درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از دانش هایی که با قرآن کریم ارتباطی تنگاتنگ دارد، علم نحو است؛ زیرا هر چند خود از قرآن برخاسته است، عامل اصلی برای درک مفاهیم و تفسیر آن محسوب می شود. از میان شاخه های این علم، اعراب قرآن از جایگاهی ویژه برخوردار است؛ چون اگر نحو را ستون استوار دانش های قرآنی بدانیم، اعراب قرآن خلاصه آن به شمار می رود؛ به همین دلیل، از زمان های گذشته تاکنون، بزرگ ترین عالمان در این عرصه گام نهاده و با خلق آثاری جاودان، هر یک به سهم خود در جهت حفظ زبان این کتاب آسمانی کوشیده اند. تحقیق درباره اعراب قرآن و عالمان برجسته این حوزه بیانگر آن است که نحاس و عکبری از بزرگ ترین عالمانی هستند که در کتاب های تفسیر و نحو، به نظر هایشان تکیه شده است؛ بنابراین، در این مقاله، کتاب های اعرابی ایشان، یعنی إعراب القرآن نحاس و إملاء ما منّ به الرحمن عکبری را معرفی و روش تألیف آن دو را بررسی می کنیم و محتوای آنها را نیز به صورت موردی با یکدیگر مقایسه می کنیم. با توجه به اینکه عکبری دو قرن پس از نحاس می زیسته است، این دو کتاب با وجود شباهت های فراوان، مثل بررسی اعراب قرآن از اوّل و به ترتیب سوره ها، تفاوت هایی هم با یکدیگر دارند. در این پژوهش، نمونه هایی از این تفاوت ها را در سه حوزه اعراب، قرائت و شواهد نشان خواهیم داد.

تفاوت های فرهنگی/ زبانی در کنار جنسیت و سطح دانش زبانی در زمره عوامل زیادی هستند که بر کیفیت آموزش و ارزشیابی زبان انگلیسی در ایران موثرند. این مقاله کوششی است که تاثیر عوامل ذکر شده را بر عملکرد زبان آموزان در آزمون کلی نگر زبان انگلیسی بررسی می کند. از این رو، چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر عملکرد 162 شرکت کننده پسر و دختر این پژوهش که از دو نژاد عرب و فارس بوده و در دو سطح متوسط و پیشرفته قرار داشتند در آزمون های cloze و) recall که دو مدل آزمون برای ارزیابی سطح دانش عمومی زبان هستند) مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا شرکت کنندگان به دو گروه عرب و فارس و سپس هر گروه به دو دسته پسر و دختر و سرانجام هر دسته به دو شاخه متوسط و پیشرفته تقسیم شدند. سپس شرکت کنندگان در دو آزمون cloze و recall شرکت کرده و نمرات آنها به وسیله روش های آماری t-test و ANOVA بررسی گردید. نتایج نشان دهنده برتری زبان آموزان فارس بر زبان آموزان عرب، برتری دخترها بر پسرها و برتری زبان آموزان پیشرفته به زبان آموزان متوسط بود. برتری زبان آموزان فارس بر زبان آموزان عرب را می توان به شباهت بیشتر فرهنگی/ زبانی آنها به مسائل فرهنگی/ زبانی زبان انگلیسی (از نظر صرف فعل، مسائل آواشناختی و نحوه ساختار متن) نسبت داد. علاوه بر نتایج فوق همبستگی عملکرد زبان آموزان در هر دو مدل آزمونی، بر پایایی آزمون های مورد استفاده در پژوهش می افزاید.

یکی از تدابیر ماهرانه در گفتار سیاسی، استفاده از عبارات احتیاط آمیزی است که با ابهام و کنایه همراه می شوند. با وجود اینکه پژوهش های فراوانی عبارات احتیاط آمیز را در گفتمان علمی و محاوره ای بررسی کرده اند، اما مطالعاتی که به این عبارات از نظر قدرت سیاسی، وجهه و ادب پرداخته باشند، بسیار اندک است. بدین منظور، با توجه به تنوع موضوعات و مصاحبه شوندگان، چهار مصاحبه سیاسی از پایگاه های اینترنتی BBC و CNN انتخاب گردید و بر اساس ترکیبی از طبقه بندی های موجود عبارات احتیاط آمیز تحلیل شدند. نتایج کمی و کیفی این تحلیل نشانگر وجود نوعی رابطه معکوس بین بسامد عبارات احتیاط آمیز و میزان قدرت سیاسی بود. به عبارت دیگر، میزان قدرت سیاسی در کیفیت وکمیت استفاده از این عبارات تاثیرمستقیم دارد. نتایج دیگر این تحقیق نشان می دهد که سوالات و رفتار مصاحبه کننده می تواند طرز استفاده از عبارات احتیاط آمیز را در مصاحبه شونده تغییر دهد. در نهایت، استفاده از این عبارات در مصاحبه های سیاسی، به اجرای ادب مثبت و نیز منفی کمک می کند.

زبان فارسی تنها زبان رسمی کشور ماست و در کنار آن چندین زبان و گویش دیگر نیز وجود دارد که هر یک دارای تعدادی گویشور در نقاط گوناگون کشور است. زبان انگلیسی به عنوان زبان جهانی و زبان عربی به عنوان زبان مذهبی نیز در برنامه های آموزش زبانی ما جایگاهی دارند. برنامه ریزی در خصوص کاربرد و آموزش هریک از این زبان ها درحوزة برنامه های سیاسی دولت قرار دارد و در واقع از وظایف هر دولتی است. بدیهی است کاربرد زبان فارسی، به عنوان زبان ملی، لزوم توجه به دیگر زبان های موجود در کشور را محدود نمی نماید و در برنامه ریزی سیاست زبانی لازم است شأن و کاربرد دیگر زبان ها نیز در کنار زبان فارسی تضمین شود. طی پژوهش های مقالة حاضر، بررسی برخی ازمهم ترین اسناد دولتی، همچون قانون اساسی، سند چشم انداز، اساسنامة سیاست فرهنگی و فرهنگستان زبان، نشان داده که در اکثر این اسناد به برنامه های زبانی چندان اشاره نشده و سندی مشخص و مخصوص سیاست زبانی، که حاوی قوانین جامع مربوط به کاربرد و آموزش کلیة زبان های موجود در ایران باشد، تدوین نشده است. لذا پیشنهاد این مقاله تدوین سیاستی منسجم و سنجیده در خصوص کاربرد و آموزش همة زبان ها و گویش هایی است که ایرانیان به نوعی با آنها سروکار دارند. در این مقاله، بخش های گوناگون چنین سندی پیشنهاد شده است، ضمن اینکه قانون اساسی و سند چشم انداز مرجع شاخص های لازم برای تدوین این سیاست در نظر گرفته می شوند.

مواد آموزشی صوتی- تصویری همراه با زیرنویس به عنوان یک ابزار آموزشی قوی می تواند به فرایند فراگیری واژگان زبان دوم کمک نماید. تحقیق حاضر به بررسی نقش نوع زیرنویس (معیار و وارونه) در روند یادگیری واژگان می پردازد. بدین منظور چهل و پنج فراگیر زبان انگلیسی به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم گردیدند که هر گروه به تماشای یک فیلم کارتونی به یکی از سه حالت زیر پرداختند. الف) فیلم به زبان انگلیسی بدون زیرنویس (گروه کنترل)، ب) فیلم به زبان انگلیسی با زیرنویس فارسی (گروه معیار) و پ) فیلم به زبان فارسی با زیرنویس انگلیسی (گروه وارونه). فیلم پانزده دقیقه ای مورد استفاده در تحقیق بخشی از یک فیلم کارتونی تلویزیونی بود که نشان می داد چگونه گروهی از مورچه ها در برابر ملخ های مهاجم مقابله می نمایند. نتایج به دست آمده نشان می دهد برنامه های تلویزیونی زیرنویس شده تاثیر معناداری بر فرایند فراگیری واژگان زبان دوم دارند. مطالعاتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته است هر کدام به نحوی به تاثیر فراگیری جنبه های مختلف زبان با توجه به نوع زیرنویس پرداخته اند. اما مطالعه حاضر برخلاف بسیاری از تحقیقات که تاکنون صورت گرفته است با بهره گیری از گروه کنترل (گروه بدون زیرنویس) به نتایج معناداری در خصوص فراگیری زبان دوم از طریق برنامه های زیرنویس دار از نوع وارونه در مقابل دو روش دیگر دست یافته است. نتایج این تحقیق می تواند برای مربیان زبان دوم به منظور به کارگیری مواد آموزشی صوتی- تصویری زیرنویس دار به ویژه به صورت وارونه در کلاس آموزش زبان انگلیسی مثمرثمر باشد.

مطالعات اکولوژیک آموزش زبان این موضوع را بیان ﻣﻲکند که برای شناختی صحیح از روند رشد کودک در ابعاد مختلف، باید به لاﻳﻪهای متفاوت آموزش زبان نفوذ کرد و به بررسی آﻥها پرداخت. یکی از این لاﻳﻪها، که ﻣﻲتواند ابعاد فرهنگی، هویتی و آموزشی کودک را ﺗﺤﺖالشعاع قرار دهد، نقش «رسانه» است. در دنیای رو به توسعه مدرن، رسانه تقریباً در تمام فعاﻟﻴﺖهای بشر رخنه کرده است و حوزه آموزش زبان نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این تحقیق کیفی، به بررسی کارتون آموزش زبان انگلیسی به نام «انگلیسی جادویی»، که گلچینی از ٢٠ کارتون مختلف «والت دیزنی» است، و تأثیر آن بر فراگیر پرداخته شده است. این کارتون در ابعاد فرهنگی و آموزشی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد کارتون آموزشی «انگلیسی جادویی» ﻧﻪتنها در بعد آموزشی غنی نیست، بلکه این خطر نیز وجود دارد که مشاهده بدون کنترل این برنامه آموزشی، در کودک بینشی غربی به وجود بیاورد که ﻣﻲتواند در سنین جوانی منشأ بسیاری از اختلالات هویتی و فرهنگی شود. در پایان، پیشنهادهایی نیز اراﺋﻪ شده است

بحث عمده مقاله این است که رودیارد کیپلینگ شخصیت های مستعمره هند در رمان کیم را به عنوان دیگری و در مقابل شخصیت متمایز شده انگلیسی ترسیم می کند و فورستر نیز بر همین منوال در آثار خود از امپراطوری بریتانیا جانبداری می نماید. با این حال، رمان گذری به هند در راستای رد ارزش های بریتانیایی و شخصیت پردازی هندی ها گام برمی دارد که در قالب تغییر رویکرد نسبت به آشکارسازی واقعیت های امپریالیسم بریتانیا در دوره ای که هند به استقلال نزدیک می شود تجلی یافته است. علی رغم این واقعیت، بازنمایی شخصیت ها در اثر فورستر نیز مانند رمان کیم اثر کیپلینگ غیرواقع گرایانه باقی می ماند. پژوهشگر این مقاله تلاش می کند ثابت نماید در این زمینه هر دو نویسنده تمایلات سیاسی یکسانی دارند. تفاوت آنها تنها در راهبردی است که برای بیان ادبی اثر خود می گزینند. بازخوانی این دو متن ادبی در سایه نظریه های ادوارد سعید ارتباط میان متن و سیاست را فراهم آورده است.

ارزیابی پویای گروهی که مبتنی بر فرضیه اجتماعی- فرهنگی ویگوتسکی می باشد اخیراً به عنوان روشی برای شناسایی حوزه تقریبی رشد زبان آموزان در کلاس مطرح شده است (پانر و لنتالف، 2010؛ شعبانی، 2010). این مقاله بر آن است تا کاربرد ارزیابی پویای گروهی را به عنوان روشی برای شناسایی راهبردهای میانجیگری که یک مدرس زبان انگلیسی در تعامل خود با گروهی از زبان آموزان در زمینه مهارت شنیداری مورد استفاده قرار داده به تصویر بکشد. هدف دیگر این مقاله شناسایی تاثیر آموزش مبتنی بر ارزیابی پویای گروهی بر یادگیری جمعی می باشد. روش اجرایی این ارزیابی به صورت میکروژنتیک، طولی و تعاملی می باشد. جمعی از زبان آموزان در گروه سنی 20 تا 25 در این مطالعه شرکت کردند. مواد آموزشی مورد استفاده در جلسات ارزیابی شامل فایل های شنیداری VOA بوده است. تحلیل کیفی نمونه های تعاملی این روش یک مدل راهبردی میانجیگری متشکل از انواع مختلف بازخوردهای مسقیم و غیرمستقیم را نشان می دهد. بررسی ها نشان داد که روش داربست جمعی (دوناتو، 1994) زمینه را برای توزیع کمک (پلات و بروکس، 1994) بین زبان آموزان در فضای اجتماعی کلاس فراهم می کند به طوری که داوطلبین اولیه و ثانویه به طور متقابل از کمک های یکدیگر بهره می گیرند (پانر، 2009). با استفاده ازمدل راهبردی میانجیگری فرایندهای میکروژنتیک و تکاملی زبان آموزان در طول زمان شناسایی شد. هم چنین مشخص شد حوزه تقریبی رشد گروهی فراتر از حوزه تقریبی رشد انفرادی عمل می کند. در پایان، با توجه به یافته ها پیشنهاد می شود راهبردهای میانجیگری شناسایی شده در این تحقیق به عنوان راهنما برای مدرس زبان انگلیسی در هنگام تعاملات خود با حوزه تقریبی رشد زبان آموزان در کلاس مورد استفاده قرار گیرد.

زبور مانوی یکی از زیباترین سروده های مانی است. بررسی درون مایة آن ما را با جهان بینی دین مانوی: دو جهان تاریکی و روشنی و پاره های نور رهایی یافته از دنیای مادی، آشنا می کند. تا پیش از بررسی دست نوشته های منحصر به فرد این اثر به سه زبان فارسی میانه، پهلوی اشکانی و سغدی به دست آمده از ناحیة تورفان، زبور قبطی تنها منبع موجود به شمار می رفت. از جملة این قطعه ها، قطعة M78 است که در بردارنده متنی به پهلوی اشکانی و ستایشی است برای پدر بزرگی که همان خداوند بزرگ جهان روشنی در اندیشة مانوی است. این متن جزء مجموعه متن های تورفانی آکادمی علوم براندنبورگ برلین است که، در این مقاله، ابتدا به معرفی دست نوشته و سپس حرف نویسی، آوانویسی، ترجمه و توضیحات لازم مفهومی و ریشه شناختی آن پرداخته شده است.