فرآیند مدیریت و توسعه
فرآیند مدیریت و توسعه دوره 37 بهار 1403 شماره 1 (پیاپی 127) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزههای تخصصی:
هدف: ترس و دودلی مدیران در تصمیم گیری های خود، گاهی عواقب خطرناک و غیرقابل جبرانی برای فرد، کارکنان و سازمان خواهد داشت. هدف این پژوهش شناخت و فهم پدیده تصمیم هراسی مدیران دستگاه های دولتی و همچنین شناسایی انواع تصمیم هراسی مدیران است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات، توصیفی-اکتشافی و از نوع کیفی است که با استفاده از روش پدیدارشناسی (تجربه زیسته افرادِ درگیر با پدیده) استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات نیز مصاحبه های عمیق با مشارکت کنندگان است. بر اساس همین، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس اصل کفایت نظری، 20 نفر از مدیران دولتی و استادان رشته مدیریت به عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. یافته ها: یافته های پژوهش علاوه بر شناخت و فهم پدیده مذکور، انواع تصمیم هراسی مدیران را شناسایی نمود که شامل هفت مضمون اصلیِ تصمیم هراسی موقعیتی، تصمیم هراسی ستادی-نظارتی، تصمیم هراسی اجتماعی، تصمیم هراسی قانونی، تصمیم هراسی فردی-شخصیتی، تصمیم هراسی شغلی (سازمانی)، و تصمیم هراسی سیاسی می شود.
تدوین راهبردهای خط مشی تربیت دانشجو از دیدگاه ذی نفعان درون دانشگاهی؛ پژوهشی مبتنی بر شناسایی پیش فرض های راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهبردهای خط مشی تربیت دانشجو از دیدگاه ذی نفعان درون دانشگاهی (اعضای هیئت علمی، نهاد نمایندگی رهبری، معاونت دانشجویی و فرهنگی/اجتماعی، و تشکل های دانشجویی) و همچنین پیش فرض های راهبردی تربیت دانشجو در دانشگاه ها انجام شده است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: در این پژوهش از رویکرد کیفی برای تجزیه وتحلیل داده ها بهره گرفته شده است. برای این منظور، 15 نفر از خبرگان به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف از میان گروه های مختلف ذی نفعان انتخاب شده و پس از انجام مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با آنان، با استفاده از روش تحلیل مضمون، راهبردها استخراج شده اند. راهبردهای مستخرج از طریق پرسشنامه برخط و به روش نمونه در دسترس در اختیار تعدادی از دانشگاهیان از گروه های یادشده قرار گرفته و با پاسخگویی 104 نفر از آنان، اعتبارسنجی راهبردها انجام شده است. پیش فرض های راهبردی مورد موافقت دانشگاهیان نیز به همین شیوه شناسایی شده اند. یافته ها: یافته های این پژوهش شامل 40 راهبرد خط مشی تربیت دانشجو بر اساس نظرها و دیدگاه های چهار گروه ذی نفعان درون دانشگاهی است که در این میان «استقرار نظام استاد راهنمای تحصیلی»، «اولویت دادن به تربیت در فعالیت های تشکل های دانشجویی» و «ترویج مسئله محوری در دانشگاه و مسئله مند کردن دانشجویان» ازجمله راهبردهای مورد تاکید بوده است. راهبردهای شناسایی شده بر پیش فرض های راهبردی متعددی مبتنی بودند که 26 مورد از آن ها مورد موافقت دانشگاهیان قرار گرفت. ارزش/ اصالت پژوهش: برای نخستین بار در این پژوهش با مشارکت خبرگان منتخب از میان همه گروه های ذی نفعان درون دانشگاهی و با اعتبارسنجی یافته ها از جانب دانشگاهیان، راهبردهای خط مشی و پیش فرض های راهبردی تربیت دانشجو در دانشگاه ها تدوین شده است.
شناسایی و اولویت بندی مولفه های رفتار انضباطی (مورد مطالعه: اعضای هیئت علمی دانشگاه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: انضباط کارکنان یکی از مفاهیم مهم و دیرینه در مدیریت است که در رویکردهای پسامدرن مدیریتی نیز استمرار داشته است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی مولفه های رفتار انضباطی اعضای هیئت علمی با استفاده از روش آمیخته انجام شد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: برای شناسایی مولفه ها و شاخص های رفتار انضباطی در مرحله یکم از روش فراترکیب (مطالعه اسناد و مدارک) و در مرحله دوم از روش دلفی فازی با مشارکت کنندگان شامل خبرگان نظری و تجربی، به صورت هدفمند و با انتخاب 25 نفر در مجموع، استفاده شد. در نهایت، برای اولویت بندی و وزن دهی به مولفه ها و شاخص های رفتار انضباطی مستخرج شده برای پنج دانشگاه مورد مطالعه (تهران، زنجان، یزد، تبریز و اردبیل) به ترتیب از روش واسپاس و روش کریتیک استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر در مراحل اول و دوم به شناسایی مولفه های هفت گانه رفتار انضباطی: انواع انضباط، عوامل اثرگذار بر رفتار انضباطی، انواع نقض، رویه های انضباط، انواع مجازات، پیامدهای انضباط، پیشایند های انضباط، و دانش انضباطی با شاخص های 37گانه منجر شد. در مرحله نهایی نیز دانشگاه های تهران، زنجان، یزد، تبریز و اردبیل به ترتیب اولویت بندی شدند.
بررسی نقش میانجی راهبرد های تقلید و نوآوری در اثرگذاری سرمایه فکری و ظرفیت جذب بر عملکرد صادراتی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر ظرفیت جذب و سرمایه فکری بر عملکرد صادراتی شرکت های فناور استان گیلان با در نظر گرفتنِ نقش میانجی راهبرد های نوآوری و تقلید است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نوع کمّی و به شکل توصیفی-پیمایشی است. 220 شرکت با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی در دسترس تعیین گردید. داده های جمع آوری شده با روش مدلسازی معادلات ساختاری و رویکرد حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرم افزار Smart PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان دادند که رابطه معناداری میان ظرفیت جذب، راهبرد های نوآوری و تقلید، و عملکرد صادراتی وجود دارد اما رابطه سرمایه فکری با راهبرد های تقلید مورد تایید قرار نگرفت. همچنین، فقط نقش میانجی راهبرد نوآوری در ارتباط بین سرمایه فکری و عملکرد صادراتی مورد تایید قرار گرفت. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش با بهره گیری از مدل تاثیر ظرفیت جذب و سرمایه فکری بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی راهبرد های نوآوری و تقلید، ادبیات موجود در زمینه راهبرد تقلید را بسط می دهد و به بررسی ویژگی های آن می پردازد. یافته های پژوهش حاضر باعث افزایش شناخت و آگاهی در این حوزه می شود و می تواند زمینه ساز اقدامات کاربردی و اثربخش باشد.
چالش های حکمرانی صندوق بازنشستگی کشوری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: این پژوهش بررسی چالش های حکمرانی صندوق بازنشستگی کشوری در طراحی سامانه ارزشیابی عملکرد دوره ای برای این صندوق بود. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش اکتشافی و از لحاظ هدف کاربردی بود. جامعه خبرگان در روش کیفی 15 نفر ازخبرگان بود. داده ها با استفاده از مصاحبه جمع آوری و با کدگذاری سه گانه گراندد تئوری، مدل طراحی شد. تعداد خبرگان براساس اشباع نظری تعیین گردید. یافته ها: از تحلیل متن مصاحبه با خبرگان، 6 مقوله اصلی و30 مفهوم به دست آمد.یافته ها نشان داد که نارسایی زیرساخت های بازنشستگی، تحولات نامساعد کار وعدم اطمینان موجود در صندوق، کوتاه بودن عمر مدیریت، نوسان های نرخ ارز و دلار، نرخ جایگزینی بالا و نرخ پشتیبانی پایین، عدم شایسته گزینی مدیران، کاهش و فقدان اقدامات پوششی درسطح جامعه و فقدان پاسخگویی دولت به بازپرداخت و تعهداتش به صندوق، مهم ترین چالش های حکمرانی صندوق بازنشستگی کشوری است؛ که با در نظر گرفتن تلاطم سیاسی و تجاری محیط بیرونی و تفکر راهبردی و کیفیت پایش و نظارت درونی می توان از راهبردهای برنامه ریزی، حمایتی، مالی، بیمه، مدیریتی، سیاسی، انسانی، اصلاحی و نظارتی و بازنشستگی برای امکان ارزشیابی دوره ای عملکرد صندوق بهره برد. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش با ارائه مدل جامع دربرگیرنده چالش های حکمرانی صندوق بازنشستگی، علت به وجود آمدن آنها و عوامل بیرونی و درونی تاثیرگذار برآن، به راهبردهایی برای بهبود شرایط فعلی صندوق بازنشستگی برای حکمرانی آن و اجرای سامانه ارزشیابی عملکرد دوره ای صندوق بازنشستگی کشوری دست یافته که گامی نوآورانه در جهت ارتقای عملکرد این صندوق برداشته است. همچنین یافته های این پژوهش می تواند برای سایر صندوق های بازنشستگی نیز مفید باشد. پیشنهادهای اجرایی/ پژوهشی: پیشنهاد می شود راهبردهای ارائه شده در این پژوهش درصندوق بازنشستگی کشوری اجرا و پس از ارزیابی، در صورت نیاز اصلاح شوند. همچنین انجام پژوهش های بیشتر در زمینه ارزشیابی عملکرد سایر سازمان های دولتی ضروری است.
تدوین مدل ناپایداری در خط مشی های عمومی؛ پژوهشی بر مبنای نظریه پردازی داده بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف: هدف از پژوهشِ پیشارو تدوین مدل پارادایمی حاکم بر ناپایداری خط مشی های عمومی در بخش خصوصی ایران است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: برای استخراج عناصر اصلی مدل، پرسش های مورد نیاز بر اساس ادبیات پژوهش طراحی شده و در قالب مصاحبه نیمه ساختاریافته با 33 نفر از خبرگان بخش خصوصی و کارشناسان حوز ه مربوطه مصاحبه عمیق انجام گرفته است. گزینش مشارکت کنندگان با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند و نوع نمونه گیری نظری بوده است. یافته های پژوهش: در پژوهش حاضر با طی مراحل پژوهشی داده بنیاد و تکیه بر رهیافت نظام مند کوربین و استراوس، و با کدگذاری باز، انتخابی و محوری، مقوله های مدل پارادایمی و در مرکز آن مقوله محوری با عنوان ناپایداری خط مشی های عمومی و شرایط علّی، متغیرهای تعدیل گر، متغیرهای میانجی، راهبردها و در نهایت پیامدها و مدل پارادیمی ناهمگونی خط مشی های عمومی حاکم بر بخش خصوصی استخراج گردید. اصالت پژوهش: با توجه به نوع و ماهیت پژوهش و جامعیت ابعاد مورد کاوش بارزترین، شاخص ترین و جدیدترین عوامل ناپایداری خط مشی های عمومی در بخش خصوصی (حوزه صنایع ایران) به عنوان یافته های پژوهش به دست آمد و بنا بر اظهارات متخصصان می توان از نتایجِ به دست آمده در بسط و گسترش دانش خط مشی گذاری در زمینه تولید استفاده نمود و از منظر و بینش جدیدی در این حوزه بهره مند گردید.