حسن اروجی

ازآن جایی که رویکرد تاب آوری سبب تقویت گردشگری در برابر سوانح و بحران ها می شود و توانایی آن را برای جذب و کاهش تغییرات افزایش می دهد، یکی از رویکردهای جدید مؤثر برای ادامهٔ توسعهٔ گردشگری تاب آوری است. شهر شیراز یکی از شهرهای مهم گردشگری کشور و جهان است که، با توجه به این که در آن سوانح گوناگونی ازجمله سیل و حملات تروریستی رخ داده است و این اتفاقات در توسعهٔ گردشگری آن اختلال ایجاد کرده اند، در امر توسعهٔ گردشگری خود نیازمند بهره گیری از رویکرد تاب آوری است. هدف از این پژوهش سنجش منابع داخلی و خارجی گردشگری شیراز و مقایسهٔ آن با رقبا و درنهایت ارائهٔ راهبردهای لازم برای دستیابی به توسعهٔ گردشگری با رویکرد تاب آوری است. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی و هدف آن کاربردی است. گرد آوری اطلاعات با استفاده از دیدگاه های کارشناسان در چند نوبت با استفاده از پرسش نامه انجام شده است. از نظر روایی، پرسش نامه را استادان حوزهٔ مربوطه تأیید کرده اند و پایایی آن براساس نتیجهٔ آزمون آلفای کرونباخ 0.915 است که پایایی بالای آن را نشان می دهد. متغیر مستقل و وابسته به ترتیب تاب آوری و توسعهٔ گردشگری است. جامعهٔ آماری آن شهر شیراز و نمونهٔ آماری 33 نفر از کارشناسان حوزهٔ گردشگری (شامل کارمندان، دانشجویان، استادان دانشگاه و صاحبان کسب وکار) است که به صورت گلوله برفی انتخاب شده اند. نتایج حاکی از آن است که بخش عمدهٔ منابع گردشگری شیراز با رویکرد تاب آوری از نظر استراتژیک در شرایط متعادل و نزدیک به هم قرار دارند و از نظر وزن و تناسب راهبردی اختلاف چندانی با هم ندارند. زیرساخت های مناسب حمل ونقل هوایی و زمینی، سرمایه گذاری زیاد بخش دولتی و خصوصی، در زمینهٔ گردشگری در شیراز، وجود جاذبه های متعدد و متنوع و تبلیغات قوی در زمینهٔ جذب گردشگر از راهبردی ترین منابع شهر شیراز به شمار می روند. درنهایت، راهبردهایی برای توسعهٔ گردشگری شیراز با رویکرد تاب آوری ارائه شده است.

مقدمه: وفاداری یک گردشگر به مقصد خاص، موضوعی کلیدی در مدیریت گردشگری شهری است. سطح وفاداری بالا در یک مقصد می تواند پیامدهای مثبتی در جهت رونق سطح گردشگری در آن منطقه داشته باشد. یکی از مباحث مهم در این حوزه، سنجش و تحلیل راهبردی سطح وفاداری گردشگری در ابعاد و مؤلفه های مختلف و ارائه راهبردهایی در جهت ارتقای آن است. در این میان سنجش اهداف، قابلیت های شهرها و فرصت ها و چالش های پیش رو در زمینه وفاداری گردشگری و شناخت رقبای مقصد، جهت تحلیل راهبردی وفاداری گردشگری، مدنظر قرار می گیرد. شهر یزد با داشتن فضاها و محصولات گردشگری متعدد، به عنوان یکی از مقصدهای گردشگری شهری ایران، سالانه تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می کند. هدف اصلی پژوهش، ارائه راهبردهای توسعه سطح وفاداری شهر یزد از طریق شناخت و ارزیابی اهداف، قابلیت ها، فرصت ها، چالش ها و رقبای گردشگری شهر و ارزیابی تناسب راهبردی آن است.داده و روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. داده های مورد نیاز بر اساس روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. نمونه آماری پژوهش، 30 نفر از گروه خبرگان شامل مسئولین و مدیران گردشگری، محققین و پژوهشگران، صاحبان کسب و کارهای گردشگری و تعدادی از ساکنان با سابقه شهر است که با توجه به محدود بودن جامعه آماری، از روش تمام شماری برای گرفتن نمونه استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل راهبردی پژوهش، از مدل تحلیلی متاسوات Meta-SWOT که مدل پیشرفته SWOT است، استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که مهم ترین منابع و قابلیت ها در راستای ارتقای سطح وفاداری گردشگری در شهر یزد شامل تأثیرات مثبت جهانی شدن شهر یزد بر روی ارتقای شخصیت شهر و جاذبه های تاریخی آن، دگرگونی ذهنیت مثبت گردشگران نسبت به شهر، درک ارزش علمی و تاریخی آن و برانگیختن احساسات آن ها، بالا بردن کیفیت خدمات، مشارکت نسبی شهروندان در برنامه های اجتماعی و گردشگری، امنیت گردشگری قابل قبول و زیرساخت ها و خدمات شهری، خدمات آژانس ها و گردشگری سلامت است.نتیجه گیری: نتیجه تحلیل راهبردی نشان از همگنی بیشتر قابلیت های گردشگری یزد و عوامل خارجی و اهداف از نظر تناسب راهبردی است و قابلیت های مذکور در سطح متوسط نقش مهمی در ارتقای سطح وفاداری دارند و بر همین اساس راهبردهایی در جهت ارتقای آن ارائه شده است.

وفاداری موضوعی کلیدی در مدیریت گردشگری است. یکی از مباحث مهم در این حوزه، تحلیل سطح وفاداری گردشگری در ابعاد مختلف است. وفاداری گردشگری در ابعاد مختلف آگاهی، ادراک گردشگر، شخصیت گردشگری، کیفیت خدمات، تصویر ذهنی، اعتماد، امنیت و رضایتمندی گردشگران مورد بحث است. ارزیابی این ابعاد می تواند برنامه ریزان گردشگری شهر را در مدیریت بهینه آن یاری نماید. شهر یزد به عنوان یکی از مقصدهای گردشگری کشور، سالانه تعداد زیادی گردشگر را به خود جذب می کند. از این رو توجه به مقوله وفاداری گردشگر اهمیت زیادی دارد. برای این منظور باید سطح وفاداری در ابعاد و شاخص های مختلف مورد تحلیل و تبیین قرار گیرد. هدف اصلی پژوهش، ارزیابی میزان وفاداری گردشگران داخلی شهر یزد در قالب یک مدل مطلوب است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز بر اساس روش کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. جامعه آماری پژوهش برای ارزیابی سطح وفاداری، کلیه گردشگران ورودی در سال 1400 است که بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه معادل 381 نفر برآورد گردید. برای تحلیل سطح وفاداری، از آزمون ها و تحلیل های آماری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد ابعاد وفاداری، تاثیرات نسبتا زیادی بر میزان رضایت گردشگران داشته و این رضایت تاثیر بالایی بر وفاداری گردشگران شهر یزد بر جای گذاشته است. بنابراین مدل تحلیلی سطح وفاداری، نشانگر پیوندهای متقابل بین شاخص ها و ابعاد مختلف وفاداری در شهر یزد می باشد.

عرصه دانشگاه و عرصه کارآفرینی، ارتباط محکمی باهم داشته و نقش مهمی در توسعه کشور، افراد، سازمان ها و شرکت ها دارند. شرکت های دانشگاه بنیان، از مجموعه شرکت هایی است که روابط متقابلی با عرصه کارآفرینی دانشگاهی دارد. این شرکت ها و نقش دانشگاه ها در توسعه آن ها، از چالش های مهم در کشور به شمار می رود. در واقع، سازوکارهای دانشگاه، تأثیرات متعدی در ابعاد و مقوله های مختلف بر توسعه یا عدم توسعه این شرکت ها دارند که شناخت این تأثیرات به منظور برنامه ریزی صحیح برای دانشگاه ها و شرکت های مرتبط ضروری است. بنابراین هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تحلیل الگوهای فکری حاکم بر تأثیرات سازوکار های حمایتی دانشگاه بر توسعه شرکت های دانشگاه بنیان است. برای این منظور، سه دانشگاه امام خمینی، رازی کرمانشاه و دانشگاه یزد برای مطالعه موردی انتخاب شدند. در بخش روش شناسی، داده ها از مجموعه اعضای هیئت علمی، مدیران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی شامل 62 کارشناس از هر سه دانشگاه در قالب مصاحبه و پرسش نامه گردآوری شده است. برای شناسایی و تعیین مقوله های کارآفرینی دانشگاهی، از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی و برای شناسایی و تحلیل الگوهای فکری، از مدل تحلیلی کیو استفاده شده است. نتایج نشان داد که سازوکار ها و مقوله های دانشگاه در هشت گروه دگرگونی سیاست های دانشگاه، عوامل فردی، قوانین دانشگاه، زیرساخت ها، انحصار زدایی، عوامل سطح کلان، مشارکت ها و موانع توسعه شرکت ها قرار داشتند. همچنین دانشگاه ها در مجموع تأثیرات نسبتاً خوبی بر توسعه شرکت ها دارند اما ارتباط شرکت ها با دانشگاه ها به دلیل کمبود شرکت ها ضعیف است. در مجموع عامل ها و الگوهای فکری نهایی، شناسایی و تحلیل شدند. کلیدواژه ها :  

یکی از مباحث مهم در حوزه اقامتگاه های بوم گردی، ارائه مدل مفهومی توسعه آتی اقامتگاه های بوم گردی است. این مدل ها بیان کننده ساختار سیستم اقامتگاه های بوم گردی و عوامل تأثیرگذار، روابط، قدرت و جایگاه هر یک از عوامل در سیستم بوم گردی است. شهرستان خلخال در استان اردبیل، از مناطق مستعد بوم گردی کشور است. ضعف الگوها و پیوندها در یک دهه گذشته یکی از دلایل ضعف اقامتگاه های بوم گردی در این شهرستان است؛ بنابراین در این پژوهش ضمن تبیین مقوله های سیستم اقامتگاه های بوم گردی، مدل بهینه توسعه آتی اقامتگاه های بوم گردی نیز ارائه شده است. برای این منظور داده های لازم از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی از نمونه آماری پژوهش که شامل پژوهشگران، مسئولین، مردم و کارآفرینان است، گردآوری شده و از طریق مدل تحلیلی کیو (Q)، عامل های اصلی و الگوهای فکری شناسایی و با روش تحلیل محتوای کیفی، مقوله های مؤثر تعیین شد. درنهایت پس از تحلیل نتایج، مدل توسعه آتی، ارائه شد که این مدل شامل برهمکنشی از مجموعه عوامل و مؤلفه های مؤثر بر توسعه اقامتگاه های بوم گردی است.

کیوتوریسم فنّاوری مرتبط با کاربرد کیوآرکدها در فعالیت های گردشگری است. در این فنّاوری، داده ها و اطلاعات لازم در خصوص جاذبه های گردشگری یک ناحیه در داخل کیوآرکدها ذخیره می شوند و گردشگران از طریق فنّاوری های هوشمند از آن ها استفاده می کنند. در سال های گذشته، استفاده از فنّاوری در مکان های مهم گردشگری کشور رواج یافته و مجموعه تاریخی بین المللی شیخ صفی در شهر اردبیل، در دو سال گذشته، از کیوآکدها در داخل مجموعه استفاده کرده است. مسئله مهم در این فنّاوری کارکردها و کیفیت طرح کیوتوریسم و پیامدهای آن در توسعه گردشگری و تبیین این تأثیرات در قالب چهارچوب و مدل است. بر همین اساس، هدف اصلی این پژوهش تدوین و ارائه مدلی برای تبیین کارکرد و تأثیرات کیوتوریسم بر مبنای توسعه گردشگری پایدار است. برای این منظور، ابتدا میزان رضایت گردشگران از مجموعه ویژگی ها و بخش های گوناگون طرح کیوتوریسم و میزان تأثیرات آن در 224 گردشگر ورودی به مجموعه شیخ صفی، از طریق آزمون های آماری، ارزیابی شد و سپس با کمک مدل تحلیلی کیو براساس دیدگاه 15 تن از کارشناسان حوزه کیوتوریسم، الگوهای فکری شناسایی و تحلیل شدند و درنهایت، با تحلیل کیفی مجموعه اطلاعات حاصله، مدل پیشنهادی ارائه شد. مدل پیشنهادی شامل هشت مؤلفه اصلی یکپارچه سازی کیوتوریسم، ترکیب تورگردانی مجازی و حقیقی، فرهنگ پذیری کیوتوریسم، تنوع سازی عملکرد کیوتوریسم، نفوذ کیوتوریسم در سیستم گردشگری، ارزیابی تطبیقی کیوتوریسم، ترکیب با دیگر فنّاوری ها و تطبیق آن با حوزه نفوذ گردشگری است.

گردشگری فیلم یا فیلم توریسم، شاخه ای از گردشگری محسوب می شود که نقش مهمی در جذب گردشگران برای بازدید از مقصدهای گردشگری و توسعه آنها داشته و گردشگری نیز در ترویج و تبلیغ این فیلم ها، تاثیرات متقابل دارد. روستای سولقان در دهستان کن و سولقان و امازاده نوربخش داخل روستا، لوکیشن فیلم برداری بخشی از سریال مسافری از هند بوده است. بر این مبنا، چالش اصلی پژوهش، تاثیرات و پیامدهای این فیلم بر توسعه روستایی و روند جذب گردشگران و تاثیرات گردشگری بر این فیلم است تا بر این اساس، مدل مطلوبی برای تبیین روابط فیلم توریسم با گردشگری روستایی ارائه شود و هدف اصلی این پژوهش نیز بر همین مبنا، پایه ریزی شده است. برای این منظور از طریق تهیه پرسشنامه و انجام مصاحبه با نمونه آماری پژوهش شامل مردم و 267 گردشگر ورودی ، داده های لازم گرداوری شده است .نتایج تحلیل های کیفی و کمی نشان می دهد. همچنین تاثیرات این فیلم بر شناخت روستا، تا حدی قابل قبول اما در زمینه توسعه گردشگری، نفش چندانی ایفا نکرده و تاثیرات متقابل بین فیلم توریسم و توسعه روستایی مشاهده نشده است. در نهایت مدل بهینه توسعه فیلم توریسم در مناطق روستایی با تاکید بر روستای سولقان ارائه شد.

افزایش تعداد گردشگران در سراسر جهان، ضرورت برنامه ریزی برای ترویج و توسعه بومگردی به منظور به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی گردشگری و به حداکثر رساندن منافع اجتماعی و اقتصادی در مقصدهای گردشگری را افزایش داده است. با توجه به ضرورت حاضر، در این مقاله به شناسایی و ارزیابی کانون های بومگردی استان گیلان پرداخته شده است. مطالعه حاضر از نوع تحلیلی است و گرداوری داده ها به روش پیمایشی از طریق پرسشنامه و مشاهدات میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری کلیه گردشگران ورودی به استان گیلان می باشند که تعداد 384 نفر نمونه آماری از طریق فرمول کوکران جهت بررسی انتخاب شدند. همچنین نظرات 37 نفر از کارشناسان و متخصصان نیز از طریق پرسشنامه جمع اوری و تحلیل شد. جهت تحلیل داده های بدست آمده حاصل از پرسشنامه از آزمونهای آماری و روش اولویت بندی کوپراس استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد منطقه ییلاقی ماسوله و قلعه رودخان فومن درمجموع دارای سطح نسبتاً بالایی در حوزه بومگردی قرار دارند و در اولویتهای بعدی نیز آبشار شیطان کوه و بام سبز لاهیجان و غیره در اولویت دوم قرار دارند. در اولویت آخر نیز مناطق حفاظت شده مثل لوندیل، مرداب استیل و فضاهایی روستایی مانند گیلگمش، مرزدشت و غیره قرار دارند.

ژئوتوریسم، یکی از گونه های حفاظت محور، آموزشی و مسئولانه گردشگری به شمار می رود به دنبال ترویج ارزش های میراث زمین و کمک به توسعه جوامع محلی است و مناطق روستایی یکی از مقصدهای مهم ژئوتوریسم محسوب می شود. شکل گیری ژئوتوریسم در مجاورت مناطق روستایی، می تواند موجب شکل گیری ارتباط بین ژئوتوریسم، گردشگران و فعالیت های ژئوتوریستی با روستاها گردد و این امر در ایحاد تعاملات بین روستاها و ژئوتوریسم و اثرات مختلف ژئوتوریسم بر این روستا بسیار مؤثر است، لذا ضرورت بررسی ارتباطات و تعاملات بین روستا با ژئوتوریسم اجتناب ناپذیر است. طبس یکی از مناطق مهم ژئوتوریسم کشور بوده و دره کال سردر در شرق طبس، یکی از مکان های ژئوتوریستی است که  ژئوسایت های متعددی دارد. این دره در مجاورت روستاهایی مانند خرو علیا و سفلی، نیاز و مهربانی قرار گرفته است. در این پژوهش کاربردی، از طریق داده های کتابخانه ای و میدانی، به ارزیابی ژئوسایت ها و نگرش های مردم پرداخته شده است. نمونه آماری شامل 384 گردشگر ورودی به منطقه و 66 نفر از جامعه روستایی و 10 نفر از کارشناسان حوزه ژئوتوریسم است. تجزیه و تحلیل بخش ارزیابی ژئوتوریسم از طریق روش ارزیابی فاسیلاس و ارزیابی ارتباطات و نگرش های مردم و گردشگران نسبت به ژئوتوریسم از طریق آزمون ها و تحلیل های آماری، انجام شده است. نتایج نشان می دهد که کال سردر دارای توان های ژئوتوریستی بالایی است اما میزان آگاهی مردم و گردشگران نسبت به توان های ژئوتوریستی نسبتاً پایین است و انگیزه مسافرت بیشتر گردشگران نیز تفرج و تفریح در آب های گرم معدنی کال سردر است، همچنین گردشگران برای تأمین خدمات و نیازهای خود کمتر به روستاهای پیرامون مراجعه می کنند و مشارکت مردمی در ژئوتوریسم ضعیف است. بر همین منوال اثرات اقتصادی ژئوتوریسم و میزان تأثیرپذیری روستا از ژئوتوریسم نیز اندک و محدود است. در مجموع این پژوهش، از نظر حوزه ژئوتوریسم و روابط اجزای ژئوتوریسم، گام مهمی در پیوندهای ژئوتوریسم روستای برداشته است.

گردشگری روستایی به عنوان راهبرد جدید توسعه روستایی، از یک دهه گذشته در مطالعات و پژوهش های مرتبط با توسعه روستایی مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، به دلیل تعدد شاخص های موثر بر گردشگری روستایی و تنوع روستاها در کشور و تفاوت های آن با کشورهای دیگر، مدل جامعی، به منظور ارزیابی اقتصاد گردشگری در روستاهای کشور، ارائه نشده است و لذا ضرورت داشت تا گامی مهم در این زمینه برداشته شود. در این پژوهش، از طریق روش کیفی نظریه مبنایی و ترکیب آن با ارزیابی های کارشناسان، اقدام به ارائه یک مدل بومی ارزیابی اقتصاد گردشگری روستایی در کشور شد. بدین منظور از طریق مطالعات میدانی روستاهای گردشگری کشور، مصاحبه ها و گفتگوهای گروهی با اجزای گردشگری روستایی، مشاهدات میدانی و نظراخوهی از کارشناسان به صورت پرسشنامه، مدل نهایی ارزیابی اقتصاد گردشگری روستایی کشور ارائه شد که شامل 5 مقوله بازساخت اقتصادی، گردشگری کشاورزی، گردشگری غیرکشاورزی، مشارکت جامعه بومی و پایداری اقتصادی به همراه 21 معیار است و هر یک از معیارها نیز، دارای گویه ها و سطوحی از توسعه است. به منظور بررسی کاربردی این مدل، اقتصاد گردشگری روستای ابیانه به عنوان نمونه، از طریق این مدل مورد ارزیابی قرار گرفت که نشان از تاثیرات نسبی اقتصادی گردشگری بر روستا بود. هم چنین، با توجه به نتایج به دست آمده از روستای ابیانه، اثرات اقتصادی گردشگری در این روستا از لحاظ مطلوبیت، معمولی و نسبی ارزیابی شده است. هم چنین در زمینه مهاجرت و کاهش روند آن از روستا به شهر، نقش مهمی داشته و در زمینه سرمایه گذاری و اشتغال بخش خدمات اثرات مطلوبی داشته است اما گویا تصویر ذهنی از روستا مطلوب نیست و مردم نیز رضایت چندانی از گردشگری ندارند و این یک نکته بسیار منفی و عامل مهم در ارزش نسبی اثرات اقتصادی گردشگری در روستای ابیانه است.

با توجه به اهمیت عامل اقلیم در سنجش وضعیت مقصدهای گردشگری، توجه و ارزیابی به این عامل از طریق ارائه شاخص ها و دیدگاه های مختلف افزایش یافته است و در این میان تأکید بر داده ها و ارزیابی های میدانی مبتنی بر سنجش دیدگاه ها و رضایتمندی های گردشگران، در کنار توجه به شاخص های استاندارد اقلیم گردشگری و دیدگاه های کارشناسانه، می تواند تصویر واقع بینانه تری را از شرایط اقلیمی برای گردشگری ارائه دهد. با توجه به تفاوت های طبیعی و انسانی بین مقاصد گردشگری و بین گردشگران، هدف این پژوهش، سنجش شرایط اقلیمی برای گردشگران با ترکیب رضایتمندی گردشگران با داده های کارشناسی و اصلاح و بازبینی در شاخص های قبلی است و برای این منظور، جزیره قشم به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. به منظور ارزیابی شرایط اقلیمی، شاخص های PMV، PET و CIT به صورت ترکیبی برای ایستگاه ساحلی جزیره قشم و در دوره آماری 2003-2014 مورد سنجش قرار گرفت. نتایج ارزیابی ها، نشانگر نکته قابل توجهی بود. با وجود مطلوبیت اقلیم گردشگری برای ماه های سرد سال و ساعات شبانه در جزیره قشم، از منظر شاخص CIT، کلیه ماه های سال و همچنین کلیه مقاطع شبانه روز (به جز ساعات روزانه ماه های تابستان) از شرایط مطلوب یا قابل قبول برای گردشگری برخوردار بودند که کمی با شرایط منطقه ناسازگار به نظر می رسید. با توجه به تفاوت های طبیعی و انسانی بین مقصدها و بین گردشگران، بازبینی مختصری در شاخص CIT صورت گرفت و با ترکیب نتایج شاخص PMV و میزان رضایتمندی گردشگران از شرایط حرارتی مختلف، نتایج جدیدی برای اقلیم گردشگری جزیره حاصل شد که نشان می دهد جزیره قشم در نیمی از سال (از ماه می تا اکتبر) و کلیه ساعات شبانه روز در همین بازه زمانی، از شرایط مطلوب یا قابل قبول فاصله دارد. علت متفاوت بودن نتایج فعلی، دخالت دادن مستقیم رضایتمندی گردشگران در داده های اقلیمی است.

مجموعه متنوعی از پدیده های ژئوتوریستی را در خود جای داده است که لندفرم های کویری و بیابانی بیش از سایر عوارض، برجسته می باشند. از آنجا که بسیاری از سرمایه های ژئوتوریسم این شهرستان مورد بررسی جامع قرار نگرفته و حتی برخی از ژئومورفوسایت ها ناشناخته مانده است؛ بنابراین به منظور بهره بری و کاربرد اصولی از این سرمایه های کویری و بیابانی این شهرستان، ضرورت دارد که ژئومورفوسایت های مناطق خشک شهرستان که نماد ژئوتوریسم می باشند، شناسایی و مورد ارزیابی قرار گرفته و برنامه ریزی ژئوتوریستی بر مبنای این ارزیابی صورت گیرد. در این پژوهش که از نوع توصیفی–تحلیلی است، ارزیابی ژئومورفوسایت ها از طریق روش ارزیابی ژئوتوریسم آقای بوروشی1 و همکاران صورت گرفت. ابتدا ارزش های این روش، توسط کارشناسان ارزش گذاری شده و سپس 24 ژئومورفوسایت مناطق کویری و بیابانی ازطریق مطالعات کارشناسی کتابخانه ای و میدانی مورد ارزیابی قرار گرفت. در نهایت نتایج آن با ارزشیابی معیارها ترکیب شده و از این طریق، ارزش نهایی هر ژئومورفوسایت تعیین شد. نتایج نشان می دهد که سه ژئومورفوسایت «ریگ شتران»، «رخنمون های سنگی کوه های درنجال» و «کوه های کم ارتفاع قدیمی کلمرد» بهینه ترین شرایط را برای توسعه ژئوتوریسم دارند. نتایج ارزیابی به تفکیک و ترکیب ارزش های علمی، حفاظتی و گردشگری که با رویکرد حفاظتی صورت گرفت، نشان می دهد که بیشتر ژئومورفوسایت های مناطق خشک این شهرستان، از شرایط «نسبتاً مطلوب» برای توسعه ژئوتوریسم برخوردارند. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد که فقط ژئومورفوسایت «ریگ شتران» در شرایط فعلی به صورت بهینه می تواند به عنوان یک کالای گردشگری آماده در اختیار گردشگران قرار بگیرد و دیگر ژئومورفوسایت ها پیش از ارائه به بازار گردشگری، نیازمند تقویت شاخص های گردشگری و در برخی از آن ها نیاز به ارتقای شاخص های حفاظتی و علمی است.

به دلیل حساسیت بالای روستاهای مناطق بیابانی و توان های گردشگری آن، برنامه-ریزی برای توسعه گردشگری روستایی، نیازمند تبیین سیستم توسعه گردشگری است. روستای مصر، یکی از مهم ترین فضاهای گردشگری شهرستان خور و بیابانک است که در طی سال های گذشته، رشد فعالیت های گردشگری را تجربه کرده است. بنابراین، این پژوهش با هدف شناسایی مدل ارزیابی سیستم گردشگری روستا و تبیین آن با نظریه های مقاصد گردشگری انجام شده است. بدین منظور، داده ها از طریق مصاحبه، گفتگو و مشاهدات میدانی گرد آوری و با بهره گیری از مبانی نظری موجود تهیه شده و از طریق روش تحلیل محتوای کیفی، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند و در نهایت، مدلی برای تبیین روند سیستم گردشگری آن ارائه شد. نتایج مدل حاکی از تأثیرگذاری قابل توجه آثار هنری در عرضه گردشگری و نقش کلیدی کارآفرینان در توسعه سیستم گردشگری است که در مراحل بعدی به تدریج تکامل یافته است. همچنین میزان انطباق مدل با نظریه آشوب و مدل باتلر، بررسی گردید که از منظر نظریه آشوب، این سیستم با رویکرد اثر پروانه ای و سازگاری پویا سازگار بوده و از منظر مدل باتلر، روستای مصر در انتهای مرحله مشارکت و حرکت به سمت توسعه قرار دارد و به نظر می رسد تخریب خلاق نظریه آشوب با مرحله مشارکت چرخه حیات، سازگاری بیشتری دارد. 

هدف این پژوهش، مطالعه میزان رضایت گردشگران میراث و عوامل مؤثر بر آن از مجموعه جهانی شیخ صفی الدین اردبیلی بوده است. شرکت کنندگان 400 نفر از گردشگران مراجعه کننده به مجموعه جهانی شیخ صفی بودند که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه شامل سؤالاتی در مورد انگیزه های بازدید از مجموعه، میزان رضایت از بخش های مختلف مجموعه و خدمات ارائه شده بود که بعد از نهایی شدن با نرم افزار SPSSمورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که رضایت گردشگران از مجموعه جهانی بسیار پایین است و در حد نام و اندازه محوطه جهانی نیست. عدم رضایت به ویژه در میان قشر فرهیخته جامعه بازدید کننده بسیار بالا است. این تحقیق نشان می دهد که رضایت گردشگران از محوطه های میراث، برای متولیان و مسئولان میراث فرهنگی کشور تا حال، موضوعیت نداشته و امر مهمی تلقی نشده است.

یکی از مهم ترین نیازهای کشورهای مختلف برای دستیابی به توسعه، بهره مندی از شیوه های حمل ونقل مؤثر بر انتقال کالا و خدمات در زمان کمتر، همراه با ایمنی بیشتر است. ساخت و بهره برداری از جاده ها در کشورهایی از جمله کشور ما که با هدف های یادشده انجام می شود، در صورت نبود توجه کافی به مسائل زیست محیطی، مشکل های متعددی را ایجاد می کند که برآیند آن ها، بر تحقق هدف عمدة توسعة پایدار، تأثیرگذار خواهد بود. احداث آزادراه تهران- شمال، یکی از پروژه های درحال انجام است که آثار زیست محیطی متعددی بر دهستان کن- سولقان دارد. پژوهش حاضر، کاربردی و روش انجام آن پیمایشی است. در گردآوری اطلاعات، از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، به دلیل ماهیت پژوهش، پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه با کارشناس و افراد محلی بوده است. اطلاعات به دست آمده، با استفاده از مدل ماتریس ایرانی مخدوم، تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج بیانگر آن است که این پروژه با داشتن آثار مفیدی در زمینة کاهش استهلاک وسایل نقلیه، صرفه جویی در وقت رانندگان، افزایش درآمد ملی، کاهش ترافیک، کاهش مصرف سوخت، کاهش تصادف ها به لحاظ ایمنی بیشتر نسبت به سایر مسیرها، آثار مخربی نیز بر محیط بیولوژیکی، فیزیکی، جغرافیایی و موقعیت توریستی دهستان سولقان دارد. همچنین نتایج مدل بیانگر آن است که این پروژه با ارائة گزینه های اصلاحی و به شرط بهسازی، قابلیت اجرا دارد.

ژئوتوریسم، شاخة جدیدی از گردشگری مسئولانه است که با هدف حفاظت از میراث زمین و همچنین ارتقای سطح زندگی جوامع بومی، حفظ ارزش های فرهنگی و توسعة اقتصادی، بر استفاده از جاذبه های زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی تأکید می کند. مجموعة میراث ژئومورفولوژیکی، فرهنگی و گردشگری ژئوتوریسم، در قالب مکان هایی نمایان شده است که به عنوان ژئومورفوسایت از آن ها یاد می شود. شهرستان طبس با وجود فرایند های مختلف زمین شناسی، مجموعة متنوعی از این ژئومورفوسایت ها را در خود جای داده است. به دلیل قرارگیری منطقة طبس بین دو ناحیة بزرگ کویری ایران (دشت لوت و کویر مرکزی)، مناطق کویری و بیابانی طبس تقریباً در حاشیه قرار گرفته است و بسیاری از توانمندی های آن هنوز به صورت علمی بررسی نشده است. در این پژوهش، بنا بود تا ضمن شناسایی مناطق ژئوتوریستی شهرستان، ژئومورفوسایت های منطقه نیز شناسایی شوند؛ براساس مجموعه ای از ارزش های علمی، حفاظتی و گردشگری ارزیابی شوند و سپس با توجه به کاربری های متناسب با گردشگری و توسعة اقتصادی، اولویت بندی شوند. پس از جست وجوهای گوناگون، درنهایت 50 ژئومورفوسایت برای ارزیابی انتخاب شدند و از بین روش های ارزیابی ژئومورفوسایت ها، از روش GAM استفاده شد. در ارزیابی کلی ژئومورفوسایت های شهرستان، ژئومورفوسایت های «رخنمون های درنجال»، «سرزمین سیاه» و «مخروط افکنه های شتری»، به عنوان بهترین ژئومورفوسایت ها برای کاربری های ژئوتوریستی تعیین شدند و می توان آن ها را به عنوان یک کالای اقتصادی به گردشگران ارائه کرد. ضمن اینکه حفاظت میراث زمین در طبس به صورت بالفعل صورت نمی گیرد و از منظر اقتصادی و اجتماعی، جامعة بومی طبس، سهم بسیار اندکی در گردشگری دارد.

امروزه برای ارزیابی جامع گردشگری شهری، نیاز به شناسایی سایت ها و مکان های گردشگری شهرها و ارزیابی آن ها از منظر معیارهای گردشگری است. شهر ارومیه به عنوان مرکز استان آذربایجان غربی، با وجود آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی مختلف، از شهرهای گردشگرپذیر و زیبای کشور است و هدف این تحقیق نیز، ارزیابی سایت های گردشگری شهر ارومیه با استفاده از معیارهای گردشگری، به منظور پیاده کردن برنامه ریزی لازم برای این سایت ها است. روش تحقیق از نوع توصیفی– تحلیلی است که پس از مطالعات اولیه، 12 سایت بر اساس معیارهای انتخاب سایت، گزینش شده و از طریق 11 معیار گردشگری شامل فاصله از راه های ارتباطی، هتل ها، میادین شهری، فضاهای سبز، پایانه ها، تعداد گردشگران، تنوع جاذبه ها، سطح جذابیت، سطح تبلیغات و خدمات، تعداد نقاط دید و اختلاف      چشم انداز، مورد ارزیابی قرار گرفت. این معیارها از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزن دهی و در ترکیب با اطلاعات هر سایت به ازای هر معیار، از طریق روش تصمیم گیری COPRAS ترکیب شده و ارزش نهایی هر سایت مشخص شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که سایت های مسجد جامع، پارک اللرباغی و بازار، مستعدترین سایت ها بوده و برای بازاریابی مؤثر هستند و ضرورت دارد که    برنامه ریزی گردشگری در کوتاه مدت بر روی این سایت ها معطوف شود.

گردشگری یکی از شاخص هایی است که روابط بین افراد را تنظیم می کند، در این میانگردشگری فرهنگی که به فرآیند بازدید از مکان ها و آثار فرهنگی و شناخت جوامع مختلف مربوطمی شود، بیش از انواع دیگر گردشگری در این موضوع مؤثّر است. الموت با داشتن قلعه ها، بناهایتاریخی و مذهبی و همچنین روستاهای تاریخی و گردشگری، همراه با تنوع اقوام و نژاد و هنرهایسنّتی، یکی از مناطق گردشگریِ فرهنگی کشور به شمار می آید. با توجه به آسیب پذیری منطقه بهلحاظ فرهنگی، پژوهش پیش رو سعی بر این داشت که با استفاده روش برنامه ریزی راهبردیضمن بررسی نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید در بخش گردشگری QSPM و SWOTفرهنگی، بهترین راهبردها را برای مقابله با این تهدیدها و بهره گیری از فرصت ها تعیین کند.روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و گردآوری اطلاعات با استفاده از روش های مشاهده یمستقیم و مصاحبه با کارشناسان و نخبگان دانشگاهی و تهیه ی پرسش نامه انجام گرفته است.در فرآیند جمع آوری پرسش نامه ی دلفی، جامعه ی نمونه در دو سطح مختلف مدیران، کارشناسانمرتبط با سازمان میراث فرهنگی الموت و متخصصان و صاحب نظران دانشگاهی، تقسیم بندیشد. در این بخش از روش گلوله ی برفی برای تعیین حجم نمونه استفاده شد. یافته های پژوهشنشان داد که بهترین نوع راهبرد برای وضعیت کنونی الموت، تدوین راهبردهای تنوع است کهباید برای بهره گیری از فرصت ها در آینده انجام گیرد. در اولویت بندی که با استفاده از ماتریسبرنامه ریزی راهبردی کمی انجام شد، راهبرد ثبت جهانی الموت و ایجاد تأسیسات در مجاورتمکان های تاریخی و راهبردهای تعیین ظرفیت تحمل مکان ها، هدایت گردشگران به امکانناشناخته، تحریک جامعه ی بومی برای مشارکت در فرآیند گردشگری و استفاده ی بهینه ازکاربری چشم اندازهای تاریخی، جذاب ترین راهبردها تعیین شدند.

برای تعیین نقش عناصر اقلیمی در جذب گردشگر، شاخص های متعددی وجود دارد که جدیدترین آن ها بهره گیری از نظر مردم بومی و ساکنان محلی درباره ی ارتباط عناصر جوّی و گردشگری است. شاخص CIT در سال 2008، به عنوان یک شاخص اقلیم گردشگری برای محیط های با ویژگی «آفتابی، ساحلی و شنی» ارائه شد که بر نظر گردشگران تأکید داشت. متغیّرهایی که در این شاخص مورد سنجش قرار گرفته می شوند، شامل جنبه های 1. گرمایی، 2. زیباشناختی و 3. فیزیکی است. شاخص اقلیمی گردشگری برای مطالعه ی بندر انزلی با طرح پرسشنامه و ماتریس گونه شناسی شاخص و با توجّه به نظر گردشگران ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که ماه ژوئیه و می به دلیل وضعیت مناسب گرمایی، ابر پراکنده، بارش کمتر نسبت به ماه های دیگر و سرعت بادی در حد یک نسیم فرح بخش، مناسب ترین ماه ها برای حضور گردشگران در این شهر است.

ورزش اسکی، یکی از ورزش های زمستانی در بسیاری از کشورها محسوب می شود و مسافران و گردشگران زیادی از مناطق مختلف برای انجام اسکی مبادرت می روزند. بنابراین شناسایی مکان های مستعد احداث پیست اسکی در جهت جذب گردشگر، ضرورت پیدا می کند. ارتفاعات استان تهران به خاطر شرایط مساعد اقلیمی و طبیعی و همچنین وجود شهرهای بزرگ و جاذبه های اطراف آن، از مناطق مستعد احداث پیست اسکی در کشور می باشد. اما از آنجایی که این پیست ها با اهداف متفاوتی ساخته شده و ممکن است شاخص های مختلف استاندارد اسکی به ویژه از نگاه گردشگری در این پیست ها کاملاً رعایت نشده باشد، بنابراین مکان یابی بهنیه احداث پیست به ویژه در جهت حذب گردشگر در این منطقه ضروری می باشد. در این تحقیق از 13 شاخص استاندارد برای احداث پیست اسکی استفاده شد. در مرحله اول، ضریب نهایی هر شاخص از طریق فرایند تحلیل شبکه ای (ANP) تعیین شد و سپس لایه های اطلاعاتی هر شاخص در نرم افزار ARC GIS ساخته و طبقه بندی گردید و سپس با ترکیب این لایه ها، نقشه نهایی تهیه و 6 پیست اسکی مستعد انتخاب شد. نتایج نشان می دهد که بخشهایی از دهستان رودبار قصران در شهرستان شمیرانات، بخش مرکزی دهستان آبعلی در شهرستان دماوند و بخش مرکزی و غربی شهرستان فیروزکوه، مستعدترین مناطق برای احداث پیست اسکی می باشد. همچنین یافته ها نشان می دهد که هر سه پیست اسکی موجود در منطقه به ویژه پیست آبعلی، تقریبا با یافته های تحقیق، همخوانی و سازگاری دارد