پژوهشنامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)

برون گرایی از مهم ترین ارکان اقتصاد مقاومتی است که به روابط اقتصادی بین المللی کشور ها با یکدیگر مربوط می شود. راهبرد برون گرایی از این منظر که زمینه های دستیابی به قوام اقتصادی را در خود دارد و آن را از اهداف خود می داند از اهمیت بالایی برخوردار است. تقویت ساخت درونی اقتصاد و بهره جستن از مزایای اقتصادی حاصل از روابط بین الملل به نحوی که اولاً منافع ملی تأمین شود و ثانیاً کشور را در برابر تکانه های اقتصادی داخلی و خارجی حفظ نماید نیازمند شناسایی مؤلفه هایی است که بیان گر ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و حقوقی-قانونی راهبرد برون گرایی است. در این مقاله با تأکید بر مؤلفه های فرهنگی راهبرد برون گرایی، گردآوری داده های موردنیاز با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و اسنادی صورت پذیرفته و با استفاده از روش تحلیلی-استنباطی سعی شده است از میان ادبیات اقتصاد بین الملل، به خصوص بازاریابی بین المللی و همچنین اقتصاد مقاومتی، مؤلفه های فرهنگی راهبرد برون گرایی شناسایی گردد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که تکنولوژی و فرهنگ مادی، نهاد های اجتماعی از قبیل خانواده، کار و تفریح و همچنین آموزش و تحصیلات، ارزش ها و مذهب، آداب ورسوم، انگیزه ها و رفتار ها، رسانه و تبلیغات، زبان، زیبایی شناسی و نهایتاً گردشگری از جمله مؤلفه های فرهنگی هستند که توجه به آن ها در طراحی راهبرد برون گرایی در چارچوب اقتصاد مقاومتی ضروری است.

ورزش زنان از بارزترین نمودهای فرهنگ ی ه ر جامعه است که غفلت از آن می تواند نظام فرهنگی جامعه را ب ا مشکل مواجه کند. البته این مسئله همواره در تاریخ با چالش های جنسیتی برای زنان روبه رو بوده است. با پدیدآوردن این برداشت که تا اندازه زیادی بانوان از صحنه ورزش غایب اند و این امر باعث کوچک شمردن آن ها می شود و تلاش رسانه ها درگیری زن ان را در ورزش به حاشیه می کشاند، برای خ روج از ای ن وض عیت و استفاده مطلوب جایگاه رسانه ای، ناگزیر از بازنگری در برنامه ها و اتخاذ راهکارها و راهبردهایی در جهت ایج اد تعام ل هرچ ه بیشتر با رسانه ها هستیم. با توجه به این مسائل در این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال برآمدیم که آیا در سیاست گذاری رسانه ای ورزشی در جمهوری اسلامی ایران جایگاهی برای ورزش بانوان لحاظ شده است یا خیر؟ همچنین در کنار پاسخ به این سؤال، به بررسی سازمانی و سیاستی دو مسئله ورود زنان به ورزشگاه ها و پخش رقابت های ورزشی بانوان در رسانه ها به عنوان مصادیقی از این رویکرد کلی نظام ج.ا. ایران به مقوله ورزش بانوان پرداخته ایم. این پژوهش از روش کتابخانه ای و اسنادی بهره برده است؛ همچنین از برخی مصاحبه های خبری مسئولان حوزه ورزش و رسانه نیز در جهت بررسی دقیق تر موضوعات اشاره شده، استفاده شده است. در پایان، پس از بررسی قوانین و سیاست های موجود، این نتیجه به دست آمد که وضعیت سیاستی ورزش بانوان در کشور در انزوا قرار گرفته و آنچنان که باید و شاید، به این موضوع پرداخته نشده است. در بررسی موضوعات فرعی فوق، مشخص شد به طور مکتوب و در آیین نامه های اجرایی سیاستی یا امنیتی تنها منع قانونی برای ورود زنان به ورزشگاه ها وجود نداشته و فقط ممانعت مصلحتی ولی فقیه در یک برهه زمانی خاص بوده است. همچنین هیچ نوع سیاست جامع و کاملی مرتبط با پخش رقابت های ورزشی بانوان از رسانه ملی وجود نداشته و نیاز به ورود جدی سیاست گذاران فرهنگی و رسانه ای به این حوزه احساس می شود.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل برنامه ها و موانع «کشف» و «رشد» استعدادهای متربیان در شجره صالحین کودکان شهرستان دزفول در سال 1396 است. لذا، پژوهش، در سنت کیفی، با استفاده از روش گردآوری مصاحبه نیمه ساختمند با سرگروه ها و مربیان سه مسجد نمونه شهرستان در امر صالحین مسجد شهید مسعود توتونچی، رسول اعظم(ص) و ثارالله(ع) از طریق هدفمند انتخاب شد و همچنین با بهره گیری از روش تحلیل مضمون برای تحلیل داده های به دست آمده در مصاحبه ها، به استخراج برنامه ها و موانع «کشف» و «رشد» استعدادهای متربیان در حلقات صالحین کودکان شهرستان دزفول، پرداخته شد. براساس یافته های پژوهش، نمونه ای از برنامه های این حلقات برای «کشف» و «رشد» استعدادهای کودکان عبارت است از: کشف و رشد استعدادها به صورت ضمنی، کشف و رشد استعدادها از طریق برگزاری آزمون ها و مسابقات در حلقات، جهت دهی به استعدادها در حلقات، نقش تشویق در کشف و رشد استعدادها، کشف و رشد از طریق دعوت اساتید و افراد متخصص در حلقات و... . لکن نتایج حاکی از آن است که موانعی نیز در این مسیر وجود دارد که برخی از آن ها عبارت اند از: عدم وجود برنامه ای تخصصی برای کشف و رشد استعدادها در حلقات، کمبود بودجه و امکانات، وجود افراد مزاحم و حائل بین متربی و سرگروه در مساجد، ضعف های نظری در معنا و جایگاه تربیت و مسجد در متصدیان امر، کمبود نیروی انسانی سرگروه در حلقات شهرستان و... .

حضور در شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها در جامعه امروزی با استقبال فراوانی مواجه شده است و می تواند یکی از بسترهای مورد توجه در تبلیغ دینی قرار گیرد. این پژوهش با تبیین مسائل حوزه رسانه و دین با نگاه به نظریه همگرایی ارتباطات و شناسایی ویژگی ها، چالش ها و آسیب های شبکه های اجتماعی در انتقال پیام دینی در کنار مرور نظریه جامعه شبکه ای، در جست وجوی راهکارهای کاهش آسیب و رسیدن به راه حل های مناسب بوده است. برای پاسخ سؤال اصلی پژوهش مبنی بر رسیدن به راهکارهای کاهش آسیب ها و چالش های تبلیغ دینی در شبکه های اجتماعی؛ به انجام مصاحبه نیمه ساختارمند با نخبگان و مشارکت کنندگان در شبکه اجتماعی به عنوان روش گردآوری داده ها پرداخته است. با تحلیل مضمون داده های گردآوری شده به عنوان روش تحلیل پژوهش؛ بر اساس محدودیت ها و آسیب های استخراج شده شبکه های اجتماعی در طی مراحل پژوهش؛ معنابخشی به اینترنت به عنوان رسانه سطحی، توجه به اعتبار منبع، تکثر مجاری ارتباطی، همگرایی کارکردی، توجه به نیاز مخاطب، تنوع بخشی، یادگیری مکانیزم های حاکم بر شبکه اجتماعی، ایجاد زیرساخت بومی و تمرکز بر کنشگری و توزیع به عنوان مهمترین راهکارها نتیجه گیری شده است.

پیاده روی اربعین در عصر حاضر مبدل به اصلی ترین آئین و مناسک شیعی شده است. همین جایگاه، لزوم مطالعه و کنکاش پیرامون آن را  از منظر های مختلف دوچندان می کند. یکی از این منظر ها، برش تحلیلی رسانه ای به آئین اربعین است. اینکه رسانه های جمعی و اجتماعی چگونه به این پدیده می پردازند و باید بپردازند؟، مسئله ای مهم و اساسی است. این مقاله در رویکردی ارتباطی و رسانه ای به مطالعه بازنمایی پیاده روی اربعین در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. در این جهت دو مستند از وحید چاوش به عنوان فرد رسانه ای فعال در این موضوع به نام های (شما چه کسی هستید؟ و حاشیه کوتاه بر یک متن بلند) مورد تحلیل قرار گرفته است. روش استفاده شده در این مقاله نشانه شناسی جان فیسک که با مبنا قرار دادن هر کدام از اپیزودهای دو مستند به عنوان واحد تحلیل، نشانه ها در سه سطح رمزهای اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که می توان نوع بازنمایی ارائه شده از اربعین در این دو مستند در چهار بعد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ، معنوی و تمدنی تقسیم بندی کرد. در بعد سیاسی، مؤلفه هایی همچون استکبارستیزی و حق طلبی، وحدت اسلامی مطرح می شود. در بعد فرهنگی-اجتماعی می توان به فرهنگ تواضع، تعاطی و تعامل فرهنگی، فرهنگ نذر، فرهنگ ایثار و فداکاری و کارکرد تربیتی اربعین اشاره کرد. در بعد معنوی همدردی با اسرای اهل بیت (ع) ، دعا و شفاعت طلبی در بعد معنوی نیز منجی گرایی و فرادینی بودن از جمله موارد بازنمایی شده است. نمادهای مذهبی، فرهنگی و ملی نیز در قالب غذاها ، پرچم و رسوم هر کدام از کشورها نمود بارز و عینی دارد.

در این مقاله، مفهوم «توسعه آموزش عالی علوم انسانی» به طور دقیق تر مفهوم سازی و چارچوب بندی می شود. این مفهوم سازی با تدوین پانزده شاخص برای توسعه آموزش عالی علوم انسانی انجام می پذیرد. این شاخص ها که ذیل سیاست گذاری آموزش عالی مطرح می شوند، در واقع راهکارهای عملیاتی برای اصلاح سیاست گذاری در آموزش عالی علوم انسانی هستند. لزوم حرکت به سمت پژوهش های مسئله محور، تمرکززدایی، آمایش سرزمینی و توسعه موزون، مهم ترین نتایجی هستند که در این شاخص ها به آن ها پرداخته شده است. شاخص ها به روش فراتحلیل و کتابخانه ای، به نحوی تنظیم شده اند که تمام ابعاد توسعه، از جمله توسعه انسانی، توسعه اجتماعی، توسعه اقتصادی، توسعه ارتباطی و ... در بر گرفته شود و از سوی دیگر، توسعه آموزش عالی، با توسعه سایر بخش های جامعه نیز هماهنگ و همراه شود. به عبارت دیگر، اگر آموزش عالی علوم انسانی در همه این پانزده شاخص، به طور هماهنگ ارتقا پیدا کند، تیپ ایده آلِ «توسعه آموزش عالی علوم انسانی» رخ داده است. پیش از ورود به مسئله اصلی و ارائه شاخص ها، ابتدا به ساختار و کارکرد آموزش عالی، نقش و کارویژه دانشگاه و اقتضائات و ویژگی های جامعه علمی می پردازیم و این مفاهیم را در حد ضرورت این مقاله چارچوب بندی می کنیم. سپس تعاریف، ضرورت ها و کارکرد علوم انسانی در جامعه امروزی را از چند دیدگاه مختلف مورد بررسی قرار می دهیم تا مقدمات لازم برای ورود به هسته اصلی بحث برای خواننده تأمین گردد.