مطالعات اجتماعی ایران

مقاله حاضر تجربه زیسته دختران دانشجویی را که روزانه سیگار مصرف می کنند با رویکردی پدیدارشناختی مطالعه کرده است. ابتدا، با طرح ملاحظات نظری و برساختن پرسش های اولیه، با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، و درنظرداشتن اشباع اطلاعاتی، مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با 21 نفر از دختران دانشجوی دانشگاه های شهر کرمان انجام شد. مقوله های اصلی تحقیق شامل عاملیت فردی، عملکرد مقابله ای، وقایع درهم شکننده مقاومت فردی و زیرمقوله ها دربرگیرنده مفاهیم خطرپذیری و هیجان خواهی، سازوکار تشخص یابی، واکنش علیه نابرابری، نیاز به پذیرش، دیگری مهم، ناهم گونی تعاملات خانوادگی و فقدان تاب آوری، با استفاده از روش کلایزی تحلیل شده است. یافته ها نشان داد که مصرف سیگار، بیشتر واکنشی دربرابر نابسامانی وضعیت است که از عوامل اجتماعی متعددی از قبیل هیجان خواهی، گرایش به تشخص یابی، نابرابری، نیاز به پذیرش، ناهم گونی تعاملات خانواده و فقدان تاب آوری تأثیر می پذیرد.

ﺗﻌﺪاد زیادی از زﻧﺎن مهاجر افغان در شهر کرمان زندگی می کنند. پژوهش حاضر، با تأکید بر این زنان و مشکلاتشان، به قابلیت های آنان در تولید صنایع دستی اهمیت داده است. در این پژوهش، از روش موردپژوهی جهت مستندکردن وضعیت این زنان و روش پژوهش عملی مشارکتی در قالب جلسه های آموزشی با هدف افزایش توانمندی آنان در قالب سه طرح استفاده شده است. جهت تعیین شاخص ها، از نظریه توانمندی لانگه (1991) و نظریات کبیر (2003) استفاده شد. شاخص های گوناگونی جهت سنجش توانمندی زنان به کار رفته است. نتایج نشان داد که مشاغل خانگی به افزایش توانمندی زنان در شاخص ها کمک کرده، اما تأثیری در بهبود کیفیت غذا و افزایش سلامت نسبی زنان و خانواده آنان نداشته است. نتایج جلسه های آموزشی برگزارشده در مرکز دوست دار کودک مشتاق کرمان، نقش مفید سازمان های غیررسمی را در توانمندسازی زنان نشان می دهد.

جهان امروز با مجموعه ای از مشکلات پیش بینی نشده مواجه است که مشخصه آن کاهش کیفیت زندگی مردم است. هشدارهای بسیار در سال های اخیر انسان را وامی دارد که به سمت الگوهای پایدارتری از زندگی پیش رود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی درک ذی نفعان آب زیرزمینی دشت رفسنجان از ارتباطات گروهی در باب پایداری منابع آب زیرزمینی است. در این پژوهش، از روش نظریه زمینه ای استفاده شده که روشی کیفی است. مشارکت کنندگان در پژوهش شامل ده گروه با ترکیب های مختلف مشاغل کشاورزی، صنایع خرد، تجارت پسته، محققان و کارشناسان دولتی در سطح ملی و محلی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری انتخاب شدند و اطلاعات آنها از طریق ابزار بحث گروه متمرکز در گروه های کوچک ده تا پانزده نفری جمع آوری شد. مقولات به دست آمده در پژوهش شامل درخواست مشارکت، درخواست انصاف، درخواست پاسخگویی، ادراک تغییرات اقلیمی و بینش مشارکت جو است. مقوله هسته ای اصلی در این پژوهش عبارت است از: درخواست حکمرانی مشارکتی و پایداری منابع آب.

ارضای نیازها، احساس شادی و سعادت و رضایت در فرد شکل می گیرد. ویژگی های محل سکونت که بر رضایت مؤثر است دو وجه دارد: محیط اجتماعی و محیط فیزیکی. محیط فرهنگی اجتماعی، با توجه به وابستگی عمیق به فعالیت های جمعی و واقعیت های فرهنگی یک محله خاص، تأثیر عمیقی بر رضایت ساکنان می گذارد، همان گونه که کیفیت فیزیکی محله، از جمله فقدان مخاطرات شهری و دسترسی مطلوب به خدمات، رضایت را تحت تأثیر قرار می دهد. این پژوهش با هدف شناخت تأثیر کیفیت محله مسکونی بر میزان رضایت ساکنان محلات گوناگون انجام شد. جامعه آماری تحقیق حاضر را ساکنان بالای 18 سال شهر کرمان تشکیل می دهند که 396 نفر از ایشان به منزله نمونه انتخاب شدند. یافته ها به کمک پرسش نامه جمع آوری شد و نتایج نشان داد که میزان رضایت در حد متوسط است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که اهمیت کیفیت اجتماعی محله در تأمین رضایت ساکنان بیش از کیفیت فیزیکی محله است. علاوه براین، ابعاد کیفیت فیزیکی محله، دسترسی به خدمات شهری و مخاطرات شهری، بر رضایت افراد از محله اثر مستقیم دارند؛ یعنی، دسترسی به خدمات شهری دارای تأثیر مثبت و مخاطرات شهری حاوی تأثیر منفی است. از طرف دیگر، از میان ابعاد کیفیت اجتماعی محله، مسئولیت پذیری دارای تأثیر مستقیم و مثبت است و تعامل افراد بر متغیر وابسته تأثیر غیرمستقیم دارد.

خراب کاری (وندالیسم) به تخریب ارادی، مداوم و مکرر اموال عمومی گفته می شود. خراب کاری روش مطلوب جوانان برای ابراز سرخوردگی، انتقام گرفتن یا نشان دادن خشم، ایجاد هیجان یا جلب توجه در موضوعی خاص است که به دلیل خسارت هایی که ایجاد می کند، بسیاری آن را جرم تلقی می کنند. پژوهش حاضر به منظور بررسی و شناسایی مطالب حک شده بر صندلی های کلاس های درس دانشگاه شهیدباهنر کرمان تدوین شده تا اهداف خراب کارها را از این اعمال بررسی کند. مقولات پژوهش با توجه به مشاهده اولیه دسته صندلی ها و مطالعه مقدماتی تحقیقات پیشین، در قالب مفاهیمی چون زندگی، عشق، هنجارهای اجتماعی-مردمی، مسائل آموزشی و رابطه بین دو جنس تنظیم شد. روش تحقیق توصیفی و تکنیک پژوهش مشاهده مستقیم و تحلیل محتواست؛ به این معنی که مطالب حک شده روی صندلی ها (شامل 3961 مطلب) فیش برداری و سپس، بر حسب موضوع، طبقه بندی شد و با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس تجزیه و تحلیل انجام گرفت. یافته ها نشان داد که بیشترین مطالب و مفاهیم اجتماعی، اشکال و تصاویر، نام ها، مطالب لاتین، تاریخ ها، اعداد و گفت وگوها به دانشکده ادبیات و علوم انسانی و کمترین مطالب به دانشکده فیزیک تعلق دارد. از میان مفاهیم اجتماعی، مسائل آموزشی بیشترین فراوانی را در هر هفت دانشکده به خود اختصاص داده اند. به لحاظ فراوانی نیز، پس از مسائل آموزشی، عشق، هنجارهای اجتماعی-مردمی، نگرش به زندگی و رابطه بین دو جنس در رتبه های بعدی قرار می گیرند.

مجموعه مطالعات انجام شده در حوزه اخلاق اجتماعی، حکایت از وجود مسأله پیرامون این حوزه در جامعه ایرانی دارد. اکثر اندیشمندان اجتماعی با وجود دیدگاه های سیاسی مختلف، در این گزاره که مبانی اخلاق اجتماعی در جامعه متزلزل شده، اشتراک نظر دارند. این تحقیق با هدف بررسی سطح اخلاق اجتماعی در میان شهروندان کرمانی به روش پیمایشی و نمونه ای با حجم 384 نفر افراد بالای 18 سال انجام شده است. نتیجه بررسی شاخص های اخلاق اجتماعی، حاکی از آن است که از مجموع نمره 5، میانگین شاخص های تعهد اجتماعی (51/4)، مسئولیت پذیری اجتماعی (43/4) و نوع دوستی (07/4) نسبت به سایر شاخص ها در وضعیت مناسب تری قرار دارد. میانگین شاخص های قانون گرایی (82/3)، اعتماد اجتماعی (67/3)، عام گرایی (62/3) و مدارای اجتماعی (23/3) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. نتایج تفکیکی اعتماد اجتماعی نشانگر آن است که سطح اعتماد تعمیم یافته (38/3) پایین تر است. در زمینه اعتماد نهادی، میانگین بیشترین اعتماد مربوط به معلمان (57/3) و کمترین مربوط به شهرداری (74/2) می باشد. از نظر نوع دوستی، میانگین نوع دوستی عادی 59/4 و نوع دوستی اضطراری 47/3 می باشد. نتایج نشان می دهد که بیشترین تعهد به خانواده (میانگین 50/4) و کمترین پای بندی به جامعه کل (میانگین 92/3) وجود دارد. یعنی تعهد اجتماعی در بین شهروندان کرمانی تعمیم یافته نیست. در مجموع سطح بعضی از شاخص در حد متوسط و بعضا رو به پایین است. در هیچکدام از شاخص های فوق، تفاوت معناداری بین زنان و مردان وجود ندارد. توسعه جامعه در گرو ارتقاء سطح این شاخص ها می باشد.