تعاون و کشاورزی (تعاون)

مطالعۀ حاضر  با بهره جستن از پارادایم کیفی و  نظری ۀ بنیانی با هدف بررسی موانع داخلی و خارجی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سازمانی تعاونی های مرغ تخم گذار استان کرمانشاه و ارائۀ راهکارهای مناسب در خصوص فعال سازی و توسعۀ این واحدهای تولیدی انجام گرفت. داده ها از طریق انجام مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند با  مدیران عامل تعاونی ها و مسئولان اتحادیۀ مرغ تخم گذار در استان کرمانشاه جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل مقایسۀ مداوم به شیوۀ استراووس و کوربین (1380) انجام شد. بر اساس یافته های تحقیق، ع دم اس تفادۀ بهینه از ظرفیت تولید؛ نبود صنایع جانبی در استان؛  نوسان قیمت نهاده های مورد نیاز؛ نبود شبکه مناسب توزیع و فروش و سیستم خرید تضمینی تخم مرغ؛ دولتی بودن تصمیمات؛ تعدد مراجع تصمیم گیری و سیاست گذاری در صنعت طیور؛ نبود تشکلی مناسب و واحد جهت ه دایت و حمایت از تولیدکنندگان مرغ و تخم مرغ و نبود ابزارهای لازم برای حمایت از صادرات تخم مرغ مهم ترین چالش های رودرروی تولید کنندگان تخم مرغ در استان کرمانشاه به شمار آمدند. براین اساس، مهم ترین راهکارها در کاهش مشکلات موجود در صنعت مرغداری استان عبارت بودند از: اصلاح و بهینه سازی ظرفیت های موجود در صنعت مرغداری؛ رفع مشکلات نقدینگی واحدهای مرغداری از طریق ارائه تسهیلات لازم توسط مؤسسات اعتباری و بانک ها؛ متمرکز نمودن مراکز تصمیم گیری، سیاست گذاری و حمایتی؛ ساماندهی نظام تأمین نهاده های مورد نیاز و اختصاص مشوق صادراتی.

هدف اصلی این مقاله شناسایی و تبیین چالش های پیش روی شرکت های تعاونی تولید روستایی در ایران با استفاده از رویکرد نظریۀ بنیانی بود. در این تحقیق، به منظور جمع آوری داده ها با 34 نفر از کارشناسان و برنامه ریزان مربوط به بخش تعاونی تولید روستایی مصاحبه های عمیق انجام گرفت. معیار اصلی برای تعیین حجم نمونه نیل به نقطۀ اشباع نظری بود. تمامی افراد نمونه موردمطالعه با رویکرد هدفمند و با روش گلوله برفی انتخاب شدند. کدگذاری و تحلیل داده ها طی سه مرحله به انجام رسید و در نهایت، مدل پارادایمی چالش های پیش روی شرکت های تعاونی تولید روستایی در ایران شکل گرفت. نتایج نشان داد که مهم ترین چالش پیش روی شرکت های تعاونی، "سرمایه محوری" است که از "کمبود دانش و تجربۀ کاری" و "خلأهای قانونی" منبعث شده و منجر به ایجاد جریان "منفعت طلبی مفرط" در شرکت های تعاونی تولید روستایی گردیده است.

مطالعۀ حاضر از نوع تحقیقات کاربردی بوده که با هدف بررسی نقش تعاونی ها در کاهش فقر مناطق روستایی انجام شده است. منطقۀ مورد مطالعه شهرستان فامنین در استان همدان و جامعۀ آماری تحقیق شامل مجموعه اعضای تعاونی های کشاورزی، خدماتی، صنعتی و چندمنظوره در این شهرستان به  تعداد حدوداً 130 نفر بود که به روش سرشماری همۀ آنها بررسی شدند. علاوه بر بررسی های اسنادی، به منظور جمع آوری اطلاعات، از روش میدانی با ابزار پرسش نامه ساختارمند استفاده شد. روایی و پایایی پرسش نامه به ترتیب براساس نظر پانل متخصصان موضوعی و آزمون آلفای کرونباخ ( 88/0) تأیید گردید. همچنین ابزار تجزیه وتحلیل پرسش نامه نرم افزار آماری SPSS22 بود که برای تحلیل داده های به دست آمده از ضریب تغییرات به منظور اولویت بندی عوامل تأثیرپذیر از مشارکت اعضا در فعالیت های شرکت تعاونی و نیز از تحلیل عاملی به منظور مشخص کردن مهم ترین عوامل در کاهش فقر استفاده شد. یافته ها نشان داد که مشارکت اعضا در تعاونی ها توانسته است در کل سبب افزایش درآمد و پس انداز خانوار روستایی، کاهش استفادۀ بی رویه از منابع روستایی، افزایش مسئولیت پذیری و اقتدار مردم محلی، افزایش آگاهی روستاییان، بهبود امکانات و محیط طبیعی روستا، افزایش بودجه دولتی، دسترسی به امکانات و خدمات عمومی و بهداشتی و آموزشی و در نهایت کاهش نسبی میزان فقر روستایی در منطقه مورد مطالعه شود.

اتخاذ راهبرد کارآفرینانه، موجب بهره وری کلیۀ عوامل تولید و ارتقای قابلیت های سازمانی و بهبود شاخص های رقابتی تعاونی ها می شود. در این تحقیق سعی شده است بر پایۀ تحقیقات نظری و میدانی و تأکید بر اثرگذاری راهبرد کارآفرینانه در افزایش رقابت پذیری تعاونی ها توجه فعالان بخش تعاون به این مهم جلب شود. بدین منظور تعداد 386 پرسش نامه از میان مدیران ارشد کلیه شرکت های تعاونی تولیدی در سطح ایران گردآوری شد که قابلیت تجزیه و تحلیل داشتند. داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم افزار اسمارت پی. ال. اس. نسخه 2 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد بین منابع و قابلیت های تعاونی ها و اتخاذ راهبرد کارآفرینانه ارتباط مثبت وجود دارد و راهبرد کارآفرینانه نیز تأثیر مثبت در رقابت پذیری تعاونی ها دارد. همچنین محیط رقابتی بر اتخاذ راهبرد کارآفرینانه و رقابت پذیری اثر معنادار دارد.

هدف از این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر تولید و اشتغال زایی بنگاه های تعاونی کوچک و متوسط (زودبازده) بخش زراعی، باغی و  کارخانه ای مرتبط با بخش کشاورزی و روستایی روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد و همچنین  آسیب شناسی و تعیین مشکلات و چالش های پیش روی توسعۀ این بنگاه ها در راستای دستیابی به مهم ترین راهکارهای تسهیل خلق فرصت های کارآفرینی  در این بنگاه ها بود. جامعۀ آماری تحقیق شامل 175 تعاونی کوچک و متوسط در روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد بود که فعالیت های مرتبط با بخش زراعی ، باغی و کارخانه ای داشتند و از میان آنها 115 شرکت کوچک و متوسط بر اساس جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. این پژوهش با روش های آماری رگرسیونی و سایر آزمون های تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی انجام گرفت. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه گردآوری و با نرم افزار eviews و spss تجزیه و تحلیل شدند.  نتایج به طور خلاصه نشان دادکه تعداد دفعات اخذ وام، تعداد بیشتر اقساط و سرمایۀ اولیه به صورت معناداری در موفقیت تعاونی ها در ایجاد اشتغال تأثیرگذارند. همچنین فرض برابری اهمیت مشکلات از دیدگاه پاسخگویان رد شد. به این ترتیب، چالش های مورد آزمون از دید پاسخگویان با درجات متفاوتی در جهت تضعیف بنگاه های زودبازده تأثیرگذار بودند. در این باره، مشکل نبود سیستم حمل و نقل و انبارداری مناسب بیشترین تأثیر را داشت و بعد از آن مشکل کمبود سرمایۀ اولیه و نقدینگی برای  ادامه فعالیت و مشکل نبود تخصص و مهارت کافی در رتبه های بعدی قرار داشتند و کمترین تأثیر مربوط به مشکل نبود اطلاعات کافی در تولید و بازار بود.

هدف این پژوهشِ پیمایشی شناسایی عوامل آموزشی مؤثر بر کارآفرینی تعاونی های کشاورزی و همچنین سنجش میزان ابتکار و نوآوری شغلی و روحیۀ کارآفرینی مدیران و اعضای هیئت مدیرۀ تعاونی های کشاورزی موفق استان خوزستان (شهرهای اهواز و دزفول) بود. جامعۀ آماری را 100 تعاونی کشاورزی فعال در شهرستان های اهواز و دزفول در برگرفتند و حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 80 تعاونی تعیین شد که از هر شرکت دو نفر از مدیران و اعضای هیئت مدیره (در مجموع 160 نفر) انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه و مصاحبه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 16SPSS استفاده شد. روایی ابزار تحقیق با نظر کارشناسان و استادان  دانشگاه تأیید گردید و پایایی آن با استفاده از پایلوت تست، که در تعاونی های روستایی شهرستان اهواز انجام گرفت، تأیید شد. آلفای کرونباخ برای عوامل آموزشی و فنی 85/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که میزان ابتکار و نوآوری شغلی و نیز روحیۀ کارآفرینی در موفقیت تعاونی ها دارای اهمیت زیادی بودند. از میان متغیرهای آموزشی و فنی مؤثر بر موفقیت تعاونی ها، مهارت های فنی مدیران تعاونی، تحصیلات مدیران، مهارت های فنی و تخصصی هیئت مدیره و تحصیلات اعضا به ترتیب بیشترین اهمیت را داشتند.

اقتصاد مقاومتی، به عنوان راهبرد اصلی اقتصادی در دهه عدالت و پیشرفت، الزاماتی دارد که مردمی کردن اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت از مهم ترین آنها در بلندمدت هستند. ماهیت اقتصاد تعاونی به گونه ای است که با تکیه بر سرمایۀ انسانی و سرمایۀ اجتماعی و تأمین سرمایۀ مالی از پس اندازهای خرد، به تحقق الزامات اقتصاد مقاومتی از طریق اهرم های مقاوم ساز خود یعنی فعالیت اقتصادی و ارزش آفرینی در بعد خرد و کلان، کارآفرینی و توزیع عادلانه درآمد و ثروت کمک شایانی می کند. اگرچه براساس سیاست های کلی اصل 44، بخش تعاون می بایست به سهمی 25 درصدی از اقتصاد ملی تا پایان سال 1394 دست می یافت، شواهد نشان می دهد که سهم این بخش اختلاف قابل توجهی با هدف تعیین شده دارد. علت این مسئله ریشه در ضعف های ساختاری و نیز محقق نشدن مزایا و مشوق های قانونی مندرج در ابلاغیۀ مقام معظم رهبری داشته است و لزوم توجه سریع مسئولان امر را می طلبد. بر این اساس، در مقاله حاضر ابتدا به مفهوم اقتصاد مقاومتی پرداخته می شود، سپس با مطالعه ابعاد اقتصاد بخش تعاون، انطباق کارکردهای این بخش با الزامات اقتصاد مقاومتی بررسی و در قالب یک مدل مفهومی نشان داده می شود.