صلاح الدین قادری

هدف این مقاله تحلیل جامعه شناختی پدیده خودکشی در ایران در فاصله سال های 1389 تا 1393 براساس آمار و داده های کلان کشوری است. افزایش 17 درصدی خودکشی در سال 1389 در مقایسه با سال 1388 و افزایش 5 درصدی در سال 1393 در مقایسه با سال 1392 بیانگر رشد خودکشی در این بازه زمانی است. با توجه به روند افزایشی خودکشی طی این دوره، پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل آمارهای موجود، به دنبال تبیین عوامل مختلف اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر خودکشی در این بازه زمانی بوده است . نتایج نشان داد که متغیرهای مستقل 6/82 درصد از واریانس نرخ خودکشی در ایران را تبیین می کنند که در این بین، تأثیر فشار اجتماعی (مبتنی بر نظریه اگنیو) بیشتر از همبستگی اجتماعی است. عامل فشار اجتماعی (طلاق، ضرب وجرح و توهین) منجر به افزایش خودکشی شده است. یافته اساسی دیگر پژوهش مبتنی بر نظریه همبستگی (مبتنی بر نظریه دورکیم) بود. در این پژوهش بر دو بعد همبستگی اجتماعی (بعد اجتماعی و بعد اقتصادی) تأکید شده است. در بعد اقتصادی، یافته ها نشان داد هر اندازه، طی سال های موردمطالعه، نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته است، تعداد خودکشی ها کاهش داشته اند و برعکس افزایش خودکشی با کاهش مشارکت اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری همراه بوده است. درواقع، مشارکت اقتصادی و رهایی از بیکاری به نوعی سبب ادغام فرد در زندگی اجتماعی می شود. مقایسه بین استان های مختلف نشان داد که رضایت بیشتر از زندگی، افزایش عرق ملی و اعتماد عمومی بیشتر به نوعی علقه های اجتماعی فرد را گسترش می دهد و احساس تعلق و همبستگی فرد به جامعه افزایش می یابد. رابطه متغیر تضاد نقش ها که صرفاً برای زنان آزمون شده بود با میزان خودکشی زنان تأیید نشد، گرچه که رابطه بین آنها معکوس است. بر این اساس به نظر می رسد برای زنان مشارکت اجتماعی و اقتصادی دارای اهمیت بیشتری از سنگینی نقش است.

مقاله حاضر با هدف توصیف و تحلیل جامعه شناختی و ترسیم نقشه ساختار قشربندی اجتماعی و خوشه بندی محله ها و مناطق تهران تدوین شده است. روش مطالعه کمی، و حجم نمونه 12000 خانوار در 105 محله از مناطق 22گانه شهر تهران است. مقاله حول دو شاخص قدرت اقتصادی و پایگاه اجتماعی به قشربندی اجتماعی، و با استفاده از دو شاخص تعلق محلی و میزان استفاده از خدمات محله به خوشه بندی محله ها می پردازد. یافته ها بیانگر توزیع قشربندی اجتماعی تقریباً واضح ساکنان شهر تهران برمبنای مناطق بالای شهر و پایین شهر است. البته موارد استثنا در هر دو مورد وجود دارد. براساس نتایج، سه شاخص قدرت اقتصادی، پایگاه اجتماعی و تعلق محلی - به عنوان مفاهیمی که بیانگر ثروت، منزلت و رضایت از محل زندگی اند – هم بستگی معنادار و زیاد دارند. نکته قابل توجه، تجمیع این سه شاخص در محله های مناطق 1، 2، 3 در سطح بالا و در محله های مناطق 15، 16، 17 و 18 در سطح بسیار پایین است که بیانگر یک دوقطبی روشن در این حوزه است و ممکن است منشأ مسائل اجتماعی باشد. از این رو لازم است برای کاهش پیامدهای آن سیاست های شهری مناسبی اتخاذ شود.

در پژوهش حاضر اعتماد به نفس کاذب مدیران به عنوان توضیحی رفتاری برای تعدیل نامناسب هزینه در نظر گرفته شده است. هدف این مطالعه بررسی اثر بیش اعتمادی مدیران بر تعدیل نامناسب هزینه ها می باشد. در این راستا و با استفاده از تکنیک قدرتمند پانل، از معیار سرمایه گذاری بیش از حد به عنوان شاخص بیش اعتمادی و همچنین از سایر متغیرهای کنترلی مؤثر بر تعدیل نامناسب هزینه ها از قبیل شدت کارکنان، شدت دارایی ها، کاهش فروش متوالی، لگاریتم طبیعی 1 بعلاوه بازده سهام سالانه اولیه، جریان نقد آزاد، پرداخت های ثابت مدیران استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش 91 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1385-1394 می باشد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر اثر بیش اعتمادی مدیران بر تعدیل نامناسب هزینه پذیرفته می شود و می توان گفت که اطمینان و اعتماد بیش از حد مدیران منجر به تعدیل نامناسب هزینه ها خواهد شد.

هدف از مدیریت ریسک شناسایی و ارزیابی ریسک و کاهش آن با استفاده از منابع اقتصادی در اختیار مدیر است. در مطالعه حاضر ارتباط بین اطمینان بیش از حد مدیران و اثر بخشی مدیریت ریسک مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، از سه معیار خطای تخمین سود، مخارج سرمایه گذاری و سرمایه گذاری بیش از حد به عنوان شاخص های اطمینان بیش از حد مدیران و همچنین از چهار عامل استراتژی، بهره وری، گزارشگری و انطباق جهت محاسبه اثر بخشی مدیریت ریسک استفاده شده است. شیوه سنجش معیارهای اطمینان بیش از حد مدیران مبتنی بر تصمیم های سرمایه گذاری مدیران و شیوه سنجش مدیریت ریسک بر اساس توانایی مدیران در نیل به اهداف تعیین شده شرکت ها است. نمونه پژوهش حاضر 115 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و به روش داده های ترکیبی و مدل اثرات ثابت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، شیوه های مدیریت ریسک سازمانی متأثر از سوگیری های رفتاری و بیش اطمینانی مدیران بوده و اثربخشی خود را از دست خواهد داد، لذا اثر اطمینان بیش از حد مدیران بر مدیریت ریسک پذیرفته می شود. Abstract The purpose of risk management is to identify and assess the risk and reduce it using economic resources available to the administrator.This study focuses on the relationship between overconfidence of managers and risk management. In this regard, the three criteria of estimatiton profit error, Investment expenditure and overinvestment as indicators of managers’s overconfidence have been utilized. As well as the four factors of strategy, productivity, reporting and compliance are used to calculate the effectiveness of risk management. How to measure of managers’s overconfidence is based investment decisions of managers and to assess risk management is based on the ability of managers to achieve the objectives of companies. Sample of the present study includes 115 accepted companies in Tehran stock exchange and the method of panel data and fixed effects model have been used to analyzing. The findings show that risk management methods are affected by behavioral biases and overconfidence of managers and will lose its effectiveness. Therefore, the effect of overconfidence of managers on risk management is confirmed.  

نگرش کوتاه مدت مدیران، تمایل مدیران به افزایش ارزش سهام شرکت بدون در نظر گرفتن اهداف بلند مدت از طریق دستکاری در سودهای جاری است. در مطالعه حاضر اثر نقدشوندگی سهام بر مدیریت سود مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، از دو معیار مدیریت سود بر مبنای اقلام تعهدی اختیاری، مدیریت سود بر مبنای اقلام واقعی از طریق کاهش مخارج اختیاری به عنوان شاخص های شناسایی مدیرت سود استفاده شده است. نمونه پژوهش حاضر 91 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1384-1393 می باشد. روش پژوهش جهت آزمون فرضیه اول مبتنی بر تکنیک پانل دیتا و روش داده های تلفیقی است، همچنین آزمون فرضیه دوم با استفاده از مدل اثرات ثابت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، نقدشوندگی سهام دارای اثر منفی بر مدیریت سود برمبنای اقلام تعهدی اختیاری و از لحاظ آماری معنادار است. بنابراین می توان اظهار نمود که در شرکت هایی که سهام با نقدشوندگی بالا وجود دارد، مدیریت سود کمتر است. در واقع می توان اظهار کرد که نقدشوندگی سهام سبب تضعیف نگرش فرصت طلبانه مدیران شده و مانع از شکل گیری نگرش کوتاه مدت در مدیران خواهد شد. همچنین نتایج حاکی از عدم وجود ارتباط معنی دار بین نقدشوندگی سهام با مدیریت سود بر مبنای اقلام واقعی است.

عامل رفتاری بیش اطمینانی مدیران، به انتظارات مثبت نشئت گرفته از خوش بینی هدفدار نسبت به آینده اشاره دارد؛ از این رو به دلیل عدم نیل به اهداف مدنظر مدیران، امکان گرایش مدیران به تقلب در گزارش گری مالی را افزایش می دهد. هدف از مطالعه حاضر تحلیل عامل رفتاری بیش اطمینانی مدیران از عملکرد خود در شرکت های متقلب پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، از دو معیار مخارج سرمایه گذاری و سرمایه گذاری بیش از حد به عنوان عوامل اندازه گیری شاخص های بیش اطمینانی استفاده شد. اندازه گیری شرکت های متقلب نیز به کمک استانداردهای حسابرسی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش 99 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (990 سال شرکت) است که شامل 334 نمونه دارای مصداق تقلب و 334 نمونه غیرمتقلب برای اعمال کنترل در دوره زمانی 1393- 1384 می شود. با توجه به ماهیت متغیر وابسته و همگن بودن نمونه آماری از روش رگرسیون لاجیت برای آزمون فرضیه ها بهره برده شده است. بر اساس نتایج پژوهش، میزان بیش اطمینانی مدیران از عملکرد خود بر اساس معیار مخارج سرمایه گذاری در شرکت های متقلب بیشتر است. همچنین نتایج حاکی از رد فرضیه دوم بر اساس معیار سرمایه گذاری بیش از حد است.

کی از ارکان اصلی راهبری شرکتی کمیته حسابرسی است. درک و دانش اعضای با تجربه کمیته حسابرسی، ارزش گزارشگری مالی و حسابرسی شرکت را افزایش میدهند. هدف این پژوهش بررسی تأثیر تخصص مالی اعضاء کمیته حسابرسی بر نگرش کوتاه مدت مدیران در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. جهت اندازهگیری نگرش کوتاهمدت مدیریت، از سه معیار اقلام تعهدی اختیاری جاری و اقلام واقعی )از طریق دستکاری در فروش و کاهش در مخارج اختیاری( استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و نمونه پژوهش شامل شرکتهایی است که قبل از سال 1390 عضو بورس بودهاند و در سالهای 1391 تا 1394 دارای کمیته حسابرسی میباشند. نتایج پژوهش نشان میدهد که تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی بر مدیریت سود بر مبنای اقلام تعهدی تأثیر معناداری ندارد. بررسی اثر ویژگی تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی بر مدیریت سود واقعی حاکی  از آن است که تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی برمدیریت سود از طریق دستکاری در فروش و کاهش مخارج اختیاری تاثیر منفی دارد. این یافتهها میتواند برای خط- مشیگذاران بورس از جهت تدوین و الزام به رعایت منشور کمیته حسابرسی مفید بوده و ضرورت بکارگیری اصول حاکمیت شرکتی و تهیه داوطلبانه گزارش حاکمیت شرکتی را به همراه داشته باشد.

کتاب مسائل اجتماعینوشته جان مشونیس  است که هوشنگ نایبی آن را ترجمه کرده و از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است. معرفی نویسنده: جان مشونیس استاد ممتاز جامعه شناسی کالج کنیون گامبیر اوهایو است. او بیش از سی سال است که مبانی جامعه شناسی و مسائل اجتماعی درس می دهد و درباره حیات اجتماعات محلی، روابط صمیمانه در خانواده، تکنولوژی جدید اطلاعات و آموزش به شکل جهانی تحقیق و پژوهش می کند و آثار فراوانی در این زمینه دارد. شهرت مشونیس بیشتر در نوشتن کتاب های درسی مبانی جامعه شناسی مخصوصاً کتاب جامعه: مبانی آن است که چاپ چهاردهم آن در سال 2016 منتشر شده است. کتاب مسائل اجتماعیدومین اثر منتشرشده از اوست که در سال 2014 به چاپ ششم رسیده است. ویراست چهارم این کتاب در سال 2011 توسط هوشنگ نایبی ترجمه شده و با همت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به چاپ رسیده است.

هدف مقاله فهم شرایط، تعاملات، پیامدها و اقدامات و کارهای انجام شده در خصوص اعتیاد زنان در «استان البرز»  از منظر کنشگران دستگاه های اجرایی استان است. روش مورد استفاده کیفی است و در فرایند پژوهش از نظریه زمینه ای استفاده شده است. داده ها با استفاده از تکنیک مصاحبه عمیق گردآوری شده اند. بر اساس روش نمونه گیری نظری و با معیار اشباع نظری، با ۱۹ نفر از مسئولان استان البرز مصاحبه شد. یافته های حاصل از مقوله بندی به روش نظریه زمینه ای شامل ۱۰ مقوله عمده به شرح زیر است: یادگیری اجتماعی و فشار همالان، تنش خانوادگی، ضعف نظام کنترلی، عدم حمایت بعد از ترک، مراکز درمانی بهبود یافتگان، آگاهی و آموزش برای پیشگیری از اعتیاد، فرهنگ سازی از طریق نهادهای مختلف، مراکز ترک اعتیاد، سازمان های مردم نهاد،  شیوع و روند رو به رشد اعتیاد زنان. مقوله هسته نیز: «روند رو به رشد اعتیاد زنان برآمده از فشار ساختاری و ناهماهنگی سازمان ها» است. یافته ها نشان می دهد که پدیده اعتیاد زنان رشدی فراتر از امکانات و منابع لازم برای مقابله با آن داشته است، بین دستگاه های اجرایی هماهنگی و تقسیم کار روشنی وجود نداشته و جنبه های اجتماعی مبارزه با پدیده اعتیاد زنان تقویت نشده است. 

هدف مطالعه حاضر بررسی ارتباط بین نگرش سهامداران به پذیرش تأمین مالی اسلامی به عنوان یکی از روش های تأمین مالی در بورس اوراق بهادار تهران است. تأمین مالی اسلامی اشاره به تأمین سرمایه و خدمات مالی و ابزارهایی دارد که بر اساس قوانین و ضوابط شریعت اسلامی باشند. امروزه تأمین مالی اسلامی به عنوان یک منبع جدید رشد اقتصادی پدید آمده است، اما در عرصه صنعت و کسب وکار برای تأمین مالی بیشتر از روش های دیگر استفاده می شود. این پژوهش از نوع کاربردی و همچنین جزء مطالعات همبستگی است. نمونه پژوهش شامل سهامداران بورس اوراق بهادار تهران است که با روش نمونه گیری تصادفی در دسترس تعداد 410 نفر انتخاب شدند. جهت آزمون فرضیه ها از روش مدل یابی معادلات ساختاری با کمک نرم افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که نگرش سهامداران نسبت به پذیرش تأمین مالی اسلامی مثبت است، اما اعتقادات دینی سهامداران بر نگرش نسبت به تأمین مالی اسلامی معنادار نبود. همچنین آگاهی و دانش، مزایای هزینه ای و حمایت کسب و کار بر نگرش سهامداران نسبت به تأمین مالی اسلامی تأثیرگذار بودند.

مقالة حاضر، به تبیین جامعه شناختی متغیر ترس از جرم در استان همدان می پردازد. در سطح منطقه ای (میانه)، واحد تحلیل شهرستان های استان است که با تأکید بر متغیر سطح توسعه یافتگی، به تبیین میزان ترس از جرم در این شهرستان ها پرداخته است. در سطح خرد، متغیرهای مستقل عبارت اند از: بی سازمانی اجتماعی، سرمایة اجتماعی و کنترل اجتماعی. جامعة آماری نیز شامل تمامی سرپرستان خانوار ساکن در این شهرهاست که از بین آن ها 800 خانوار به شیوة نمونه گیری سهمیه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش مورد استفاده، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. در برقراری ارتباط منطقی میان توسعه و ترس از جرم، از نظریة اسملسر استفاده شده است. در بررسی آشفتگی اجتماعی نیز شاخص هایی مانند بی سازمانی اجتماعی، نبود کنترل اجتماعی و نبود سرمایة اجتماعی به کار گرفته شد. مطابق نتایج، بین سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان و میزان ترس از جرم در این شهرستان ها رابطة معنادار وجود دارد. در سطح خرد نیز بین ترس از جرم و متغیرهای کنترل اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی و سرمایه اجتماعی ارتباط معنادار مشاهده می شود.

هدف مطالعه حاضر بررسی اثر جهانی شدن بر هزینه سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا، از درجه باز بودن تجاری به منزله شاخص جهانی شدن تجارت و همچنین از سایر متغیرهای کنترلی مؤثر بر هزینه سرمایه از قبیل اندازه شرکت، نسبت دارایی های ثابت به کل دارایی ها، نسبت آنی و نسبت بدهی ها به کل حقوق صاحبان سهام برای شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1389-1385 استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر اثر جهانی شدن تجارت بر هزینه سرمایه برای کل شرکت ها، پذیرفته می شود و می توان گفت آزاد سازی تجاری سبب کاهش هزینه سرمایه خواهد شد. همچنین متغیرهای نسبت آنی، نسبت دارایی های ثابت به کل دارایی ها، اندازه شرکت و نسبت بدهی ها به کل حقوق صاحبان سهام تأثیر معنا داری بر هزینه سرمایه می گذارند، اما با تفکیک شرکت ها به صنایع مختلف این اثر متفاوت است؛ به طوری که، اثر جهانی شدن بسته به حجم صادرات و واردات هر یک از شرکت ها، تأثیری متفاوت بر شرکت ها خواهد گذاشت.

ارزیابی تأثیرات فرهنگی که در ادبیات نظری جامعه ایران، پیوست فرهنگی نامیده می شود، رویکردی جدیدی در حوزه پیشرفت و الزام های آن است. هدف بررسی حاضر، بررسی شاخص ها و متغیرهای پیوست فرهنگی بر اساس آموزه های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است. در پژوهش حاضر سعی شده است ضمن بررسی تعاریف و اهداف پیوست فرهنگی، شاخص های اصلی برای این ارزیابی از نظریه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت استخراج گردد. در ادامه، شاخص های مذکور در ارزیابی سیاست ها، برنامه ها و طرح های شهری موردبررسی قرار گرفت. سپس تفاوت پیوست فرهنگی و ارزیابی تأثیرات فرهنگی در ادبیات جهان با یکدیگر مقایسه گردید. در بخش پایانی نیز به منظور تسهیل کار پژوهشگران حوزه پیوست فرهنگی سعی شده است الگوی عملیاتی ارزیابی تأثیر فرهنگی بر اساس الگوی جهانی آن توضیح داده شود.

هدف مطالعه حاضر بررسی اثر باز بودن تجاری و جهانی شدن اقتصادی بر اشتغال در ایران می­باشد . برای این منظور از داده­های سری زمانی سالهای 1358-1388 با به­کارگیری روش آزمون کرانه­ها و خودرگرسیونی با وقفه­های توزیعی( ARDL ) استفاده شده­است. در این مطالعه علاوه بر شاخص سنتی درجه باز بودن تجاری به عنوان شاخص آزاد سازی تجاری ، از شاخص جدید و جامع جهانی شدن اقتصاد KOF که شامل جریانهای واقعی تجارت از قبیل تجارت، سرمایه­گذاری مستقیم خارجی و سرمایه­گذاری در پرتفولیو و همچنین موانع تجارت از قبیل محدودیتها و تعرفه­ها بر روی جریانهای واقعی می­باشد، استفاده شده­است ، همچنین در این مسیر از سایر متغیرهای کنترلی مؤثر بر سطح اشتغال از قبیل تولید ناخالص داخلی سرانه، شاخص صنعتی شدن و اندازه دولت استفاده شده­است. نتایج این تحقیق نشان می­دهد که شاخص سنتی درجه باز بودن تجاری اثری منفی بر اشتغال ولی شاخص جدید جهانی شدن اقتصادی KOF اثری مثبت بر سطح اشتغال در ایران داشته­است. بنابراین پیشنهاد می شود که در مطالعات تجربی آتی، به جای شاخص سنتی درجه باز بودن تجاری از شاخص جدید و جامع KOF به عنوان متغیر نماینده جهانی شدن استفاده گردد.

سیاست ها و برنامه های پیش گیری از جرم در فضاهای عمومی شهری به منظور جلوگیری از وقوع جرم یا کاهش میزان جرم و در جهت ارتقای امنیت عمومی و اجتماعی شهروندان به اجرا گذاشته می شوند. در فرایند پیش گیری از جرم ممکن است متغیرها یا پدیده هایی بروز کند که ناخواسته و ناهماهنگ و در مواردی در تضاد با اهداف مورد انتظار سیاست یا برنامه باشد. با توجه به این امر، صاحب نظران حوزة پیش گیری در تعریف برنامه یا سیاست پیش گیری بر پیامدها و دست آوردهای آن تأکید دارند نه بر اهداف آن. روش جمع آوری و تحلیل داده ها در این مقاله کیفی و مبتنی بر نظریة زمینه ای و انجام مصاحبه های عمیق با کارشناسان اجتماعی و مردم در فضاهای عمومی شهری است. بر اساس یافته های این مقاله مهم ترین مسئلة برنامه های انتظامی و پلیسی در مبارزه با پدیدة اراذل و اوباش و پیش گیری از آن ضربتی و موقتی بودن طرح های پلیسی است و مهم ترین پیامدهای آن نیز هویت یابی، سازمان یافتگی و ایجاد زمینه برای شکل گیری جرائم در سطح گسترده تر و آسیب رسان تر است.

هویت مشکله ای نظری و عملی است که به ویژه در دهه های اخیر حجم وسیعی از مطالعات نظری و پژوهشی، برنامه ریزی های اجتماعی، اقدامات سیاسی و سیاست گذاری های فرهنگی را موجب شده است. نظر به اهمیت موضوع، مقاله حاضر بر آن است تا از چشم اندازی به نسبت متفاوت سه دسته مطالعات انجام شده در قلمرو موضوعی هویت، یعنی نظریه های عام جامعه شناسی، مطالعات نظری جامعه علمی ایرانی و مطالعات پژوهشی ایرانی را از نو تحلیل کرده و فراتحلیلی از آنها ارائه دهد. نتایج این فراتحلیل نشان می دهد که در مطالعه موضوع مانند هویت، نظریه های جامعه شناسی در مقایسه با سایر حوزه های علمی کارایی بیشتری دارند. درحالی که مطالعات نظری بر هویت ملی تأکید دارند، در مطالعات تجربی بیشتر بر اهمیت ابعاد فروملی و جهانی هویت تأکید شده است. هم چنین بیشتر پژوهش ها و مطالعات رویکرد برساختی دارند. بر اساس پیشینه نظری مطالعات هویت در ایران، مهم ترین منابع هویتی عبارتند از: زبان فارسی، مذهب تشیع، دین اسلام، فرهنگ شرقی، عرفان شرقی، مدرنیته و تاریخ ملی. در مجموع، می توان گفت منابع هویتی متنوع است و این امر با توجه به وزن هر کدام از این عناصر دال بر این واقعیت است که شاکله هویت ایرانی، در همه سطوح آن سامانه ای ترکیبی و پیوندی دارند.

ن پژوهش در حوزه مطالعات مربوط به مصرف مواد مخدر با رویکردی جامعه شناختی است که هدف آن شناخت نقش خرده فرهنگ های قومی در توسعه و گسترش هنجارهای تسهیل کننده مصرف مواد مخدر است. واحد تحلیل در این مقاله، خرده فرهنگ های قومی است. جامعه آماری آن 8 خرده فرهنگ بزرگ قومی در ایران (در قالب 14 استان) است که عبارت اند از: خرده فرهنگ های فارس زبان (استان های کرمان، یزد و خراسان رضوی)، ترک زبان (استان های آذربایجان شرقی و اردبیل)، کرد زبان (استان های کردستان و کرمانشاه)، لر زبان (استان های چهارمحال و بختیاری و لرستان)، عرب زبان (استان خوزستان)، بلوچ ها (استان سیستان و بلوچستان)، ترکمن ها (استان گلستان) و شمالی ها (استان های گیلان و مازندران). این مطالعه با تلفیق دو شیوه تحقیق کیفی و کمی صورت گرفته است؛ مطالعه کیفی برای شناسایی هنجارهای تسهیل گر در سه حوزه «-1 توصیه های دارویی و درمانی به صورت مواد اعتیادآور؛ -2 باورهای عامیانه و ضرب المثل های تشویق کننده مصرف مواد موجود در ادبیات شفاهی؛ -3 بررسی آداب و رسوم خاص در بعضی جشن ها و میهمانی ها برای مصرف مواد مخدر» صورت گرفته است. در حوزه توصیه های دارویی و درمانی، 17 توصیه که بیشترین فراوانی را داشتند، در زمینه باورهای عامیانه موجود در ادبیات شفاهی 31 مورد و در زمینه آداب و رسوم 6 مورد، شناسایی و استخراج شد. پیمایش براساس نتایج حاصل از مطالعه کیفی طراحی شد. در بخش پیمایش دو فرضیه طرح شده به طور نسبی به اثبات رسید. میزان گرایش به این باورها در میان قومیت ها با هم مقایسه شد که اقوام سیستانی، بلوچ و فارس بیشترین گرایش مثبت را به هنجارها داشتند و قوم ترکمن کمترین گرایش را داشت.