درخت حوزه‌های تخصصی

رشد بی‌رویة شهر تهران در چند دهة اخیر و فقدان یک برنامه‌ریزی مدوّن برای توسعة شهر و طراحی خیابان‌ها و مساکن سبب ایجاد آلودگی‌های شدید به خصوص در زمان وقوع اینورژن‌های شدید شده است. در مجموع، چهار الگوی سینوپتیکی باعث ایجاد اینورژن‌های شدید در شهر تهران می‌شود که به ایجاد آلودگی‌های شدید منجر می گردد. در الگوهای شمارة A1، CوD استقرار یک پشتة عمیق در ترازهای 850 و700 هکتوپاسکال و پایداری دینامیکی حاصل از آن باعث انتقال هوای گرم از عرض های پائین بر روی هوای سرد سطح زمین شده و اینورژن‌های خیلی شدید را ایجاد می‌کند. در الگوهای شمارة A2 و B انتقال هوای سرد به وسیله سامانه‌های پر فشار سطح زمین و استقرار یک ناوة عمیق بر روی تهران و انتقال هوای سرد پشت آن از عرض های بالاتر بر روی تهران، در ترازهای 850، 700 و 500هکتوپاسکال پایداری شدیدی را ایجاد می‌کند.

بیشتر رودخانه هایی که از ارتفاعات زاگرس (تاق و پاتاق) ایران سرچشمه می گیرند، جزو رودخانه های دایمی و پرآب کشور به شمار می آیند و پاره ای از آنها بسیار طغیانی و سرکش اند. این رفتار آبی سبب شده که در طول دوران چهارم، قبض و بسط وسعت برخی حوضه ها و اسارت رودخانه ای در این منطقه امری عادی تلقی شود.نکته قابل تامل در مورد سطوح اساس محلی در زاگرس میانی، تغییرات مداومی است که در کواترنر متحمل شده اند. بسیاری از سطوح اساس محلی در این ناحیه، نوسانات آبی را در طول دوران چهارم به صورت شواهد ژئومرفیک، یعنی تراسهای دریاچه ای، در خود جا داده اند و با توجه به این که تغییر سطح آب دریاچه های داخلی در ایران، به عنوان شاهدی از تغییرات اقلیمی عهد چهارم به حساب می آیند، نبود چنین شواهدی در دریاچه طشک، که سطح اساس رودخانه کر است، یک پدیده غیرمعمول باید تلقی شود، زیرا با توجه به تجربه تغییرات و نوسانات اقلیمی در این ناحیه، وجود چنین پدیده هایی از نظر ژئومرفولوژی امری طبیعی است.نبود آثار تراسی در حاشیه سطح اساس رودخانه کر، این سوال را مطرح می کند که عامل اصلی تفاوت این حوضه با حوضه های مجاور، که همگی دارای اسارتهای رودخانه ای و تراسهای دریاچه ای پیرامون سطوح اساس خود هستند، به چه عاملی می تواند نسبت داده شود. تحلیل رفتار آبی حوضه کر با سیستم شبکه عصبی بر اساس دیدگاه سیستمی، روشی است که برای پاسخ به این سوال برگزید شده است. نتایج حاصل از این طرح پژوهشی که با حمایت مالی مرکز اقلیم شناسی ایران انجام شد، نشان می دهد که بسیاری از رفتارهای حوضه های آبی در چارچوب شبکه های عصبی قابل تفسیر است و برخلاف تعبیرهای تعینی، رفتار آبی در این حوضه قبل از آن که به حجم نزولات جوی و مسایلی نظیر آن بستگی داشته باشد، تابعی از روابط سیبرنتیک سیستم نروتیک شبکه زهکش ها و ژئونرونهای مجازی، توپوگرافیک و کارستیک در منطقه است

زاگرس یکی از فعال ترین مناطق لرزه خیز ایران است. از موضوعات اصلی برای پهنه بندی خطر زمین لرزه در این پهنة لرزه خیز، تحلیل عکس العمل واحدهای زمین شناسی در برابر نیروهای زلزله می باشد. در مطالعه حاضر که در منطقه شیراز صورت گرفته است، تحلیل رفتار سازندهای زمین شناسی در مقابل گسلش و وقوع زمین لرزه بوده است. به همین منظور از لایه های سازندهای زمین شناسی، کانون های زلزله های تاریخی و سده بیستم استفاده شده و با بهره گیری از توان سیستم اطلاعات جغرافیایی ارتباط سازندهای زمین شناسی با متغیّرهای فوق الذکر تحلیل گردیده است.نتایج این مطالعه نشان داد که سازند آهکی آسماری دارای حداکثر تراکم گسل خوردگی بوده و سنگ های آسماری تفکیک نشده دارای حداکثر طول گسل خوردگی هستند.فراوانی رخدادهای لرزه ای نیز در رسوبات کواترنر بیش از سازند آسماری و سنگ های آسماری جهرم بوده است. پس از تحلیل رفتار سازندها در برابر نیروهای لرزه ای به هر یک از آنها وزن مناسب داده شده و نقشه پهنه بندی خطر زمین لرزه در پنج گروه بر اساس مقاومت سازندها تهیه گردید. واژگان کلیدی: سازندهای زمین شناسی، پهنه بندی خطرزمین لرزه، شیراز، سیستم اطلاعات جغرافیایی

به منظور آگاهی از توزیع زمانی و مکانی شروع و خاتمه ی بارش در استان آذربایجان شرقی، آمار روزانه ی بارش در شش ایستگاه انتخابی اهر، تبریز، جلفا، سراب، مراغه و میانه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید؛ بررسی ها و محاسبات انجام یافته نشان دادند که با افزایش عرض جغرافیایی در سطح منطقه، بارندگی در فصل پاییز زودتر شروع شده، و در فصل بهار دیرتر پایان می یابد. به منظور آگاهی از وجود تفاوت های احتمالی زمان شروع و خاتمه ی بارش در سال های مختلف از نظر میزان دریافت بارش ، داده های بارش سالانه هر یک از ایستگاه ها را به نمره استاندارد (نمره Z) تبدیل کردیم و با تفکیک سال ها به سه گروه خشک، مرطوب و نرمال با استفاده از این شاخص، مشخص شد که زودترین میانگین تاریخ شروع بارش در تمامی ایستگاه های انتخابی در سال های مرطوب بوده و دیرترین این تاریخ در سال های خشک و همچنین دیرترین میانگین تاریخ خاتمه ی بارش در تمامی ایستگاه های انتخابی در سال های خشک است.

روند افزایش انتشار گازهای گلخانه ای در جهان که در اثر مصرف بی رویه انواع مختلف حامل های انرژی ایجاد شده موجب بروز پیامدهای زیست محیطی نظیر گرمایش جهانی گردیده که اثرات محیطی متعددی را بر مناطق مختلف و به ویژه نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیر نظیر ایران به همراه داشته و گسترش نواحی بیابانی ، افزایش نیاز به آب برای مصارف کشاورزی ، افزایش برخی از بیماری ها و موارد دیگر را موجب شده است . کشورهای مختلف در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار و اجرای اهداف مندرج در پروتکل کیوتو برنامه های متعددی را برای کاهش نشر گازهای گلخانه ای در بخش های مختلف تولیدی به اجرا گذارده اند ...

آگاهی از محیط و چگونگی امکانات بالقوه و بالفعل هر پهنه برای تفسیر و تحلیل وضع موجود، ما را در ترسیم خطوط برنامه ریزی برای آینده یاری خواهد داد. شناخت بهتر آب و هوای عرصه های کوهستانی و بویژه دشتهای مجاور آنها و تاثیر پهنه های کوهستانی بر مناطق مجاور می تواند در فرآیند برنامه ریزی مناطق کوهستانی، کوهپایه ای و دشتی و رسیدن به اهداف محیطی بسیار با اهمیت تلقی گردد. بر این اساس منطقه مورد مطالعه قسمتی از استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی در شمال غربی ایران، در بین 45 درجه و 66 دقیقه تا 48 درجه و 51 دقیقه طول شرقی و 39درجه و 65 دقیقه و 37 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی واقع شده است. دشت اردبیل قسمتی از منطقه فوق بوده که حدود 45000 هکتار وسعت دارد. نقش کوه سبلان درپیدایش میکرو کلیماها و هیدرولوژی دشت اردبیل قابل توجه است.به منظور تعیین اثرات میکروکلیمایی کوه سبلان بر منطقه مورد نظر، نقشه های عناصر آب و هوایی ناحیه تهیه و سپس تحلیل کلی آنها با تاکید بر توپوگرافی سبلان و منطقه، مورد تاکید قرار گرفته است. با توجه به روش های کوپن، آمبرژه و حتی دومارتن، آب و هوای اردبیل نیمه خشک سرد است. بلندیهای سبلان عامل بازدارنده توده های هوا و بستری مناسب برای صعود می باشد، اما مهمترین تاثیرسبلان در کاهش دمای دشت اردبیل است، که دیگر عناصر را تحت کنترل قرار می دهد.. اختلاف فشار بین دشت اردبیل و دامنه های سبلان در بهمن ماه سبب ایجاد باد غالب جنوب غربی شده و در فصل بهار گرم شدن دامنه ها، باعث ایجاد صعود همرفتی و ایجاد بارش می گردد. باتوجه به استقرار شرقی-غربی کوه سبلان، دامنه های شمالی آن سردتر از دامنه های جنوبی نیست و علت آن ارتفاع کمتر پهنه های شمالی است.

یکی از روش های بهبود مدیریت آب در مزرعه، برآورد دقیق آب مصرفی گیاه از طریق محاسبه تبخیر- تعرق است. بیشتر معادلات تبخیر - تعرق بر اساس داده های هواشناسی ایستگاههای مرجع به دست آمده اند، حال آن که داده های هواشناسی غالبا از ایستگاههای غیر مرجع به دست می آیند. استفاده از این داده ها برای برآورد تبخیر - تعرق، به منظور برنامه ریزی های توسعه ای، ممکن است موجب بروز خطاهای قابل ملاحظه ای شود. هم زمان با اندازه گیری تبخیر - تعرق لایسیمتروزنی، با استفاده از روش های مختلف مقادیر تبخیر - تعرق قبل و بعد از اصلاح دما، محاسبه گردید. اصلاح دما روی روش هارگریوز - سامانی تاثیری نداشت. سه روش تابشی: فائو 24، پریستلی - تایلور، جنسن - هیزپس، از اصلاح دما و استفاده از معادلات اصلاحی برای محاسبه تبخیر - تعرق روزانه مناسب تشخیص داده شدند.

کوهستان های نیمه خشک به لحاظ شرایط طبیعی، از حساس ترین مناطق در برابر فعالیت فرآیندهای فرسایشی می باشند. حضور آثار ژئومورفولوژیکی متنوعی در طول دروه ها و سطوح دامنه ها از نتایج فعالیت چنین فعالیت هایی محسوب می شود. با توجه به آشفته شدن سطوح دامنه ها و انباشتگی حجم زیادی از مواد در دره های کوهستان سهند به عنوان یکی از کوهستان های نیمه خشک کشور سعی شده است در این مقاله، ابتدا پتانسیل سایشی منطقه از نظر شرایط طبیعی (ویژگی های اقلیمی، لیتولوژیکی و ژئومورفولوژیکی)، با به کارگیری روش های کلاسیک و ریاضی و با استفاده از داده های واقعی بارش، دبی، دما و رسوب مورد ارزیابی قرار گیرد، سپس نقش انسان در آشفتگی ها بررسی شود. نتایج این مطالعات نشان می دهد که تغییرات کاربری فعالیت های انسانی در طول دره ها و سطوح دامنه ها، به فعالیت این فرآیندها شتاب فزاینده ای بخشیده است و عملکرد این فرآیندها را در مرحله دیگری از فرسایش، یعنی نوع تسریع شده آن، قرار داده است. آثار این آشفتگی ها، به صورت ازدیاد مواد انباشته شده در طول دره، ظهور بعضی از اشکال ژئومورفولوژیکی ، مانند تشکیل خندق ها ایجاد زخم ها در سطوح شیب های مشرف به دره، تغییر در ویژگی هیدرولوژیکی (مانند پیچان ها و افزایش بار رسوب رودخانه) نمود پیدا کرده است. ایجاد ویلاها در مسیر جریان رودخانه ها، انحراف آبهای جاری در بسترهای سیلابی به کناره ها و به پای دیواره دره ها، تغییرات کاربری در سطوح دشت های سیلابی و سطوح شیب دار مشرف به دره ها، باعث شتاب در فعالیت فرآیندهای کاوشی در بخشی از بستر و افزایش در سرعت فعالیت های انباشتی در بخش دیگر از آن شده است. در دهه های اخیر، تنگ شدگی در مسیر جریان آبهای جاری، به طور مستقیم و غیر مستقیم به دست انسان، مهمترین عامل در بروز آشفتگی در بستر جریان رودخانه ها بوده است که تاثیر آن در محدوده مورد بررسی، به گونه های مختلف ظاهر شده است. تاثیر عمده تنگ تر شدن بستر جریان رودخانه ها و خمیده شدن رودخانه در اثر دست اندازی به دشت سیلابی، بیشتر به وقوع سیل های بزرگتر و افزایش قدرت سایشی آبهای جاری منجر شده است

سیلاب های شدید مرداد ماه سال های 1380، 1381 و 1384 رودخانه مادرسو (دوغ)، در ردیف سیلاب های کاتاستروفیک قرار می گیرند. سیلاب های مذکور که نقطه شروع آن سیلاب سال 1380 است، دوره بحران شکل زایی جدیدی را در منطقه نشان می دهد که تغییرات شدید مورفولوژیکی حاصل از آن، موید نظریات نئوکاتاستروفیستی در تحول دوره ای ناهمواری است. نوشتار حاضر، ضمن تجزیه و تحلیل ژئومورفولوژیکی سیلاب اصلی و سیلاب های پس از آن، به بررسی اثرات ژئومورفیکی این سیلاب ها در مقیاس ناحیه ای و در مقایسه با سیلاب های عادی می پردازد. با توجه به مشابهت اثرات ژئومورفیک سیلاب های چند سال اخیر با شواهد به دست آمده از پالئوفلادها می توان به طرح این نظریه پرداخت که یک دوره گذار تغییرات اقلیمی در منطقه آغاز شده که با چالش های ژئومورفیکی قابل ملاحظه ای همراه خواهد بود. بنابراین در تنظیم فعالیت های کنترل سیلاب و بازسازی محیط طبیعی، باید بسیار آگاهانه عمل نمود

در این مقاله تأثیر شرایط تکتونیک برخواص پتروفیزیکی طبقات و به ویژه درافق مخزنی سروک میدان نفتی شوروم واقع در استان چهارمحال بختیاری مورد بررسی قرار گرفته است. مشخصات زمین ساختی تاقدیس شوروم تابع رویدادهای رژیم تکتونیکی خاص حاشیه کمر بند تراست زاگرس مرتفع می باشد. تأثیرات سطحی و تحت الارضی حاصل از نیروهای کمپرسیونی و ژئودینامیک ناشی از اقیانوس زایی در دریای سرخ موجب تکوین شرایط ساختمانی خاص واحد فلسی و بروز مشخصات پتروفیزیکی با پیچیدگی زیاد گردیده است. تخلخل ثانویه که به دوران پس از دییاژنز و فاز دییاستروفیسم مربوط می شود، در مقایسه با درصد تخلخل اولیه ناچیز سازند مخزنی سروک (2 %) در این میدان نفتی حائز اهمیت اساسی می باشد. نتایج مطالعات میدانی و بررسی اطلاعات بدست آمده از حفاری هشت چاه اکتشافی حاکی از قابلیت نفوذپذیری نسبتاً زیاد در این ساختار نفتی است. مطالعه ژئومرفولوژیکی هندسه تاقدیس و بررسی و مقایسه گزارشات حفاری و به خصوص حجم هدر رفت گل حفاری، علائمی از توزیع نسبتاً زیاد شبکه شکستگی دربخش هایی از محور تاقدیس و حریم فعالیت گسل های ایجاد شده در آن می باشد. به همین دلیل میزان هدر رفت گل در چاه هایی که پیرامون گسل ویا بر روی محور تاقدیس حفاری شده، نشانه بالا بودن قابلیت نفوذ پذیری سیال در سازند مخزنی سروک است که بهره برداری از منابع هیدروکربوری آن با حصول اطمینان از ابعاد و بستگی مخزن توجیه اقتصادی خواهد داشت. واژگان کلیدی : زاگرس مرتفع، تکتونیک فلسی، میدان نفتی شوروم، شکستگی سنگ مخزن، گل حفاری

"پلایاها یکی از مهمترین محیط های شور به حساب می آیند. با توجه به اینکه وسعت مناطقی که بطور ژنتیکی شور می باشند در سطح جهان در حدود 955 میلیون هکتار است، مناطقی که بطور ثانویه در معرض شور شدن قرار گرفته اند در سطح جهان حدود 77 میلیون هکتار وسعت دارند. در این میان حدود 58 درصد از مناطق در معرض شوری ثانویه را مناطق کشاورزی دارای آبیاری تشکیل می دهد. این موضوع مستلزم انجام ارزیابی های دقیق وضعیت شوری خاک و تغییرات آن به منظور تحت کنترل در آوردن روند قهقرایی تغییرات و نیز پایدارسازی مدیریت و کاربری اراضی در این مناطق حساس است. داده های سنجش از راه دور تجزیه و تحلیل های مربوط به فرآیندها و الگوهای تغییرات در طی زمان و مکان های مختلف را تسهیل ساخته و از این رو جهت استفاده در علوم مربوط به سیستم زمین مورد تایید قرار گرفته اند. اطلاعات سنجش از راه دور چند زمانه در قالب داده های مرئی و میکروویو بطور موثری می توانند جهت آشکارسازی تغییرات زمانی پدیده های سطحی که تحت تاثیر نمک قرار گرفته اند، مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله منابع اطلاعاتی متنوعی از قبیل: عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای و نیز شیوه های مورد استفاده جهت بررسی و تهیه نقشه از داده های سنجش از راه دور از مناطق تحت تاثیر نمک بررسی شده است. محدودیت های موجود در خصوص استفاده از داده های سنجش از راه دور به منظور تهیه نقشه از مناطق تحت تاثیر نمک به چگونگی رفتار طیفی انواع نمک های موجود، توزیع مکانی نمک ها بر روی سطح زمین، تغییرات زمانی شوری، پوشش گیاهی به عنوان مانع و اختلاط های طیفی با سایر سطوح زمینی بستگی دارد. پلایای کهک در استان خراسان جنوبی واقع شده است. در این مقاله روش هایی مختلفی مانند: عدم اختلاط طیفی، طبقه بندی حداکثر احتمال، نسبت موجود بین باندها و طبقه بندی فازی مورد بحث قرار گرفته است. در نهایت در این مقاله تغییرات زمانی و مکانی شوری و نیز گسترش و توسعه پلایا با استفاده از ترکیب روش هایی که در آن داده های مختلف تلفیق و ترکیب شده، تعیین شده است."