شبکه های اجتماعی اینترنتی

دین به منزله پدیده ای پویا، مهم ترین رکن هویت فرهنگی و اجتماعی در جامعه در حال گذار ایران است و نقش مهمی در شکل دهی به هویت جوانان دارد. شبکه های اجتماعی مجازی همچون فیس بوک، ارزش های اجتماعی را متحول ساخته و دگرگونی گسترده ای را در شیوه های شکل گیری هویت دینی افراد و گروه ها به وجود آورده اند. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس بوک را با هویت دینی جوانان مطالعه می کند. پرسش اصلی این است که استفاده از فیس بوک چه تأثیری بر هویت دینی کاربران دارد؟ آیا فیس بوک به عنوان یکی از ابزارهای جهانی شدن، تضعیف کننده هویت دینی است؟ پژوهش حاضر به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته، با تکیه بر نظریه های کاشت و ساخت یابی گیدنز صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران جوان فیس بوک شهر اصفهان تشکیل می دهند. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان مشارکت و فعالیت کاربران در استفاده از فیس بوک، رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای فیس بوک و هویت دینی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد؛ یعنی هرچه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان مشارکت و فعالیت کاربران در استفاده از فیس بوک افزایش پیدا می کند از برجستگی هویت دینی نزد آن ها کاسته می شود. همچنین یافته ها بر این واقعیت دلالت دارد که جوانان متناسب با نوع نیازهای دینی و مذهبی خود از فیس بوک استفاده می کنند و به همان ترتیب استفاده از فیس بوک بر شیوه و سبک دینداری آن ها تأثیر می گذارد و قرائت های دینی مختلف را در آن ها افزایش می دهد.

همراه با توسعه و گسترش ارتباطات کامپیوتری و دسترسی روزافزون مردم جوامع مختلف به اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی، کوشش های نظری بسیاری صرف یافتن الگوهای مناسب برای مطالعه اینترنت و تاثیرات سیاسی و اجتماعی آن گردید. در جریان این تلاش ها مفهوم حوزه عمومی در چارچوب نظریه هابرماس جایگاه برجسته ای یافته است. بر این اساس، از گروه ها و صفحاتی که کاربران ایرانی در شبکه اجتماعی فیس بوک تشکیل داده اند، 10 مورد طبق نمونه گیری هدفمند با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اگرچه فیس بوک در بین کاربران ایرانی منجر به افزایش دسترسی به اطلاعات شده است، اما تولید بیش از حد محتوا در نهایت منجر به چندپاره و متکثر شدن واقعیت می شود. به عبارتی ما در گروه ها و صفحات ایرانی حاضر در فیس بوک با همهمه ای مواجه هستیم که در آن کسی صدای دیگری را نمی شنود. بنابراین تولید صرف اطلاعات نمی تواند کمکی به شکل گیری حوزه عمومی سایبر نماید. همچنین اگر چه فیس بوک به مردم فرصت می دهد تا به طور برابر در گفتگو ابراز وجود کنند اما در گروه ها و صفحات ایرانی به ندرت گفتگو شکل می گیرد، حتی در مواردی که گفتگو شکل می گیرد در این گفتگوها به ندرت بحث منطقی در می گیرد و دسترسی به اجماع یا توافق غیر ممکن به نظر می رسد. در نهایت باید گفت که فیس بوک اگر چه ظرفیت هایی برای احیاء حوزه عمومی داراست اما در عمل نتوانسته به ایجاد حوزه عمومی بینجامد.

پژوهش حاضر، با هدف مطالعه میزان دینداری و ارتباط آن با میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی بر اساس نظریه گلوله جادوئی و مدل دینداری گلاک و استارک انجام شده است. روش پژوهش، روش پیمایشی است. بر اساس فرمول لین، حجم نمونه 400 نفر محاسبه شد که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای چندمرحله ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای با 32 پرسش، ترکیبی محقّق ساخته و دیگران ساخته است که اعتبار آن ها را صاحب نظران تأیید کردند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (939/0) محاسبه شد. نتایج نشان داد بین میزان دینداری دانشجویان با توجه به وضعیّت عضویت و نوع فعالیت آن ها در شبکه ها تفاوتی معنادار وجود داشته است و بین سابقه عضویت در شبکه ها و میزان دینداری آنان نیز رابطه ای معنادار وجود داشته است؛ ولی بین میزان استفاده (فعالیت) از شبکه های اجتماعی و میزان دینداری، رابطه معناداری دیده نشد. نتایج، همچنین گویای تفاوتی معنادار بین میزان دینداری دانشجویان با توجه به جنسیت و گروه تحصیلی آن ها بود.

این پژوهش با روش پیمایشی انجام شده وجامعه آماری آن مناطق 22 گانه شهرتهران است. حجم نمونه براساسفرمولکوکران 384 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای تعیین شده است. برای جمع آوری اطلاعات ازپرسشنامه استفاده شده و پایاییپرسشنامه با روش بازآزمایی و ضریب همبستگی پیرسون برابر733/0 و اعتبارابزار با روش"اعتبار محتوا (CVR)"سنجیده شده است.برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار Spssو آزمون های پیرسون، t مستقل و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان سابقه کاربری درشبکه ها بیشترین تأثیر را بر ارتباطات غیرعینی(مجازی)داشته است. پس از آن به ترتیب سابقه کاربری در شبکه ها برمهارت های اجتماعی،گمنامی درشبکه ها برغلبه برتنهایی و میزان استفاده ازشبکه ها برانزوای اجتماعی بیشترین تأثیر را داشته اند. هم چنین بین عدم حضورفیزیکی کاربران درشبکه ها و مهارت های اجتماعی،تعاملی بودن ارتباطات درشبکه ها و میزان اعتماد بنفس کاربران، گستردگی فضای ارتباطی در شبکه ها و میزان ارتباط کاربران باخانواده، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان خودعرضه گری کاربران، سابقه کاربری درشبکه ها ومیزان ارتباط کاربران با خانواده، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان فردگرایی، سابقه کاربری درشبکه ها و میزان ارتباط کاربران با دوستان، گمنامی کاربران و مشارکت اجتماعی، گمنامی و مهارت های اجتماعی، گمنامی و میزان ارتباط کاربران با دوستان رابطه معنی دار  و میزان روابط اجتماعی کاربران شبکه ها براساس نوع کاربری(استفاده) از شبکه ها تفاوت معنی دار مشاهده نشده است.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی هویّت ملّی و ارتباط آن با استفاده ی دانشجویان دانشگاه یاسوج از شبکه های اجتماعی اینترنتی انجام شده است. تحقیق با اتّکا به چارچوبی تلفیقی از نظریه ی هویّت گیدنز و نظریه ی وابستگی «بال روکیج و دفلور»، با استفاده از روش پیمایش؛ و در سال تحصیلی 1394-1393 انجام شده است. بر اساس فرمول لین، حجم نمونه 400 نفر محاسبه، که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای ترکیبی محقّق ساخته و دیگران ساخته بوده که پس از تأیید اعتبار آن ها توسّط صاحب نظران، پایایی پرسشنامه ی هویّت ملّی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (888/0)، محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد رابطه ای معنادار بین هویّت ملّی و سابقه ی عضویّت در شبکه ها وجود داشت؛ ولی تفاوتی در هویّت ملّی با توجّه به وضعیّت عضویّت و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی وجود نداشت. در نهایت، مجموع متغیرهای پژوهش توانستند 5/3 درصد از عوامل تأثیرگذار بر هویت ملی دانشجویان را تبیین کنند.

هدف این مقاله، ارزیابی رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی و سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه یاسوج می باشد. این مقاله پژوهشی با اتکا به چارچوبی تلفیقی و با استفاده از روش پیمایش انجام شده است. بر اساس فرمول لین، حجم نمونه 400 نفر محاسبه شده که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ترکیبی محقق ساخته و دیگران ساخته بوده که پس از تأیید اعتبار آن توسط صاحب نظران، پایایی پرسشنامه سرمایه اجتماعی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (953/0)، محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که متغیر سابقه عضویت در شبکه های اجتماعی اینترنتی (متغیر مستقل) تأثیر معکوس و معناداری بر سرمایه اجتماعی (متغیر وابسته) داشته و با افزایش سابقه عضویت، از میزان سرمایه اجتماعی کاسته شده و بالعکس. این یافته با نظریه پاتنام و کلمن همخوانی داشت. در مقابل، رابطه معناداری بین سرمایه اجتماعی و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی اینترنتی (متغیر مستقل) وجود نداشت. نتایج همچنین نشان داد تفاوتی در سرمایه اجتماعی دانشجویان با توجه به وضعیت عضویت و نوع استفاده آنها از شبکه های اجتماعی اینترنتی (متغیرهای مستقل) وجود نداشته است. به بیان دیگر، وضعیت و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی تأثیری بر سرمایه اجتماعی دانشجویان نداشته است.