حرکت اصلاحی

درباره ماهیت پدیده دوم خرداد تعابیر متفاوت به کار رفته است؛ رفتاری انتخاباتی، حرکت توده وار، جنبشی اجتماعی و حرکتی اصلاحی از درون حکومت مهم ترین این تعابیر هستند. این مقاله به دنبال آن است تا با رویکردی تحلیلی به بررسی اطلاق تعابیر فوق به ویژه جنبش اجتماعی بر پدیده دوم خرداد بپردازد. در این راستا ابتدا نظرات مطرح شده مورد بررسی انتقادی قرار می گیرند و سپس با مروری بر تعاریف مختلف در خصوص جنبش های اجتماعی و ویژگی های منتسب به آنها، تلاش می شود تا به این پرسش که آیا پدیده دوم خرداد جنبش اجتماعی است یا نه؟ پاسخ داده شود.

استفاده از تفسیر موضوعی و تحلیل مضمون یکی از روش هایی است که توانایی استخراج مباحث را از قرآن کریم فراهم می آورد. در این مقاله، موضوع معاهده در سوره توبه از نظرگاه تحلیل مضمون و تفسیر موضوعی مورد تحلیل قرار گرفته است. در نهایت 37 مضمون پایه، 3 مضمون سازمان دهنده و 1 مضمون فراگیر استخراج گردید. مضامین سازمان دهنده عبارتند از: بیان راهبردهای معاهده و تبصره های آن، آسیب شناسی باور و رفتار مومنان در برخورد با دشمن، ترغیب به جهاد از لحاظ فکری و عقیدتی. در گام بعدی، مضمون فراگیر «تبیین حرکت اصلاحی در بستر معاهده و جهاد» استخراج گردید و از نظر محقق به عنوان مضمون نهایی سوره توبه مورد توجّه قرار گرفت.