برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی

از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، پنج برنامه توسعه به اجرا درآمده که از برنامه سوم تأکید بر توسعه منطقه ای مدنظر قرار داشته است و موضوع پژوهش های متعددی در سالیان اخیر بوده است. پژوهش حاضر که از نوع فرا تحلیل کیفی بوده، تلاش دارد تا مطالعات صورت گرفته در خصوص نابرابری برنامه های توسعه ای در مناطق کشور را بررسی کرده و درعین حال توصیفی فرآیندی از نتایج حاصل از آنها به دست دهد. بررسی تعداد ۱۹ مقاله که در بازه زمانی سال های 1385 تا 1394 انجام گرفته است نشان می دهد تکرار قابل ملاحظه ای در روش ها، مبانی و نتایج حاصل، وجود دارد و هم پوشانی شاخص ها، باوجود تفاوت روش، سبب نزدیکی نتایج شده است. همچنین شاهد شکاف های قابل ملاحظه در سطوح توسعه استان ها هستیم. نکته قابل توجه آنکه نتایج نشان از جابه جایی های حداقلی در میان تعداد محدودی از استان های کشور در طول سه دهه اخیر دارد و به مرور الگویی تثبیت شده را نشان می دهد که ضمن حکایت از ایستایی نابرابری، تائید کننده الگوی مرکز- پیرامون در برخورداری استان ها از شاخص های توسعه است.    

محله هرندی به دلیل آسیب های اجتماعی فراوان، عرصه ای برای ورود سازمان های مردم نهاد متعدد است که فرصت ها و البته تهدیدهایی را موجب شده اند. پژوهش حاضر حاصل 18 ماه مطالعه میدانی با هدف نوع شناسی سمن ها در هرندی بر اساس ماهیت، کارکردها و شناسایی عقلانیت حاکم بر آنها است. بدین منظور به مشاهده، مصاحبه و تشکیل گروه های بحث متمرکز با ساکنان و 14 سمن فعالِ محله پرداختیم. نتایج تحقیق نشان می دهند که، از نظر نوع شناسی، سمن های محله هرندی در دسته سمن های «دیگر منفعت بخش» قرار می گیرند. کارکرد عمده آنها که شامل کارکرد یادگیری است، به سبب آنکه نتوانسته اند مجموع دانش و اطلاعات خود را انباشته و به نسل یا گروه های دیگر منتقل سازند، دچار ضعف های جدی است. توانمندسازی نیز معمولاً بصورت کامل اتفاق نیفتاده و افراد به بازار کار متصل نمی شوند. سازمان های مردم نهاد حاضر در هرندی به عنوان نمونه ای از این نوع سازمان ها در کشور هنوز نتوانسته اند به عنوان نماینده بخش سوم، نسبت و رابطه خود را با اجتماع محلی مشخص سازند. بنابراین بازبینی در نوع شناسی سمن ها بویژه بر اساس کارکرد و عقلانیت سازمانی حاکم بر آنها تا حد زیادی می تواند موجب کاهش این نقیصه شود.

رفاه همواره به عنوان یکی از دغدغه های اصلی دولتمردان و سیاست گذاران در جوامع و کشورهای مختلف جهان بوده است و کشور ما ایران از این وضع مستثنی نیست. در این پژوهش به تحلیل شاخص رفاه آمارتیا سن پرداخته شده است. روش پژوهش از نوع کمی- تحلیلی بوده است و با استفاده از شاخص های گروه های هشت گانه هزینه به بررسی عوامل مؤثر بر رفاه و کیفیت زندگی در کلان شهر شیراز پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با در نظر گرفتن در سال 1385 سهم مواد خوراکی؛ پوشاک و کفش؛ مسکن و متعلقات آن؛ لوازم و خدمات مورد استفاده خانوار؛ بهداشت و درمان؛ حمل ونقل و ارتباطات؛ تفریحات و خدمات فرهنگی خانوار؛ کالاها و خدمات متفرقه از رفاه خانوار به ترتیب،0.3162، 0.0438، 0.4008، 0.0344، 0.0650، 0.0669، 0.0242 و 0.0595 به دست آمده است. این مقادیر برای سال 1395 به ترتیب 0.2782، 0.0553، 0.3634،0.0410، 0.0590، 0.0900، 0.0349 و 0.0705 به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که هزینه های مسکن و متعلقات آن بیش از سایر گروه های هزینه، رفاه خانوارهای شیراز را تحت تأثیر قرار داده است و پس از گروه مسکن، مواد خوراکی بیش از سایر گروه های هزینه، رفاه را تحت تأثیر خود قرار داده است.  

پیشرفت در بستر فرهنگی و توجه به فرهنگ از گام های مهم رسیدن به توسعه است و رسیدن به توسعه اقتصادی به عنوان الزامات توسعه وابسته به عناصر فرهنگی در بستر اجتماعی یک زیست بوم تلقی می شود. مطابق چارچوب نظری کارکردگرایی نیازهای فرهنگی، زمینه ها را برای هرگونه کنش اقتصادی در راستای توسعه فراهم می سازند به گونه ای که رفع نیازها، تعریف نیازهای جدید را به دنبال دارد و در سلسله مراتب نیازها، کارکرد، مفاهیم جدید یافته تا ساختار اقتصادی اجتماعی جامعه را رقم زند. فرهنگ نیز دارای کارکرد ارضاء نیازهای انسان در زندگی اجتماعی و انطباق انسان با محیط اطرافش بوده و اجزای مختلف فرهنگ، در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر و در جهت برآوردن این خواسته شرکت می جویند. مقاله حاضر یک پژوهش توسعه ای بوده که به روش اسنادی طی سال های 1394 الی 1397 در استان گیلان انجام شده است. بر طبق یافته ها و نتایج تحقیق فرهنگ به ویژه فرهنگ عامه از جایگاه ویژه ای در امر توسعه برخوردار است، اما همه ابعاد فرهنگ عامه مردم گیلان چندان از توسعه سخن نمی گویند. آیین ها در همه فرآیندهای اقتصادی نقش اساسی دارند. تقدیرگرایی افسانه های گیلانی نمی تواند تدبیر را در کنش های اقتصادی که زمینه ساز توسعه اقتصادی اند، رهنمون شود.  

امروزهصنعت گردشگری با استفاده از فن آوری توانسته است نوع جدیدی از گردشگری، به نام «گردشگری مجازی» را خلق کند. این فن آوری بستری را برای حضور افراد در سرزمین دیجیتالی فراهم کرده است که مشاهده هرگونه اطلاعات صوتی، تصویری و متنی از دنیای واقعی را میسر می سازد. شواهد و قرائن نشان می دهد که این امکان، اثرات قابل تأملی بر روی رفاه ذهنی افراد بر جای می گذارد. بر این اساس هدفِ اصلی این مقاله بررسی و تحلیل تأثیر گردشگری مجازی بر رفاه ذهنی با استفاده از تئوری «سیستم انگیزشی لذت» در نظر گرفته شد. اطلاعات موردنیاز برای تحلیل این اثرات با استفاده از روش پیمایش در بازه زمانی دی تا پایان بهمن ماه 98 استخراج شده است. جامعه آماری این تحقیق به دلیل نامشخص بودن تعداد گردشگران خارجی، نامحدود در نظر گرفته شد و برای تعیین نمونهآماری نیزاز فرمول کوکران استفاده و به کمک نمونه گیری در دسترس، تعداد 384 نفر از بین گردشگران اروپایی انتخاب شدند. تحلیل داده های گردآوری شده به کمک نرم افزار SPSS23 و آموس انجام شد و یافته های تحقیق نشان داد کهسهولت درک شده، سودمندی درک شده و لذت درک شده بر رضایت از زندگی، کیفیت زندگی، شادکامی و سلامت روان به واسطه غرقگی، تأثیر مثبت و معناداری دارند.

مدیریت هزینه های بهداشتی و تأمین مالی بخش سلامت موضوع مهم تمام کشورها می باشد. در ایران، بار اصلی تأمین مالی بخش سلامت به عهده خانوارها بوده و این شیوه غیرمنصفانه می باشد. یکی از اهداف مسئولان بهداشتی و درمانی جایگزینی شیوه های عادلانه تر است. هدف این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر تصمیم گیری خانوارهای ایرانی برای ورود به بازار سلامت است. چارچوب نظری مطالعه دیدگاه سرمایه انسانی گراسمن در حوزه مخارج سلامت در سطح خرد است. با نظر به ماهیت مسئله و داده های آن در زمره تحقیقات کمّی دسته بندی می شود، داده ها و متغیرهای به کاررفته در تحقیق به صورت اعداد و ارقام جمع آوری و نتایج نیز به همین صورت گزارش خواهند شد. جامعه آماری، خانوارهای ساکن در استان های محروم و نسبتاً محروم اند و شامل 22264 خانوار مناطق محروم و نسبتاً محروم (شامل 47% خانوار روستایی و 53% خانوارهای شهری) به عنوان نمونه برآورد شدند. افزایش درآمد، تحصیلات، نسبت زنان، توسعه یافتگی محل سکونت از نظر سلامت و تعداد اعضا، موجب افزایش مخارج و بهره مندی از پوشش بیمه ای و مصرف دخانیات نیز باعث هزینه کرد مبالغ بالاتر در بخش سلامت می شود. خانواده های دارای همسر و هرگز ازدواج نکرده، به ترتیب، دارای بیش ترین و کمترین مخارج سلامت می باشند. مطالعه بر بهره مندی خانوارها از طرح های حمایتی بیمه ای و تمهیداتی برای بهبود وضعیت اقتصادی-اجتماعی خصوصاً برای خانوارهای پرجمعیت و روستانشینان پافشاری دارد.  

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش گردشگری الکترونیک در توسعه گردشگری پزشکی شهر مشهد بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بود که گردآوری داده ها به شکل میدانی انجام پذیرفت. جامعه آماری پژوهش کلیه گردشگران خارجی بودند که به عنوان گردشگر درمانی و پزشکی به شهر مشهد مراجعت کرده بودند که با توجه به نامعین بودن حجم جامعه، از طریق فرمول حجم نامعین کوکران 161 نفر به عنوان نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی آن توسط 11 تن از متخصصین حوزه گردشگری تأیید و پایایی ابزار از طریق ضریب آلفای کرونباخ بدست آمد (952/0=α). از آمار توصیفی و استنباطی (کالموگروف اسمیرنوف، تحلیل عاملی تأییدی و تی تک نمونه) برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تی تک نمونه نشان داد که کلیه مؤلفه های گردشگری الکترونیک در توسعه گردشگری پزشکی تأثیر معناداری دارند و مؤلفه های اعتبار مکان درمانی، آموزش داده شده به پزشک، توسعه گردشگری پزشکی، هزینه های درمانی و وضعیت اقتصادی گردشگران به ترتیب بیشترین اثرگذاری را دارند. بنابراین ارائه خدمات پزشکی مطلوب، بکارگیری پزشکان مجرب و متخصص و کاهش هزینه درمانی از جمله راهکارهای توسعه گردشگری پزشکی می باشد.