اندیشه های قرآنی متفکران معاصر (مطالعات قرآنی نامه جامعه سابق)

خداوند متعال در آیه شریفه 78 و 79 سوره نساء ، سرچشمه و منشأ سیئات و حسنات را به خود نسبت داده، اما در آیه 79 همین سوره، تحقق حسنات را از جانب خود و سیئات را از جانب بشر می داند. این امر موجب شده گروهی بدون توجه به اسالیب کلام و عدم بهره گیری از معنای صحیح واژگان و نیز به کار نبردن روش درست در فهم قرآن ادعای موهوم تناقض را در این دو آیه شریفه مطرح سازند.مقاله حاضر (که به شیوه توصیفی_ تحلیلی وبر مبنای جمع آوری اطلاعات ازطریق منابع کتابخانه ای تهیه و تدوین گردیده است)، در پی پاسخ به این پرسش است که : مراد الهی از نسبت سیئات به خود و بشر چیست ؟ برای پاسخ گویی بدین سؤال رویکردهای متفاوت مفسران را بیان داشته و ناکارآمدی هر یک را بررسی می کنیم آن گاه دیدگاه علامه طباطبایی را به دلیل اتقان و استحکام و قوت استدلال و ارائه راه حل بهتر درجمع بین دوآیه، پاسخی مناسب و موفق ارزیابی می نماییم و ادله و شواهد برگزیدگی آن را می آوریم

قرآن کریم کلام الهی و معجزه جاودان پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و اصیل ترین بینه و سندی است که در طول تاریخ در اختیار مسلمانان قرار داشته است. به تصریح قرآن، خاستگاه این کلام، علم خداوندی است که هیچ بشری در شکل دهی آن تأثیری نداشته است. دلیل معجزه بودن قرآن این است که خداوند در قرآن تحدی کرد و هیچ کس نه در صدر اسلام و نه بعد از آن نتوانست همانند قرآن سوره و سخنی بیاورد. پژوهش پیش رو با شیوه ی توصیفی تحلیلی و با مطالعه ی کتابخانه ای در پی تحلیل و ارزیابی دو جریان غالب در حوزه دامنه و گستره تحدی است. بعضی از قرآن پژوهان معاصر فکر می کنند تحدی قرآن مربوط به همان عصر نزول بوده و دلایلی را برای این نظریه خود بیان می کنند. ضعف های نظریه زمان مند بون تحدی عبارتند از: زمان مند دانستن اعجاز و جاودانگی قرآن، محدود نمون جهت دعوت و تحدی به حوزه فصاحت و بلاغت، منحصر کردن دلالت واژه «فأتوا» به عرب نزول قرآن و بیهوده بودن دعوت قرآن به تدبرّ و تعقل

قرآن و روایات از مهّم ترین منابع تفسیری و دارای پیوند وثیقی بین خود است. شناخت رویکردهای روایی مفسران و بررسی گونه های بهره مندی ایشان از روایات، یکی از شاخه های درخور توجه در علوم قرآنی و تفسیر به شمار می رود. در دوره معاصر تفسیر تسنیم تنها تفسیراجتهادی است که جامع روشهای مختلف تفسیری اعم از قرآن به قرآن، روایی و عقلی است که می کوشد تا برنامه های سعادت آفرین قرآن را در راستای بهره مندی از روایات گهربار معصومین ،به متن زندگی انسان ها بیاورد . این نوشتار با استفاده از گردآوری کتابخانه ای و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی «رویکرد روایی تفسیر تسنیم نسبت به روایات تفسیری» پرداخته است. هرچند آیهالله جوادی آملی حجیّت سنّت را وابسته به قرآن می دانند اما جایگاه اهل بیت] را در باطن و نزد خداوند مهم تر از قرآن شمرده؛ معتقد به حجیّت سنّت قطعی (اعم از متواتر و خبرواحد همراه با قرائن یقینی) بوده و نقش آنها را در تفسیر قرآن همتای آیات قرآن کریم می شمرند. ایشان سنّت قطعی را در تمام روایات تفسیری و خبر واحد ظنّی را فقط در خصوص روایات تفسیری فقهی حجّت می دانند. استاد مفسر در فهم واژه ها و جملات و تأویل (بطن و مراد پنهان) و مصداق آیات از روایات بهره برده و مصادیق آیات قرآن را از باب جری و تطبیق می دانند نه تفسیرِ مفهومی که در اینصورت حتی اگر مصداق کامل باشد غیر منحصر و تعدد پذیر خواهدبود مگر در جایی که مصداق مساوی با معنا و تفسیر مفهومی باشد که در این صورت معنا و مصداق منحصر آیه است.

مقاله حاضر با هدف بررسی دلیل آیت الله خویی بر محدودیت تعداد آیات منسوخ انجام شده است. با بررسی دیدگاه ایشان درباره نسخ، روشن گردید که دلیل ایشان بر این محدودیت، انکار نسخ در مواردی است که آیه ناسخ بر آیه منسوخ ناظر نیست و معیار «ناظر بودن» آن است که اگر آیه منسوخ نباشد معنای آیه ناسخ به تنهایی مبهم است و برای کامل شدن به آیه منسوخ نظر دارد. سبب اصلی این انکار، لزوم پذیرش اختلاف بین این گونه آیات ناسخ و منسوخ است، در حالی که خداوند متعال در آیه 82 سوره نساء نبودن اختلاف در قرآن را دلیل الهی بودن آن بیان فرموده و حتی گروهی از مفسران ،از جمله آیت الله خویی، آن را از وجوه اعجاز قرآن می دانند. در بررسی دلیل ایشان، به روش توصیفی تحلیلی با بیان دیدگاه مفسرانی چون علامه طباطبایی درباره رابطه تنافی بین آیات ناسخ و منسوخ، بررسی مفهوم اختلاف بین دو آیه و با تکیه بر تعریف تناقض در منطق و تعریف تعارض در علم اصول، این نتیجه به دست آمد که تنافی بین آیات ناسخ و منسوخ، تنافی ظاهری است و از مصادیق اختلاف بین دو آیه محسوب نمی شود و به نظر می رسد دلیلی بر انکار نسخ در این گونه آیات وجود ندارد..

انسان موجودی است که مانند سایر موجودات ناگزیر پا به عرصه هستی می گذارد و در مسیر زندگی با رخدادهای متفاوتی روبرو می شود. بدون تردید بروز مشکلات و سختیها زمینه ساز تلخ کامی است؛ گاه افرادی که در معرض ناملایمات قرار می گیرند ناخودآگاه از آرامش فاصله گرفته و به انواع مختلف بحران های روحی مبتلا می شوند. برای بازگشت به تعادل روحی می توان راهکارهای خردمندانه را جستجو کرد. در میانه چاره اندیشی های مکاتب عرفانی و تجربی آموزه های وحیانی به ترمیم، تعادل و تعالی آن هم متناسب با فطرت انسانی می پردازد که می توان در پرتو آنها از بسیاری معضلات جلوگیری کرد. مراقبت معنوی مجموعه ای است از علوم معارف الهی، برخی مباحث اخلاقی و روان شناسی که می تواند آسیب دیدگان مصائب و رنج ها را یاری نماید. پژوهش حاضر راهکارهای مراقبت معنوی را از منظر آیات و احادیث ائمه علیهم السلام با رویکردی متفاوت از حیطه بینشی ارائه می کند. شخصی که مراقب معنوی است با آموختن انواع مهارتهای مورد نیاز از جمله مهارت های ارتباطی می تواند با روحیه همدلی و سعه صدر نقش مهمی در رسیدن به اهداف مراقبت معنوی ایفا نماید. ره آورد این پژوهش برای مراقب معنوی اینست که از آموزه های وحیانی بیاموزد چگونه با تغییر زاویه دید مخاطب و تحول در بینش او می تواند انگیزه های جدیدی در او بیافریند تا در برابر شرایط سختی که مواجه است تسلیم نشود، چگونه در جهت کاهش رنج خود گام های نتیجه بخشی بر دارد تا از آسیب های احتمالی پس از ابتلاء مصون بماند و چگونه موقعیتهای چالش برانگیز را سکوی جهش و تعالی خود قرار دهد.

آزادی از جمله ارزش هایی است که همه انسان ها به آن معترف هستند و آن را به عنوان یک حق عام برای همه انسان ها می پذیرند. در آموزه های اسلام از قرآن و روایات، حق آزادی انسان امری مسلم است اما مفهوم و محدوده آزادی از منظر مجامع قانونگذار انسانی با قرآن تفاوت هایی فاحش دارد که در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای به آنها پرداخته می شود. بر اساس منابع مرتبط و با تحلیل اطلاعات، این نتیجه حاصل شد که در اعلامیه جهانی حقوق بشرکه ماهیت انسانی دارد به دلیل فردمحوری و داشتن مبنای دنیایی و عدم توان در نگاه همه جانبه به مجموع بشری از فرازمانی و فرا مکانی، قوانین دارای جامعیت و تمامیت لازمه برخوردار نیست همچنین تنها عامل محدود کننده، قوانین و حقوق دیگران است که فاقد پشتوانه قوی است. اما از نظر قرآن، منشا قانون گذاری و اعطای حق، خدا است که آنها را بر مبنای مصالح و مفاسد قرار داده است و در حقوق افراد، هم مصالح اجتماعی هم مصالح فردی در جهت رشد معنوی در نظر گرفته شده است. رابطه ای منطقی که تامین کننده حقوق انسانی در جنبه فردی و اجتماعی با پشتوانه اجرایی است.