درخت حوزه‌های تخصصی

مقدمه: هدف از مطالعه حاضر رواسازی پرسشنامه استعداد اعتیاد برای جمعیت نوجوانان ایران است. بدین منظور پرسشنامه استعداد اعتیاد تحلیل عاملی اکتشافی شد و پایایی آن برآورد شد تا سازه های نظری پرسشنامه، قابلیت اعتماد و به کارگیری آن برای جمعیت نوجوانان ایران برآورد شود. روش: شرگت کنندگان در پژوهش 5884 دانش آموز دبیرستانی بودند که دامنه سنی بین 14 تا 20 سال داشتند و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از 5 مرکز استان های ایران(ارومیه ، تهران ، اهواز ، مشهد و زنجان ) انتخاب شدند. یافته ها: نتایج نشان داد، 50 ماده پرسشنامه در 10 عامل نارضایتی درونی، رفتارهای مخاطره آمیز، غیر قابل اعتماد بودن، خودنمایی، افکار مثبت نسبت به مواد، نارضایتی از خانواده، ایمان و معنویت پایین، انحراف از هنجار، خود محوری، روابط مخاطره آمیز با دوستان بارگزاری شد و بارهای عاملی آنها بین 30/0 تا 80/0 است. پایایی عامل های پرسشنامه بین 68/0 تا 83/0 برآورد شد. نتیجه گیری: پرسشنامه استعداد اعتیاد- ویراست نوجوانان، به واسطه داشتن روایی سازه و همسانی درونی مطلوب پرسشنامه ای قابل اعتماد برای اندازه گیری استعداد اعتیاد در جمعیت نوجوانان است. این ابزار جهت استفاده در زمینه های بالینی، آموزشی و پژوهشی و همچنین مطالعات نوجوانان از هر دو جنس مناسب است.

بازی برای محققان دریچه ای به دنیای کوکان می گشاید تا از آن طریق بتوان وارد دنیای آنان شد و اطراف را از دید آنها مشاهده نمود. وجود ابزارهای مناسب برای ارزیابی بازی، در حیطه ی پژوهش بر روی کودکان بسیار با اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روانسجی مقیاس رفتار کودکان پیش دبستانی در بازی( کوپلن و رابین، 1998) بود. بر این اساس این مقیاس توسط مربیان مهد کودک برای 162 کودک 3 تا 6 ساله که به شیوه تصادفی انتخاب شده بودند، تکمیل گردید. با بررسی ساختار عاملی مقیاس، به شیوه ی تحلیل عاملی، سه عامل بازی فعال، بازی انفرادی و بازی منفعل به دست آمد. پایایی به شیوه ی همسانی درونی محاسبه شد. ضریب آلفای کرنباخ به ترتیب برای عوامل ذکر شده 92/0، 64/0 و 66/0 به دست آمد. اعتبار نیز به شیوه ی محاسبه ی ضریب همبستگی عوامل با یکدیگر و نمره کل محاسبه گردید. همچنین از همبستگی بین نظر مربیان و نظر والدین در این مقیاس، برای اعتبار همگرا استفاده شد. در نهایت پژوهش حاضر نشان داد که هر یک از ویژگی های روانسنجی این مقیاس نشان گر قابلیت خاصی برای این مقیاس می باشد.

مقدمه: لکنت، اختلالی در روانی گفتار و زمان بندی الگوهای آن است که با علایمی مانند تکرار، کشیده گویی و قفل شدگی اصوات و هجاها مشخص می شود. چالش انگیزترین خصوصیت لکنت، تغییرپذیری آن در موقعیت های متفاوت گفتاری می باشد. هنگامی که بحث تمارض و انتفاع نیز در این حیطه مطرح باشد پیچیدگی کار چند برابر می شود. هدف این تحقیق، ساخت پرسش نامه ای است که ضمن داشتن تمام اصول آماری و روان سنجی، قابلیت تفکیک لکنت واقعی و تمارضی را دارا بوده و با نتایج بالینی و تحقیقاتی نیز هم خوانی و تطابق داشته باشد. روش کار: داده های این تحقیق کیفی با روش های اجرای پرسش نامه ی سنجش لکنت تمارضی، تکنیک های تسهیل گر روانی گفتار، مصاحبه ی ساختارمند و آزمون MMPI2 370 سئوالی به روش غیر نظام مند (نمونه در دسترس) جمع آوری گردید و با نرم افزارSPSS نسخه ی 18 و با آماره های توصیفی و پارامترهای روان سنجی تحلیل گردید. این مطالعه در 2 مرحله ی مقدماتی و اصلی جهت بررسی روایی و پایایی پرسش نامه ی مذکور انجام شد. یافته ها:بر اساس این تحقیق یک پرسش نامه ی کوتاه (17 سئوالی) استاندارد با میزان اعتبار 884/0 و با رعایت تمام استانداردهای آماری ساخته شد. نتیجه گیری: طبق نتایج، پرسش نامه ی فوق از لحاظ آماری با نتایج آزمون MMPI، تکنیک های تسهیل گر گفتاری و مصاحبه ی ساختارمند، همبستگی داشت. ضمنا نحوه ی پاسخ فرد به تکنیک های تسهیل گر، امتیاز فرد در پرسش نامه تشخیص لکنت تمارضی و بررسی میزان لکنت در موقعیت های مختلف گفتاری حین مصاحبه، مهم ترین موارد در تشخیص لکنت واقعی از تمارضی می باشند.

مقدمه: فهرست 90 نشانه ای (SCL-90) ابزاری پرکاربرد در مطالعات مربوط به حیطه ی سلامت روان است. تعداد زیاد عبارت های این فهرست، استفاده از آن را با وجود اشتیاق پژوهشگران، با محدودیت مواجه می سازد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار عاملی، روایی واگرا و پایایی فهرست 25 نشانه ای بود. روش کار: در یک طرح همبستگی و اعتباریابی آزمون، 1076 نفر( 553 زن و 523 مرد) با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از میان تمامی شاغلین در مدارس استان خراسان شمالی، انتخاب شدند و SCL-25، فرم کوتاه بهزیستی روان شناختی ریف (1989) و فرم کوتاه بهزیستی اجتماعی کی یز (1998) را تکمیل کردند. بررسی روایی با تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی و نیز روایی واگرا و بررسی پایایی با همسانی درونی، آلفای کرونباخ و ضریب دو نیمه سازی با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه ی 17 و LISREL8.54 صورت گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با الگوی مولفه های اصلی و چرخش واریماکس از ساختار 7 عاملی SCL-25 حمایت کرد که 16/82 درصد واریانس را تبیین می کرد. تحلیل عاملی تاییدی نیز حاکی از برازش مناسب ساختار 7 عاملی با الگوی زیربنایی بود. همبستگی منفی و معنی داری نیز (05/0>P)، میان خرده مقیاس های SCL-25 و ابعاد بهزیستی روان شناختی و اجتماعی وجود داشت که نشان دهنده ی روایی واگرای مناسب SCL-25 بود. بررسی پایایی ابزار، نشان دهنده ی آن بود که رابطه ی مثبت و معنی داری میان خرده مقیاس های SCL-25 وجود داشته و ضرایب آلفای کرونباخ 71/0 تا 95/0 و ضرایب دو نیمه سازی 65/0 تا 96/0 برای خرده مقیاس ها و کل آزمون به دست آمد. نتیجه گیری: به نظر می رسد ساختار 7 عاملی SCL-25، به دلیل کوتاهی و چندبعدی بودن و نیز روایی عاملی و واگرا و پایایی مناسب، ابزار مناسبی جهت استفاده در موقعیت های پژوهشی و بالینی می باشد.

مقدمه: مقیاس نارسایی ها در کنش وری اجرایی بارکلی- نسخه بزرگسال یکی از جدیدترین ابزارهای سنجش کنش های اجرایی است که بر مبنای نظریه عصب روان شناختی بارکلی تدوین شده است. هدف این پژوهش بررسی خصوصیات روان سنجی فرم فارسی این مقیاس بود. روش: طرح این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. نمونه آماری، شامل 613 نفر از دانشجویان سال اول دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 91-1390بودند که به روش تصادفی انتخاب شدند. ابزار این پژوهش مقیاس نارسایی در کنش وری اجرایی بارکلی- فرم بزرگسال- بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آلفای کرونباخ، آزمون t گروه های مستقل و تحلیل عاملی تأییدی انجام شد. یافته ها: ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس ها بین 80/0 تا 92/0 و برای کل آزمودنی ها 96/0 و برای خرده مقیاس ها بین 78/0تا96/0به دست آمد؛ این نتیجه بیانگر اعتبار خوب مقیاس می باشد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان داد الگوی پنج عاملی مقیاس نارسایی در کنش وری اجرایی بارکلی (خود مدیریتی زمان،خود سازمان دهی/ حل مسأله، خودانگیزشی، خودکنترلی/ بازداری، حل مسأله خودنظم جویی هیجان)، در جامعه ایرانی برازش خوبی دارد. بنابراین روایی مقیاس نیز مطلوب می باشد. در پایان، نتایج آزمون t نشان داد میانگین نمرات دانشجویان پسر در خرده مقیاس های خود مدیریتی زمان و خودانگیزشی به طور معناداری بیشتر از دختران است. در حالی که در خرده مقیاس خودنظم جویی هیجان، میانگین نمرات دختران به طور معناداری بیشتر از پسران بود. تیجه گیری: مقیاس نارسایی در کنش وری اجرایی بارکلی- نسخه بزرگسال، به عنوان یک ابزار مناسب جهت سنجش نارساکنش وری های اجرایی در زندگی روزمره بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد.

مطالعه حاضر با هدف ساخت، پایاسازی و اعتباریابی آزمون هویت ملی و اجتماعی انجام شده است. در این مطالعه، هویت اجتماعی از 3 هویت قومی، هویت دینی و هویت مدرن تشکیل شده است. ابتدا برای هر خرده آزمون مولفه ها و سپس سوالات ذیربط آنها تدوین گردید. به جهت کثرت سوالات، اجرای این پرسشنامه حجیم ممکن نبود. لذا سوالات هویت ملی (90 سوال) و هویت قومی (68 سوال) در یک پرسشنامه 158 سوالی و سوالات هویت دینی (72 سوال) و هویت مدرن (72 سوال) در پرسشنامه دیگری با 144 سوال تنظیم گردید. دو پرسشنامه در اجرای مقدماتی روی دانشجویان دانشگاههای تهران اجرا گردید. بعد از اجرا، با استفاده از روش تحلیل گویه ها، از پرسشنامه اول (158 سوالی)، 80 گویه حذف و 78 گویه به عنوان سوال مناسب تر باقی ماند. از 144 گویه پرسشنامه دوم نیز 81 گویه حذف و 63 گویه باقی ماند. بنابراین از 302 گویه، جمعاً 161 گویه حذف گردید. ضریب آلفای پرسشنامه اول (158 سوالی) بعد از تحلیل سوالات 978/0 می باشد. در پرسشنامه دوم (144 سوالی)، ضریب آلفا بعد از حذف گویه های نامناسب 957/0 می باشد. از جمع بست 78 سوال مناسب پرسشنامه اول و 63 سوال مناسب پرسشنامه دوم، پرسشنامه ای 141 گویه ای شکل گرفت که ضریب آلفای آن 965/0 می باشد. این پرسشنامه در اجرای اصلی روی نمونه ای مرکب از 410 دانشجوی شهر تهران به اجرا درآمد. برای تحلیل آزمون، از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. برای تحلیل عاملی، از روش روایی سازه استفاده شد. طی فرایند تحلیل عاملی جمعاً 31 عامل شناسایی گردید که 13 عامل آن قابل نام گذاری بودند. در خرده آزمون هویت ملی 10 عامل شناسایی شد که 5 عامل آن قابل نام گذاری بود. در هویت ملی 9 عامل شناسایی شد که 3 عامل آن قابل نام گذاری بود. در هویت دینی 4 عامل شناسایی شد که 2 عامل آن قابل نام گذاری بود. در هویت مدرن نیز 8 عامل شناسایی شد که 2 عامل آن معنی پذیر بودند. با عنایت به نتایج این پژوهش، می توان گفت که پرسشنامه از پایایی و روایی (اعتبار) مناسبی برخوردار است و عوامل به دست آمده از روش تحلیل عاملی می توانند هویت ملی و اجتماعی دانشجویان را به گونه مناسب اندازه گیری کنند.

زمینه: خانواده گرایی یکی از مهمترین ارزش های وابسته به هر فرهنگی که به الگویی از سازمان اجتماعی اشاره می کند و به عنوان بخشی از یک نگاه سنتی جامعه است که بر نگرش های وفاداری، اعتماد و همکاری در بین گروه خانواده تاکید می کند. هدف: این پژوهش با هدف بررسی پایایی و روایی مقیاس خانواده گرایی در دانشجویان دوره کارشناسی مراکز تربیت معلم اهواز انجام گرفت. روش: 332 دانشجو (156 مرد و 176 زن) از میان مراکز تربیت معلم شهر اهواز با روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و مقیاس خانواده گرایی و 16 ماده خرده مقیاس پیوستگی مقیاس ارزیابی پیوستگی و انطباق پذیری خانواده (2FACES-) را تکمیل نمودند. یافته ها: تحلیل عاملی به روش تحلیل مؤلفه های اصلی و چرخش متعامد (واریماکس) سه عامل (حمایت خانوادگی، افتخار و شرافت خانوادگی و مطیع خانواده بودن) را نشان داد. ضرایب آلفای کرونباخ کل مقیاس 73/0، برای عامل های سه گانه از 55/0 تا 85/0 و ضریب روایی همزمان آن با مقیاس پیوستگی و انطباق پذیری خانواده 21/0 (001/0>p) محاسبه شد. به علاوه، تحلیل عاملی تأییدی مدل سه عاملی را با یک شاخص اصلاح مورد تأیید قرار داد. بحث و نتیجه گیری: در نهایت، مقیاس خانواده گرایی را می توان به عنوان یک ابزار روا و پایا در اندازه گرایی ابعاد خانواده گرایی در جامعه ی دانشجویی استفاده کرد.

هدف این پژوهش بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی پرسشنامه کمبود توجه / بیش فعالی دانشجویان نادو در بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی بود. 612 نفر (271 مذکر و 341 مؤنث) از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران در سال تحصیلی 90-1389 به روش نمونه گیری تصادفی نسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند و ترجمه فارسی پرسشنامه کمبود توجه / بیش فعالی دانشجویان نادو را پر کردند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ برای ترجمه فارسی پرسشنامه 125 آیتمی 96/. به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی (تحلیل مؤلفه های اصلی) 9 عامل حافظه، سازمان دهی، اضطراب، پرخاشگری، عملکرد تحصیلی، بی توجهی، بیش فعالی / تکانش گری، گرایش ها تضادورزی و خودنظم دهی را نشان داد. ضریب آلفای کرونباخ برای عامل های استخراج شده بین 74/. تا 90/. و برای کل پرسشنامه 97/. به دست آمد که نشان دهنده اعتبار مطلوب فرم فارسی پرسشنامه بود. همچنین ضرایب همبستگی به دست آمده بین عامل های استخراج شده با یکدیگر و با کل پرسشنامه نشان دهنده روایی سازه مطلوب پرسشنامه بود. با توجه به حذف 25 آیتم، درنهایت فرم فارسی پرسشنامه با 100 آیتم و 9 عامل استخراج شد؛ بنابراین پرسشنامه مذکور در جامعه دانشجویان ایرانی از پایایی و اعتبار مطلوبی برخوردار است و می توان از آن برای ارزیابی اختلال کمبود توجه / بیش فعالی دانشجویان ایرانی استفاده کرد.

1مژگان حیدری ؛ 2احمد علیپور؛ 3ولی اله فرزاد؛ 4عیسی ابراهیم زاده؛ 4بهمن زندی

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی مقیاسی جهت سنجش خودیابی بر اساس نظریه های مختلف شخصیت در دانشجویان دانشگاه سمنان بود. روش: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع مطالعات همبستگی بود. بدین منظور تعداد 350 نفر از دانشجویان به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به ابزارهای محقق ساخته خودیابی، عزت نفس روزنبرگ، افسردگی و اضطراب بک پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی، ضریب آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی نشان داد که مقیاس محقق ساخته خودیابی چهار عامل خودآگاهی، مجذوبیت، استعلا و رشد شخصی را اندازه گیری می کند. همچنین نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که خودیابی با عزت نفس ، اضطراب و افسردگی رابطه معناداری دارد. علاوه بر آن اعتبار مقیاس خودیابی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و هر کدام از خرده مقیاس ها شامل خودآگاهی 89/0، مجذوبیت 89/0، استعلا 84/0 و رشد شخصی 88/0 به دست آمد. نتیجه گیری: یافته های پژوهش بیانگر این است که مقیاس SDS در جامعه دانشجویان از خصوصیات روانسنجی قابل قبولی برخوردار است و می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در پژوهش های روانشناختی استفاده کرد.

مقدمه: هدف این تحقیق، ساخت و اعتباریابی مقیاس شکرگزاری اسلامی-ایرانی با تکیه بر چهارچوب اسلامی در فرهنگ ایرانی بود. این مقیاس به گونه ای طراحی شد که به طور خاص، شکرگزاری را بر مبنای قرآن و سنت، اندازه گیری کند. روش کار: تعداد 280 دانشجوی دانشگاه شیراز در تیر ماه سال تحصیلی 1391-1390 از چهار خوابگاه دانشجویی به صورت تصادفی ساده برای شرکت در اعتباریابی مقیاس انتخاب شدند. به منظور تعیین ساختار عاملی مقیاس از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد و پس از آن تحلیل عامل های اصلی چرخش داده شده مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: در تحلیل عاملی، از مجموع 50 گویه، 24 گویه حذف و 26 گویه باقی ماند و در نهایت، سه عامل استخراج شد (خرده مقیاس های اخلاقی، درونی و افعالی). روایی واگرا و همگرای این مقیاس به ترتیب با پرسش نامه های افسردگی بک و نگرش های مذهبی مسلمانان، رضایت بخش و در جهت مورد انتظار بود (001/0P<، 67/0-=r، 001/0P<، 59/0=r). مقیاس شکرگزاری اسلامی-ایرانی و خرده مقیاس های آن از همسانی درونی مطلوبی برخوردار بود (آلفای کرونباخ برای 26 گویه 78/0 بود). نتیجه گیری: مقیاس شکرگزاری اسلامی-ایرانی یک مقیاس کوتاه، معتبر، پایا و قابل کاربرد در فرهنگ اسلامی-ایرانی می باشد.

هدف: بیماری پارکینسون یک اختلال مضمحل کننده اعصاب پیشرونده و شایع بوده که در اواخر سنین بزرگسالی شروع شده و شیوع آن در میانگین سنی 55 تا ۶۰ سال افزایش می یابد. هدف از این مطالعه تعیین پایایی آزمون- بازآزمون و اثر تمرین آزمون پوردوپگبورد (که در سنجش مهارت دستی و ارزیابی‌های توانبخشی به کار می‌رود) در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون می باشد. روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی که از نوع اعتبارسنجی و روش شناختی است، 24 بیمار مبتلا به پارکینسون بین 50 تا 89 سال به صورت نمونه گیری ساده و در دسترس از درمانگاه های توانبخشی و بیمارستانهای شهرتهران انتخاب شدند. با استفاده از یک پرسشنامه جمعیت‌شناختی، اطلاعات عمومی بیماران اخذ و سپس به منظور تعیین پایایی آزمون پوردوپگبورد، هر خرده آزمون آن سه بار انجام شد و بازآزمون یک هفته بعد تکرار شد. داده‌های حاصل از طریق محاسبه ضریب همبستگی درون گروهی و خطای استاندارد اندازه‌گیری و آزمون آماری تی زوجی مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: میزان ضریب همبستگی درون گروهی، در مرحله خاموش دارویی در یک آزمون و میانگین آزمون ها، همگی بالای 90/0 بود که حاکی از تکرارپذیری نسبی مطلوب آزمون می‌باشد. میزان خطای استاندارد اندازه‌گیری در تمامی موارد در یک بار آزمون و سه بار آزمون کمتر از 10 درصد حداکثر نمرات کسب شده در آزمون بوده و نشان‌دهنده مطلوب بودن تکرارپذیری مطلق آزمون است. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که آزمون پوردوپگبورد در ارزیابی مهارت دستی بیماران پارکینسون در مرحله خاموش (off) دارویی به اندازه کافی پایا می باشد.