معصومه صمدی

هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط ادراک دختران از شیوه تربیتی مادران و نگرش ریاضی بر کارکرد ریاضی است. روش مطالعه از نوع هم بستگی بود و بدین منظور تعداد 261 دانش آموز دختر کلاس سوم راهنمایی مدارس دولتی، به روش تصادفی، از نواحی 3، 7 و 19 آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند. اطلاعات از طریق دو پرسش نامه شیوه تربیتی و نگرش نسبت به ریاضی گردآوری شد و شاخص کارکرد تحصیلی در زمینه ریاضی، معدل نمره ریاضی پایانی دانش آموزان در کلاس سوم راهنمایی بود. داده های پژوهش با استفاده از ضریب هم بستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج نشان داد که بین ادراک دختران از روش های تربیتی مادران و نگرش نسبت به ریاضی و کارکرد ریاضی دانش آموزان رابطه ای معنادار وجود دارد. قوی ترین عامل پیش بینی کننده کارکرد ریاضی دختران، ادراک دختران از شیوه تربیتی اقتدار منطقی مادران است و لذت بردن از ریاضی، از لحاظ قدرت پیش بینی کنندگی، در مرحله بعد از شیوه تربیتی مادران قرار دارد؛ بر این اساس، ادراک دختران از شیوه تربیتی مادران و نگرش مثبت دختران نسبت به ریاضیات از اهمیت بسزایی در کارکرد ریاضی برخوردار است.

مولفه های یاد دهی یادگیری یکی از مولفه های اساسی نظام تعلیم و تربیت است عناصر اساسی این مولفه عبارت از معلم و فراگیر است مطالعه متون مربوط به این مولفه نشان می دهد که همواره سوالات اساسی در این زمینه در درجه اول از سوی فلاسفه مطرح شده است علی رغم مطالعه های نظری و کاربردی در حوزه فرایند یاد دهی یادگیری هنوز هم یکی از مشکلات اساسی نظام های آموزشی معطوف به نقش معلم و فراگیر در این فرایند است چرایی وجود چنین مشکل یوجه مسئله خیر مقاله حاضر است مکاتب فلسفی بزرگ که ا ز قرن بیستم به بعد در این حوزه جهت گیری های نظام آموزشی را تحت تاثیر قرار داده اند عبارتند از تجربه گرایی منطقی و عمل گرایی علی رغم این که هر یک از دو رویکرد مذکور واجد دلالت های تربیتی هسعتند به نظر می رسد که نظام های آموزشی به منظور کاستن از مشکلات خود در این زمینه به توجه همزمان به هر دو رویکرد نیازمندند.

یکی از مهم ترین سازواره های نظام آموزش و پرورش برنامه ریزی درسی، و دست آورد آن کتاب های درسی است. هدف از این پژوهش آگاهی از باورهای فراهم آوران کتاب های درسی درباره تفاوت های دختران و پسران در زمینه شناختی است. روش این پژوهش کیفی و جامعه آماری آن مدیران، کارشناسان، و اعضای کار گروه های کارشناسی در همه دفترهای فراهم آوری کتاب های درسی، و صاحب نظران آشنا به فرآیند برنامه ریزی درسی و پژوهش های جنسیتی است. از این میان، 55 نفر از مدیران، کارشناسان، و اعضای کار گروه های کارشناسی، و 22 نفر صاحب نظران آشنا به برنامه ریزی درسی و پژوهش های جنسیتی، به شیوه هدف مند گزیده شدند. داده های مورد نیاز از این گروه، با پرسمان نیمه ساختاری، پرسش نامه پاسخ باز، و یاداشت های میدانی گردآوری، و به روش استقرایی تجزیه و تحلیل شد.یافته ها نشان داد که فراهم آوران کتاب های درسی به تفاوت جنسیتی ذاتی در زمینه شناختی اعتقاد نداشتند و یادآور شدند که هر گونه تفاوت دختران و پسران در زمینه شناختی فرهنگی است و ریشه در چشم داشت های متفاوت جامعه، خانواده، گروه هم سالان، و روش های پرورشی والدین دارد.

هدف پژوهش حاضر مطالعه و مقایسه راهبردهای خود تنظیمی در یادگیری دانش‌آموزان و خود تنظیمی والدین آنها با توجه به نقش جنسیت و عملکرد تحصیلی است. به همین منظور، تعداد 120 دانش‌آموزان دختر و پسر اول دبیرستان شهر تهران با روش نمونه‌گیری تصادفی مرحله‌ای انتخاب شدند و با پاسخگویی به پرسشنامه راهبردهای خود تنظیمی در یادگیری دانش‌آموز و خود تنظیمی والدین، ادراک خود را از راهبردهای خود تنظیمی و خود تنظیم‌گری والدینشان نشان دادند. از معدل تحصیلی آنان نیز به عنوان ملاک عملکرد تحصیلی استفاده گردید داده‌های حاصل شده با آزمون t مستقل، تحلیل واریانس یک راهه، و آزمون تعقیبی شفه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین راهبردهای خود تنظیمی در یادگیری دانش آموزان قوی و متوسط با دانش‌آموزان ضعیف و همینطور بین رفتارهای خود تنظیم گرانه والدین دانش‌آموزان قوی و متوسط با دانش آموزان ضعیف تفاوت معنی‌داری وجود دارد.

هدف از این پژوهش، بررسی دانش فراشناختی و حل مساله ریاضی دانش آموزان دوره راهنمایی، با توجه به سطوح مختلف و جنسیت بوده است. دانش فراشناختی شامل آگاهی از نقاط قوت و ضعف خود، هدف و ماهیت تکلیف و راهبردهای مورد نیاز برای کاربرد آنها در برخورد با تکالیف مختلف است. منظور از حل مساله ریاضی نیز حل مسایل غیرمعمول است؛ یعنی مسایلی که اطلاعات صورت مساله برای حل آن کفایت نمی کند و حل آن به فعالیت های ذهنی سطوح بالا نیازمند است. نمونه مورد مطالعه شامل 119 دانش آموز (60پسر و 59 دختر) کلاس دوم راهنمایی شهر شیراز بود. اطلاعات از طریق دو پرسشنامه دانش فراشناختی، حل مساله ریاضی و معدل کل پایان سال دانش آموز جمع آوری شد و تحلیل نتایج نشان داد که دختران و پسران در استفاده از دانش فراشناختی و حل مساله ریاضی تفاوت معناداری ندارند، ولی هنگامی که تاثیر متغیرهای فوق با توجه به عملکرد تحصیلی مورد مطالعه قرار گرفت، نتایج متفاوتی حاصل شد. مقایسه عملکرد تحصیلی گروه های قوی، متوسط و ضعیف در دانش فراشناختی و حل مساله ریاضی حاکی از تفاوت معنادار گروه های قوی و ضعیف بود. براساس این پژوهش، زمانی که جنسیت مورد توجه قرار می گیرد، میان گروه های مختلف تحصیلی با توجه به متغیرهای مورد مطالعه، تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده می شود.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه تجربه فراشناختی (metacognitive) والدین و تجربه فراشناختی دانش آموزان و پیشرفت درسی آنان می باشد. این پژوهش بر اساس مدل پیشنهادی جاکوبز و با استفاده از تحلیل مسیر انجام گرفته است. در این مدل، ارایه تجربه فراشناختی (برنامه ریزی، تنظیم، ارزشیابی) به وسیله والدین یک متغیر مستقل محسوب می شود که از چهار مولفه سرمشق دهی، تشویق، تسهیل و پاداش تشکیل شده است و بر تجربه فراشناختی دانش آموزان؛ یعنی برنامه ریزی، تنظیم و ارزشیابی تاثیر مستقیم می گذارد. مطابق این مدل، ارایه تجربه فراشناختی والدین از راه تاثیر بر تجربه فراشناختی دانش آموزان بر پیشرفت درسی آنها تاثیر می گذارد. بدین منظور، 201 دانش آموز (81 پسر و 120 دختر) از کلاس سوم راهنمایی انتخاب شدند و با پاسخگویی به پرسشنامه ارایه تجربه فراشناختی والدین، ادراک خود را از تاثیر پدر و مادر بر تجربه فراشناختی خویش نشان دادند. علاوه بر این، پرسشنامه تجربه فراشناختی دانش آموزان را نیز تکمیل کردند. پایایی دو ابزار با روش آزمون مجدد و آلفای کرونباخ محاسبه شد که برای پرسشنامه اول، ضریب 90 درصد و برای پرسشنامه دوم، ضریب 91 درصد حاصل شد. در پایان، از میانگین نمرات نهایی دروس ریاضی و ادبیات فارسی به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر، بیانگر تاثیر مستقیم تجربه فراشناختی والدین بر تجربه فراشناختی دانش آموزان و نیز تاثیر مستقیم تجربه فراشناختی دانش آموزان بر پیشرفت درسی آنها بود. همچنین نتایج نشان داد که ارایه تجربه فراشناختی والدین از راه تاثیر بر تجربه فراشناختی دانش آموزان، به طور معنی داری پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می نماید. علاوه بر این، اگر چه ضریب آنها برای مسیر مستقیم بین تجربه فراشناختی والدین و پیشرفت تحصیلی معنی دار نبود، بررسی جداگانه مولفه های ارایه تجارب فراشناختی والدین با استفاده از تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که حتی با کنترل این مولفه ها، باز هم مولفه تشویق به عنوان یک عامل مهم، بعد از تجارب فراشناختی، پیشرفت درسی را تبیین می نماید.