جملات و ساختارهاى غیر شخصی در زبان روسى، از مسائل مهم دستور به شمار مى آید. زبانشناسان توجه زیادى به این پدیده نحوى داشته اند. جملات غیر شخصی، جملاتى اند که در ساختار نحوى آن ها، فاعل دستوری و کنندهء کار که در حالت فاعلى قرار مى گیرد، وجود ندارد. این ساختارها در ارتباط با پدیده هاى دستورى و عوامل متعددى که گفتار انسان به آن ها نیاز دارد، ساخته شده و بکار مى روند. این جملات در وحله اول بیان کننده وضع جسمانى شخص اوضاع زیست محیطى و طبیعى اند،اما این گونه ساختارها به لحاظ معناشناسى. به معانى دیگرى (بایستن، ضرورت داشتن یا نداشتن عمل و غیره) اشاره مى کنند که به حالت و شکل کلمات (فعل، اسم و غیره) در جمله بستگى پیدا خواهند کرد. این جملات به لحاظ کمیت گسترش مى یابند. تحقیقات انجام شده بیان کننده این مسئله است که این ساختارها به لحاظ انواع و معانى از تنوع زیادى برخوردارند.
مطالعه حاضر درصدد بررسى میزان و نحوهء به کارگیرى فراگفتمان متنى در مقالات تحقیقى، در زمینه آموزش زبان انگلیسى است که توسط نویسندگان ایرانى و انگلیسى به زبان انگلیسى نوشته شده اند. بدین منظور مقدمه هاى 73 مقاله تحقیقى، که 37 مورد آن توسط محققان ایرانى و 36 مورد آن توسط محققان انگلیسى به زبان انگلیسى در زمینهء آموزش زبان انگلیسى نوشته شده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل نقش- متنى نشان داد که تفاوت آمارى معنادارى میان نویسندگان انگلیسى و ایرانى در زمینه آموزش زبان انگلیسى در میزان استفاده از نمادهاى اجرایى وجود دارد، اما این تفاوت شامل نماد هاى ربطى و نمادهاى توضیحى نمى شود. افزون براین، هر دو گروه از نویسندگان، توالى مشابهى از این نمادهاى متنى را بکار مى گیرند، بدین معنا که آن ها تمایل به استفادهء بیشترى از نمادهاى ربطى، نسبت به نمادهاى توضیحى و نسبت به نمادهاى اجرایى دارند. نتایج این تحقیق مى تواند درتدریج مهارت هاى نوشارى، نگارش و ترجمه موثر باشد.
صفت فعلى فاعلى و مفعولى در هر دو زبان، همانطورى که از نامشان پیدا است، ویژگى هاى موصوف خود را بیان مى نمایند. این دو صفت، ضمن بیان ویژگى موصوف، بیان کنندهء عمل فعلى اند که از آن مشتق شده اند. صفات فاعلى و مفعولى در زبان فارسى از تمام افعال مى توانند مشتق شوند، ولى در زبان روسی صفت فعلى مفعولى فقط از افعال گذرا (متعدى) ساخته مى شوند. در زبان فارسى فقط صفات مفعولى مى توانند بیان کنندهء رمان باشد، در صورتى که در زبان روسى هم صفات فعلى فاعلى و مفعولى چه از لحاظ شکل و چه از لحاظ معنی داراى مفهوم زمان اند.
یوهان گوتفرید هردر نه تنها در ایران، بلکه در آلمان نیز علیرغم تحقیقات فزاینده و زایدالوصفى که پیرامون آثار گستردهء وى به عمل آمده است، متفکری ناشناخته است، این امر شاید از روح انزواطلب وى نشات گرفته باشد و یا اینکه گستردگى و تنوع آثار وى که حوزه هایى شامل: الهیات، تاریخ، ادیان، فلسفه، تبارشناسى، شعر، هنر، نقد ادبى، جامعه شناسی، علوم طبیعى، زبان شناسی و حتى سیاست را دربر مى گیرد، مى تواند دلیل دیگرى بر این مدعا باشد. اما آنچه که راهیابى به تفکر این فیلسوف جامع العلوم را به غایت دشوار مى سازد، عدم انسجام و یکپارچگى آثار وى است. این مقاله برآنست که به بررسی پار ه اى از آراء و ابوا ب هردر دربارهء مبدا منشاء زبان و نسبت آن با شعر بپردازد. در نگاه نخست زبان وسیله ای برای شناخت اشیاء پیرامونی، درک معانى و بیان مقاصد انسان است. حال این سؤال فراروی ما قرار مى گیرد که چه نسبتی میان این وجه از زبان با شعر که اوج تجلى روحانى و آسمانى است، برقرار است؟ هردر از منظرى کاملاً متفاوت با نظریه های رایج زبانشناسى قرن هجدهم، به این پرسش پاسخ مى دهد. بى گمان آنچه را که نگارنده نیز در این باره بنگارد، برى از کاستى نخواهد بود، اما شاید دریچه اى باشد، هر چند کوچک، اما گشوده به افقى دوردست.
کى دو مرپاسان از نوول نویان بزرگ فرانسه در قرن نوزدهم بود. نوول هاى او، نسبت به سایر نوول نویس ها، از نظر مضمون، روانى و طرز بیان، نوپردازى در نوول نویسى برد و در نتیجه تحول چشمگیرى را در انواع ادبى به دنبال داشته است. استقبال خوانندگان، به ویژه در ایران، ترجمه هاى متعددى را از آثار او موجب شده است و ظاهرا این ترجمه تحولات جالبى را نیز در ادبیات معاصر ما را به همراه داشته است. این امر و نیز بخصوص سهم مترجمان ما در این مقاله، که به تاثر و تائیر هم مى پردازد، بررسی خواهد شد.
داستان کوتاه نوعى ادبى است که از میانهء قرن نوزد هم، همزمان با انقلاب صنعتى، به خاطر حجم کمتر آن به نسبت رمان و مجال خواندن آن در مدت زمانى کوتاه، در اروپا رواج پیدا کرد. ساده اندیشى است اگر بخواهیم به این نوع ادبى، در مقایسه با انواع دیگر، اهمیت کمترى بدهیم. زیرا داستان کوتاه چه واقع گرایانه باشد چه شگفت انگیز، ساختارى استوار دارد که از نظر ریخت شناسى، فضا، زمان، شخصیت و... داراى اهمیت بسیار است که کوشیده ام تا در این نو شتار، بدان ها بپردازم.
میخاییل باختین از بزرگترین نظریه پردازان در حوزهء نقد ادبى به ویژه در زمینه رمان به شمار می آید. وى با معرفى مفاهیمى همچون منطق مکالمه چند صدایى و عنصر کارناوالى د ر نظریه ادبى خود، توانست از منظرى کاملاً نو به رمان بنگرد. آراء و عقاید وى در باب رمان چندآوای- که از مشخصه هاى اصلى آن تعدد صداها و آگایی هاى شخصیت ها است- و دیدگاه ویژهء او در مورد کارناوال، و عنصرخنده و نیروى زایدهء نهفته در این پدیده ها، ابزارهایى مناسب در اختیار خواننده قرار مى د هدتا وى بتواند به خوانشی ژرف از این ژانر ادبى دست یابد. با بکارگیرى و تکیه بر این مفاهیم است که مى توان از رمان اولیس اثر جیمز جویس، که به زعم بسیارى، بزرگترین رمان قرن بیستم است، برداشتى نو را انتظار کشید، کثرت صداها و آگاهى هایى که در این رمان هر یک جهان بینی خاص خود را ارائه مى کند و همچنین استفادهء جویس از تکنیک جریان سیال ذهن و تک گویى درونى، این اثر را بى گمان در فهرست رمان هاى چندآوایى قرار مى دهد، بعلاوه، وجود تشابهات فراوان بین جویس و رابله- که از نظر باختین عناصر کارناوال و خنده را در ادبیات جاودان نمود- بررسی حضور این عناصر رادر رمان ذاتاً کمیک جویس، هموارتر مى سازد. این نوشته سعى بر آن دارد که پس از معرفى رمان جویس و نیز تعریف و تشریح آرای و نظریات باختین، به ردیابى دو مفهوم محورى تفکر وى، یعنى چدآوایى و عنصرکارناوالی دراولیس بپردازد.
بینامتنى ارتباط میان گفته هاى ادبى را نمایان مى سازد و با کمک آن، مى توان به مقایسه داستان کوتاه ( سه قطره خون ) اثر صادق هدایت و قطعه شعرى به نام ( سه قطره خون روى برف ) در پرسوال یا داستا ن گراآل اثر کرتین دوتروا پرداخت. داستان هدایت در تیمارستان شروع مى شود، خون قنارى یا گربه اى که قنارى را گرفته است، به زمین مى ریزد و دخترى که به راوى نظر دارد با مرد دیگرى (عباس) مى رود. داستان در خانهء سیاوش به پایان مى رسد، خون گربه اى دیگر ریخته مى شود و دخترى که نامزد راوى است با سیاوش مى رود. داستان پرسوال، از محلى کم درخت در جنگل آغاز مى شود، شاهینی خون غازى را بر زمین مى ریزد. غاز دوباره به پرواز درمى آید، ولى پرسوال مدتى طولانى به سه قطره خون روى برف خیره مى شود و به یاد چهرهء گلگون دلدار خود مى افتد. سپس با رسیدن گوون و بردن پرسوال نزد شاه آرتور، داستان پایان مى یابد.
این نوشته که با هدف بررسى وضعیت دوره هاى ESP در مقطع کارشاسى از طریق نظرخواهى از دانشجویان رشته هاى فنى مهندسى، پزشکى، علوم اجتماعى و علوم انسانى انجام پذیرفت، نشانگر آن است که دوره هاى esp براى موفقیت دانشجویان در رشته تحصیلى مربوطه شان، ضرورى است هر چند که به علت کوتاهى، ضعف محتوى درس و تمرینات کتابى این دوره ها تقریبا کارائى بایسته را ندارند در این زمینه پشنهادهایى نیز براى بهبود وضعیت موجود ارائه شده ات. همچنین براى تعیین توانش زبانى دانشجویان رشته هاى فى مهندسى و پزشکى، از این دانشجویان آزمون تافل (tofel) به عمل آمد تا معلوم شود آیا این فرض که چون مخاطبان حداقل در سطوح متوسطى از توانندى زبانى اند، تدوین کتاب و تدریس آن، براى دانشجویان ایرانى با این فرض مناسب است؟ نتایج حاصله نشان داد که دانشجویان حاضر از لحاظ توانش زبانى در سطح متوسطی جاى دارند. هم چنین براى مقایسه توانش زبانى دانشجویان سال آخر زبان انگلیسى با دانشجویان رشته هاى دیگر، از این دانشجویان نیز آزمون تافل به عمل آمد. اگر چه توانش زبانى دانشجویان رشته زبان انگلیسى اخنلافى معنى دار با توانش زبانى دانشجویان دو رشته دیگر داشت، ولى در زمینه مهارت شنیدارى اختلاف معنى دارى مشاهده شد. همچنین نمرهء کل دانشجویان رشتهء زبان انگلیسى در آزمون تافل از ضعیف بودن این دانشجویان د ر زبان عمومى به هنگام پایان تحصیل حکایت دارد.
