درخت حوزه‌های تخصصی

نشانه شناسی دانشی است که دران نشانه ها، مطالعه، شناسایی و دسته بندی می شوند. قرارگرفتن تصویر در یک قاب ان را به متنی تبدیل می کند که کارکرد نشانه ای و دلالت گر پیدا می کند و می توان لایه های متفاوت را در ان واکاوی کرد. در اثاری که برای نوجوانان افریده شده گاهی تنها تصویرکتاب، تصویر روی جلد است. با توجه به این که مخاطب این تصویرها نوجوانانند، و توان درک مفاهیم پیچیده و پنهان را دارند؛ می توان در این تصاویر استعاره های تصویری، نشانه شناسی و انتزاع را بازیابی کرد. در این مقاله به نشانه شناسی لایه ای تصویر روی جلد چهار اثر برگزیده ی مجموعه ی رمان نوجوان امروز از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می پردازیم و تلاش می کنیم با کشف رابطه ی درون خود متن تصویری و نیز رابطه ی ان با متن نوشتاری، لایه های متفاوت رمزگانی را به خوانش بگیریم. به نظر می رسد در این چهار اثر، تصویرگر در طرح روی جلد به خوانش لایه های روایی متن پرداخته و تلاش کرده است با توجه به ساختار و گونه ی متن نوشتاری، متن تصویری جامعی را پیش چشم مخاطب بگسترد و لایه های معنایی متعددی را معرفی کند.

دانشگاهی شدن ادبیات کودک در ایران، همچنان که در غرب، به توجه بیشتر به «روش تحقیق» و در نتیجه، پیشرفت های روش شناسیک چشمگیر در پژوهش های این حوزه انجامیده است؛ اما تکرار برخی خطاها و کاستی ها در پایان نامه های دانشجویان هشداردهنده است و بر ضرورت آسیب شناسی تحقیق در این قلمرو دلالت دارد. هدف ما در این پژوهش آشکارساختن این خطاها و کاستی ها و بحث درباره ی آن ها است. نمونه ها ی بررسی شده در این تحقیق 25 پایان نامه در رشته ی کارشناسی ارشد ادبیات کودک است که در چهارمین جشنواره ی پایان نامه های برتر مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز شرکت کرده اند. در انجام تحقیق، نخست با مطالعه ی تمام نمونه های یادشده فهرستی از کاستی ها و خطاها را تنظیم و درصد حضور آن ها را محاسبه کردیم. سپس کوشیدیم این کاستی ها و خطاها را برجسته ساخته، درباره ی آن ها بیشتر گفت وگو کنیم. نمونه گیری در این پژوهش از نوع «دردست رس» و روش داده کاوی، تحلیل محتوای استقرایی میرینگ (2000) بوده است. 27 کاستی یا خطا در این مقاله فهرست شده است. درصدها نشان می دهند که پربسامدترین کاستی و خطا، پرهیز از به کاربردن ضمیر «من» هنگام اشاره به خود در مقام محقق، برنگشتن به پیشینه و مقایسه نکردن یافته های پژوهش با یافته های دیگران و به فراموشی سپردن ذوق و خلاقیت است. یافته های این پژوهش بیانگر این ضرورت است که دانشجویان این رشته باید مطالعات بیشتری در زمینه ی تحقیق در ادبیات کودک داشته باشند و با تحقیق های برتر در سطح ملی و جهانی بیشتر آشنا شوند. همچنین توجه بیشتر و دقیق تر استادان راهنما، استادان مشاور و نیز داوران این تحقیق ها به این خطاها و کاستی ها از ضرورت های گریزناپذیر برای ارتقای سطح کیفی تحقیق در ادبیات کودک دانشگاهی کشور است.