قرار گیرند، باید بتوانند عملاً عقیده خود را ابراز نمایند و برای اثبات و احیانا به دست آوردن همفکران دیگر، درباره آن تبلیغ کنند.» «بیان» یکی از ابزارهای مهم ارتباطی و حامل اندیشه و فرهنگ بشر بین نسل ها و جوامع مختلف است. بیان از آیات مقدس الهی است که خداوند ازآن به عنوان نعمتی که بلافاصله بعد از خلقت انسان بدو آموخته، یاد می کند. در طول تاریخ همواره آزادی بیان یکی از اصلی ترین عوامل موفقیت و استمرار نهضت های الهی است و همیشه به عنوان یکی از عوامل مهم و کلیدی از آن یاد می شود. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی و مطالعه تطبیقی آزادی بیان از دیدگاه اسلام، قرآن و نهج البلاغه بپردازیم. مقاله حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و با بهره از روش فیش برداری و مطالعه کتابخانه ای با استناد به مقالات، پایان نامه ها، کتب و مطالب علمی مندرج در سایت ها و پایگاه های پژوهشی مختلف نگارش و گردآوری شده است.
۲۰۷.

کُنشگران مولِّد امنیت متعالی از دیدگاه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۱ 94 - 121

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نهج البلاغه نظام عاقلانه عادلانه امنیت متعالیه کنش گران مولِّد امنیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۲۸۲
شکل گیری امنیت پایدار در ابعاد، سطوح و انواع آن در مکاتب گوناگون امنیتی در گرو مبانی خاص نظری و مؤلّفه های تأثیرگذار است. ازجمله مؤلفه های مؤثر در این مکاتب، کُنشگرانی هستند که وظیفه تولید امنیت و پاسداری از آن برای ایشان تعریف می شود. هدف این مقاله شناسایی کنشگران امنیت در نهج البلاغه با نگاهی فرازمانی و فرامکانی برای ایجاد نظامی مبتنی بر امنیت پایدار بوده و درصدد پاسخ به این پرسش است که «مجریان و کُنشگران تولید امنیت از دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه چه کسانی هستند؟» این مقاله متأثر از رویکرد امنیت متعالی و با روش تحلیل محتوای کیفی، سامان یافته است. باتوجه به مبانی توحیدی امنیت در نگرش نظام عاقلانه و عادلانه علوی، عمده تفاوت کُنشگران مکتب امنیتی امام علی (ع)، در رویکرد الهی و اصالت بخش به آخرت و درعینِ حال پذیرشِ تأمین امنیت دنیوی با مبانی، ارزش ها و گرایش های خاص خود است. در این نوع نگاه، خداوند به عنوان کُنشگر اصلی امنیت حاکمیت داشته و پیشوایان و رهروان هدایت همسو با هم در نظام امامت-امّت در کنار کنشگرانِ سازمانی و حاکمیتی در انواع گوناگون امنیت در جامعه توحیدی عهده دار ساخت فضای امنِ دنیایی-آخرتی هستند.
۲۰۸.

بررسی کنش های تحمیدی امام علی (علیهالسلام)، با مردم و سپاهیان در مواجهه با قاسطین، با تکیه بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 3 - 27

کلیدواژه‌ها: تحمید نهج البلاغه قاسطین کنش گفتاری جان سرل John Searle

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷ تعداد دانلود : ۳۱۲
نهج البلاغه شامل قالب های متفاوت گفتگو با خداوند است. توجه امام علی(علیهالسلام) به این مسئله، در بافت های گوناگون سخن، سبب شد تا عبارت تحمیدی امام در مواجهه با قاسطین به عنوان جامعه آماری برگزیده شود. عبارات تحمیدی نهجالبلاغه کنش هایگفتاری است که با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانهای به بررسی آن پرداخته شد. در پژوهش مشخص شد که این کارگفتها نه تنها دربردارنده تعبیر یا خوانش عاطفی است، که با گذر از ساختار صوری عبارات، هریک از کارگفتها دارای تعابیر و خوانشهای متعدد است که گوینده از ساختارهای نهفته و پیچیده عبارات برای تبیین معانی و اقناع مخاطب بهره برده است. چارچوب نظری این مقاله نظریه کنش گفتاری جان سرل انتخاب شد. با کاربست این نظریه مشاهده شد کنشه ای عاطفی، ترغیب ی، اظه اری پربسامدترین کنشها در عبارات تحمیدی نهج البلاغه است.
۲۰۹.

عدالت فردی در نامه های امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام به کارگزارا ن در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 31 - 58

کلیدواژه‌ها: عدالت فردی کارگزار علوی تقوا مراقبت از نفس رذائل اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۶۶
عدالت خواهی اصلی فرامکانی و فرازمانی و از مسائلی است که همواره، مطلوب بشر بوده است. به گواهی تاریخ امیرالمومنین امام علی علیه السلام در سیرهی حکومتی خود بیشترین اهتمام را برای تحقق عدالت داشتند و کارگزاران خود را نیز به رعایت عدالت سوق می دادند. توجه به مؤلفه هایی از عدالت که در سیره علوی مورد اعتنا بوده است، می تواند چراغ راه دیگران برای حرکت در این مسیر باشد. این پژوهش با روش تحلیل مضمون به تبیین مضامین عدالت فردی پرداخته است که در نامه های امیرالمؤمنین امام علی(ع) به کارگزاران خود اشاره شده است. از نگاه آن حضرت(ع) عدالت فردی، مقدمه ی عدالت اجتماعی است که شامل  مضامین تقوا، مراقبت از نفس، رعایت واجبات و دوری از محرمات، نهی از رذائل اخلاقی، اصول ارتباطی با خداوند، اصول معاشرت، زهد، شکرگزاری، استمداد از خداوند، تلاش برای اقامهی حق، انجام امور به موقع میشود.
۲۱۰.

«صورت بندی مفهومی قاعده های زرین و سیمین در نهج البلاغه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 422 - 405

کلیدواژه‌ها: قاعده زرین قاعده سیمین نهج البلاغه همدلی انگیزشی اتخاذ دیدگاه دیگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۹۰
یکی از عام ترین آموزه های کهن اخلاقی برابر دانستن خود با دیگران، قاعده زرین نام دارد که در گستره زمانی و مکانی از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف قرار گرفته است. این قاعده به عنوان ارزش و هنجار مهم اخلاقی با اتخاذ دیدگاه دیگری سبب ساز درک متقابل افراد از یکدیگر شده و خود سنگ بنای موازین دیگر اخلاقی به شمار می رود. لازمه ی اجرای این قاعده شناخت دقیق نیازها، خیر و شر دیگران با وجدان خویشتن است. قاعده زرین یعنی با دیگران آن گونه رفتار کن که دوست داری با تو رفتار شود و قاعده سیمین، آنچه را برای خود نمی پسندی برای دیگران مپسند، بطور صریح و یا با تقریرهای مختلف در نهج البلاغه مورد تاکید قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانه ای سعی در تببین تقریرهای مختلف قاعده زرین و سیمین در نهج البلاغه را دارد. بر اساس نتایج این بررسی انصاف، عدالت، یکسان انگاری منافع خویشتن با دیگران، عیب پوشی، هم نشینی با اقشار مختلف جامعه و ادب آموزی خویشتن از جمله صورت های مفهومی قاعده زرین در کلام امام علی(ع) است.
۲۱۱.

کدهای اخلاقی رهبری آموزشی بر اساس آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۶ 259 - 280
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۲۳۵
هدف اصلی این پژوهش، شناسایی کدهای اخلاقی رهبری آموزشی بر اساس آموزه های نهج البلاغه می باشد. برای دست یابی به این هدف، از روش پژوهش اسنادی با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بهره گرفته شد. با مراجعه به متن اصلی نهج البلاغه و شرح و تفسیر علامه جعفری، مکارم شیرازی، و قنبری و بر مبنای الگوی ارتباط های چندگانه مبتنی بر ساحت های مختلف عقل و معرفت، گفتار، اراده، روان و کردار مهم ترین نکات کلیدی، اصول، مؤلفه ها و سپس کدهای اخلاقی ناظر به آن شناسایی و استخراج شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، مهم ترین اصول رهبری اخلاقی را در یک محیط آموزشی می توان حول محور ایمان به خدا، تقوای الهی و توکل به خداوند در ارتباط با خدا؛ خودشناسی، بینش و بصیرت، کمال طلبی، دوری از خودپسندی و خودبینی، خردورزی و علم آموزی و یادگیری مستمر در ارتباط با خود؛ قدرشناسی، دوراندیشی، شایسته سالاری، اکرام و احترام دیگران، ظرفیت سازی و توسعه در ارتباط با دیگران و در نهایت شناخت دنیا و بهره مندی از فرصت دنیا و درعین حال عدم گرایش به آن در ارتباط با طبیعت معرفی کرد. ذیل این اصول، کدهای اخلاقی به توضیح بایدها و نبایدهای اخلاقی برای یک رهبر آموزشی (مدرسه) اشاره دارند.
۲۱۲.

دراسه سیمیائیه فی بعض المفردات والتعابیر المختاره من نهج البلاغه ونقد ترجماتها فی ضوء نظریه أومبرتو إیکو (ترجمات دشتی وشهیدی وفقیهی أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 107 - 118

کلیدواژه‌ها: السیمیائیه نقد الترجمه نهج البلاغه إیکو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۷۶
السیمیائیه علم یبحث عن الرموز والدلالات اللغویه واللفظیه. وقد أدى توسع هذا العلم فی دراسه النصوص، وخاصه نهج البلاغه، إلى الکشف عن المعانی الجدیده وعن المستویات الضمنیه للکلام. إضافه إلى ذلک، فإن العثور على معانی ألفاظ نهج البلاغه وتعابیره فی سیاق الاتجاهات اللغویه کان موضع اهتمام الکتّاب والباحثین. وفی هذا الصدد یحاول أومبرتو إیکو بوصفه منظرا من منظری السیمیائیه، توظّف الظواهر الدلالیه وتطبیقها فی سیاق السیمیائیه، ولذلک ینصبّ أکثر ترکیزه فی هذا المنهج على دراسه المعنى. وعلى رأیه، تقوم السیمیائیه على الدلاله المباشره والضمنیه. فی هذا المقال، وبالاعتماد على المنهج الوصفی– التحلیلی، قد تمّت دراسه سیمیائیه فی بعض الکلمات والتعابیر المختاره من نهج البلاغه وکذلک نقد ترجمات دشتی وشهیدی وفقیهی لها فی ضوء نظریه إیکو. وتشیر نتائج البحث إلى أن الألفاظ والمعانی فی نهج البلاغه تظهر على شکل مدلولات تتجاوز عن الزمان والمکان، وأن لها أیضا دلالات ضمنیه إلى جانب معانیها المباشره یمکن أن تکون مهمه ومفیده فی فهم المفاهیم الکامنه وراء النص بأکبر قدر ممکن من الدقه.
۲۱۳.

دراسه مکونات ووظائف لغه العیون غیر اللفظیه فی خطب نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 119 - 130

کلیدواژه‌ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه الفتنه البشریه أمثله على الفتنه أعمال الشغب فی العهد العلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۹۲
یعتبر التواصل غیر اللفظی أو لغه الجسد من أهم قنوات المراسله فی حیاه الإنسان وهی من المصادر الأولى لتصورات الناس لبعضهم البعض، ویتم تبادل نسبه کبیره من مفاهیم الاتصال فی التفاعلات الفردیه والعامه من خلال الوقفات والنظرات والإیماءات وتعبیرات الوجه وما إلى ذلک. من بین العناصر المختلفه للغه الجسد، یعتبر سلوک العین أکثر عناصر الاتصال تعبیراً فی الاتصال غیر اللفظی وله وضوح خاص مقارنه بالأعضاء الآخری. ومن النصوص التی تستحق الدراسه بلغه الجسد غیر اللفظیه، خطب نهج البلاغه. قد استفاد الإمام علی(ع) من التواصل غیر اللفظی فی کثیر من خطبه. ومن العلاقات غیر اللفظیه التی یتم التعبیر عنها على نطاق واسع فی خطب نهج البلاغه، هی العلاقات غیر اللفظیه للعیون. تحاول هذه المقاله تحلیل خطب نهج البلاغه من منظور وظائف الاتصال غیر اللفظی بالمنهج الوصفی-التحلیلی ومن منظور الدراسات البینیه. تظهر نتائج البحث أن أهم أنواع وظائف العین فی خطب نهج البلاغه تشمل: غض البصر وشخوص البصر(التحدیق) والنظره الخفیه والنظره الخائنه والنظره السعیده والنظره الحسیره والنظره الدامعه والنظره الخاشعه والنظره الخائفه والنظره الرامزه والنظره الغاضبه والنظره القلقه. الرساله الرئیسیه التی یمکن تلقیها من انعکاس الوظائف غیر اللفظیه للعیون فی خطب نهج البلاغه تتعلق بالمفاهیم العاطفیه والمشاعر الداخلیه، بما فی ذلک البکاء، والخوف، والذعر، والإحراج، والعار، والتواضع، والفرح والغضب والعار وهناک الکثیر من هذه الرسائل.
۲۱۴.

روش های استدلال امیرالمؤمنین علی (ع) بر خلافت بلافصل خویش بر پایه شرح نهج البلاغه آیت الله مکارم شیرازی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 57 - 74

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) علی (ع) خلافت نهج البلاغه شرح مکارم شیرازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۵۵
مسئله خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علی (ع) از جمله مسائل کلامی مناقشه انگیز بین اهل سنّت و اهل تشیع بوده و هست. بررسی منطقی و منصفانه جهت حل مسئله می تواند راه صواب را فراروی جویندگان حقیقت قرار دهد. هدف این نوشتار، بازشناسی و تبیین روش های امیرالمؤمنین (ع) بر امامت و خلافت بلافصل خویش بر پایه شرح نهج البلاغه آیت الله مکارم شیرازی است. پرسش اصلی تحقیق آن است که امیرالمؤمنین علی (ع) در نهج البلاغه، با عنایت به شرح آیت ا.. مکارم شیرازی، با چه روش هایی و چگونه به دفاع از امامت و خلافت بلافصل خویش استدلال فرمود؟ این مقاله به روش بررسی متون و تحلیل محتوا تهیه شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که امیرالمؤمنین علی (ع) هم با روش ارائه استدلال منطقی از نوع شکل دوم و هم از روش معرفی صریح خود به عنوان امام، اثبات کردند که تنها او شایسته امامت و خلافت بلافصل پیامبر اعظم (ص) بوده اند.
۲۱۵.

تحلیل گفتمان انتقادی عدالت توزیعی در سیره علوی (ع) با تکیه بر نامه 53 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 293 - 320

کلیدواژه‌ها: امام علی(ع) عدالت توزیعی نامه 53 نهج البلاغه تحلیل گفتمان انتقادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۳۴۴
توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی (عدالت توزیعی) از دیرباز دغدغه رهبران سیاسی، متفکران و نظریه پردازان بوده است. مقاله پیش رو قصد دارد شیوه های توزیع منابع در میان گروه های مختلف اجتماعی توسط امام علی(ع) را مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که گفتمان عدالت توزیعی امام علی (ع) بر چه شیوه هایی استوار است؟ تبیین پرسش مذکور با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف که گفتمان را در ارتباط با عوامل سیاسی- اجتماعی و فرهنگی تحلیل و به بررسی بازتاب ایدئولوژی و قدرت در گفتمان ها و بررسی چگونگی جهت گیری گفتمان ها در تثبیت یا تغییر وضعیت سیاسی موجود می پردازد، امکان پذیر است. یافته های پژوهش نشان می دهد که امام علی (ع) پنج شیوه برای توزیع مناسب ثروت و درآمد پیشنهاد نموده اند: 1. شناسائی موقعیت اجتماعی سرشاخه ها و سطوح مختلف بهزیستی گروه ها. 2. افزایش توزیع ثروت و درآمد در سطوح پائین اجتماع و کاهش آن در سطوح بالای اجتماع.3. توزیع به میزان تلاش و استحقاق افراد.4. انتقال مالیات ها به بخش عمومی. 5. توجه به منفعت همگانی. نتیجه آنکه مزایای اقتصادی و اجتماعی باید به گونه ای معقول ساماندهی شوند که به سود همگان باشند و رفاه هیچ فردی از افراد جامعه نباید از سطح عمومی جامعه پائین تر باشد و نیازی نیست که ثروت و درآمد حتما برابر باشد، بلکه تنها باید به سود همگان باشد زیرا بی عدالتی همان نابرابری هائی است که به سود همگان نیست.
۲۱۶.

اصول و مبانی زندگی اجتماعی سالم از دیدگاه نهج البلاغه و آثار مطلوب آن در جامعه

نویسنده:
منبع: رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۰ 43-62
تعداد بازدید : ۱۷۳۲ تعداد دانلود : ۷۴۷
درنهج البلاغه هم موارد زیادی وجود دارد که در آن به ضرورت زندگی اجتماعی و اجتماعی بودن انسان سفارش شده است و انسان ها را به تعاون و همکاری فرا می خواند. زیرا به تنهایی نمی توان راه رشد و کمال را پیمود و همه نیازهای خود را تأمین کرد که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السّلام) نسبت به این امر مهم اجتماعی فرمود: «وَ الزَمُوا بِالسَّوادِ الاَعظَم فَإنَّ یَدُالله ِمَعَ الجَماعَه و إیَّاکُم وَ الفِرقَه فإنَّ الشَّاذَ مِنَ النَّاسِ للشَیطَان ِکَما أن الشَاذَ مِنَ الغَنَم؛ همواره با جمعیت و اجتماع باشید که دست خدا همراه آنست، از جدایی و پراکندگی بپرهیزید که انسان تنها، اسیر شیطان است؛ همان گونه که گوسفند دور از گلّّّه اسیر گرگ.». در ادبیّات نیز به مواردی بر می خوریم که در آن به نفوذ و تعلّق اجتماعی و ایجاد ارتباط با دیگران توجّه شده است. حضرت علی (ع) که بار سنگین به سعادت رساندن یک جامعه به عهده اوست به ارتباط اجتماعی و نحوه ارتباط انسان با خود، اطرافیان و خداوند بسیار توجّه کرده است و سخنان گرانبهای او را در این زمینه در نهج البلاغه در قالب خطبه ها، نامه ها و حکمت ها می بینیم. اهمیت ارتباط اجتماعی را می توان با شاخص فقدان ارتباط سنجید، انسان های منزوی و فاقد ارتباط اجتماعی ، در معرض بسیاری از آسیب های اجتماعی مانند خودکشی قرار دارند. از نظر جامعه شناسان خودکشی بیش آنکه منبعث از بیماری یا تندگدستی باشد از خلاء بین افراد و جامعه یا کاستی در روابط انسانی، منشاء می گیرد. در این مقاله قصد داریم به اصول و مبانی زندگی اجتماعی سالم از دیدگاه نهج البلاغه و آثار مطلوب آن در جامعه بپردازیم و آثار روابط اجتماعی سالم را در جامعه مورد بررسی قرار دهیم.
۲۱۷.

ولایت مداری از دیدگاه نهج البلاغه با نگاهی به رفتار و گفتار شهید قاسم سلیمانی

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال پنجم فروردین ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 128 - 117

کلیدواژه‌ها: قاسم سلیمانی ولایتمداری ولایت نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵ تعداد دانلود : ۲۳۴
در تفکر دینی - اسلامی وجود «ولی الله» و «حجت الله » در زمین و میان توده مردم به عنوان رهبر دینی و الهی، مقتدا و اسوه مردم دین دار و ولایت مدار ضرورت دارد، پذیرش ولایت ولی و رهبری دینی توسط مردم نیز ضروری و اجتناب ناپذیر است؛ زیرا بنا به تصریح قرآن کریم، انسان ها از دو حال خارج نیستند: یا مسلمان ِمؤمن اند و تحت ولایت الهی اند، در نتیجه، قرین سعادتمندی و رستگاری حقیقی اند و یا فاسق کافرند و تحت ولایت شیطان و طاغوت می باشند و دچار بدفرجامی و گمراهی اند.(بقره/2). هدف این مقاله بررسی مولفه های ولایت مداری قاسم سلیمانی با نگاه بر نهج البلاغه می باشد.بخش های مختلف تحقیق عبارتند از:جایگاه ولایت درجامعه،مولفه های ولایت مداری قاسم سلیمانی، آثار ولایتمداری در کلام قاسم سلیمانی.پس از مطالعه در منابع مختلف این نتیجه حاصل شد که آموزه های نهج البلاغه وقتی رنگ و بوی واقعی به خود می گیرد که بر پایه ولایت پذیری ولایت مداری باشد.
۲۱۸.

نقش رأی مردم در تحقق حکومت اسلامی از دیدگاه نهج البلاغه با تأکید بر آرای امام خمینی

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 123 - 150

کلیدواژه‌ها: رای مردم انتخابات حکومت اسلامی مردم سالاری امام علی (ع) امام خمینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۲۱
مردمی یا الهی بودن حکومت و به عبارتی تأثیر رأی مردم در مشروعیت حکومت در جوامع دینی، از گذشته مورد اختلاف اندیشمندان حوزه سیاست دینی و صاحبان قدرت در نظام های سیاسی مبتنی بر دین بوده است و هریک از صاحب نظران این عرصه در احتجاج بر نظر خود سعی در استناد آن به منابع و متون دینی داشته اند. از جمله مهمترین مصادیق حاکمیت دینی، نظام جمهوری اسلامی و از جمله مهمترین منابع دینی در این خصوص کتاب شریف نهج البلاغه است. تحقیق حاضر برای پاسخ به سؤال «رأی مردم چه جایگاهی در تشکیل و تداوم حکومت اسلامی دارد؟»، با روش توصیفی تحلیلی، به برشماری و تحلیل عباراتی از نهج البلاغه و صحیفه امام خمینی که مبین زاویه نگاه این دو رهبر به شرایط تشکیل حکومت است، پرداخته و با واکاوی فرمایشات امیرالمؤمنین(ع) و تطبیق گفتار و سیره امام خمینی با آنها، فرضیه «رأی و نظر مردم دخالت مستقیم در مشروعیت حکومت دارد» را اثبات می کند. فرمایشات امیرالمؤمنین(ع) از جمله: «این شما بودید که مرا به آن دعوت کردید و من علاقه ای به خلافت نداشتم»، و تبعیت نظری و عملی امام خمینی از آن که در بیاناتی نظیر: «حتی اگر مردم برخلاف صلاح خودشان رأی بدهند، آن رأی تعیین کننده وضعیت ملّت خواهد بود» ظهور و بروز یافته است، مثبت این ادّعاست.
۲۱۹.

ادراک عدالت در فرادست: سازه ای مغفول در عدالت سازمانی (نقدی بر نگرش جاری عدالت در سازمان مبتنی بر دلالت های نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 65-93

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه تقابل حقوق قدرت ادراک عدالت در فرادست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۲۰۵
امام علی(ع) با تاکید بر دوسویه بودن حق در نهج البلاغه، امکان تضییع حق فرادست توسط زیردست و به تبع آن بی عدالتی نسبت به فرادست را وارد می دانند. مفهومی که در ادبیات عدالت سازمانی مغفول مانده است. بنابراین، هدف این پژوهش احصاء دلالت های ادراک عدالت فرادستان در سازمان مبتنی بر راهبرد دلالت پژوهی از نهج البلاغه است. با تعریف عدالت به معنی دادن حق به صاحب حق، دلالت های احصاءشده مبین ذی حق بودن فرادستان و برخورداری زیردستان از قدرت و انگیزه نقض این حق است، که امام(ع) به ویژگی های ادراک کننده (فرادست)، ادراک شونده (زیردست) و زمینه های این ادراک اشاره کرده اند. علاوه بر معرفی عدالت فرادست به عنوان سازه ای جدید، یافته های پژوهش نشان می دهد، با ورود این سازه در مفهوم عدالت سازمانی، تحولی پارادایماتیک رخ می دهد. از این منظر، عدالت موهبتی نیست که توسط فرادستان به زیردستان اعطا و یا دریغ شود، بلکه عدالت مفهومی است محیط بر کنش گران سازمان. بر این اساس، ادراک عدالت، مفهومی ایستا، درخصوص یک رفتار یا واقعه نیست بلکه، ادراکی است تجمعی و پویا که در کنش های اجتماعیِ مشارکت کنندگان، متجلی شده و تبدیل به جو غالب می گردد، که نه فرادستان می توانند از مسئولیت خود در قبال آن شانه خالی کنند و نه زیردستان آنقدر کوچک فرض می شوند که تاثیری در آن نداشته باشند.
۲۲۰.

بررسی تمثیلات عرفانی در نهج البلاغه و تذکره الاولیاء(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۴ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۳ 94 - 111

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه تذکره الاولیا قرآن ادبیات عرفانی تمثیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۲۴۰
نهج البلاغه از منابع معتبر اسلامی است که گاه شکل تمثیلی به خود می گیرد. در تذکرهالاولیا نیز شرح حال 97 تن از عارفان ذکر شده است که ضمن بیان احوال هرکدام، عقاید عرفا پیرامون مسائل مختلف بیان می شود. با توجه به گرایش عمومی به مسائل عرفانی و عدم اطلاع از جزئیات بعضی آداب و رسوم آن و افراط و تفریط های عرفا در امور زندگی، لازم است با بررسی علمی و منطقی این آثار و آسیب شناسی آن ها، شناخت دقیق و بهتری به دست آورد. هدف از پژوهش حاضر، یافتن پاسخ به این سؤالات است که مباحث و موضوعات این دو کتاب تا چه حدی در شیوه تمثیلی به همدیگر نزدیک است؟ چه تفاوت هایی بین نهج البلاغه و تذکره الاولیا در کاربرد تمثیلات عرفانی وجود دارد؟ تفاوت های موجود در نهج البلاغه و تذکره الاولیا نتیجه چه نگرش هایی است؟ در این پژوهش پس از بررسی موردی چند تمثیل عرفانی در نهج البلاغه و تذکره الاولیا و تطبیق آن با قرآن و حدیث به روش کتابخانه ای و استناد به منابع با شیوه توصیفی تحلیلی، مهم ترین آسیب های نظری و عملی سخنان عرفا تحلیل شده است. تمثیل مار و شیر، تمثیل زندان و دوزخ، تمثیل کوچ و کشتی طوفان زده و جنگ و غیره از تمثیل های بررسی شده در نهج البلاغه و تذکره الاولیا است.

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان