مطالعات راهبردی بسیج

تبارشناسی یکی از راههای شناخت پدیده های اجتماعی است. الگوی تبارشناسانه در شرایطی به کار گرفته میشود که جلوه هایی از تغییر، تداوم و برسازی شکلی - معنایی در پدیده ایجاد شود. انقلابهای رنگی، پدیده ای نوظهور در روابط بین الملل میباشند. این امر را میتوان در راستای انقلابهای دموکراتیک و در چارچوب موج سوم دموکراسی مورد توجه قرار داد. اگر انقلاب فرانسه که در سال 1789 شکل گرفته را اولین مرحله انقلاب دموکراتیک بدانیم، حوادث کشورهای اروپای شرقی در 200 سال بعد از آن؛ یعنی در سال 1989 را میتوان دومین موج انقلاب دموکراتیک دانست. بعد از این مرحله تاریخی، زمینه برای گسترش موجهای مداخله در چارچوب انقلابهای رنگی فراهم شد. در این مقاله تلاش میشود تا فرایند و تبارشناسی انقلابهای رنگی از طریق بررسی و تحلیل مقایسه ای چنین حوادثی مورد توجه قرار گیرد. حوادث سالهای بعد از فروپاشی نظام دو قطبی، نشان میدهد که فرایندها و نشانه های انقلاب رنگی در راستای تغییر رژیم در کشورهای مورد نظر انجام گرفته است. بررسی حوادث این کشورها بیانگر آن است که جلوه هایی از مشابهت الگویی و رفتاری در این کشورها وجود دارد که میتواند عامل درک سازمانیافته از انقلابهای رنگی و مداخلات آمریکا تلقی شود.

موضوع انقلابهای رنگی از اواسط دهه 1990 با تغییر در ساختار نظام بین الملل و فروپاشی ساختار دوقطبی مورد توجه قرار گرفت و دستور کار جدیدی را در روابط بین المللی ایجاد کرد که ماهیت فرهنگی – اجتماعی داشت. چنین فرایندی بر اساس ابزارها و فرایندهای رسانه ای – فرهنگی انجام گرفت. در شرایطی که فضای اجتماعی بحرانی میشود یا نشانه هایی از توزیع مجدد قدرت در دستور کار قرار میگیرد، رسانه های بین المللی مبادرت به انتشار ادبیات، مفاهیم و نمادهای تهییجی کرده، زمینه های تغییر در فضای سیاسی کشورهای هدف را فراهم میآورند. بنابر این، انتخابات را میتوان به عنوان یکی از اصلیترین نقاط عطف انقلابهای رنگی در محیط بین الملل دانست که در تمامی آنها رقابت نخبگان سیاسی برای چگونگی اداره نظام سیاسی و توزیع قدرت وجود داشته است. بنابر این، انقلاب رنگی رابطه بین مداخله بین المللی قدرتهای بزرگ با تحولات سیاسی کشورهای دستخوش دگرگونی سیاسی محسوب میشود که مبتنی بر ابزارهای فرهنگی، رسانه ای، تحرک اجتماعی و ترغیب گروههای سیاسی به کنش فراقانونی است. در این مقاله تلاش شده تا فرایندهای انقلاب رنگی در کشورهای مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد.

مدیریت ناآرامیهای شهری را میتوان فرآیند به کار گیری جامع، بهینه و سریع منابع در دسترس برای کنترل ناآرامیهای داخلی با حداقل خسارت دانست. بیتردید یکی از کارکردهای اصلی مدیریت ناآرامیها، عبور از وضعیت بحرانی و بازگشت به شرایط عادی در جامعه است. این نوع مدیریت، تلاشی علنی است که عملکرد مدیریت در دید عموم مردم قرار داشته و فرایند اعتمادسازی در جامعه از این منظر حاصل میشود. اثربخش بودن واکنش در برابر ناآرامیها و موفقیت در برابر آن، مرکز ثقل مدیریت ناآرامیه ای شهری را تشکیل میدهد که تحقق آن مستلزم شناخت اصول راهبردی آن و برنامه ریزی در مواجهه با آشوبهای خیابانی است. این نوشتار بر آن است اصول مدیریت ناآرامیهای شهری را مورد بررسی قرار دهد.