پژوهشنامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)

نقش سرمایه انسانی در پیشرفت کشور مورد تأکید ویژه ای است؛ چرا که موتور پیشرفت هر کشور، نیروی انسانی آموزش دیده است. همواره آموزش وپرورش یکی از ارکان اصلی تأمین نیروی انسانی یک کشور محسوب می شود. ازاین رو دولت ها توجه مضاعفی در بهینه سازی ساختار و محتوای آموزش و پژوهش دارند. مدارس غیردولتی در کنار مدارس دولتی هر کشور نقش به سزایی در بهبود خدمات آموزش دارند. در این پژوهش سعی شده است ویژگی های عمومی مدارس غیردولتی در کشورهای منتخب احصاء شود. هدف از انجام چنین مطالعه ای این است که آموزش وپرورش به عنوان یک سرمایه گذاری ملی دیده شود و این جرقه ای باشد برای خط مشی گذاری در راستای ایجاد انواع مدارس غیردولتی که بهره ورى آموزشی و تربیتی بالایی داشته باشد. این پژوهش از نوع کیفی است و برای انجام آن از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است؛ ابتدا مفهوم مدرسه غیردولتی مورد بررسی قرار گرفته است سپس رهیافت های آن ایجاد مدارس غیردولتی بررسی و تحلیل شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که مدارس غیردولتی در کشورهای مختلف اساساً معنای متفاوت از یکدیگر دارند و مؤلفه های تمایز بخش مدارس غیردولتی در کشورهای منتخب جهان در پنج محور اصلی 1. نیروی انسانی 2. ساختار مدرسه 3. حدود اختیارات 4. میزان محدودیت 5. عوامل خاص می باشد.

تجاری سازی بخش مهمی از فرآیند توسعه در تولید و توزیع صنایع فرهنگی است و یکی از الزامات ورود موفقیت آمیز به بازار مصرف به شمار می آید. لازمه تحقق این امر ایجاد بسترهایی مناسب است که در عین فراهم آوردن ارزش اقتصادی، ارزش های فرهنگی را در داخل و خارج از مرزهای کشور حفظ کرده و گسترش دهد. صنایع فرهنگی حامل ایده ها، نمادها و شیوه زندگی افراد جامعه بوده و نقش های مختلف اطلاع رسانی، سرگرم کنندگی، هویت سازی و اثرگذاری بر تجارب فرهنگی افراد جامعه دارد. در این پژوهش ضمن ارائه مفاهیم تجاری سازی صنایع فرهنگی، جهت تعادل بین قابلیت تجاری و حفظ ارزش محصولات فرهنگی در تجاری سازی صنایع فرهنگی به اخذ نظرات خبرگان پرداخته شده است. مشارکت کنندگان بخش کیفی شامل 10 نفر از خبرگان حوزه صنایع فرهنگی و خلاق بوده اند که از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته جهت گردآوری داده ها و روش تحلیل مضمون جهت تحلیل داده ها در بخش کیفی استفاده شده است. جامعه آماری بخش کمی نیز شامل صاحب نظران حوزه تجاری سازی صنایع فرهنگی و خلاق به تعداد 40 نفر است که از روش تحلیل عاملی تأییدی به منظور معنا دار بودن شاخص ها و بار عاملی اقدام شد. نتایج نشان می دهد که آموزش قوانین حقوقی و مالی، آموزش تنظیم قراردادها، سیاست های دولت و فراهم آوردن شرایط برای سرمایه گذاری مهم ترین عوامل در تجاری سازی صنایع فرهنگی است. همچنین همبستگی بالایی میان عوامل حقوقی و سیاسی،  فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی در تجاری سازی صنایع فرهنگی وجود دارد.   

کشور سوریه از دیرباز یکی از مناطق هدف مهم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. با توجه به تحولات سال های اخیر منطقه و پایان جنگ داعش، دیپلماسی فرهنگی ایران در سوریه بیش از پیش اهمیت یافته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی دقیق چالش ها و فرصت های دیپلماسی فرهنگی ایران در سوریه، بر شناخت جریان های فرهنگی فعال در سوریه به عنوان عامل اثرگذار بر تغییرات و تحولات فرهنگی تأکید دارد و بر اساس شناخت نسبی که از آن ها حاصل می شود در صدد پاسخ به سؤال اصلی پژوهش است که عبارت از: «فرصت ها و چالش های دیپلماسی فرهنگی ایران در سوریه با تأکید بر جریان های فرهنگی فعال آن کشور چیست؟» پژوهش حاضر کیفی بوده و برای گردآوری داده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با فعالان و نخبگان، و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. از 293 مضمون اولیه، 30 مضمون سازمان دهنده و در نهایت 6 مضمون فراگیر استخراج شده است. مضامین فراگیر عبارت اند از «فعالیت فرهنگی جریان های سوریه»، «جریان های فعال فرهنگی در سوریه»، «رویکردهای فرهنگی»، «بایدهای سیاست فرهنگی ایران در سوریه»، «چالش های سیاست فرهنگی ایران در سوریه» و «وضعیت فرهنگی جامعه سوریه». هرکدام از چالش ها و فرصت ها در چهار محور دسته بندی شده که عبارتند از: چالش های ناظر به «زمینه های فعالیت جریان های فرهنگی»، «ویژگی های فرهنگی سوری ها»، «عملکرد نهادهای فرهنگی ایران و «جریان های رقیب یا معارض». همچنین فرصت های ناظر به «زمینه های فعالیت جریان های فرهنگی»، «ظرفیت های فرهنگی جامعه سوری»، «جریان های موافق و همراه با ایران و «رویکردهای فرهنگی ویژه». هر کدام از این موارد شامل زیرمحورهایی است که در قالب یک نمودار نمایش و توضیح داده شده است. در نهایت دو ساختار ارتباطی برای چالش ها و فرصت ها ارائه شده است که مشخص کننده چگونگی برنامه ریزی فرهنگی به منظور تحقق دیپلماسی فرهنگی کارآمد است.

بازی ها، آیین ها و تشکل های محلی نقش مهمی در میراث فرهنگی ناملموس سرزمینی مان دارند. آمیختگی بازی چوگان با سایر ابعاد فرهنگی نظیر؛ اسطوره ها، تاریخ، ادبیات، معماری و غیره موجب شده است تا به این بازی به عنوان یک ارزش غیرقابل انکار پرداخته شود، بنابراین ایرانیان موظف اند، از آن نگهبانی و پاسداری کنند. در این مطالعه سعی بر این است تا  ابعاد فرهنگی چوگان هویدا شود. هدف از این مطالعه بررسی ابعاد فرهنگی بازی چوگان است. این تحقیق بر مبنای هدف، کاربردی و از منظر گردآوری داده ها، اسنادی و از حیث شیوه تحلیل داده ها، از نوع پژوهش های توصیفی است. ارزش های اسطوره ای، تاریخی، ادبی، معماری و ... چوگان به هم آمیخته است. بنابراین پرداختن به این ارزش ها بسیار حائز اهمیت است. اسطوره، تاریخ، ادبیات، معماری، نگارگری و مینیاتور به مثابه یکی از قالب های ارتباطی شناخته شده در حوزه فرهنگی ایران، به عنوان نمادهای اصلی ارزش های فرهنگی قابل طرح هستند. توجه به بازی چوگان برای نگهداری و حفظ ارزش های آن، موجب همبستگی ملی و نهایتاً تقویت روحیه ملی و هویت ملی می شود. ازاین رو همه کنشگران فرهنگی موظف اند، از میراث فرهنگی و ارتباطی بازمانده از نیاکان نگهبانی و پاسداری کنند.

توئیتر یکی از رسانه های شبکه اجتماعی است که امکان تعامل گسترده در عرصه جهانی را برای همگان فراهم می کند. توئیتر در افکار عمومی ایران  نیز از اهمیت خاصی برخوردار بوده و به عنوان رسانه نخبگانی مطرح است و از طرفی در عرصه کنش گری های فعالان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی موردتوجه اغلب جوانان در ایران و جهان است. هدف این پژوهش،  بررسی رفتاری فعالین عرصه توئیتر و نقش آن بر کاهشی یا افزایشی بودن شرکت در اعتراضات سیاسی در بین جوانان شهر تهران در اعتراضات آبان ماه 1398 در پی اعلام افزایش نرخ بنزین است. نوع تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری پژوهش تمامی کاربران توئیتر در شهر تهران بوده که با روش نمونه گیری انتخاب شده اند و ابزار پژوهش شامل پرسش نامه بوده است. یافته های پژوهش حاکی از رابطه مثبت بین میزان استفاده از توئیتر و کنشگری سیاسی جوانان تهرانی در اعتراضات سیاسی در رخداد اعتراضی بوده است. باتوجه به رشد میزان کاربران توئیتر در ایران لزوم آموزش و بهره برداری صحیح و حمایت از تولیدکنندگان محتوای رسانه ای داخلی در مقابله با موج شایعات و جوسازی رسانه ای و توسعه فضای گفت و گو در چنین رسانه های اجتماعی فراگیر و تاثیرگذاری در کشور می تواند در جلوگیری و یا کنترل اعتراضات و بحران های سیاسی و اجتماعی نظیر اعتراضات آبان ماه 1398 شهر تهران در جامعه مفید و موثر باشد.

توجه به ذومراتبی بودن مفهوم ایمان دلالت اجمالی نسبت به تفاوت ارتباط پیامبر با هریک از سطوح مؤمنان دارد. به این منظور پژوهش حاضر به دنبال تحلیل ارتباطی پیامبر با یکی از سطوح ایمانی مؤمنان یعنی ضعیف الایمان ها است. ضعیف الایمان ها، مؤمنانی هستند از جنگ فراری، همنشین با منافقین و کفار، دارای بینش های جاهلی و... که نزدیک است ایمانشان از بین رفته و کافر شوند. تحقیق حاضر داده های موجود در تفسیر المیزان حول ارتباط پیامبر با ضعیف الایمان ها را گردآوری کرده است. این گردآوری به صورت قیاسی و ناظر به مدل «منبع معنی» محسنیان راد صورت پذیرفت. بعد از گردآوری با استفاده از روش تحلیل مضمون به تحلیل داده های گردآوری پرداخته شد و از تحلیل آن ۵ کد فراگیر «منبع معنی پیامبر»، «منبع معنی ضعیف الایمان ها»، «محتوای پیام پیامبر»، «محتوای پیام ضعیف الایمان ها»، «زمینه غیرمادی» و «پارازیت» استخراج شد. یافته های تحقیق نشان داد که پیامبر با بینش و گرایش خاص خود به دنبال تأثیرگذاری بوده است. به همین منظور برای جلوگیری از پارازیت ها تلاش کرده است. ایشان با محتواهای کلامی و غیرکلامی متفاوتی با ضعیف الایمان ها ارتباط برقرار کرده است. مانند: «یادآوری امداد خدا، معین بودن اجل، عدم تغییر اجل با فرار از جنگ در جواب به فرار ضعیف الایمان ها از جنگ و بهانه آوردن آن ها برای جهاد کردن»، «عدم اجازه برای بدست آوردن غنیمت و تذکر به اندک بودن زندگی دنیا در جواب برای دنیا طلبی ضعیف الایمان ها» و...