تعاون و کشاورزی (تعاون)

حل مشکلاتی از قبیل نظام خرده مالکی، پراکندگی اراضی، عدم استفادۀ بهینه از منابع تولید و پایین بودن عملکرد بدون اصلاح نظام بهره برداری و نهادینه شدن آن عملی نیست. بر همین اساس، در این تحقیق، نظام های بهره برداری موجود در مناطق چای کاری کشور (دهقانی، تعاونی مشاع و تجاری) بررسی شد. نتایج تجزیۀ واریانس داده ها، مقایسۀ میانگین ها و آزمون توکی میان 9 متغیر مستقل سن،  سطح تحصیلات، نوع مالکیت، سطح زیر کشت چای، درآمد حاصل از چای کاری، هزینۀ تولید، توپوگرافی باغ چای، آبیاری و سابقۀ فعالیت چای کاری با عملکرد تولید چای (به عنوان متغیر وابسته) در نظام های مختلف بهره برداری و نیز اولویت بندی این نظام ها با استفاده از 5 شاخص  عملکرد، اشتغال زایی، مصرف کود شیمیایی، به کارگیری ماشین آلات و رضایتمندی از فعالیت چای کاری  براساس رهیافت غربالگری [1] نشان داد از سه نظام شناسایی شده در مناطق چای کاری، بیشترین عملکرد  متعلق به نظام تعاونی مشاع بوده است و این نظام می تواند مناسب ترین نظام بهره برداری مناطق چای کاری کشور باشد.

تحقیق حاضر تأثیر کارکردهای تعاونی های زنان روستایی در ایجاد و تقویت ویژگی های کارآفرینانۀ زنان و توانایی آنها در شناسایی و ارزیابی فرصت های کارآفرینانۀ را بررسی کرد. این تحقیق به شیوۀ مطالعات پیمایشی و با بهره گیری از نظرهای 131 نفر از زنان روستایی عضو تعاونی های روستایی انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه بود که روایی آن با بهره گیری از نظر استادان و محققان حوزۀ کارآفرینی و تعاون تأیید شد و برای محاسبۀ میزان پایایی ابزار نیز از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقادیر به دست آمده برای بخش های مختلف مبین مناسب بودن سؤالات و گویه ها برای سنجش متغیرهای مورد نظر بود. بر مبنای ضرایب همبستگی، رابطۀ همبستگی مثبت و معنی داری بین تمامی ابعاد کارکردهای تعاونی ها با دو متغیر تقویت ویژگی های کارآفرینانه و توانایی در شناسایی و ارزیابی فرصت های کارآفرینانه به دست آمد. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که 3 متغیر تأمین و توسعۀ بازار، تقویت انگیزه ها و توانمندی های شخصی و تأمین سرمایه و زیرساخت تولید به میزان 2/58 درصد از تغییرات متغیر ایجاد و تقویت ویژگی های کارآفرینانه را تبیین کردند. همچنین 7/42 درصد از تغییرات توانایی شناسایی و ارزیابی فرصت های کارآفرینانه توسط 3 متغیر تأمین و توسعۀ بازار، تأمین سرمایه و زیرساخت تولید و آموزش و اطلاع رسانی تببین شد.

هدف از این پژوهش نیز بررسی چالش های توسعۀ تعاونی ها و تشکل های روستایی است. جامعۀ آماری را 8 شرکت تعاونی روستایی با 64 عضو هیئت مدیره و 22 هزار عضو تعاونی در نقاط روستایی شهرستان بویراحمد تشکیل دادند که از این میان به طور تصادفی، سه شرکت تعاونی با 5717 عضو به عنوان نمونه انتخاب شدند و بر اساس فرمول کوکران 170 پرسش نامه به طور تصادفی ساده و با انتساب متناسب در هر سه شرکت تکمیل شد. روایی پرسش نامه با نظر گروهی از کارشناسان و متخصصان در زمینۀ تعاون روستایی تأیید شد و برای تعیین پایایی ابزار پژوهش، پیش آزمون و بررسی نظر 27 نفر از افراد مطلع در زمینه مورد نظر انجام پذیرفت، سپس مقدار ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که برابر 78/0 به دست آمد. به منظور تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل عاملی و نرم افزار SPSS استفاده شد. در این تحقیق، با استفاده از تحلیل عاملی، 14 عامل استخراج شدند که به ترتیب میزان اهمیت عبارت بودند از: زیرساختی، سرمایۀ اجتماعی، اقتصادی، اطلاع رسانی، مشکلات فروش، بازاریابی، فنی، آموزشی، حمایتی، محیطی، قانونی، اجتماعی، مدیریتی و فردی که 67/77 درصد از واریانس را تبیین کردند. لذا هر یک از این عوامل باید در رفع چالش های تعاونی روستایی بر حسب اهمیت مورد توجه واقع شوند.

تحقیق حاضر با هدف تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهای تعاونی های توسعۀ روستایی استان گلستان با استفاده از   روش SWOT انجام شد. جامعۀ آماری کلیه اعضای هیئت مدیره 25 تعاونی فعال در استان گلستان به تعداد 124 نفر بودند که به شیوۀ تمام شماری به عنوان نمونۀ تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود که روایی صوری آن توسط متخصصان و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ برای نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها به ترتیب برابر 83/0، 943/0، 702/0 و 911/0 به دست آمد و تأیید شد. نتایج نشان داد بر اساس ضرایب نهایی، افزایش مشارکت و هم فکری بین اعضای تعاونی ها از طریق مجامع تعاونی (389/0)، استفادۀ بهینه از امکانات و قابلیت های موجود در سطح روستاها در جهت اشتغال (379/0) و فراهم کردن زمینه های مساعد برای پرداخت تسهیلات اعتباری (376/0) مهم ترین نقاط قوت؛ پایین بودن سرمایۀ تعاونی ها (242/0)، عدم توانایی آنها در تأمین وثیقۀ اخذ وام (236/0) و کمبود امکانات فیزیکی و زیرساختی تعاونی برای ایفای نقش مناسب (234/0) مهم ترین نقاط ضعف؛ معافیت تعاونی ها از مالیات (393/0)، امکان سرمایه گذاری و مشارکت آنها در فعالیت های کشاورزی، عمرانی و آموزشی (376/0) و امکان استفاده از کارشناسان و دانش آموختگان دانشگاه در اجرای طرح های تعاونی (365/0) مهم ترین فرصت ها؛ مشکلات دسترسی به وام با بهرۀ مناسب (286/0)، حمایت ضعیف بانک ها و اتحادیه های تعاونی (280/0) و مشکلات دسترسی به موقع به منابع مالی (274/0) مهم ترین تهدیدها به شمار می آیند.

این پژوهش با هدف بررسی آثار تعاونی های آب بران بر وضعیت اقتصادی- اجتماعی کشاورزان استان خراسان شمالی انجام گرفت.جامعۀ آماری را بهره برداران استان خراسان شمالی به تعداد 20721 نفر تشکیل دادند که با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، 102 نفر از ساکنان روستاهای دارای تعاونی آب بران و 92 نفر از ساکنان روستاهای فاقد تعاونی آب بران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی پرسش نامه با استناد به دیدگاه صاحب نظران و کارشناسان و پایایی آن از طریق محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر های اقتصادی (76/)0 و برای متغیر های اجتماعی (84/0) قابل قبول برآورد شد. نتایج مقایسۀ میانگین ها نشان داد که میانگین متغیرهای استفاده از روش ها و سیستم های پیشرفتۀ آبیاری ، دبی آب ورودی ، قدرت پس انداز ، میزان سرمایه گذاری برای استقرار سیستم آبیاری تحت فشار و ارتباط با مروجان و کارشناسان کشاورزی در روستاهای دارای تعاونی آب بران به طور معناداری از روستاهای فاقد تعاونی بیشتر است. در مقابل، میانگین متغیرهای هزینۀ تأمین آب، اختلافات آب (نزاع بر سر آب) و   تمایل به مهاجرت در روستاهای فاقد تعاونی بیشتر است.به طور کلی، نتایج نشان داد تعاونی آب بران در استان خراسان شمالی توانسته است در بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاهای تحت پوشش تعاونی در حد متوسط مؤثر باشد. با توجه به نتایج پژوهش، هرچند بهره برداران روستاهای دارای تعاونی آب بران از مدیریت منابع آبی خود رضایت دارند، اما ازآنجاکه سطح این رضایت پایین تر از حد مناسب و ایده آل بود، به منظور رضایت بیشتر بهره برداران پیشنهاد شد که توزیع آب بدون هیچ گونه تبعیضی طبق برنامه ای زمان بندی شده و بر اساس نیاز آبی مزرعۀ هر بهره بردار صورت پذیرد.

این تحقیق با هدف بررسی مشارکت اعضای تعاونی عمران و توسعۀ پایدار لپویی فارس در طرح های احیای بیولوژیک به روش پیمایشی انجام شد. 600 خانوار از 1574 خانوار عضو فعال در شرکت تعاونی جامعۀ آماری را تشکیل دادند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه به تعداد 234 محاسبه و به شیوۀ کاملاً تصادفی نمونه گیری انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامۀ محقق ساخته بود که روایی آن توسط پنل متخصصان و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ به مقدار بالاتر از 9/0 تأیید شد. تحلیل داده ها نیز به وسیله نرم افزار SPSS و AMOS انجام گرفت. نتایج مطالعه نشان داد متغیر سن پاسخگویان دارای بیشترین اثر مستقیم و مثبت بر میزان مشارکت بوده و شغل و وضعیت تأهل ارتباط منفی معنی دار با میزان مشارکت داشته است. گویه های رضایت از اجرای طرح ها، اطلاع رسانی و افزایش آگاهی از اهداف طرح ها و تأثیر و نقش مردم در طرح ها دارای اثر مثبت و معنی داری   بر میزان مشارکت بودند. در این میان، بیشترین اثر مربوط به میزان اطلاع رسانی و افزایش آگاهی افراد و سپس اهداف طرح ها بوده است. همۀ گویه های مورد بررسی دارای همبستگی مثبت معنی دار با میزان مشارکت بودند. در نهایت، توسعۀ نقش و مشارکت افرادی که در روستاها زندگی می کنند و ارتباط مستقیم با بهره برداری منابع دارند دارای تأثیر قابل توجه ارزیابی شد. نتیجه گیری کلی اینکه افزایش آگاهی مردم از اهداف و مزایای طرح های احیا به بهبود مشارکت بهره برداران و اعضای تعاونی در طرح های مدیریت و احیای بیولوژیک منابع طبیعی و آبخیزداری انجامیده است.

نهادهای محلی در ایران سابقۀ طولانی به واسطۀ برخورداری از قوانین و مقررات دارند. با این حال، برای نیل به هدف مطلوب، همواره با چالش ها و موانع متعدد تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... مواجه بوده اند. مقالۀ حاضر درصدد است موانع حقوقی فراروی شوراهای اسلامی را به لحاظ صلاحیت (وظایف و اختیارات) از منظر قوانین مختلف بررسی کند. به این منظور، با روش توصیفی- تحلیلی، موانع و چالش های صلاحیتی شوراهای اسلامی شهر و روستا از جمله تعارض اصول قانون اساسی،   عدم برخورداری شوراها از وظایف و اختیارات لازم و کافی و عدم تفکیک امور ملی و محلی در قوانین عادی بررسی شدند. در این خصوص، ارائه تفسیری متفاوت و در خور شأن و جایگاه شوراهای اسلامی توسط شورای نگهبان از قانون اساسی، استفاده از ظرفیت های فعلی و موجود شوراها و اهتمام قوۀ مقننه در وضع قوانین مناسب برای شوراها لازم به نظر می رسد.