درخت حوزه‌های تخصصی

کتابخانه های قرن بیست ویکم برخلاف آنچه بسیاری پیش بینی میکنند، کتابخانه های «بیکاغذ» نخواهند بود که تمام مواد کاغذی خود را یکسره به قالب های الکترونیکی منتقل کنند؛ بلکه کتابخانه های آینده اطّلاعات موجود در قالب های چاپی و غیرچاپی را درهم خواهند آمیخت و مجموعه های خود را به قالب های مختلفی چون الکترونیکی، رایانه ای، رسانه ای و چاپی تقسیم خواهند کرد. متقابلاً، بخش هایی از مجموعهی خود را، بسته به مناسب ترین قالب و نیز بنابر محتوا و کاربرد مواد، و تقریب ﴼ به همان روشی که کتابخانه های قرن بیستم فهرست های خود را در طی پروژه های تبدیلی گذشته نگر خود «مسدود» میکردند، «مسدود» خواهند کرد. به عنوان بخشی از این سازگاری «جو ّی» آینده، یکی از دغدغه های جدید و مهم کتابخانه های آینده طراحی، ساخت و نگهداری داده پایگاه های منحصربه فرد و ارزش افزوده به منظور گردآوری اطلاعاتی خواهد بود که دارای ارتباط بلافصل با نیازهای خاص مراجعان کتابخانه است. در این نوع جدید از کتابداری، خط افتراق کتابداران، پژوهندگان، و ناشران، برخورداری از نرمش لازم برای دستیابی به اطّلاعات موردنیاز فوری کاربران کتابخانه خواهد بود.

تحقیق حاضر بر آن است تا میزان همگونی فهرست نویسی منابم ایران شناسی کتابخانه های دانشگاس و مراکز پژوهش تهران را با کتابخانة ملی- به عنوان شاخص- مورد ارزیابی ترار دهد. به همین منظور؟ با استفاده از روش پیمایشی و تحلیل محتوا، برگه های فهرست نویسی 12 کتابخانه (از سال 362 ا-1376)، که با موضوع نحت بررسی نزدیکی بیشتری داشتنده از نظر سرشناسه مؤلف. موضوع و رده بندی مورد بررس قرارگرفت و با استفاده از جداول آماری و نیز فرمول هوپر تجزیه و تحلیل گردید. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که 66/6 درصد کتابخانه ها کمتر از 50% درصد ناهمگونی در سرشناسهء مولف دارند و نیز 3/33 درصد آنها دارای 5/65 – 5/87 درصد ناهمگرنی هستند. به بیان دیگر، بیش از 75 درصد کتابخانه ها دارای همگونی بالاتر از 50 درصد در شناساه مؤلف هستند. اما از لحاظ موضوع در 75 درصدکتابخافه ها بین 60-85 درصد ناهمگونی مشاهده شده است. 5/91 درصد کتابخانه ها دارای بیش از 50 درصد ناهمگونی در شمارهء رده بندی بوده اند. در این میان، بیشترین ناهمگونی در سرشناسهء اسامی به کتابخانهء استاد دانش پژوه وکمترین ناهمگونی به پژوهشگاه علوم انسانی تعلق یافته است. بیشترین ناهمگونی در موضوع به کتابخانهء دانشکده هنرهای زیبا و کمترین أن به پژوهشگاه علوم انسانی اختصاص دارد. بیشترین ناهمگونی در رده بندی به کتابخانهء مرکز مطالعات عالی و بین المللی اختصاص دارد و کمترین آن درکتابخانه مجلس یافت شد. است. همچنین با بررسی هر یک از فهرست برگه ها در رده های ده گانه مشخص گردید که بیشترین ناهمگونی اسامی به ردهء ادبیات؟ بیشترین ناهمگونی موضرع و نیز بیشترین ناهمگونی رده بندی به ردهء فلسفه تعلق یافته است. در مجموع یافته ها نشان دادکه ناهمگونی در شمارهء رده بندی (3/72 درصد) بیش از موضوع (71 درصد)، و ناهمگونی در موضوع بیش از ناهمگرنی در سرشناسهء مژلف (8/50 درصد) بوده است.