فلسفه های مضاف

انسان در طول حیات دنیوی خویش از سویی به نیکی و زیبایی و از سوی دیگر به زشتی ها می گراید. از این رو، خداوند در قرآن خطرات و خطورات پلید نفسانی را به انسان یادآور شده است و نفس امّاره را به مثابه خاستگاه زشتی گرایی روان، فریبنده توصیف و شناخت مهالک نفسانی را مقدمه وصول به حیات طیبه قرآنی معرفی کرده است. یکی از وظایف دانش روان شناسی کشف و تبیین خاستگاه زشتی گرایی نفس و عوامل مؤثر بر انحراف حیات بشری است. از میان مکاتبی که در روان شناسی با نگاهی ژرف به این مسأله پرداخته، باید به مکتب تحلیل روانی اشاره نمود. از میان روان شناسان این مکتب، دیدگاه های زیگموند فروید (مؤسس مکتب) و کارل گوستاو یونگ نیازمند بررسی تطبیقی با دیدگاه قرآنی، اسلامی است. این نوشتار نخست به تبیین مفهوم نفس و ویژگی های آن پرداخته، سپس فرایند تأثیرگذاری نفس امّاره را بیان نموده است. همچنین خاستگاه زشتی گرایی نفس از منظر فروید و تأثیر نیروهای شیطانی از منظر یونگ را توصیف کرده و به بررسی تطبیقی این دیدگاه ها با نگرش قرآنی پرداخته است. خاستگاه زشتی گرایی نفس در لسان قرآن، نفس امّاره و در نظریه فروید نهاد خوانده شده است. از منظر قرآن، نفس امّاره متأثر از گرایش های منفی درونی (هوای نفس) و محرک نامرئی بیرونی (شیطان) آدمی را به ارتکاب زشتی فرامی خواند. از این رو، قرآن شیطان را به عنوان دشمن و موجب سقوط انسان معرفی نموده و حاوی برنامه عملی مبارزه با شیطان است. روان شناسی تحلیلی یونگ نیز بر نقش تأثیرات شیطانی در زشتی گرایی انسان تأکید نموده و راه رهایی و تعالی انسان را مبارزه با شیطان می داند.

۹۶۶.

مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام خمینی

نویسنده: حمید عنایت مترجم: سعید محبی

منبع: کیان ۱۳۷۵ شماره ۳۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۷۴ تعداد دانلود : ۱۵۶۸

۹۶۷.

نگاهی به تئوری زیبا شناسی آدرنو

نویسنده: محمدحسین جواری

منبع: علامه ۱۳۸۰ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۷۳ تعداد دانلود : ۱۱۹۴

۹۶۸.

برهان صدیقین در فلسفه ملاصدرا و مقایسه آن با برهان وجودی آنسلم و دکارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا اکبریان علی فجر دزفولی

منبع: پژوهشهای فلسفی ۱۳۸۶ شماره ۲۰۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۷۳

۹۶۹.

مطالعه معنا در سنت اسلامی

نویسنده: احمد پاکتچی

منبع: نامه پژوهش پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۲۴

۹۷۰.

اخلاق؛ عقل و آزادی

نویسنده: محمدرفیع محمودیان

منبع: کیان ۱۳۷۸ شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۹ تعداد دانلود : ۱۳۴۶

۹۷۱.

فلسفه اخلاق در انحصار یونانیان

نویسنده: محمد لگنهاوزن منصور نصیری

منبع: اندیشه نوین دینی ۱۳۸۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: فلسفه اخلاق اخلاق سنت های اخلاقی سنت اخلاقی یونان باستان سنت اخلاقی چین سنت اخلاقی هندوئیسم سنت اخلاقی مصر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۹۵

مقاله حاضر، بر پیدایش علم فلسفه اخلاق متمرکز است. نویسنده، برخلاف اندیشه رایجی که با توسل به سیر تحولات و مباحث فکری به وجود آمده در میان سوفیست ها و فیلسوفان یونان باستان، علم فلسفه اخلاق را محصول اختصاصی یونانیان می داند، مدعی است که با در نظر گرفتن تحولات و فرایندهای مشابهی که در سایر سنت های اخلاقی پدید آمده، نمی توان قاطعانه فلسفه اخلاق را به مثابه یک علم، محصول خاص و انحصاری یونان باستان دانست، بلکه این مباحث در میان سایر فرهنگ ها نیز به چشم می خورد. در این باره، نویسنده، به ویژه به منازعات اخلاقی و تحولاتی اشاره می کند که در سنت اخلاقی چین میان اخلاق کنفوسیوسی و دیدگاه های موتزو رخ نمود. این تشابهات، برای رد ادعای مختص بودن فلسفه اخلاق به یونانیان و فرهنگ غرب کافی است، هرچند که نمی توان منکر این واقعیت شد که فلسفه اخلاق غربی دارای نوعی ویژگی های اختصاصی است که در سایر فرهنگ ها به چشم نمی خورد.

۹۷۲.

دویدن در پی آواز حقیقت: ایمان دینی

نویسنده: مصطفی ملکیان

منبع: کیان ۱۳۷۹ شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۸ تعداد دانلود : ۱۶۰۵

۹۷۳.

نگرش فلسفی نیکلای بردیایف: معرفت شناسی، متافیزیک و فلسفة اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن جوادی حمید بخشنده

منبع: حکمت و فلسفه سال هفتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۴

۹۷۴.

در باب ادبیات به مثابه شکلی ایدئولوژیک

نویسنده: آتین بالیبارو پیر ماشری مترجم: ماندانا منصوری

منبع: زیباشناخت ۱۳۸۶ شماره ۱۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۴ تعداد دانلود : ۱۳۶۷

۹۷۵.

بررسی تطبیقی نظریه جامعه شناختی پدیدارشناسی(تأکید بر اندیشه آلفرد شوتس) با مبانی نظری اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسین فخر زارع

منبع: قبسات سال هفدهم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۳ تعداد دانلود : ۱۳۰۶

۹۷۶.

بررسی مبانی فلسفی نظام آموزشی ایران

نویسنده: فاطمه زیباکلام

منبع: کیهان فرهنگی اسفند ۱۳۷۸ شماره ۱۶۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تعلیم و تربیت

تعداد بازدید : ۲۵۶۴ تعداد دانلود : ۱۷۱۹

۹۷۷.

مسئله دور دکارتی در اثبات وجود خداوند راه حل حافظه و نقد آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مسعود سیف پریسا وفامند

منبع: پژوهش های علم و دین سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: یقین خداوند دور دکارتی ادراکات واضح و متمایز

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۶۲ تعداد دانلود : ۹۸۶

یکی از مسائل مهم در فلسفه دکارت دور دکارتی است. این مسئله را اولین بار معاصران دکارت مطرح کردند؛ این که دکارت معتقد است: «اگر من یقین داشته باشم که خداوند وجود دارد و فریب کار نیست، می توانم یقین داشته که هر آن چه را به طور واضح و متمایز ادراک کرده ام صحیح است» و «فقط در صورتی که در ابتدا یقین داشته باشم که هر آن چه را به طور واضح و متمایز ادراک کنم صحیح است، می توانم یقین داشته باشم که خداوند وجود دارد و فریب کار نیست»؛ یعنی یقین به دو قضیه «خداوند وجود دارد و فریب کار نیست» و «هر آن چه به نحو واضح و متمایز ادراک کنم صحیح است» منوط به یک دیگر است و بنابراین مستلزم دور است. برای حل مسئله دور دکارتی راه حل های متعددی ارائه شده است که مهم ترین آن ها عبارت اند از راه حل حافظه، راه حل یقین دوگانه و راه حل مبتنی بر تفسیر روان شناسانه. در این مقاله راه حل حافظه و نقد آن را بررسی می کنیم که بنا بر آن خداوند ضامن دقت حافظه ماست، نه ضامن درستی ادراکات واضح و متمایز.

۹۷۸.

تقریری جدید از وظیفه گرایی نتیجه گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین اترک

منبع: تأملات فلسفی سال سوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: وظیفه نتیجه درستی نتیجهگرایی وظیفهگرایی نادرستی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۲۵۶۱ تعداد دانلود : ۷۳۲

مقاله حاضر در زمینه اخلاق هنجاری است که تلاش دارد نظریه ای نو درباره معیار درستی و نادرستی اعمال ارائه دهد. تقریرهای سنّتی نظریه های نتیجه گرایی (که معیار درستی عمل را خوبی نتایج آن می داند) و وظیفه گرایی (که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان می کند، نه نتیجه) هر دو ناقص بوده و دارای اشکالاتی هستند. فیلسوفان اخلاق معاصر، با ادغام دو نظریه نتیجه گرایی و وظیفه گرایی سعی کرده اند نظریه های تلفیقی جدیدی ارائه کنند که از اشکالات دو نظریه سنّتی مصون باشند. نگارنده نیز در این مقاله تلاش می کند یک تقریر جدید از وظیفه گرایی نتیجه گرا ارائه دهد. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی ابتدا به تعریف نظریه های نتیجه گرایی و وظیفه گرایی و بیان معیار درستی و نادرستی عمل از دیدگاه آن ها پرداخته شده است؛ سپس دیدگاه خود نگارنده، که تقریری از «وظیفه گرایی نتیجه گرا» است، بیان شده و تلاش شده است نحوه تعامل دو نظریه وظیفه گرایی و نتیجه گرایی و جایگاه هر یک در این نظریه تعیین گردد. به عقیده نگارنده دو اصل وظیفه و نتیجه، در تعیین درستی و نادرستی اعمال، دخیل هستند. اصل وظیفه، اصل نخستین است که وظیفه در نگاه نخست ما را تعیین می کند و اصل نتیجه، اصل دوم است که گاه به صورت مؤید و گاه به صورت معارض با اصل وظیفه، عمل می کند. در صورت توافق اصل وظیفه و اصل نتیجه، وظیفه فاعل، انجام عمل مطابق وظیفه است؛ اما در صورت تعارض این دو اصل، راه کارهایی برای حلّ آن ارائه شده است که تا حدّ زیادی تصمیم گیری برای فاعل اخلاقی را در این گونه موارد آسان می کند.

۹۷۹.

چیستی متافیزیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود امید

منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۸ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: نگاه تاریخی- تحلیلی اوصاف متافیزیک الگوی کلی دستگاه های متافیزیکی چیستی متافیزیک متافیزیک

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۰۳

در این مقاله، نخست با مروری تاریخی- تحلیلی بر ادوار تاریخ فلسفه از چیستی و اوصاف متافیزیک سخن گفته خواهد شد. نگارنده بر آن است که با نگاهی به آرای فلاسفه یونان باستان، فلاسفه قرون وسطی (فلسفه مسیحی و فلسفه اسلامی)، و فیلسوفان دوره های جدید و معاصر، جنبه ها و لایه های متعددی از متافیزیک را آشکار سازد. در پایان مقاله حاضر، با توجه به دستگاه های متافیزیکی موجود در طول تاریخ فلسفه، الگویی کلی برای کشف ساختار صوری و محتوایی متافیزیک ها پیشنهاد داده خواهد شد.

۹۸۰.

مرگ و جاودانگی در اندیشه هایدگر و عرفان اسلامی

نویسنده: ونز رابرتزای مترجم: شهین اعوانی

منبع: فرهنگ ۱۳۶۷ شماره ۲ و ۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۵۸ تعداد دانلود : ۲۳۶۷

درخت حوزه‌های تخصصی