فرهنگ پژوهش

اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی(ره) متاثر از عقاید و شناخت ایشان در حوزه های فقهی، کلامی، عرفانی و فلسفی با هویتی اسلامی می باشد. این اندیشه که از جامعیت و انسجام منطقی برخوردار بوده و توانسته به شکل دهی و پیروزی انقلاب اسلامی و تاسیس و تثبیت نظام مقدس جمهوری اسلامی منتهی شود، می تواند همچنان شاخص مناسبی برای ارزیابی درستی مسیر حرکت و کنش ها و اقدامات امروز باشد. از این حیث شناخت مفهوم عدالت و رابطه آن با معنویت و عقلانیت ضرورت دارد. پژوهش حاضر دنبال پاسخ به این سوال است که معنویت، عدالت و عقلانیت در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) چه رابطه ای دارد؟ در این تحقیق تلاش شده با بررسی آراء، نظرات، تالیفات و بیانات امام خمینی(ره) به رابطه معنویت و عدالت و عقلانیت در اندیشه سیاسی ایشان پی برده و کشف معنا کنیم. از مسائل اصلی اندیشه عدالت ایشان، رابطه آن با معنویت و عقلانیت است. لذا با توجه به بیانات و مکتوبات و آراء و نظرات ایشان سعی شده است به صورت منطقی و روشمند به ابعاد و حدود و ثغور رابطه بین معنویت و عدالت و عقلانیت در محورهای مختلف از جمله: عدالت ذیل ارزش توحید، عدل الهی و تکوینی، عدالت فردی و اجتماعی و سعادت ذیل عدالت و تزکیه نفس و تشکیل حکومت جهت استقرار عدالت بررسی و تبیین و تشریح شود.

پس از ارتحال پیامبر اکرم9، عده زیادی از مسلمانان از سیره صحابه تبعیت کرده و الگوی خلافت را نهادینه کردند؛ اما شیعیان با تمسک به اهل بیت7 مسیر متفاوتی از اهل سنت را در پیش گرفتند. همین موضوع باعث شد دو مذهب شیعه زیدیه و امامیه در مهمترین مسائل دینی و اجتماعی هم نظر باشند. اشتراک این دو مذهب در اعتقاد به حقانیت و مرجعیت اهل بیت، سبب شد تا اندیشه سیاسی آنان حول محور اصل امامت شکل بگیرد، موضوعی که با پذیرش ولایت بلافصل حضرت علی7 آغاز شده و به مهدویت ختم می شود. در نتیجه در مسائل کلان سیاسی همچون مبنای مشروعیت حکومت، ضرورت تشکیل دولت و شرایط معتبر برای حاکم، اشتراک نظر زیادی دارند.

استفاده از تفسیر موضوعی و تحلیل مضمون یکی از روش هایی است که توانایی استخراج مباحث را از قرآن کریم فراهم می آورد. در این مقاله، موضوع معاهده در سوره توبه از نظرگاه تحلیل مضمون و تفسیر موضوعی مورد تحلیل قرار گرفته است. در نهایت 37 مضمون پایه، 3 مضمون سازمان دهنده و 1 مضمون فراگیر استخراج گردید. مضامین سازمان دهنده عبارتند از: بیان راهبردهای معاهده و تبصره های آن، آسیب شناسی باور و رفتار مومنان در برخورد با دشمن، ترغیب به جهاد از لحاظ فکری و عقیدتی. در گام بعدی، مضمون فراگیر «تبیین حرکت اصلاحی در بستر معاهده و جهاد» استخراج گردید و از نظر محقق به عنوان مضمون نهایی سوره توبه مورد توجّه قرار گرفت.

امام که ازطرف خداوند در جامعه برگزیده شده است نمی تواند نسبت به امورات جامعه منفعل یا منزوی باشد بلکه نسبت جامعه ای که در آن قرار دارد، کنش گر فعالی است که دارای اثرگذاری می باشد، ازاین رو برای امام درجامعه ازطرف خداوند کارکردهایی باید باشد تا بتواند به وسیله آن درجامعه به کنش گری بپردازد، مسئله پژوهش حاضر بررسی وکشف کارکردهای امام در جامعه از منظر روایات امام رضا7 می باشد و با روش کیفی تحلیل مضمونی که روشی برای کشف و استخراج داده های موجود در متن می باشد و با ترسیم شبکه مضامین به استخراج مضامین پایه و سازمان دهنده و فراگیر می پردازد به کشف رابطه منطقی و منسجم بین آن روایات ازمنظر امام رضا7 پرداختیم و نتایجی که دراین پژوهش بدست آمد، نشان می دهد که امام رضا7 برای امام درجامعه کارکردهای ویژه ای را قائل هستند و امام را به هیچ وجه منفعل ندانسته بلکه امام را با کنش گری های خود درجامعه یک شخصیت کاملا فعال ترسیم می نماید طوری که در امورات آن اثرگزار می باشد زیرا امام رضا7، در روایات خود، امام را درجامعه دعوت کننده به دین خداوند و اقامه کننده و برپا کننده دین خداوند می داند و قائل هستند که امام کارکرد مدیریتی دارند و توانا براین امر می باشند، علاوه برآن از منظر حضرت، امام باعث امنیت و نظم درجامعه می باشد، بطورکلی امام رضا7 برای امام جامعه چهارکار کرد را عنوان می نماید که عبارتند از: 1- دعوت کننده به سوی دین خداوند 2- اقامه کننده دین خدا در جامعه 3- توانا بر مدیریت جامعه 4- باعث نظم و امنیت جامعه.

با توجه به تابعیت جنگ از تمدن و فناوری و تبدیل تمدن امروز از مکانیکی به دیجیتالی، می توان جنگ امروزی را سایبری (مجازی) و دیجیتالی (تابع فناوری روز) دانست. از سوی دیگر با رابطه دوسویه امنیت ملی و رسانه در این عرصه جنگی، نقش رسانه در ارتقاء یا تضعیف امنیت ملی یک کشور برجسته تر و این مسئله تا حد جنگ رسانه ای در ایجاد عملیات روانی در بعد داخلی و خارجی، یک امر کاملاً بدیهی و در حال پیشرفت تلقی می شود. تاسیس کمیته خطرجاری دراوج جنگ سرد، تعریف راهکارهای دکترین مهار نبرد رسانه ای، ساماندهی نافرمانی مدنی به عنوان راهبرد جنگ نرم با حمایت از قوانین شهروندی (عامل انقلاب های رنگین و مخملی)، تعریف پروژه دلتا، پیگیری جنگ نرم با استفاده از تاکتیک های دکترین مهار، نبرد رسانه ای و نافرمانی مدنی و تلاش برای انزوا و بی ثباتی اوضاع داخلی ایران و افزایش فشار بیرونی و نیروی نظامی به عنوان آخرین گزینه تحت عنوان دیپلماسی دگرگون ساز آمریکا، راه اندازی شبکه های مختلف رسانه ای در غرب برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی مردم ایران و البته مردم جهان نسبت به نظام جمهوری اسلامی ایران و... را می توان نمونه هایی از جنگ رسانه ای آمریکا دانست. در این جنگ رسانه ای، ابزار رسانه ها (در انواع مختلف) به خدمت گرفته می شوند که یکی از این ابزارها، ماهواره است. در این مقاله سعی شده است نقش ماهواره در جنگ رسانه ای به صورت مقطعی و زمان مشخص در ناآرامی های بعد از انتخابات دهم ریاست جمهوری ایران (خرداد 88) بررسی گردد.

مسئله مقاله حاضر راهبردهای امنیت سیاسی توده مردم در سیره معصومین: می باشد. بدون تردید مهم ترین وظیفه هر نظامی تأمین امنیت است به نحوی که می توان گفت یکی از اهداف اصلی تشکیل حکومت ها ایجاد امنیت است. امنیت دارای دو بعد مهم نرم افزاری و سخت افزاری می باشد که در اینجا بعد نرم افزاری مورد بررسی قرار می گیرد. روش مقاله حاضر به صورت سیره پژوهی (توصیفی- تحلیلی) است که از طریق چارچوب نظری مطالعات راهبردی صورت می گیرد. فرضیه ما این است که توده مردم باید در انتخاب اندیشه سیاسی و عقیده و بیان در چارچوب قوانین و اصول دین آزاد باشند. در این مقاله ابتدا مسئله امنیت سیاسی شهروندان که شامل مواردی از جمله صلح که برای امنیت سیاسی شهروندان بسیار اهمیت دارد، بررسی شد و معاهداتی که رسول اکرم9 برای برقراری امنیت سیاسی در میان مردم برقرار کردند، بیان گردید. در ادامه موضوع امنیت سیاسی شهروندان به نوشتار آمد که شامل مباحثی همچون حق بکار گیری و ابراز عقیده و همچنین حق انتخاب شدن و حق انتخاب کردن است. همچنین بحث سازوکارهای تضمین امنیت سیاسی افراد مورد بررسی قرار گرفت که شامل عناوینی از جمله کنترل از درون - محاسبه و مراقبه - و کنترل از برون و نظارت- امر به معروف و نهی از منکر- و همچنین اصل مشورت و اعتماد و عدم خشونت در جامعه مطرح گردید. در ادامه نیز مبحث تهدید امنیت سیاسی مردم مطرح گردید و عوامل از بین رفتن امنیت سیاسی مردم ذکر شد. نتیجه ای که حاصل شد این است که معصومین: نسبت به امنیت سیاسی شهروندان اهتمام جدی داشتند و برای آن سازو کار هایی ترسیم کرده اند که در جهت رشد و تعالی این موضوع بسیارحائز اهمیت است، چرا که امنیت در سایه اجتماع و حمایت مردم شکل می گیرد و این مردم هستند که اگر امنیت سیاسی داشته باشند به تبع آن حکومت نیز امنیت خواهد داشت.

هدف اصلی این پژوهش استخراج مدل و الگوی تحقق دولت مطلوب اسلامی از منظر امام خامنه ای در بستر فرآیند تحقق اهداف انقلاب اسلامی و مراحل پنج گانه با تکیه بر سند گام دوم انقلاب اسلامی می باشد. بر این اساس در تجزیه و تحلیل موضوع از روش شناسی عقلی به نحو توصیفی-تحلیلی بهره برده و با روش اسنادی، داده-های مورد نظر را از بیانات امام خامنه ای استخراج کرده ایم. در این راستا نتایج تحقیق حاکی از این است که لازمه تحقق دولت اسلامی از دیدگاه امام خامنه ای به طور کلی متوقف بر دو محور تکمیل ساختار و تربیت کارگزار می باشد. از دو محور ذکر شده، ایشان اولویت را با تربیت و تعالی کارگزارن نظام می دانند و موانع تحقق این امر مهم را نیز غالبا از این جهت می دانند. از تحلیل عملیاتی گام دوم، اهمیت مردم پایگی حرکت انقلاب اسلامی برای تحقق دولت مطلوب اسلامی مشخص می شود. در این حرکت، جوانان به عنوان موتور پیشران جهت نقش آفرینی برای حضور مردم در عرصه دولت سازی معرفی می شوند. همچنین الگوی نقش آفرینی جوانان در قالب حلقه های میانی موثر برای این موضوع از ابداعات امام خامنه ای می باشد که نتیجه آن اولا بستر سازی برای حضور جوانان متهعد انقلابی و کارآمد در بدنه مدیریتی کشور و ثانیا ایجاد یک حرکت عمومی مردمی در کشور برای تحقق دولت اسلامی می باشد. البته حرکت عمومی به سمت اهداف وجود دارد ولی به علت سرعت پایین و عدم نظم آن، نتیجه محسوسی در پی نداشته است. نتیجه اینکه دولت سازی اسلامی به عنوان سومین مرحله فرآیند به واسطه ایجاد تحول ایمانی، گفتمانی و تشکیلاتی در بستر ایجاد حرکت عمومی تشکیل خواهد شد.