یعقوب نوروزی

یعقوب نوروزی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۱۱۰ مورد.
۲۱.

کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه دیجیتال رویکردی مبتنی بر فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 1 - 30

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی وب معنایی هستی شناسی فراترکیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۰
هدف:  پژوهش پیش رو به بررسی وضعیت کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه دیجیتال از طریق تحلیل مطالعات این حوزه می پردازد. روش پژوهش: روش پژوهش مطالعه پیش رو کیفی و از نوع فراترکیب است. به منظور گردآوری داده ها در این مطالعه از روش کتابخانه ای و برای تحلیل آن از الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو استفاده شد. جامعه مورد مطالعه، مطالعات (مقاله و پایان نامه) مرتبط در حوزه کاربرد هستی شناسی ها در کتابخانه های دیجیتال است که از پایگاه های علمی داخلی و خارجی بازیابی شد. به منظور اطمینان از کیفیت مطالعات مورد بررسی از چک لیست ارزیابی کسپ استفاده شد. در نهایت از بین 267مطالعه بازیابی شده، 43 عنوان انتخاب و تحلیل شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل مطالعات حوزه کاربرد هستی شناسی در کتابخانه دیجیتال به شناسایی 4 مقوله، 8 مولفه و 48 بٌعد در این حوزه انجامید. مقولات اصلی در این حوزه شامل کاربرد هستی شناسی در خدمات کتابخانه دیجیتال، کاربرد هستی شناسی در ساختارهای کتابخانه دیجیتال، زمینه های کاربرد هستی شناسی در کتابخانه دیجیتال و کاربرد هستی شناسی ها در پوشش دامنه موضوعی کتابخانه دیجیتال می شوند. اصالت: در این مطالعه که به نظر می رسد تاکنون مشابه آن انجام نشده است، سعی شد تا تحلیل جامعی از حوزه کاربرد هستی شناسی در کتابخانه های دیجیتال، وضعیت موجود و ابعاد و زوایای آن ارائه شود. همچنین با روشن شدن و تبیین موضوعاتی که کمتر به آن ها پرداخته شده است، زمینه های پژوهشی تازه ای برای محققان این حوزه ارائه شد.
۲۲.

مقایسه بین وضع موجود و مطلوب کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و سوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 48 - 75

کلیدواژه‌ها: معماری فناوری معنایی مدل سازی معادلات ساختاری بازیابی اطلاعات ابزارهای معنایی کتابخانه های دیجیتالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۳۰۰
هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه بین وضع موجود و مطلوب به کارگیری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی ایران انجام شد . روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که به روش پیمایشی و به صورت توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 8 نرم افزار کتابخانه دیجیتالی سیمرغ، پیام مشرق، پارس آذرخش، پیام حنان، رسا، تبیان، سامان و پاسارگاد بود. ابزارگردآوری داده ها سیاهه وارسی است که در زمینه کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در نرم افزارهای کتابخانه های دیجیتالی بر اساس نظر متخصصان و با روش دلفی در سه بخش معماری فناوری معنایی، ابزارهای فناوری معنایی، فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات مورد استفاده قرارگرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری واریانس محور، مدل سازی حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM)، آزمون های کلموگروف اسمیرنوف و کروسکال والیس استفاده شد. یافته ها: بین وضع موجود شرکت های نرم افزاری کتابخانه های دیجیتالی ایران از نظر ساختار معماری فناوری معنایی، ابزارهای معنایی و فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات با وضع مطلوب به دست آمده در پژوهش اختلاف معنی داری وجود دارد. میانگین رتبه ها برابر با 5/14، 63/11و 5/29 است که بسیار بزرگ تر و بهتر از وضع موجود می باشد. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت فناوری های معنایی، کتابخانه های دیجیتالی ایران، از نظر کاربرد این فناوری ها در بازیابی اطلاعات، وضعیت مطلوبی ندارند و نیازمند لایه هایی فراتر از طراحی اولیه خود هستند و همچنین مستلزم بازنگری جدی و تلاش برای رسیدن به وضع مطلوب از سوی طراحان نرم افزارهای کتابخانه دیجیتالی هستند.
۲۳.

استانداردهای فراداده ای سازماندهی در کتابخانه دیجیتالی: مروری نظامند

نویسنده:
منبع: مطالعات دانش شناسی سال ششم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 111 - 137

کلیدواژه‌ها: استانداردهای فراداده ای سازماندهی اطلاعات کتابخانه دیجیتالی مرور نظام مند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۵۶۵
هدف مطالعه حاضر مروری نظام مند بر پژوهش های حوزه استانداردهای فراداده ای سازماندهی در کتابخانه های دیجیتالی به منظور شناسایی استانداردهای مطرح در این حوزه است که در منابع مختلف مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفته است و کوشیده است تا آن ها را بر حسب حوزه عملکردی و نقشی که در کتابخانه های دیجیتالی ایفا می کنند، مقوله بندی کند. ، با تبیین جایگاه استانداردهای مورد مطالعه، این امکان فراهم می شود تا موقعیت عملکردی استانداردهای دیگری که در حوزه کتابخانه دیجیتالی گسترش یافته اند و از لحاظ کارکردی شبیه استانداردهای جامعه این پژوهش هستند، مشخص شود. روش پژوهش نظام مند برای مطالعه استفاده شد. برای انجام مطالعه با چند مرحله جست وجو در پایگاه های اطلاعاتی در نهایت42 منبع پژوهشی مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد که کتابخانه های دیجیتالی در بخش سازماندهی منابع خود در هفت حوزه توصیف منابع، تعیین ساختار منابع، مدیریت منابع، ساماندهی محتوای منابع، تعیین قالب محلی در نظام مدیریتی پایگاه داده کتابخانه دیجیتالی، تعیین بستر معنایی و مبادله از استانداردهای فراداده ای و پروتکل ها استفاده می کنند. در هر حوزه عملکردی استانداردهای آن مشخص و معرفی گردید (در مجموع 50 استاندارد). در بین جامعه پژوهش MARC با سهم 5/60 %، DC با 7/44 % و OAI و MODS با سهم 1/42 % جز شناخته شده ترین استانداردهای فراداده ای سازماندهی در جامعه مورد بررسی بودند. در این میان Audio-MD، VIDEO –MD با سهم 3/5 درصدی کمترین میزان شناخت را داشتند.
۲۴.

ارائه الگوی مفهومی به کارگیری اینترنت اشیا در خدمات نوین کتابخانه های دیجیتال ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 693-728

کلیدواژه‌ها: اینترنت اشیاء کتابخانه های دیجیتال خدمات کتابخانه ای الگوی مفهومی فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۱ تعداد دانلود : ۷۸۲
در عصر اطلاعاتی رقابتی امروز کتابخانه ها چه سنتی و چه دیجیتال بیش از هر زمان دیگری باید در تکاپوی ارائه خدمات نوین برای راضی نگه داشتن کاربرانشان باشند. اینترنت اشیاء از جمله پدیده هایی است که می تواند در ارائه خدمات کتابخانه ای تازه به کمک کتابخانه های دیجیتال آید. هدف کلیدی این مقاله ارائه الگویی جهت بهره برداری از اینترنت اشیاء در ارائه خدمات در کتابخانه های دیجیتال ایران است. برای دستیابی به این هدف، نخست نوشته هایی در پیوند با این موضوع کاوش و معیارها و شاخص های الگوی مذکور از آنها استخراج شد. این معیارها و شاخص ها با مشاهده کتابخانه های دیجیتال در دنیای واقعی پرداخته شده اند. یک پنل دلفی دربردارنده 14 متخصص در سه دور اعتبار الگوی پیشنهادی را بررسی کردند. سرانجام، الگویی دربردارنده شش معیار فراگیر (ویژگی های سخت افزاری، امکانات نرم افزاری، زیرساخت های شبکه ای و مخابراتی، استانداردهای لازم، مسائل امنیتی، و ویژگی های منابع انسانی) و 83 شاخص برای کاربست اینترنت اشیاء در خدمات کتابخانه های دیجیتال ارائه شد. این الگو می تواند نقشه راهی برای کتابخانه هایی باشد که درصدد بهره برداری از اینترنت اشیاء برای ارائه خدمات نوین هستند. نتایج این پژوهش در ارتقاء سطح کیفی کتابخانه های دیجیتال و تسهیل تعامل بین کاربران و این نوع کتابخانه ها مفید و موثر است .
۲۵.

نگاهی به مکتب سور رئالیسم و جلوه هایی از آن در شعر قیصر امین پور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال چهاردهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۳ 485 - 509

کلیدواژه‌ها: سور رئالیسم شعر معاصر فارسی سهراب سپهری قیصر امین پور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۰۳
سور رئالیست ها معتقد به «نگارش خودکار»اند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت می دهند و از دیدگاه آن ها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آن ها ویژگی های فرا واقعی به اشیاء و پدیده ها نسبت می دهند. در دوره معاصر ادبیات فارسی نیز با تأثیر از ادبیات اروپا، از این مکتب تأثیر پذیرفته و شاعران جریان های شعری «موج نو» و «حجم» تحت تأثیر آراء شاعران این مکتب بودند. در کنار این دو جریان شعری، شاعران مستقلی نیز همچون سپهری از این مکتب تأثیر پذیرفته و شگردها و بوطیقای خاص این مکتب را در شعر خود وارد کرده و منطبق با تئوری های پذیرفته شده این مکتب شعر سروده اند. در شعر قیصر نیز بارقه هایی از تأثیر این مکتب دیده می شود که در مقاله حاضر نمونه هایی از این تأثیر ذکر شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اگرچه قیصر شاعری سور رئالیست نیست ولی تأثیر این مکتب در برخی از اشعار وی، انکار ناشدنی است.
۲۶.

تعیین اولویت های به کارگیری قابلیت های وب 2/0 در سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۲) 521-542

کلیدواژه‌ها: وب 0/2 نرم افزار کتابخانه ای سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی کتابخانه های عمومی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۴۲۶
هدف: هدف از این پژوهش، تعیین اولویت های به کارگیری قابلیت های وب 0/2 در سامانه مدیریت کتابخانه های عمومی کشور (سامان) از دیدگاه کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان تهران است. روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- پیمایشی صورت گرفت و از لحاظِ هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل 240 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان تهران بود. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای دیگرساخته است که شامل 103 قابلیت در هفت معیار اصلی می شود. یافته ها: نتایج نشان داد که قابلیت های داشتن پروفایل شخصی از معیار پرونده کاربر، ارائه اطلاعات کامل کتاب شناختی و جزئیات تولید اثر از معیار نمایش کامل منابع، ارائه راهنما از معیار محتوا، پرسش و پاسخ از کتابدار از معیار مشارکت کاربران، بالاترین اولویت را از نظر کتابداران داشتند و قابلیت های دیگر معیارها اولویتی یکسان داشتند . از میان معیارهای مورد ارزیابی، قابلیت های دارای ویژگی های مرتبط با بسترهای اجتماعی رتبه میانگین کمتری نسبت به بقیه قابلیت ها داشتند و به نظر می رسد دغدغه اصلی کتابداران، جست وجوی منابع و خدمات رسانی هرچه بیشتر به منظور شناساندن منابع موردنیاز مراجعان به صورت دل خواه آنان با استفاده از قابلیت های وب 0/2 است. اصالت/ارزش: نرم افزار سامان از قابلیت های اصلی وب 0/2 مانند پرونده کاربر، مشارکت کاربران و خبررسانی در سطح پایینی حمایت می کند، اما از ویژگی های رایج نرم افزارهای کتابخانه ای مانند جست وجو و نمایش مدارک در سطح بالاتری پشتیبانی می کند. بنابراین، این یافته ها می تواند به تصمیم سازان در این عرصه کمک کند تا بتوانند برنامه های لازم برای آینده این نرم افزار را پیش بینی کنند.
۲۷.

تأثیر حافظ بر ذهن و زبان شفیعی کدکنی

نویسنده:
منبع: علوم ادبی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۵ 315 - 345

کلیدواژه‌ها: شعر فارسی تأثیر و تأثّر حافظ شفیعی کدکنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۵ تعداد دانلود : ۹۷۶
سنّت، اساس بنای استوار شعر است و هر شاعری متأثر از سنّت ادبی و اشعار پیشینیان است. این تأثیرپذیری در شعر برخی شاعران کم و در شعر برخی، پُر رنگ است. شفیعی از شاعرانی است که سنّت و اشعار پیشینیان و جلوه های آن در شعر او پر رنگ تر از اغلب شاعران معاصر است. او به سبب دلبستگی به میراث کهن ادب فارسی، از شاعران پیشین متأثر شده است. در این میان، حافظ نقشی برجسته در ذهن و زبان شفیعی کدکنی دارد. شفیعی، شیفته حافظ است و این علاقه سبب شده تا حافظ در شعر او تأثیر بسزایی داشته باشد. این تأثیر، گاه در قالب تضمین ابیات، مصراع ها و نیم مصراع ها، وگاه در قالب تکرار واژگان شعری دیده می شود. در کنار این، تفکّر غالب شعر حافظ که ریاستیزی و انتقاد از شخصیّت های دینی و حکومتی ریاکار است، در شعر او دیده می شود و شفیعی برخی از واژگان مرتبط با این تفکّر از جمله: رند، محتسب، شحنه، عسس و... را از حافظ گرفته و با انطباق آن با تفکّر سیاسی اجتماعی خود و چون حافظ در قالب شخصیّت هایی مثبت و منفی، بکار می گیرد. برخی از ابیات و مصراع های حافظ نیز منبعِ الهامی برای سرودن شعر و پرداخت مضمونی در شعر شفیعی می شود. علاوه بر این در بُعد تصویرسازی نیز نشان تأثیرپذیری از حافظ، دیده می شود. مطالعه و تطبیق زبان شعری، موضوعات و تصاویر شعری دو شاعر، این تأثیرپذیری را آشکار می سازد و مقاله حاضر با ذکر نمونه ها و به شیوه تحلیلی توصیفی، این تأثیر را مورد بررسی قرار داده است.  بررسی شعر شفیعی کدکنی از این لحاظ، ما را به این نتیجه می رساند که حافظ یکی از شاعران بسیار اثرگذار سنّتی بر ذهن و زبان شفیعی کدکنی است.
۲۸.

نقش سرمایه فکری بر عملکرد کارکنان کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی دوره ۲۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۷) 349-366

کلیدواژه‌ها: سرمایه فکری عملکرد کارکنان سرمایه انسانی سرمایه ارتباطی سرمایه مشتری کتابخانه های عمومی آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۶۳۲
هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، تعیین نقش سرمایۀ فکری به لحاظ انسانی، ساختاری و ارتباطی در عملکرد کارکنان کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی است. روش : روش تحقیق حاضر، توصیفی- همبستگی و از نوع کاربردی است. حجم نمونۀ جامعۀ آماری شامل 199 نفر از کارکنان کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی است که به روش تصادفی با استفاده از فرمول کوکران به دست آمد. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه های استاندارد سنجش مدیریت سرمایۀ فکری «بونتیس» (1998) و پرسش نامۀ سنجش عملکرد کارکنان «هرسی و بلانچارد» (1992) با طیف لیکرت پنج گزینه ای مشتمل بر ابعادی همچون «دانش و مهارت ها»، «درک یا تصور نقش» و «حمایت سازمانی» استفاده شد. با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، نرمال بودن داده ها تأیید شد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS با روش های توصیفی و استنباطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: با توجه به نتایج آزمون رگرسیون خطی، سرمایۀ انسانی و سرمایۀ ساختاری توانستند 6 درصد از متغیر عملکرد کارکنان را تبیین کنند، اما تغییرات متغیر عملکرد کارکنان در تغییرات سرمایۀ ارتباطی نقشی ندارد. همچنین، نتایج حاکی از آن است که کارایی و اثربخشی کتابخانه های عمومی استان آذربایجان غربی در گروی توجه هرچه بیشتر به سرمایۀ انسانی و ساختاری و رفع موانع ارتقای سرمایۀ ارتباطی (مشتری) است. اصالت/ارزش: یافته ها نشان داد توجه به نقش مهم سرمایۀ فکری در پیشرفت مدیریتی، فنی، اجتماعی و اقتصادی، اندازه گیری، مدیریت و گزارش آن در کتابخانه های عمومی می تواند تعیین کننده باشد. همچنین، سرمایۀ فکری امکان توسعۀ نوآوری در زمینۀ فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال در کتابخانه ها را فراهم می آورد و موجب ارائۀ خدمات بهتر به اعضا می شود.
۲۹.

بافت و معنا در بازیابی اطلاعات: با تاکید بر زبان مادری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۹) 1-24

کلیدواژه‌ها: بازیابی اطلاعات بافت و معنا زبان مادری ویژگی های زبانی اطلاعات و زبان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۶۴۲
زبان به ما امکان برقراری ارتباط می دهد و تقریباً همه موجودات زنده دارای این توانایی هستند. اما در رابطه با انسان علاوه بر نقش ارتباطی، دارای نقش های دیگری نیز هست. هدف از این مطالعه بیان نقش و اهمیت زبان با تاکید بر زبان مادری در شکل گیری واژگان جستجو در بازیابی اطلاعات مبتنی بر معانی ذهنی افراد، بافت و محتوای مورد جستجو است. مقاله حاضر یک پژوهش نظری است. در تدوین این مقاله و به عنوان گام نخست به روش کتابخانه ای و مروری، شناسایی منابع مرتبط و برخی نظریه های پایه در قلمرو زبان ضروری بود. بنابراین، کلیدواژه هایی همچون بازیابی اطلاعات، زبان مادری، بافت و معنا، اطلاعات و زبان و موارد مشابه جستجو شد. در نهایت پس از دستیابی به منابع با کیفیت و مرتبط، تلاش شد تا مفهوم زبان در بازیابی اطلاعات با تاکید بر زبان مادری و مفاهیم مرتبط با آن تحلیل و واکاوی شود. بر اساس آنچه که از این نوشتار می توان استنباط کرد، ابتدا مفاهیم در ذهن شکل می گیرد (یعنی مفهوم سازی ذهنی) و سپس مفاهیم شکل گرفته در ذهن تبدیل به اصطلاحات زبانی (بازنمون یا بیان واژگانی) می شود. بنابراین، در هنگام جستجو برای بازیابی اطلاعات ابتدا کاربر در ذهن خود مفاهیم را می سازد، سپس به آنها شکل می دهد و در ادامه واژه و یا واژگان مناسب را ایجاد کرده و به منزله عبارت جستجو در فیلد جستجوی یک پایگاه اطلاعاتی وارد می کند تا "با ربط ترین" نتایج، حاصل آید. این اتفاق برای کسی که مفاهیم ذهنی و مفاهیم ثبت شده (عینی) هر دو برای آن یکی باشد و به گونه ای براساس زبان مادری شکل گرفته باشد، می تواند نتایج بهتری را درپی داشته باشد، چرا که در این حالت بین ذهن و بیان آن رابطه ای مستقیم برقرار می شود و فضاهای ذهنی بهتری برای تدوین عبارت جستجو و ارزیابی نتایج بازیابی شکل می گیرد. زبان به عنوان رابط بین نیاز اطلاعاتی کاربر و سیستم اطلاعاتی، متکی بر الگوهای ذهنی است که انسان به واسطه یادگیری آنها را دریافت می کند و این الگوها معمولاً با یادگیری اولین زبان (زبان مادری) شکل می گیرد. بنابراین، بسیاری از تجربیات ما مبتنی بر مفاهیمی است که در ذهن ما شکل می گیرد و به واسطه زبان بیان می شود و این کار به دفعات می تواند در هنگام بازیابی اطلاعات رخ دهد. توجه به این مقوله می تواند به بهبود طراحی نظام های بازیابی اطلاعات در قالب بافت اطلاعاتی کمک کند.
۳۰.

ارائه الگوی به کارگیری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸) 129 - 151

کلیدواژه‌ها: الگوی فناوری معنایی مدل سازی معادلات ساختاری بازیابی اطلاعات ابزارهای معنایی کتابخانه های دیجیتالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۴۹۳
هدف: ارائه الگوی مفهومی کاربرد فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات کتابخانه های دیجیتالی. روش شناسی: پژوهش حاضر کاربردی و ابزارگردآوری داده ها سیاهه وارسی بود که براساس نظر متخصصان و با روش دلفی در 3 بخش معماری فناوری معنایی، ابزارهای فناوری معنایی، و فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری واریانس محور و مدل سازی کمینه مربعات جزئی (PLS-SEM) استفاده شد. درادامه، از ترکیب دیدگاه اعضای پنل دلفی و متخصصان، نرم افزار الگوی نهایی پژوهش تدوین شد. برای تأیید نهایی الگو و اعتبارسنجی آن از مصاحبه نیمه ساختاریافته و آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها: برازش هر دو بخش الگوریتم داده ها و نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان دهنده مطلوبیت و مقبولیت ساختار مکنون در سطح شاخص ها و مؤلفه هاست. مقدار نیکویی برازش مدل از دیدگاه اعضای پنل دلفی برابر با 589/0 و مقدار نیکویی برازش مدل از دیدگاه متخصصان نرم افزار برابر با 387/0 به دست آمد که این عدد با توجه به سه مقدار 01/0، 25/0، و 36/0 به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط، و قوی برای  GOFنشان از برازش کلی قوی مدل دارد. بنابراین، می توان از آن به عنوان الگویی مناسب برای به کارگیری فناوری معنایی در بازیابی اطلاعات کتابخانه های دیجیتالی بهره گرفت.
۳۱.

ابعاد باورپذیری اطلاعات وب: دیدگاه ها و اولویت های دانشجویان دانشگاه های برتر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۷) 27 - 53

کلیدواژه‌ها: باورپذیری اطلاعات وب دانشجویان دانشگاه های برتر ایران ارزیابی اطلاعات وب اعتبارسنجی اطلاعات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۶۱۸
هدف: شناسایی دیدگاه ها و اولویت های دانشجویان دانشگاه های برتر کشور نسبت به ابعاد گوناگون باورپذیری اطلاعات موجود در وب.<br /> روش شناسی: پژوهش حاضر توصیفی و به روش پیمایشی انجام شد که دیدگاه دانشجویان پنج دانشگاه برتر کشور را با پرسشنامه پژوهشگرساخته گردآوری کرد. برای توصیف و تحلیل داده های به دست آمده از آزمون همبستگی کانونی، تی تک نمونه ای، و تحلیل واریانس یک عاملی در نرم افزار SPSS استفاده شد.<br /> یافته ها: مدل همبستگی کانونی میان متغیرهای ترکیبی اعتمادپذیری با تخصص در سطح اطمینان 95% به لحاظ آماری معنادار است. زیرمؤلفه های متغیر اعتمادپذیری با متغیر ترکیبی حاصل از زیرمؤلفه های تخصص همبستگی معناداری دارند و بیشترین میزان همبستگی مربوط به «هویت وبگاه» است. همچنین زیرمؤلفه های متغیر تخصص با متغیر ترکیبی حاصل از زیرمؤلفه های اعتمادپذیری همبستگی معناداری دارند و بیشترین میزان همبستگی مربوط به «دقت» است. مردان و زنان در هر سه متغیر با یکدیگر تفاوت معنادار دارند. به طور کلی، زنان در هر سه بُعد اعتمادپذیری، تخصص، و باورپذیری اطلاعات وب نسبت به مردان میانگین بیشتری دارند. متغیر تخصص اولویت اول و اعتمادپذیری اولویت دوم در جامعه مدنظر بودند. میانگین سطوح تحصیلی در متغیرهای اعتمادپذیری، تخصص، و باورپذیری وب و همچنین سطح معناداری آزمون تحلیل واریانس در ارتباط با متغیرهای سن، تحصیلات، محل دانشگاه، و میزان آشنایی با اینترنت بررسی شدند.<br /> نتیجه گیری: دیدگاه ها و اولویت های دانشجویان دانشگاه های برتر ایران نکات مهمی درباره ارزیابی اطلاعات وبگاه ها در اختیار پژوهشگران، سیاست گذاران، طراحان وبگاه ها، و کتابداران قرار می دهد؛ بنابراین، از آنها می توان در بهینه سازی وبگاه های موجود، طراحی وبگاه های بهینه، و نیز آموزش و خدمت رسانی بهتر استفاده کرد.
۳۲.

پروتکل های مبادله اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۳۰ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 58 - 70

کلیدواژه‌ها: مبادله اطلاعات کتابخانه دیجیتالی پروتکل های کتابخانه ای همکاری بین کتابخانه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۴۵۹
هدف: شناسایی پروتکل های مبادله اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی و تعیین شاخص های اثرگذار در انتخاب و بهره گیری از آنها. روش شناسی: ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه پژوهشگرساخته بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد. جامعه پژوهش 36 کتابخانه دیجیتالی است. یافته ها: پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. با 80% استفاده، پرکاربردترین و او.ای.آی. – او.آر.ای. با 18% کمترین استفاده را داشت. کتابخانه های دانشگاهی، آموزشگاهی، و تخصصی بیشتر از پروتکل او.ای.آی. – پی.ام.اچ. استفاده می کنند. پروتکل Z39.50در کتابخانه های ملی و عمومی به کار رفته است. از اس.آر.یو./دبلیو. در کتابخانه های عمومی بیشتر استفاده می شود. بیشترین و کمترین استفاده از پروتکل ها به ترتیب در کتابخانه های تخصصی و آموزشگاهی است. نتیجه گیری: تنها استفاده از پروتکلZ39.50 تحت تأثیر فعالیت کتابخانه های دیجیتالی است. وجود منابع آرشیوی و اشیای فرهنگی- موزه ای باعث شده است کتابخانه ها بیشتر از پروتکل او.ای.آی.–پی.ام.اچ. اطلاعات استفاده کنند. استفاده از پروتکل Z39.50 و اس.آر.یو./دبلیو. تحت تأثیر استفاده از مدل جستجوی هم زمان و استفاده از او.ای.آی. – پی.ام.اچ. تحت تأثیر استفاده از مدل برداشت اطلاعات است.
۳۳.

چارچوبی مفهومی برای بکارگیری فناوری اینترنت اشیاء در کتابخانه های دیجیتال: مروری نظام مند نوشته ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی دوره ۵۳ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 34 - 52

کلیدواژه‌ها: اینترنت اشیاء کتابخانه های دیجیتال چارچوب مفهومی مرور نظام مند خدمات کتابخانه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۷۸
کتابخانه های دیجیتال در راستای اشاعه خدمات و ارائه ی اطلاعات دیجیتال با سرعت بالا و صرفه اقتصادی برای استفاده یک جامعه یا مجموعه ای از جوامع به امر انتخاب، سازماندهی و تسهیل دسترسی به منابع اطلاعاتی می پردازند و فرآیند تفسیر، توزیع، حفاظت از یکپارچگی اطلاعات دیجیتالی، کنترل اطلاعات و نیز اطمینان از وجود مجموعه ای از آثار دیجیتال در مدت زمان طولانی را مورد توجه قرار می دهند. این مطالعه در تلاش است تا چارچوبی مفهومی برای بکارگیری فناوری اینترنت اشیاء در خدمات کتابخانه های دیجیتال پیشنهاد کند. به این منظور، با روش مرور نظام مند، پس از جستجوی پایگاه های اطلاعاتی از 2010 تا 2018، 1149 رکورد در زمینه بکارگیری اینترنت اشیاء در کتابخانه های دیجیتال شناسایی شدند. پس رکوردهای تکراری و تحلیل ژرف تر، 128 رکورد اطلاعاتی از مقالات بانک های اطلاعاتی و مقالات کنگره ها انتخاب گردید و در نهایت پس از ارزیابی کیفی با استفاده از سیاهه وارسی، 48 رکورد اطلاعاتی برای مطالعه متن کامل انتخاب گردید. یافته های پژوهش نشان می دهند که شش مولفه اصلی (تجهیزات سخت افزاری، امکانات نرم افزاری، زیرساخت های شبکه ای و مخابراتی، استانداردهای مورد نیاز، مسائل امنیتی و حریم خصوصی و ویژگی ها و خصوصیات منابع انسانی) به همراه 114 گویه در بکارگیری اینترنت اشیاء در کتابخانه های دیجیتال مؤثر هستند. این چارچوب می تواند به جامعه اطلاعاتی در امر تحقیق، توسعه، اجراء و بهبود برنامه های ارائه ی خدمات کتابخانه های دیجیتال در بستر اینترنت اشیاء کمک نماید.
۳۴.

سنّت و نمود آن در شعر شفیعی کدکنی

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: شفیعی کدکنی سنت گرایی ادبیات سنتی فارسی واژگان مضامین تصاویر شعری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۷۱
آشنایی عمیق و همه جانبه شفیعی کدکنی با ادب فارسی و تحقیق و تفحص مستمر او در متون و دیوانهای شعری فارسی، سبب شده که نشانه های بارزی از تاثیر سنت در شعر او دیده شود. این تاثیر در همه ابعاد ژرف ساختی و روساختی شعر او آشکار است ، هم در زبان شعری شاعر دیده می شود و هم در تصویرپردازی شاعرانه و هم در معنا و محتوی و مضامین شعری. شیفتگی او به سنت شعری فارسی ، سبب شده که هر از گاهی عباراتی از این شاعران را در شعر خود آورده و در بافتی هنرمندانه نو و کهنه را با هم درآمیزد. شاعر در بسیاری موارد ابیات و مصراعهایی از شاعران سنتی را در شعر خود آورده و گاه واژگان و ترکیبات و اصطلاحاتی را از آنان گرفته و در شعر خود آورده است؛ در برخی موارد مضامین تکراری شاعران کلاسیک را در شعر خود آورده است.گاهی نیز تصویرهایی را از شاعران سنتی و معاصر در شعر خود آورده است. باورهای عامیانه و اشارات تاریخی و اساطیری نیز از دیگر نشانه های توجه شفیعی به سنت است. هدف ما در این مقاله بررسی همه جوانب این تاثیرپذیری و توجه به سنت است. برای این منظور همه موارد ذکر شده در شعر شفیعی مورد پژوهش قرار گرفت و نمودهایی از این تاثیرپذیری و گرایش به سنت را آوردیم.
۳۵.

تحلیلی بر شاخص های توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کتابداری و اطلاع رسانی دوره بیست و دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۸۶) 100 - 123

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی شاخص های توسعه ایران سیستم های کتابخانه دیجیتالی صاحبنظران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۹۲
هدف : پژوهش حاضر به شناسایی و اولویت بندی دیدگاه های صاحبنظران در حوزه شاخص های مؤثر بر توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران پرداخته است. روش/رویکرد پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به شیوه پیمایشی- توصیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 15 صاحبنظر ایرانی حوزه کتابخانه دیجیتالی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که برای تجزیه و تحلیل آن از انواع فنون آماری فراوانی، درصد و مقیاس لیکرت بهره گرفته شده است. برای آزمون فرضیه پژوهش نیز از آماره آزمون مربع کا استفاده شد. یافته ها : شاخص های توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران در 4 حوزه اصلی (نیروی انسانی با 15 مؤلفه؛ مجموعه سازی با 12مؤلفه؛ خدمات با 18 مؤلفه، فناوری با 19 مؤلفه) مورد نظرسنجی جامعه پژوهش قرار گرفت. تمامی 64 مؤلفه به عنوان شاخص توسعه کتابخانه های دیجیتالی ایران معرفی شد. نتیجه گیری: پر اهمیت ترین شاخص توسعه استفاده از متخصص علم اطلاعات آشنا با کتابخانه های دیجیتالی با کسب بالاترین رتبه (4.87 از 5 در طیف لیکرت) است و پایین ترین رتبه (3.67 از 5 در طیف لیکرت) به شاخص استفاده از حقوقدان (در زمینه حقوق حق مؤلف، بستن قراردادهای کتابخانه دیجیتالی) تعلق گرفت.
۳۶.

موانع پیاده سازی رایانش ابری (نمونه پژوهی: پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۹ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 151 - 170

کلیدواژه‌ها: رایانش ابری کتابخانه های دیجیتالی موانع پیاده سازی پورتال های کتابخانه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵۷ تعداد دانلود : ۶۶۴
هدف: شناسایی موانع پیاده سازی رایانش ابری از دیدگاه مسئولان پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران. روش شناسی: با روش توصیفی- پیمایشی و به وسیله پرسشنامه پژوهشگرساخته، نظرات 30 نفر از مسئولان پورتال کتابخانه های دیجیتالی ایران جمع آوری شد. یافته ها با آمار توصیفی و استنباطی و آزمون های تی تک نمونه ای، رتبه بندی فریدمن، و واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: در پیاده سازی رایانش ابری در پورتال ها، به ترتیب موانع قانونی (70/3)، اقتصادی (70/2)، مدیریتی (82/1)، و امنیتی (78/1) بیشترین تأثیرگذاری را داشتند. از میان مؤلفه های مربوط به هر بُعد، ناهم خوانی بین رویه های مقاوم سازی توسط ابر و مشتریان، به کارنگرفتن متخصصان سازمان فناوری اطلاعات برای بررسی خطرات و تبیین راهکارهای لازم به طور مستمر، مقرون به صرفه نبودن خدمات رایانش ابری در سازمان هایی که هزینه عملیاتی کمتری دارند، و نبود ضوابط قانونی سخت گیرانه خدمت دهندگان ابر در ایجاد سازوکارهای لازم برای کاهش خطرات مربوط به حریم خصوصی و محافظت از داده ها بیشترین رتبه را کسب کردند. همچنین، بین موانع شناسایی شده در انواع مختلف کتابخانه ها تفاوت معناداری وجود نداشت. نتیجه گیری: باتوجه به مشکلات مربوط به مسائل حقوقی و قانونی در بستر کتابخانه های دیجیتالی، به تدوین قوانین ملی در زمینه رایانش ابری نیازمندیم.
۳۷.

طراحی پروفایل کاربردی فراداده ای برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی پایگاه های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: پروفایل کاربردی فراداده ای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۵۷۴
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف طراحی و تدوین پروفایل کاربردی فراداده ای برای توصیف و سازماندهی اشیای محتوایی پایگاه های مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با رویکرد تحلیلی- سیستمی انجام شد. روش شناسی: جامعه پژوهش را اشیای محتوایی چهار پایگاه حوزه نت، نورمگز، نورلایب و اندیشوران تشکیل می دادند. افزون بر اشیای محتوایی این پایگاه ها، عناصر، عناصر فرعی، و خصائص پرکاربردترین استانداردهای فراداده ای از جمله استانداردهای طرح فراداده ای توصیف شیء (مادس)، طرح فراداده ای هسته دوبلین، استاندارد کدگذاری و انتقال فراداده (متس) و قالب فراداده ای مارک به عنوان بخش دیگر جامعه پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. به منظور انتخاب این استانداردها به عنوان مبنای طراحی پروفایل، ویژگی های بومی اشیای محتوایی، اهداف و کارکردهای مد نظر چهار پایگاه عضو جامعه پژوهش با ویژگی های طرح های فراداده ای استاندارد تطبیق داده شدند، و مناسبترین آنها (استانداردهای مادس و هسته دوبلین) که بتوانند نیازهای بومی توصیف و سازماندهی چهار پایگاه را تامین نمایند، مورد گزینش واقع شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه و مشاهده طراحی شده، و ابزار آن پرسشنامه و سیاهه وارسی بود. یافته ها: برای طراحی و تدوین پروفایل کاربردی، عناصر، عناصر فرعی، و خصائصی از استانداردهای فراداده ای منتخب که متناسب با ویژگی های بافت بومی (پایگاه های چهارگانه) بود و نیازهای محلی بافت هدف را تامین می نمود، استخراج و در بستر معناشناختی همخوان با بافت اطلاعاتی هدف قرار گرفت. در مواردی که عنصر، عنصر فرعی و یا خصیصه ای جدید نیاز بود و یا عناصر، عناصر فرعی و خصائص موجود نیاز به بازتعریف بومی داشتند، عنصر یا خصیصه جدید طراحی و در صورت وجود، تعریفی بومی ارائه شد تا کاربردپذیری آن برای پایگاه ها افزایش یابد. نتیجه گیری: پروفایل کاربردی فراداده ای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بر اساس ویژگی ها و نیازهای بومی پایگاه های آن مرکز، و همچنین شناسایی ساختار، عناصر، کارکردها و ویژگی های معناشناختی با مجموع 23 عنصر، 16 عنصر از استاندارد فراداده ای مادس، 5 عنصر از استاندارد فراداده ای هسته دوبلین و 2 عنصر تعریف شده به صورت بومی، و با تهیه توصیفی (شناسنامه ای) برای هر عنصر طراحی و تدوین گردید.
۳۸.

به کارگیری استانداردها مورد مطالعه: کتابخانه های دیجیتالی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۴ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۹۶) 671-696

کلیدواژه‌ها: کتابخانه دیجیتالی استانداردهای کتابخانه ای استانداردهای ذخیره اطلاعات استانداردهای سازماندهی اطلاعات استانداردهای تبادل اطلاعات ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۵۵۱
هدف پژوهش حاضر شناسایی و تعیین استانداردهای مورد استفاده در کتابخانه های دیجیتالی ایران است. روش پژوهش پیمایشی- تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در پرسشنامه طراحی شده استانداردهای مربوط به سه بخش ذخیره سازی، سازماندهی و جستجو/ بازیابی اطلاعات که با مرور متون و منابع مرتبط و با اعمال نظر 5 نفر از متخصصان استخراج شده بودند، در اختیار جامعه پژوهش قرار گرفت و از آنان خواسته شد درباره استفاده از هر یک از استانداردها در کتابخانه دیجیتالی خود گزارش دهند. نتایج پژوهش نشان داد رایج ترین فرمت فایل های پشتیبانی شده در قالب متنی؛ پی. دی. اف. با 95%، تصویری؛ JPEG با 7/63%، صوتی؛ MP3 با 7/63% ، ویدئویی؛ AVI با 5/45% میزان استفاده است. در حوزه سازماندهی رایج ترین استانداردهای فراداده توصیفی مارک با 3/77 % و دابلین کور با 1/59 % میزان استفاده بودند ، استاندارد فراداده ساختاری متس با 7/22% میزان استفاده در جایگاه بعدی جای گرفت . در این میان استاندارد فراداده مدیریتی پرمیس با 1/9% میزان استفاده پایین ترین میزان کاربرد را داشت. در بخش استانداردهای جستجو/ بازیابی اطلاعات در سطح کتابشناختی زد 50/39 با 3/77 % میزان استفاده، پرکاربردترین شناخته شد و در سطح تمام متن او.ای.آی. با 7/22% و OAI-PMH با 1/9% میزان استفاده، پایین ترین میزان کاربرد را داشتند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که 95% کتابخانه های دیجیتالی ایران از نرم افزار تولید داخل استفاده می کنند و پشتیبانی نرم افزار از هر استاندارد نقش موثری در استفاده از آن توسط کتابخانه دارد. نتیجه آزمون مربع کا نیز نشان داد کتابخانه های دانشگاهی بیشتر از سایر انواع کتابخانه ها از استانداردها استفاده می کنند.
۳۹.

بررسی مشکلات جستوجو و بازیابی اطلاعات در پایگاههای اطلاعاتی از جنبه ویژگیهای نگارشی زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات دوره ۳۳ بهار ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۹۳) 1087-1110

کلیدواژه‌ها: بازیابی اطلاعات پایگاه‌های اطلاعاتی زبان فارسی ویژگیهای نگارشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۹ تعداد دانلود : ۵۱۸
این پژوهش با هدف تشریح مشکلات عمده نوشتاری و معنایی زبان فارسی در استفاده از محیط های اطلاعاتی و تعیین میزان انطباق و توجه به این ویژگی ها هنگام جست وجو و بازیابی در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و به روش پیمایشی-تحلیلی و با استفاده از شیوه مشاهده مستقیم انجام گرفت. پس از مرور پژوهش های مرتبط، کلیدواژه های کاوش در قالب یک سیاهه شکل گرفت. هر یک از این کلیدواژه ها در پایگاه های اطلاعاتی مورد مطالعه شامل «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران»، «پایگاه استنادی علوم جهان اسلام»، «پایگاه مجلات تخصصی نور» و «پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» جست وجو و تعداد نتایج بازیابی شده ثبت گردید. سپس، به بررسی میزان انطباق پایگاه های اطلاعاتی با این ویژگی ها پرداخته شد. برخی ویژگی های نوشتاری و معنایی زبان فارسی سبب بروز مشکلاتی در بازیابی اطلاعات از پایگاه های اطلاعاتی منتخب می شوند. مواردی مانند پیوسته نویسی و جدانویسی واژگان مشتق، مرکب و مشتق- مرکب، گوناگونی جمع ها، واژگان دخیل و معادل آن ها در بخش نوشتاری و چندمعنایی، همنامی و ... در بخش معنایی از این دست ویژگی ها هستند. فقدان پوشش مناسب ویژگی های یادشده در مراحل ذخیره سازی و پردازش و عدم آگاه نمودن کاربر از آن جهت اصلاح فرایند کاوش در مرحله بازیابی اطلاعات در پایگاه های اطلاعاتی مورد پژوهش، اثرات نامطلوبی بر فرایند کاوش و بازیابی دارد. یافته ها نشان داد که پایگاه های اطلاعاتی فارسی نسبت به ویژگی های نوشتاری و معنایی زبان فارسی توجه کافی نداشته و بسیاری از ویژگی های آن را در مراحل ذخیره سازی و پردازش اطلاعات نادیده می گیرند. با توجه به تأثیر این ویژگی ها در تعامل کاربران با پایگاه های اطلاعاتی، احتیاج کاربران فارسی زبان به ابزارهای کاوش بومی و پایگاه های اطلاعاتی که مبتنی بر ویژگی های زبانیِ خودشان طراحی شده باشد، بیش از پیش احساس می شود. پژوهش حاضر با بررسی میزان توانایی پایگاه های اطلاعاتی فارسی زبان در پوشش برخی ویژگی های این زبان که در فرایند جست وجو و بازیابی تأثیر قابل توجهی دارند، نقاط ضعف و قوت این پایگاه ها را مشخص نموده است. نتایج آن می تواند در جهت بهبود و اصلاح عملکرد پایگاه های مذکور مورد استفاده قرار گیرد.
۴۰.

شمس قیس رازی و واکاوی نظرات او درباره وزن و قافیه و هماهنگی اجزای شعر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال دهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۵) 35 - 42

کلیدواژه‌ها: شمس قیس المعجم وزن قافیه واژگان تناسب عروض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۳۷ تعداد دانلود : ۶۷۴
شمس قیس رازی با اثر گرانقدر خویش، <em>المعجم فی معاییر اشعار العجم</em>، از بزرگ ترین منتقدان و ادبای ایرانی بعد از حمله خانمان سوز مغول است. او در این اثر دیدگاه های انتقادی خود را در زمینه وزن، قافیه، الفاظ و واژگان در شعر و تناسب و هماهنگی ارکان شعر بیان کرده است. در این مقاله، دیدگاه های او را درباره این عناصر زیبایی شناسانه شعر، آورده و درباره اهمیّت هر کدام از این عناصر از دیدگاه او در شعر بحث شده است. همچنین، آنچه او از این لحاظ درباره برخی از شاعران هم عصر خود و دیگر شاعران اظهار کرده در این مقال گنجانده شده است. شمس قیس در اثر خود تلاش کرده است تا پویندگان راه شعر و شاعری را با شیوه های صحیح کاربرد وزن و قافیه در شعر، آشنا و معیار و ملاک ثابتی برای تأثیرگذاری و زیبایی بیشتر شعر ارائه کند. این معیار و ملاک از دیدگاه او جز هماهنگی وزن با موسیقی و محتوای شعر نیست. دیدگاه او به سبب شناخت عمیقی که از علم عروض و وزن و قافیه در شعر فارسی داشته حایز اهمیت است. از همین رو، اثر او برای شناخت عروض سنّتی و نقد شعر در زمره مفیدترین آثار قرار دارد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان