معصومه صمدی

تحقق آرمان های فرهنگی تربیتی انقلاب اسلامی، برنامه ریزی آموزشی و ترسیم الگوی همه جانبه نظام تعلیم و تربیت در گرو تشخیص نیازهای تربیتی انسان است. اگر نیازهای انسان به خوبی و درستی شناخته و برآورده نشوند، سلامت و تعالی واقعی انسان محقق نخواهد شد. از این رو پژوهش حاضر با هدف تبیین نیازهای تربیتی انسان تراز انقلاب اسلامی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) و با استفاده از روش شبکه مضامین و تحلیل مضمون به بررسی این مهم پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ویژگی های انسان تراز انقلاب اسلامی شامل خصوصیاتی است که در قالب تربیتی اعتقادی، عبادی و اخلاقی جای می گیرد و شامل اعتقادات و اعمال عبادی، ویژگی های اخلاقی و رفتارهای اخلاقی (نسبت به دیگران) و کاملاً منطبق بر نیازهای تربیتی است. از منظر رهبر معظم انقلاب؛ ایمان قلبی تعبد (بندگی)، تزکیه، تقوا، توکل، انگیزه الهی، تدین و دینداری در ذیل عنصر ایمان، موتور حرکتی نیازهای تربیتی، کشش هایی مثل انجام واجبات و ترک محرمات، مسیریاب و جهت نمای این تربیت و نیازهایی مثل عمل صالح، خویشتن داری، خودشناسی، دشمن شناسی، عزت نفس، صبر، شکر، انفاق، پرهیز از آزار دیگران و خدمت به دیگران که شامل کسب فضائل و دوری از رذایل اخلاقی می باشند، آذوقه راه نیازهایی تربیتی و در واقع تربیت اخلاقی هستند.

هدف این پژوهش ارائه مدل شایستگی های مدیریتی زنان در صنعت (مورد مطالعه: شرکت مواد غذایی صباح) می باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع توصیفی-اکتشافی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 10 نفر از مدیران زن در صنایع غذایی در نظر گرفته شد. نمونه گیری به صورت تکنیک هدفمند انجام شد. ابزار گردآوری در تحقیق حاضر، مصاحبه نیمه ساختاریافته می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تئوری داده بنیاد و از نرم افزار MAXQDA18 استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل کیفی شش دسته از عوامل اصلی شامل عوامل زمینه ای، شرایط علی، پدیده محوری، مداخله گر، راهبردها و پیامدها بعنوان مولفه های اصلی توسعه شایستگی زنان شناسایی شد. در این پژوهش، استقرار فرهنگ مدیریتی زنان بعنوان مهم ترین شرط زمینه ای برای توسعه شایستگی زنان گزارش شده است. بر اساس نتایج بدست آمده مشخص شد که پدیده «سقف شیشه ای» مهم ترین عامل مداخله گر در توسعه شایستگی های مدیران زن، توانمندسازی زنان بعنوان مهم ترین راهبرد توسعه شایستگی مدیریتی زنان و برابری جنسیتی و پیشرفت شغلی زنان مهمترین پیامدهای توسعه شایستگی مدیران زن گزارش شده است که این امر از لحاظ مدیریت سازمان اهمیت بسیار بالایی دارد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی امکان و جایگاه پرورش تفکر مبتنی بر فلسفه تربیتی اسلام در رسانه تلویزیون با تکیه بر آرای حکمت متعالیه و با تأکید بر قرائت علامه طباطبایی بوده است و برای انجام دادن تحقیق، از روش استنتاجی و تحلیل مضمون استفاده کرده ایم. این پژوهش کیفی با رویکرد استنتاجی- تحلیلی در دو بخش کیفی اجرا شده است: در بخش اول، برپایه ادبیات نظری پژوهش درخصوص مفهوم و هدف تفکر که در پژوهش دیگر استنتاج شده است، مؤلفه های پایه تفکر با استفاده از روش بازسازی فرانکنا استنتاج شد. این مؤلفه ها عبارت اند از: تفکر حسی، خیال انگیزی خلاقانه و تفکر منطقی- استدلالی. در بخش دوم کوشیده ایم برپایه گزاره های مفهوم، هدف و مؤلفه های تفکر، با بهره گیری از دیدگاه های خبرگان حوزه رسانه و تربیت، نسبت پرورش تفکر با تلویزیون و امکان آن را بررسی کنیم. با استفاده از روش تحلیل مضمون، طی مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با خبرگان، در سه مرحله کدگذاری پایه، سازمان دهنده و فراگیر، امکان پرورش یافتن تفکر در تلویزیون ذیل سه دیدگاه اصلی استنباط شد. نتایج پژوهش به شبکه مضامین مستخرج از دیدگاه های خبرگان، شامل «تلویزیون، جایگاه پرورش تفکر»، «تلویزیون، جایگاه واسطیِ پرورش تفکر» و «تلویزیون، عدم جایگاه پرورش تفکر» می پردازد و درمجموع، براساس تحلیل نتایج مضامین و برپایه ادبیات نظریِ پژوهش، دیدگاه مختار این پژوهش با دیدگاه دوم تناسب داشته است. تلویزیون دارای جایگاه واسطی در پرورش یافتن تفکر است که می توان آن را عبارت از «جایگاه دستیاریِ تربیتی در نظام تربیتی برمَدار برانگیختگی و گشودگی» تعریف کرد و پنج اصل محوری بدین شرح را برای آن برشمرد: رابطه دستیاری با نهاد سنتیِ تربیت، نقش مقدماتی و برانگیختگی در فرایند پرورش تفکر، حد گشودگی در فرارَوَندگی (سِیر ظاهر به باطن)، مقابله با تهدیدها در دوسویه «تلویزیون- مخاطب»، و ساختارچینی طراحی برپایه فرصت نگری و مخاطب فعال.

هدف از انجام این پژوهش واکاوی تسهیل گرهای مشارکت خانواده در سیاست گذاری های تربیتی بود. این پژوهش از نوع مطالعات کیفی و به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه آماری پژوهش کارشناسان خبره حوزه خانواده و آشنا به حوزه تعلیم و تربیت بودند که به روش نمونه گیری هدفمند، بر اساس ملاک های تألیف اثر علمی، داشتن تجربه کاری در حوزه سیاست گذاری تربیتی، عضویت در انجمن اولیاء و مربیان و تأهل، به صورت گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که چارچوب آن براساس تحلیل محتوای ادبیات پژوهش، تدوین و براساس نظر خواهی از سه متخصص موردِ تأیید قرار گرفت. پس از انجام مصاحبه، داده های حاصله با استفاده از روش دلفی، تحلیل شد. یافته های پژوهش بیان گر استخراج 27 تسهیل گر در 5 گروه حاکمیتی (5 تسهیل گر)، اجتماعی (9 تسهیل گر)، قانونی (3 تسهیل گر)، ساختاری (7 تسهیل گر) و آموزشی (4 تسهیل گر) بود. نتایج پژوهش حاضر بیان گر این بود که مشارکت خانواده در سیاست گذاری تربیتی نیازمند مهیا نمودن چهار وجه تربیتی است. این وجوه چهارگانه شامل باور سیاست گذاران تربیتی به ضرورت حضور خانواده در تعیین سیاست های تربیتی، ارائه آموزش های لازم به خانواده در این زمینه، تقویت شفافیت اطلاعات در زمینه عملکرد نظام آموزشی و فرایند سیاست گذاری تربیتی و در نهایت، افزایش اعتماد و باور به ضرورت هم افزایی میان دو نهاد خانواده و تعلیم وتربیت است. ظهور و بروز این چهار وجه در تعامل با یکدیگر، تسهیل گر مشارکت خانواده در سیاست گذاری تربیتی است.

این پژوهش با توجه به اهمیت و نقش سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، با هدف کلی طراحی الگوی مشارکت در نظام آموزشگاهی در راستای عملیاتی کردن زیرنظام راهبری و مدیریت سند تحول بنیادین، اجرا شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر داده ها، آمیخته اکتشافی است. از نظر ماهیت و نوع مطالعه، پژوهش حاضر بر مبنای نظریه داده بنیاد و به روش پیمایشی مقطعی انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش، هشت متخصص حوزه تعلیم وتربیت در سطح ستاد دارای سابقه کار پژوهشی مرتبط با موضوع و 22 صاحب نظر و خبره عضو ستاد اجرایی سند تحول بنیادین از ادارات کل آموزش وپرورش سراسر کشورکه مجری برنامه های سند تحول بودند، انتخاب شدند و از طریق مصاحبه و فن دلفی، الگوی مشارکت نظام آموزشگاهی طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، با 61 شاخص در قالب 17 مؤلفه و 6 بعد شناسایی شد. 61 شاخص مورد تأیید این پژوهش در قالب 6 بعد شامل قلمرو مشارکت، مبنای مشارکت، سطح مشارکت، فرم مشارکت، حدود مشارکت و درجه مشارکت، طبقه بندی شدند. از این رو الگوی حاضر را می توان به منزله راهنمای عمل مدیران مدارس متوسطه به منظور بهره گیری از خرد جمعی و جلب ظرفیتهای مشارکت جویانه درون و برون سازمانی، برای اجرای زیرنظام راهبری و مدیریت سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در محیط آموزشی، مدنظر قرار داد.

هدف: تربیت اخلاقی موضوع مهمی است که در رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت زیادی مورد بررسی قرار گرفته است. بنابراین، هدف این مطالعه کاوشی بر رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه های دولتی در حوزه تربیت اخلاقی بود.روش شناسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه های دولتی در سال های 1370 الی 1399 به تعداد 263 مورد بودند که تعداد 31 مورد آنها به روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس و کلیدواژه های مرتبط با حوزه تربیت اخلاقی به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با روش یادداشت برداری از رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت گردآوری و با روش استقرایی تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که بررسی رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه های دولتی در حوزه تربیت اخلاقی حاکی از آن بود که رساله ها در 6 حوزه شامل مقایسه دیدگاه های اندیشمندان مسلمان با دیدگاه های اندیشمندان غربی، تربیت اخلاقی بر اساس نظر اسلام، تربیت اخلاقی بر اساس نظرات اندیشمندان مسلمان، تربیت اخلاقی بر اساس نظر اندیشمندان غربی، طراحی الگوی تربیت اخلاقی در مدارس و سایر موضوع ها قرار داشتند که بیشتر آنها به مقایسه تطبیقی دیدگاه های اندیشمندان مسلمان با دیدگاه های اندیشمندان غربی پرداختند. همه رساله ها ماهیتی دوگانه داشتند و تعداد 17 رساله تربیت اخلاقی را با نگاهی نظری و انتزاعی و تعداد 14 رساله تربیت اخلاقی را با نگاهی عملی و کاربردی بررسی نمودند. بحث و نتیجه گیری: بررسی رساله های دکتری رشته فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه های دولتی در حوزه تربیت اخلاقی به شناخت بهتر تربیت اخلاقی کمک می کند و خلأهای موجود را به خوبی نمایان می سازد. همچنین، رساله ها انطباق لازم و کافی را با نیازها و مسائل جامعه و نیازهای آموزشی نداشتند و هیچ رساله ای درباره آسیب شناسی تربیت اخلاقی در جامعه و نظام آموزشی یافت نشد. این نتایج می تواند برای متخصصان، برنامه ریزان و اساتید دانشگاهی حوزه فلسفه تعلیم وتربیت تلویحات کاربردی بسیاری داشته باشد و زمینه را برای پژوهش های بیشتر و کاربست نتایج فراهم سازد.

تمثیلات قرآنی یکی از شاخصه های بیان قرآنی است که تاکنون پژوهشگران با پرداختن به نکات ظریف ادبی وبلاغی، روش انتقال مفاهیم، جنبه های زیبا شناختی و پدیدارشناختی وجلوه های تربیتی آنها، ابعاد مختلفی از این روش تبیینی را استخراج نموده اند. این در حالی استکه دریک نگاه و زمینه کل نگر می توان به وجود «ارتباط» معناداری بین این تمثیلات دست یافت به نحوی که این ارتباط، موجب توسعه معانی هریک از تمثیلات در شبکه ارتباطی آنها خواهد شد. پژوهش حاضر با مبنا قراردادن بازنمایی تمثیلات قرآنی ذیل مفهوم «عمل» در پی دستیابی به شبکه مفهومی در اینگونه تمثیلات می باشد. برای بررسی تغییرات بازنمایی این تمثیلات، روش تحلیل نشانه شناسی که بیشتر به عنوان رویکردی که به تحلیل های متنی می پردازد ، مورد استفاده قرار گرفته است. از ویژگی های این روش توجه به تحلیل های ساختاری است. این نوع تحلیل ها شامل تشخیص اجزاء تشکیل دهنده یک نظام نشانه شناختی مانند یک متن و تعیین روابط ساختاری میان آنهاست. در پژوهش حاضر مشخص گردید تمثیلات مورد مطالعه درتغییربازنمایی خود نشانه هایی از رشد و گسترش آثار عمل، در ابعاد مختلف و درسطوح متفاوت، در دو بخش مثبت و منفی، با طرح واره هایی از تثبیت، انسجام، ساختار، احاطه و اساس، بصورت تقابلی در تصویرهای مختلف بازنمایی نموده اند.

طرح شهید بهنام محمدی ازجمله طرح های تربیتی سازمان بسیج بوده که از سال 1397 با چشم انداز شش ساله توسط سازمان بسیج دانش آموزی و با همکاری اداره آموزش وپرورش در برخی از مدارس متوسطه اول به اجرا درآمد. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی طرح رشد و بالندگی شهید بهنام محمدی بود. تحقیق بر مبنای هدف از نوع کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش، توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق 736 نفر و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 377 نفر تعیین شد. برای نمونه گیری از روش تصادفی ساده استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات و داده ها از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. برای گردآوری داده از سه پرسش نامه محقق ساخته با طیف پنج درجه ای لیکرت استفاده شد. پرسش نامه ها توسط استاد راهنما و 12 نفر از کارشناسان مجری طرح با روش صوری و محتوایی روایی سنجی و اشکالات آن برطرف شد. پایایی پرسش نامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه دانش آموزان 97/0، پرسش نامه سرگروه ها و مربیان 99/0 و پرسش نامه والدین دانش آموزان 97/0 به دست آمد که نشان از پایایی مناسب پرسش نامه ها داشت. برای توصیف داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار و جداول فراوانی و برای تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS توصیف و تحلیل شد. باتوجه به مقادیر آماره t (دانش آموزان 46/6 ، والدین 67/13 ، مربیان 72/3 و در مجموع 58/12) و میانگین های (دانش آموزان 30/3 ، والدین 61/3 ، مربیان 49/3 و در مجموع 42/3) در سطح آلفای کمتر از 0.05 معنی دار بود که نشان داد اثربخشی طرح مذکور از دیدگاه دانش آموزان، والدین، مربیان و مجموع نمونه تحقیق دارای اثربخشی بالای متوسط و به میزان 68 از 100 (68%) است.

دو عامل تشویق و تنبیه، از روش های مهمّ در تعلیم و تربیت انسان، به ویژه در تحوّل شخصیّت و کُنش های رفتاری بهنجار ایشان می باشند؛ زیرا طبیعت او به گونه ای است که وقتی در انجام اُمور، مورد تشویق قرار می گیرد، معمولاً در صدد برمی آید تا آن اُمور را بهتر انجام دهد و برعکس انسانی که مورد تنبیه، نکوهش یا ناسپاسی قرار می گیرد، دلسرد و بی رغبت می شود و احساس حقارت و ضعف می کند، و نمی تواند از استعدادهای خویش به نحو مطلوبی استفاده نماید. لذا این پژوهش با هدف طرّاحی الگوی تشویق و تنبیه از منظر نهج البلاغه، با روش توصیفی- پیمایشی و استفاده از منابع کتابخانه ای و کسب دیدگاه متخصّصان و خُبرگان در اُمور تربیتی با استفاده از روش دلفی، مبتنی بر شیوه تحلیل مضمون، مورد اعتباربخشی قرار گرفت که نتایج آن به این شرح می باشد : از دیدگاه متخصّصان و خُبرگان در اُمور تربیتی، الگوی تشویق کلامی تعریف بالاترین رتبه، و الگوی تنبیه غیربدنی تذکّر بالاترین رتبه را در بهبود اوضاع تعلیم و تربیت دارند.

هدف از این مطالعه واکاوی پیامدهای حفظ آیات قرآن بر عملکرد حافظان قرآنی است. روش پزوهش کیفی از نوع فراترکیب است. جامعه تحقیق یافته های پژوهشی دو دهه یعنی از سال 1380 تا 1400 می باشد که تعداد 25 مقاله به طور هدفمند بر مبنای اهداف پژوهش انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها فیش برداری است که همزمان با فرایند جمع آوری اطلاعات، یافته های حاصله دسته بندی، کدگذاری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصله حاکی از این است که پیامدهای حفظ آیات قرآنی بر حافظان قرآن کریم را بر اساس مطالعات منتشر شده می توان به سه دسته پیامدهای شناختی ، فراشناختی و روان شناختی تقسیم کرد. پیامدهای شناختی با سه مضمون اصلی با نام های ارتقاء هوش شناختی (با دو مولفه فرعی)، ارتقاء راهبردهای شناختی(با سه مولفه فرعی) و ارتقاء سواد قرآنی با (سه مولفه فرعی)، پیامدهای فراشناختی با سه مضمون اصلی با نام های دانش فراشناختی( با یک مولفه)، تجربه فراشناختی (با سه مولفه فرعی) و راهبردهای فراشناختی (با دو مولفه فرعی) و پیامدهای روان شناختی با سه مضمون اصلی با نام های ارتقاء سلامت روان با 5 مولفه فرعی، کاهش رفتارهای خشونت آمیز با سه مولفه فرعی و ارتقاء کیفیت زندگی با 4 مولفه فرعی همراه است. نتیجه این که حفظ قرآن دارای پیامدهای قابل توجهی در زندگی است که لازم است مورد توجه قرار گیرد.

با هدف تدوین الگویی برای تربیت شهروند اسلامی از روش تحقیق فراترکیب به منظور ادغام نتایج تحقیقات قبلی از منابع تجربی پیشین مرتبط با پژوهش از منابع کتابخانه ای به عنوان جامعه آماری و با روش نمونه گیری هدفمند تعداد 15 مطالعه قبلی برای بررسی نهایی انتخاب و از روش تحلیل محتوای کیفی به روش کدگذاری برای تحلیل اطلاعات جمع آوری شده استفاده گردید و نتایج نشان داد که تربیت شهروند اسلامی از اصول 7گانه شامل: آزادی، عدالت، حفظ کرامت انسانی، اعتدال در رفتار، توحید، بهداشت و عقلانیت پیروی می کند که با استفاده از شاخص کاپا با مقدار 87/0 مورد تأیید و اعتبارسنجی متخصصان قرار گرفته، پیشنهادات ذیل ارائه گردید: 1. آموزش و پرورش با تدوین دوره های آموزشی، معلمان را با اصول تدوین شده در پژوهش، جهت اجرا و کاربرد در آموزشهای خود آشنا کند. 2. زمینه مشارکت جدی بخش های دولتی و غیردولتی به ویژه سازمان های مردم نهاد فعال در زمینه تربیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فردی (همچون سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، شهرداری، میراث فرهنگی و گردشگری) فراهم شود. 3. زمینه ها و بسترهای مناسب از لحاظ اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی به منظور به کارگیری مفهوم «تربیت شهروندی اسلامی» در منابع و محتواهای آموزشی فراهم شود.

هدف از انجام این پژوهش بررسی راهکارهای هویت بخشی تربیت اسلامی دانش آموزان درنظام تربیت رسمی و عمومی است. برای دست یابی به این هدف ازروش پژوهش کیفی استفاده شد.جامعه تحلیلی این پژوهش، متخصصان تعلیم و تربیت، مدیران ، مربیان پررشی و دبیران تعلیمات دینی مدارس متوسطه دخترانه شهر تهران است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. روش تجزیه و تحلیل داده ها کد گذاری و تحلیل مضمون بود که به صورت همزمان و پیوسته با فرایند جمع آوری داده ها انجام شد.. راهکارها دردو دسته فرابخشی و بخشی احصاء شدند. راهکارهای فرابخشی در بخش نظری تبیین نظام مند و فهم پذیر توسط نهادهای دینی با 7 مولفه فرعی ودر بخش عملی یعنی بازاندیشی عملکرد نظام حاکمیتی با 5 مولفه فرعی احصاء شد.راهکارهای بخشی در بخش نظری متمرکز براتخاذ مبانی نظری است که در بخش عملی متمرکز بر بازاندیشی عملکرد شورای عالی آموزش و پرورش در فرایند تصویب قوانین و مقررات مرتبط با حوزه تربیت دینی با 3 مولفه فرعی، مرکز تربیت نیروی انسانی با باز اندیشی در جذب، نگهداشت و توانمند سازی دبیران تعلیمات دینی و مربیان تربیتی با 4 مولفه فرعی، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با باز اندیشی در برنامه درسی تربیت دینی با 4 مولفه فرعی،معاونت پرورشی با باز اندیشی در رویکرد آن معاونت در زمینه تربیت دینی با 6 مولفه فرعی وانجمن اولیاء و مربیان با توانمند سازی خانواده ها در زمینه شناخت و آگاهی از روش های تربیتی با 2 مولفه فرعی می باشد.

پرورش هویت دینی از اولویت های نظام های آموزشی به ویژه آموزش و پرورش است که همواره با آسیب هایی مواجه است. از این روست که هدف این پژوهش بررسی علل آسیب پذیری نظام آموزشی در پرورش هویت دینی دانش آموزان است. روش پژوهش کیفی است. جامعه تحلیلی متخصصان تعلیم و تربیت، مدیران، مربیان پرورشی و دبیران تعلیمات دینی مدارس دخترانه متوسطه دوره دوم شهر تهران است که با روش نمونه گیری هدفمند بر اساس تجربیات، دغدغه مندی، علاقمندی آن ها به موضوع وشرکت در مطالعه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود.روش تجزیه و تحلیل داده ها تحلیل مضمون بود که به صورت همزمان و پیوسته با فرایند جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل انجام شد.یافته های حاصله حاکی از این است که عوامل علی آسیب پذیری در پرورش هویت دینی عبارتند از: ضعف سیاست گذاری نظام آموزشی در حوزه های مختلف از جمله رویکرد، تربیت نیروی انسانی ،برنامه ریزی درسی تعلیمات دینی،وگسست ارتباطی بین عوامل موثر در تربیت می باشند. عوامل زمینه ای آسیب پذیری پرورش هویت دینی عبارتند از:کم توجهی به مقتضیات رشدی نوجوان، کم توجهی به ضعف خانواده هادرامرتربیت دینی فرزندان،نگاه انحصاری و ایدئولوزیک نظام سیاسی به پدیده دین می باشد و در بخش عوامل مداخله گر می توان از مدرنیسم، عملکرد ضعیف نهادهای دینی، رسانه، وگروه دوستان یاد نمود..براین اساس لازمه مواجهه با عوامل آسیب پذیر پرورش هویت دینی دانش آموزان در نظام آموزش رسمی و عمومی، بازاندیشی در نقش عوامل سه گانه موثر درپرورش هویت دینی است.

هدف پژوهش حاضر ارائه چارچوبی از جامع ترین و مهم ترین شاخص ها، ابزارها و روش های شناسایی شده در تربیت شهروندی اسلامی مبتنی بر رویکرد سنتزپژوهی بوده است. روش این پژوهش با استفاده از راهبرد سنتزپژوهی بود؛ حوزه پژوهش: آثار و مقالات مرتبط با موضوع و شیوه نمونه گیری: هدفمند و ابزار گردآوری داده های پژوهش یادداشت برداری بوده است و یافته ها نشان داد که مهم ترین شاخص های شناسایی شده: داشتن روحیه دانایی محوری، همبستگی اجتماعی، عدالت محوری و رعایت حقوق شهروندی، مسئولیت پذیری، قانون گرایی، داشتن تفکر انتقادی، آگاهی از مسائل و فرایندهای سیاسی و اجتماعی، مهارت های ارتباطات اجتماعی مؤثر، تکثرپذیری، صبر و اراده و مدارا، خیرخواهی و نوع دوستی، حفظ کرامت، اسلام مداری، خودشناسی، خویشتن داری، اعتدال رفتاری، امانت داری، تعهد به ارزش های وطنی، صیانت محیط زیست، آزادی خواهی، بهداشت و پاکی و حلال خوری، اعتمادبه نفس و استقلال فکری و اقتصادی، ایثار و گذشت، هدفمندی، صداقت، بخشش، وقت شناسی؛ استفاده از روش تحقیق کیفی به عنوان روش غالب در پژوهش های تربیت شهروندی اسلامی اشاره کرد و همچنین از 61 اثر بررسی شده تعداد 22 اثر به صورت فردی و 39 اثر به صورت گروهی منتشرشده که مردان بیشترین مشارکت را در این پژوهش ها بر عهده داشته اند. نتیجه: اینکه صاحب نظران حوزه تربیت شهروندی هم در بعد جامعیت داشتن و هم در بعد اولویت داشتن شاخصه های اساسی اسلامی در تربیت شهروندی، اتفاق نظر دارند.

هدف از انجام این پژوهش، خوانش انتقادی اهداف شاخص های ده گانه طرح تربیتی مدرسه امین است. روش پژوهش کیفی از نوع تحلیل محتواست. جامعه تحقیق در این مطالعه چارچوب مفهومی طرح تربیتی مدرسه امین، مصوبه معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم است. یافته های حاصله حاکی از این است که طرح تربیتی امین برخوردار از قابلیت هایی است که به استفاده از ظرفیت دانش آموختگان حوزه های علمیه در آموزش و پرورش، پررنگ شدن حوزه تربیت با تمرکز بر تربیت اعتقادی و عبادی و اخلاقی در مدارس، تلاش جهت برقرار کردن ایجاد ارتباط بین دانش آموزان و روحانیون منجر می شود. ضمن اینکه اهداف طرح با کاستی هایی مواجه است. از کاستی های اهداف این طرح می توان به این موارد اشاره کرد: نسبت برقرار نکردن اهداف شاخص های ده گانه با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛ مشخص نبودن رویکرد حاکم بر اهداف و شاخص ها؛ فقدان مبانی نظری؛ روشن نبودن ملاک استخراج شاخص ها؛ روشن نبودن نسبت بین شاخص ها و دوره های تحصیلی؛ فقدان پیوست اعتبار سنجی شاخص ها؛ نبود ارتباط منطقی بین شاخص ها؛ یک جنس نبودن شاخص ها؛ روشن نبودن محتوای آموزشی درباره تک تک شاخص ها؛ و فقدان برنامه عملیاتی برای تک تک شاخص ها. ازاین رو لازمه گسترش این طرح در مدارس، بازاندیشی درباره موارد یادشده است.

هدف: با توجه به اهمیت جامعه پذیری دانش آموزان در نظام تعلیم وتربیت جمهوری اسلامی ایران، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی جامعه پذیری دانش آموزان متوسطه دوم بر اساس مبانی جامعه شناختی سند تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت انجام شد.روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر زمانی مقطعی، از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش سند تحول بنیادین نظام تعلیم وتربیت و خبرگان نظام تعلیم وتربیت و مدیریت آموزشی استان بوشهر در سال 1399 بودند. علاوه بر سند تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت، نمونه پژوهش طبق اصل اشباع نظری 16 نفر بدست آمد که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها با کمک مرور اسناد و مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری که روایی آن با روش مثلث سازی تایید و پایایی آن با روش ضریب توافق بین سه کدگذار 88/0 بدست آمد و با روش تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA-12 تحلیل شدند.یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که برای جامعه پذیری دانش آموزان متوسطه دوم بر اساس مبانی جامعه شناختی 48 شاخص، 9 مولفه و 2 بعد استخراج شد. بعد درون فردی شامل چهار مولفه ارتباطات و تعامل، خلاقیت و مهارت، نگرش و خانواده و بعد محیطی شامل پنج مولفه مدرسه، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ارزشی و فرهنگی بود. در نهایت، با توجه به ابعاد و مولفه ها، نظام بازخورد و اصلاح، فلسفه و اهداف، مراحل اجرایی الگو و سازوکار اجرایی الگو، الگوی جامعه پذیری دانش آموزان متوسطه دوم بر اساس مبانی جامعه شناختی سند تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت ترسیم شد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه ریزی جهت بهبود جامعه پذیری دانش آموزان از طریق الگوی جامعه پذیری دانش آموزان متوسطه دوم بر اساس مبانی جامعه شناختی سند تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت ضروری می باشد. 

هدف : هدف این پژوهش، بررسی و تبیین تحلیلی مؤلفه های تربیت دینی از منظر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بود. روش: روش مورد استفاده، کیفی تحلیلی و روش تحلیل محتوا بود. تعریف و تبیین تربیت دینی و حدود و ثغور آن و تبیین مؤلفه های تربیت دینی در سند مذکور معرفی و مؤلفه ها در 10 مقوله ارائه شد. یافته ها: مؤلفه های معرفت و دانایی، اعتقادی و فکری، انگیزه درونی، احساس دینی، تجربه درونی، گرایش فطری، التزام درونی، عمل، توانمندی دینی و اراده و اختیار، از دیدگاه نویسندگان و منابع معتبر دینی و مقالات مرتبط و در مرحله دوم از منظر سند و مبانی نظری تحول بنیادین، مطرح و جایگاه و نقش تربیت دینی از منظر زیرنظامهای اصلی در سند بررسی شد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد در سند تحول به مقوله تربیت دینی به صورت ویژه پرداخته شده و ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، به عنوان زیربنای سایر ساحتها مطرح شده و نسبت به هر 10 مؤلفه، در سند تحول بنیادین و مبانی نظری آن توجه ویژه صورت گرفته است. همچنین در بررسی زیرنظامهای اصلی، جنبه های قابل توجهی از تربیت دینی نمایان شد

هدف از این مطالعه واکاوی تربیت محیط زیستی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اعتبار یابی آن از نگاه متخصصان است. روش پژوهش بخش اول، کیفی از نوع تحلیل محتوای استقرایی است. جامعه تحلیلی، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که به طور هدفمند، بر اساس اهداف پژوهش گزاره های ناظر بر ارتباط تربیت محیط زیستی استخراج، دسته بندی، کدگذاری و با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. روش پژوهش در بخش دوم روش دلفی است. جامعه موردمطالعه این بخش، اعضاء هیات علمی دانشگاه های علوم تربیتی بودند که نهایتاً ده نفر به طور هدفمند با توجه به آثارشان در دو حوزه تربیت محیط زیستی و سند تحول بنیادین و علاقه مندی شان به شرکت در مطالعه انتخاب شدند. بر اساس یافته های حاصل از تحلیل مضمون، تربیت محیط زیستی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از دو زاویه نظری و عملی موردتوجه قرارگرفته است. در حوزه نظری مضمون فراگیر احصاء شده، احیاء معرفت شناختی متافیزیک محیط زیستی است که با سه مضمون پیش سازمان دهنده توحید محوری (با 9 مضمون پایه)، معاد محوری با (با 3 مضمون پایه) و انسان محوری (با 5 مضمون پایه) موردتوجه قرارگرفته است. در حوزه عملی مضمون فراگیر احصاء شده، شایستگی های محیط زیستی است که با سه مضمون پیش سازمان دهنده بعد شناختی (با 6 مضمون پایه)، عاطفی (با سه مضمون پایه) و رفتاری (با 13 مضمون پایه) موردتوجه قرار گرفت. تحلیل داده های حاصل از قضاوت متخصصان حاکی از این است که متخصصان مضامین احصاء شده در دو بعد نظری و عملی را مورد تأیید قرار دادند. در بخش نظری بیشترین توافق متخصصان بر روی مضامین بعد انسان محوری و در بخش عملی بیشترین توافق متخصصان بر روی مضامین بعد شناختی است.

هدف از انجام دادن این پژوهش، واکاوی ساختاری و محتوایی روش ها و راهکارهای شاخص های طرح تربیتی مدارس امین است که به شیوه تحلیلی- توصیفی، با استفاده از روش تحلیل متن صورت گرفته است. جامعه تحقیق، چهارچوب مفهومی طرح تربیتی مدارس امین ، مصوبه معاونت تبلیغ حوزه علمیه قم را شامل می شود و کل طرح عمیقاً مطالعه شده است. ابزار مورداستفاده برای انجام دادن تحقیق، فیش بوده و هم زمان با فرایند جمع آوری اطلاعات، داده های به دست آمده دسته بندی، تجزیه وتحلیل و تفسیر شده است. یافته ها نشان می دهد روش ها و راهکارهای طرح تربیتی مدارس امین در بُعد ساختاری، کاستی هایی دارد که ازجمله آن ها می توان پایبندنبودن به ویزگی های راهکار در عرضه آن ها، همراه نبودن راهکارها با نیازهای روز متربیان و وجودنداشتن الگوی یکسان در عرضه راهکارها را نام برد. در بُعد محتوایی، بررسی ها نشان دهنده آن است که روش ها و راهکارهای عرضه شده در شاخص های ده گانه، قابلیت ها و کاستی هایی دارند که در مقاله به آن ها اشاره شده است؛ اما مهم ترین کاستی های روش ها و راهکارهای تربیتی شاخص های ده گانه، عبارت اند از: عرضه بیرونیِ دین (عرضه اطلاعات دینی به متربی قبل از ایجاد سؤال در ذهن وی)، صورت نگرفتن زمینه سازی برای پرسشگری دینی، کلی بودن راهکارها و استفاده از کلمات تفسیرپذیر در راهکارها که باید به آن ها توجه شود؛ از این روی، لازمه گسترش این طرح در مدارس، بازاندیشی در روش ها و راهکارهای تربیتی شاخص های ده گانه ازطریق فراهم کردن زمینه برای مواجهه مطلوب با کاستی های یادشده است.