صادق آئینه وند

صادق آئینه وند

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۶۷ مورد.
۱.

الخطاب القبلی ودوره فی التغییر الدلالی لمفهوم أهل البیت (ع) وذوی القربی و تأثیره فی البحث عن الهویه الهاشمیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۵ سال ۱۴۴۰ شماره ۱ 37-55
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۴۱۱
یعتبر النظام القبلی من أهمّ عناصر الفکر العربی الجاهلی و الذی نُقل إلی العصر الإسلامی رغم أن الإسلام ینکر العصبیه القبلیه والرسول (ص) حال دون بروزها و ذلک فی ضوء الوحی الإلهی والأمر النبوی إلّا ان القبلیه عادت إلی محلها بعد وفاته (ص) حیث أصبحت خطابا أثّر فی عدد کبیر من قضایا المجتمع الإسلامی. هذا ومن أهمّ أرکان هذا الخطاب عدد من الأسر المشهوره بما فیها بنو هاشم و هی من الأسر القرشیه المعروفه و التی تدعی تأسیس النظام الإسلامی و هی تسعی للحضور فی الأحداث أکثر من غیرها. السؤال الرئیس فی دراستنا هذه عن أثر النظام القبلی فی البحث عن فضیله وهویه الهاشمیین بعد وفاه النبی (ص). والمنهج المتبع هو الوصفی–التحلیلی، وتدل النتائج علی أنّ نبیّ الإسلام (ص) لم یحدّد فضیله خاصه للهاشمیین ولاهویه تخصّهم دون سائر المسلمین، وإنّ میزه أهل البیت وذوی القربی والتی تخصّ الخمسه دون غیرهم لاترتبط بکونهم هاشمیین بل سببها یعود إلی فضائلهم و ما بقی منهم من خلفیات زاهره. إلّا أنها وبعد النبی (ص) أتیحت للهاشمیین الفرصه لادعائهم المساهمه فی فضائل أهل البیت و أنّهم وارثو النبی (ص) و قد ساعدهم الخلفاء وإجراءاتهم. و قد ساهم الهاشمیون بمرور الزمن و بعدهم الزمانی والمکانی عن مدینه النبی (ص) وعصره ساهموا فی فضائل أهل البیت حیث اتخذوا هویه جدیده هدفوا من خلالها إلی خلافه النبی (ص) وقیاده الأمه.
۲.

الحریة الوجودیة فی الروایة العربیة المعاصرة؛ دراسة فی ""أصابعنا التی تحترق"" لسهیل إدریس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال پنجم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: أصابعنا التی تحترق المسؤولیة الحریة المطلقة القلق سهیل إدریس

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات مفاهیم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نثر
تعداد بازدید : ۱۳۶۷ تعداد دانلود : ۶۰۳۸
تعتبر الحریة من أهمّ المبادئ التی ارتکزت علیها الوجودیة؛ فهی توحّد بین الإنسان والحریة، وتعتقد أن لا إنسان بلا حریة، فتجعل منه ذا حریة مطلقة، دون أن تؤدّی إلی الفوضویة. إنّ روایات سهیل إدریس، والذی یعدّ من أبرز مروّجی الوجودیة فی الأدب العربی، قد عکست کثیرا من المبادئ الوجودیة، بحیث تعتبر منطلقا هامّا لنشر الوجودیة کفلسفة ذات لغة معقدّة بین الناس عن طریق لغة أدبیة. وروایة ""أصابعنا التی تحترق"" - کآخر حلقة فی ثلاثیته - قد قدّمت نموذجا عن البطل الوجودی الذی ینادی بأهمّ الشعار الوجودی نتیجة حاجة الإنسان العربی الماسة إلیه وهو الحریة. والحریة الوجودیة قد شغلت مساحة واسعة من هذه الروایة. إنّ هذه الدراسة قد تولّت من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی مهمة دراسة الحریة الوجودیة ومیزاتها فی هذه الروایة. فالنتائج تدلّ علی أنّ هذه الحریة توصف دائما بالمطلقة، والبطل یرفض کلّ ما یخالف هذا الإطلاق، ویصاحبه القلق نتیجة ممارسته للحریة المطلقة، والمسؤولیة هی التی تحول دون أن تنتهی هذه الحریة المطلقة إلی الفوضویة.
۴.

دراسة أدوار حیاة السیدة أُمّ حبیبة فی صدر الإسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال هجدهم بهار و تابستان ۱۳۹۴ (۱۴۳۶ ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۳۵)

کلیدواژه‌ها: الإیمان الهجرة الرسول الأعظم (ص) أم حبیبة صدر الإسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۵۴۹
الرسول الأکرم (ص) قدبذل قُصاری جهوده من أجل رفع المکانة الاجتماعیة للمرأة والأخذ بیدها لتصل إلی المرتبة التی رسمها لها الخالق عزّ وجلّ. المشهور أنّ من کواکب النساء الشهیرات فی صدر الإسلام کوکبة عُرفت بأُمّ حبیبة سطعت بنور تعالیم الإسلام وتربّت بالمدرسة الإسلامیة ذات أسمی الصفات التی جادت بها السماء فَوَلَهَت وَعَشَقَت تلک التعالیم السامیة بِحِلٍّ عن التعصب العائلی الاقتصادی واستحلّت فی تاریخ صدرالإسلام مکانة مرموقة. ولقد أخذت هذه المقالة علی عاتقها دراسة أدوارحیاة السیدة أم ّحبیبة بالاستناد علی المصادرالتاریخیّة والدینیةَ المختلفة وبشکل إبداعی حدیث. وکذلک دراسة أسلوب حیاة أُم حبیبه وسلوکیاتها ومعاملاتها الأخلاقیة وتصرافتها الاجتماعیة فی أدوار حیاتها منذإسلامها إلی یوم وفاتها. نعم إنّ هذه الدراسة بحث استقصائی تاریخی والهدف من تدوین هذه المقاله برغم حداثة البحث هو احتیاج المسرح العلمی التاریخی الاجتماعی معرفة حیاة وتاریخ النساء اللاتی ترکن آثاراً شامخة فی العالم الإسلامی وتاریخ الإسلام.
۵.

عوامل مؤثر بر مناسبات علویان یمن با خلافت عباسی از 280 الی 444 ه .ق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: عباسیان علویان یمن علویان زیدی یمن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی خلفای مسلمان عباسی سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آسیا خاورمیانه
تعداد بازدید : ۱۰۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۶۰
دولت زیدی علویان در یمن حدود اواخر سدة سوم هجری شکل گرفت. خلافت عباسی هیچ گاه آن را به رسمیت نشناخت و آن ها نیز خلیفه عباسی را مشروع نمی دانستند. با این حال دو دولت با یکدیگر روابطی داشتند و عوامل متعددی مانند مذهب، جغرافیا، اجتماع و سیاست نیز بر این روابط مؤثر بود. این تحقیق به شکل کتابخانه و با اتکاء به منابع دست اول فارسی و عربی و هم چنین تحقیقات روز محققین جمع آوری شده است. هدف تحقیق، بیان نوع روابط دو دولت و عوامل مؤثر بر این روابط است. تفاوت مذهبی چه تأثیری در روابط دو دولت داشت؟ و یا این که اختلافات قبیله ای بین اعراب شمالی و جنوبی و هم چنین عوامل جغرافیایی و سیاسی، این مناسبات را به چه سوی سوق داد. مذهب به همراه جغرافیا و مبانی اجتماعی، عواملی برهم زننده و موجب واگرائی بودند. اما عامل سیاسی توانست دوسویه عمل کرده و در برخی موارد، موجب نزدیکی دو دولت گردد.
۶.

بررسی تأثیراعزام لشکر اسامه بر چگونگی مشارکت سیاسی نخبگان مهاجر و انصار درسقیفه و تثبیت خلافت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: خلافت مشارکت سیاسی ابوبکر سقیفه جانشینی پیامبر(ص) لشکر اسامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۸ تعداد دانلود : ۲۰۳۱
هرچند اغلب گزارش هایی که از سقیفة بنی ساعده در منابع دست اول وجود دارد، حاکی از آن است که تصمیم های اتخاذ شده در آن با حضور و مشارکت سیاسی عموم مهاجران و انصار صورت گرفته، مدعای مقالة پیش رو بر این است که عموم مهاجران و انصار از وقایع مدینه بی خبر بودند و به همین دلیل، مشارکت سیاسی فعالی در این وقایع نداشتند. حدود سه هزار نفر از بزرگان مهاجر و انصار که به دستور پیامبر(ص) ملزم به حضور در لشکر اسامه بودند، در منطقه ای به نام «جِرف»، در سه مایلی(پنج کیلومتری) بیرون از مدینه، اردو زده و آمادة اعزام به شام بودند، تا آن که فرستاده ای از مدینه خبر رحلت پیامبر(ص) را به اسامه داد و او فقط با تنی چند از سران مهاجر و انصار به مدینه بازگشت. در حالی که برخی روایت ها، خبر بازگشت کل لشکر اسامه را به مدینه پس از رحلت پیامبر (ص) به نقل ازواقدی و ابن سعد آورده اند، اما روایت های دیگر از خلیفة بن خیاط، طبری، ابن اعثم، عبدالله بن-محمدالبغوی، مقدسی و ابن عساکر، نشانگر آن اند که همة لشکر اسامه درآن مقطع زمانی به مدینه بازنگشت. این لشکر بلافاصله به عنوان نخستین اقدام خلیفه، راهی شام شد و از حوادث مدینه دور ماند. غیبت بزرگان مهاجر وانصار به مدت چهل یا هفتاد روز پس از رحلت پیامبر(ص)، مهم ترین عامل بود که به تثبیت خلافت انجامید؛ چه عموم آنان در زمان برخورد خلیفه با مخالفان بیعت، در مدینه حضور نداشتند.
۷.

دور الشیعه فی الحضاره الإسلامیه فی النصف الأوّل من القرن الثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۲ 1-16
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۴۹
تسعى هذه المقاله إلی إثبات دور الشیعه فی بناء الحضاره الإسلامیه فی عصرها الذهبی من خلال تجمیع الشواهد والآثار على ذلک. والسؤال الأساسی فیها هو: هل یمکن البحث عن تأثیر جدی للشیعه فی تأسیس الحضاره الاسلامیه، أو تنمیه بعض فروعها على الأقل. والأسلوب المتبع فیها هو الأسلوب «المکتبی» أو «الوثائقی». و قد نظمت بحوثها وفق ثلاثهٍ من عناصر الحضاره الأربعه التی ذکرها ویل دیورانت، وهی: التوقع و الاحتیاط فی الموارد الاقتصادیه، والنُّظُم السیاسیه، ومتابعه العلوم والفنون، ولم تعتن بالتقالید الخلقیه والسلوکیه. وعلى هذا الأساس فحینما یتم الاستناد إلى بعض المراکز الواقعه تحت حکم الإسلام فإنما یکون ذلک للاستعانه بها کشواهد نموذجیه فی هذا المجال. والنتیجه هی: أنّه على الرغم من عدم توفر شاهد قوی یؤکد الإمکانیات الحضاریه لهذه الجماعه فی هذه الفتره، لکن بملاحظه الرقی العلمی الکبیر الذی حققه الشیعه یمکننا أن نلمس بوضوح دورهم فی مجال نشر العلوم المتداوله آنذاک وخاصه علم الکلام.
۸.

بررسی سنّت منافَرَه در جاهلیت و بازتولید و پیامدهای آن در دوران اسلامی ( با تکیه بر منافره های هاشمیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: جاهلیت مفاخره دوران اسلامی منافره هاشمیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب جزیره العرب قبل از اسلام
تعداد بازدید : ۲۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۵۲۶
مفاخره یا فخرفروشی، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی اعراب پیش از اسلام را تشکیل می داد. افتخار به حسب و نسب درکنار تعصبات قبیله ای، پایه و اساس نظام حاکم بر اندیشة اعراب جاهلی بود0 این فخرفروشی ها به شکل های گوناگونی انجام می گرفت و برخی از آن ها تبعاتی در پی داشت که تا سال ها ادامه می یافت. منافره یکی از شیوه های مهم مفاخره با شرایط خاص خودش است. وجود چنین سنتی در حال و هوای جامعة پیش از اسلام شگفت انگیز نیست. آنچه اهمیت دارد، سربرآوردن دوباره و تداوم آن در دوران اسلامی و در پوششی جدید بود که آشکارکنندة واقعیت های بسیاری از تأثیر برخی سنت های جامعة جاهلی بر رفتار برخی مسلمانان نخستین است. هاشمیان، یکی از مشهورترین خاندان های قریش، در متن منافره های پیش و پس از اسلام واقع بودند، و به دلیل نقش ویژه ای که این خاندان در حوادث و وقایع داشتند، بررسی و تبیین سنت منافره، بدون در نظر گرفتن آنان، امکان پذیر نیست. دستاورد این پژوهش، ضمن شناخت سنت منافره، نشان می دهد که چگونه این سنت با مؤلفه-های جامعة پیش از اسلام، توانست با بهره گیری از اختلاف های مسلمانان دوباره سربرآورد و با تغییر شکل، اما با حفظ محتوا، به راه خود ادامه دهد و حتی جریانساز شود.
۹.

خطاب الفتوّه الصوفیه فی تاریخ الإسلام، من القرن الثالث إلى القرن الثامن الهجری: دراسه و تحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۰ سال ۱۴۳۴ شماره ۳ 1-17
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۰۳
کان للفتوّه فی التاریخ الإسلامی و وفقا لظروف الزمان و المکان و على الصعید السیاسی و الاجتماعی مفهوم سائل و خطابات متعدده؛ فقد دخلت الفتوّه مرحله جدیده فی القرن الثالث الهجری و مع انتشارها فی المجتمعات الإسلامیه تمیزت برموز حدیثه تجاه التحولات السیاسیه- الاجتماعیه و المیل نحو مذاهب فکریه و دینیه کالصوفیه و الملامتیه و تجلّت هذه الظاهره إلى حدٍ ما فی مصادر الفتوّه و رسائلها، حیث استخدم الصوفیون النماذج الأخلاقیه للفتوّه وفقاً لأغراضهم و معتقداتهم و أثّروا فیها جهراً و خفاءً؛ و کانت هذه القضیه مؤثرهً فی الأبعاد النظریه و العلمیه للفتوه، حتى تحولت إلى نظام سیاسی فی القرن السادس الهجری، و دامت و انتشرت فی عصر المغول و الإیلخانی و تغیرت من نظام و خطاب سیاسی إلى خطاب أخلاقی نقابی؛ غیر أنّها ظلت محافظه على طابعها الصوفیه و أثبت خطاب الفتوّه الصوفی فی هذه الفتره جدارته و استحقاقه، و ذلک لأهمیه الموضوع. تهدف هذه المقاله إلى دراسه شامله لخطاب الفتوّه الصوفیه فی التاریخ الإسلامی، اعتباراً من القرن الثالث إلى الثامن الهجری وفقاً للمنهج الوصفی – التحلیلی.
۱۰.

ملاحظاتی رهیافتی از مطالعه گزارش های منابع تاریخی و قرآن کریم (مطالعه موردی غزوات بدر و احد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: قرآن احد بدر منابع تاریخی تعارض گزارش های تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۷ تعداد دانلود : ۹۲۹
قرآن کریم هر چند کتاب تاریخی نیست، امّا گزارش هایی از رخداد های عصر نبوی به سبک خود ارائه نموده است، گزارش هایی که در عصر نبی اعظم| در معرض نقد و ارزیابی معارضان قرآن قرار داشت. ازاین رو اگر در گزارش های تاریخی قرآن، نقصی نهفته بود یا گزارشی خلاف واقع در آن گنجانده شده بود قاعدتاً باید مورد نقد آنان قرار می گرفت. در دوره های بعد مورخان به نوشتن تاریخ عصر نبوی اقدام کردند و از قرآن نیز در کنار سایر منابع استفاده کرده اند. سئوال این است آیا گزارش های راویان از رخدادها، تعارضی با ظاهر گزارش های قرآنی ندارد؟ این مقاله در صدد بیان این پاسخ است که در گزارش از حوادث، تعارض های موردی بین گزارش های منابع با گزارش های قرآنی به چشم می خورد و با بررسی یازده مورد، تعارض در اکثر موارد به اثبات رسیده است. برای سهولت بررسی دامنه موضوع گزارش ها به دو غزوه (بدر ـ احد) محدود شده و در مقام مقایسه با قرآن فقط به سه منبع تاریخی اکتفا شده است. برای دست یابی به نتایج تحقیق از روش امامان شیعه در عرضه تاریخ به قرآن و روش «توصیفی ـ تحلیلی» و «تطبیقی» استفاده شده است.
۱۱.

تعامل دیوانیان و نظامیان در دوره اول خلافت فاطمیان در مصر (358-487 ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۵ (پیاپی ۱۰۳)

کلیدواژه‌ها: نظامیان خلافت فاطمی دیوانیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان آفریقا
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ مصر
تعداد بازدید : ۱۹۴۸ تعداد دانلود : ۱۴۸۲
خلافت فاطمیان(297-567 ق.) که به منزله حکومت رقیب خلافت عباسی(132-656 ق.) در شمال آفریقا برپا شد، از ویژگی های سیاسی، اداری و نظامی ویژه ای برخوردار بود.امامان دوران دعوت پنهانی اسماعیلیه با شبکه دعاه و پیروان پراکنده اما سازمان یافته، در سال 297ق.خلافت فاطمی را پایه گذاری کردند و قدرت سیاسی و نظامی را به صورت رسمی به دست آوردند.در این راستا، تحولی گسترده در مقام و موقعیت امام اسماعیلی و حلقه های پیرامون وی از شرایط غیررسمی به شرایط رسمی صورت گرفت که طی آن، سازمان یابی قدرت و بازتعریف عناصر جامعه اسماعیلی در قالب نهادهای اداری، نظامی و سیاسی مرسوم زمانه انجام شد.ساختار دیوار و نظامی تحت تأثیر آموزه های سیاسی و اجتماعی اسماعیلی و اقتضائات برپاییِ خلافت شیعی بود که بیش از دو قرن در مصر دوام نیافت.مهم ترین علل آن را باید در ساختار دیوانی و نظامی آن ها و چگونگی تعامل دیوانیان و نظامیان و عوامل مؤثر بر آن جست وجو کرد.در این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی ساختار دیوانی و نظامی و علل هم گرایی و واگرایی در تعامل آن ها پرداخته و به این سؤال پاسخ داده شده است که تعامل دیوانیان و نظامیان در دوره اول خلافت فاطمی چگونه و تحت تاثیر چه عواملی بوده است.
۱۳.

دیدگاه سیاحان غربی به مراسم محرم در دوره قاجار

نویسنده:
منبع: پارسه اردیبهشت و آبان ۱۳۹۱ شماره ۱۸ و ۱۹

کلیدواژه‌ها: قاجار سفرنامه مراسم عزاداری حسینی سیاحان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : ۱۶۴۳ تعداد دانلود : ۱۶۵۰
مقاله حاضر در پی تبیین چگونگی و چرایی نگاه سفرنامه نویسان اروپایی به مقوله محرم در دوره قاجاریه می باشد.اساساً بررسی نظرات و دیدگاه های سیاحان اروپایی به پدیده های جهان شرق در این مقطع زمانی در چهارچوب مقوله ای به نام شرق شناسی قرار می گیرد. بنابراین براساس اندیشه شرق شناسی، اروپائیان هر پدیده ای را که در میان مردمان دیگر سرزمین ها می شناختند، بلافاصله با میراث تاریخی خویش می سنجیدند و با معیارهای خود آن پدیده را ارزیابی و چه بسا پست و نازل محسوب می کردند. هر چند نگارنده در این پژوهش قائل به انکار کلی بحث شرق شناسی نمی باشد و در مواردی این نوع نگاه را در بحث شناخت واقعی شرق مفید می داند. مقاله با استفاده از شیوه کتابخانه ای و مراجعه به سفرنامه های اروپائیان و با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی و نقد دیدگاه های سفرنامه نویسان به پدیده محرم پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در یک برآیند کلی ویژگی های مانند سطحی نگری، اروپامحوری، نگاه از بالا و استعماری که بربیشتر دیدگاه های سفرنامه نویسان اروپائیان حاکم بوده است؛ باعث شده است سفرنامه نویسان اروپایی دنیای شرق و در اینجا به طور خاص محرم را وارونه و دور از واقعیت نشان دهند. آنهاکارکردهای چندگانه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی محرم را نادیده گرفته و تنها نقاط ضعف آن را بزرگنمایی کرده اند. این نکته هم به جا می نماید که با وجود این نمی توان سهم این سفرنامه ها در شناخت بعضی از جنبه های محرم در این دوره را نادیده گرفت.
۱۴.

بررسی و تحلیل گفتمان فتوّت در تاریخ اسلام از سدة چهارم تا سدة هشتم هجری قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال چهارم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: تشیع تسنن اصناف تصوف گفتمان فتوّت نهاد فتوّت ملامتیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۵ تعداد دانلود : ۸۱۵
در تاریخِ اسلام، فتوّت در عرصة سیاسی- اجتماعی و بنا بر مقتضیات زمان و مکان، مفهومی سیال و گفتمان هایی متعدد داشته است. این مسئله اختلاف نظر مورخان و پژوهشگران را در مورد اهداف و مقاصد فتیان در پی آورده است. از آنجا که فتوّت بیشتر متکی بر مردم و متن جامعه بود، به تدریج از یک مفهوم فردی به یک مفهوم و گفتمان اجتماعی تغییر یافت. فتوّت با گسترش در ساحت اجتماع و سرزمین های اسلامی، در سدة چهارم هجری قمری وارد مرحلة جدیدی شد که با انعطاف در برابر تحولات سیاسی- اجتماعی و گرایش به نحله های فکری و مذهبی همچون صوفیان، ملامتیان، اهل تشیع و تسنن، نمودهای تازه ای یافت. این گروه ها متناسب با اهداف و اعتقادات خود، از الگوهای اخلاقی فتوّت بهره گرفته و به لحاظ ذهنی و عینی بر آن اثر گذاشته اند؛ این مسئله در جنبة نظری و عملی فتوّت تأثیر گذار بود، تا جایی که در سدة ششم به نهادی سیاسی تغییر یافت. علی رغم تحول سیاسی حاصل از سقوط خلافت عباسی، فتوّت در عصر مغولان و ایلخانان همچنان تداوم و گسترش یافت و از نهاد و گفتمانی سیاسی به نهاد و گفتمانی اخلاقی- صنفی، ولی با صبغه ای صوفیانه، تبدیل و تغییر ماهیت داد؛ تا جایی که در این دوران گفتمان فتوّت صوفیانه و اصنافی کارایی فراوانی از خود نشان داد. هر گروه و طریقتی با گرایش های مذهبی و وجوه اشتراک و تمایز، فتوّت و گفتمان خاص خود را داشته که این امر تا حدی در منابع و فتوّت نامه ها، بازتاب یافته است. از آنجا که گفتمان های فتوّت تا سدة هشتم ملازمت و تقارن داشته اند، آن ها را نمی توان دقیقاً مشخص کرد. با توجه به اهمیّت موضوع، این مقاله در صدد است به طور کلی و مشخص و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گفتمان های فتوّت در تاریخ اسلام از سدة چهارم تا سدةهشتم هجری قمری بپردازد.
۱۵.

شیوه سفرنامه نویسی در مغرب و اندلس؛ مطالعه موردی «الرحلّه المغربیه» ابوعبدالله عَبدَری (قرن 4 تا 8 هجری)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دانشگاه اصفهان زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: جغرافیای تاریخی اندلس سفرنامه نویسی سفرنامه های ادبی سفرنامه عبدری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱۴ تعداد دانلود : ۹۱۶
سفرنامه نویسی یکی از فنون ادبی است. سفرنامه نویسان مغرب و اندلس در نگارش، گردآوری و تدوین سفرنامه هایشان، ویژگی هایی خاص و مشترک دارند و خصلت بارز آن ها توجّه و نگارش سفرنامه های ادبی است. یکی از این سفرنامه نویسان، ابو عبدالله عبدری صاحب «الرحلّه المغربیه» در قرن هفتم هجری می باشد. از دلایل سفر وی ادا کردن فریضه حج، کسبِ دانش از بزرگان و تجارت بوده است. سفرنامه وی شامل توصیف احوال مردم، مکان ها، سرزمین ها، علوم شرعی و ادبی است. در خلال سفرنامه اش تا حدی آشکار کرده است که عالمی فرهیخته، منتقدی دقیق و زبردست بوده است. توصیف او از مردمانی که با آن ها برخورد داشته، مناظر و اماکنی که از آن ها عبور کرده توصیفی زیبا و رسا است؛ آن سان که شنونده یا خواننده می پندارد این مناظر را از نزدیک دیده است. با توجه به اهمیّت سفرنامه ها در انعکاس اوضاع تمدّن اسلامی، نگارندگان در این مقاله بر آنند تا نگاهی کلی به شیوه سفرنامه نویسی در مغرب و اندلس با تکیه بر سفرنامه ابوعبدالله عبدری، داشته باشند.
۱۶.

بررسی سیاست رسول خدا در قبال غیرمسلمانان

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: خدا حکومت اسلامی رسول غیرمسلمان اصالت جنگ اصالت صلح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۲ تعداد دانلود : ۸۶۹
پس از تشکیل حکومت توسط رسول الله مسائل جدیدی مطرح شد که ازجمله آنها نحوه مواجهه و برخورد حکومت اسلامی با غیرمسلمانان بود. در این زمینه سه دیدگاه وجود دارد که اولی بر اصالت جنگ و دومی بر اصالت صلح و آخرین دیدگاه هم جنگ و هم صلح را در شرایطی می پذیرد. طبق این دیدگاه، هم جنگ طلبی افراطی و هم صلح به معنای سازش و استسلام محکوم است و تنها صلحی پذیرفته شده است که با رعایت حقوق متقابل طرفین و شرافتمندانه باشد. این دیدگاه جنگ را برای رفع موانعی مانند فتنه و ظلم تجویز می کند. سیره نبوی هم به خوبی نشانگر آن است که جنگ های آن حضرت جنبه دفاعی داشته و همچنین پیمان های متعدد پیامبر با غیرمسلمانان (مانند یهودیان مدینه، یهود فدک، حدیبیه) و پیشنهاد صلح به مشرکان در غزوه بدر توسط آن حضرت مؤید این دیدگاه است.
۱۷.

مسلمانان رومانی در عصر حاکمیت کمونیست ها (1945 ـ 1989م)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: اسلام دولت کمونیست مسلمانان رومانی دابروجا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۴ تعداد دانلود : ۶۶۳
کشور رومانی در سال 1944م به اشغال ارتش سرخ شوروی درآمد و تا سال 1958م ادامه یافت. در این مدت شوروی با مداخله در امور رومانی موفق شد زمینه های شکل گیری و تسلط دولت کمونیستی را بر رومانی فراهم آورد. از این پس به مدت چهل سال و اندی از 1945 تا 1989م دولت کمونیستی بر رومانی فرمان راند. ضدیت دولت کمونیستی با ادیان و مذاهب مختلف موجب شد تا در طی این دوره علاوه بر دشواری معیشت اقلیت مسلمان، اکثریت مسیحی نیز در سختی بسر برند. عمده فشارهای سیاسی دولت کمونیست براقلیت مسلمان و اکثریت مسیحی برای ترک مذهب و یا واگذاشتن مناسک دینی آنها بود.در این مقاله کوشش شده است تا به بررسیتاثیرات حاصل از سلطه حکومت کمونیستی در رومانی بر جامعه مسلمان رومانی بپردازد و اینکه مسلمانان رومانی چگونه توانستند در این دوره هویت خود را حفظ کنند. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و متکی بر تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده است.
۱۹.

زمینه ها و گاه شناسی ساخت نام «انصار» و تحولات مفهومی پس از آن تا عصر تدوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال اول بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ 7-21

کلیدواژه‌ها: زبان شناسی تاریخی نام شناسی انصار تاریخ اسلام مدینه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۳۸۱
واژه «انصار» و «انصاری» از پرکاربردترین لقب های یاد شده در منابع تاریخی به ویژه « صحابه شناسی »، طبقات نگاری و منابع رجالی و زندگی نامه هاست. کاربرد این واژه در مطالعات تاریخی صدر اسلام، دو قبیله ساکن یثرب (اوس و خزرج) را به یاد می آورد؛ کسانی که با تدبیرهای حکیمانه پیامبر (ص) ، اختلاف های درونی خود را کنار گذاردند و با نام انصار، به وحدت رسیدند. مفهوم انصار هنگامی آشکارتر شد که در برابر واژه مهاجران قرار گرفت. مهاجران و انصار دو گروه اصلی مسلمانان نخستین بودند که در روی دادهای دوران پیامبر اکرم (ص) بسیار تأثیر گذاردند. این پژوهش به پاسخ گویی بدین پرسش ها می پردازد: واژه انصار از دید زبان شناسی تاریخی، از چه هنگامی در قالب نام گروهی از افراد به کار رفت، چرا پدید آمد و چه روندی را در تحول معنایی گذراند؟
۲۰.

The Image of Woman in Creation Account of the Holy Scriptures: A Comparative Study between the Qur’an and the Bible(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۱۷, Issue ۱ (۲۰۱۰) 67-82
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۲۶۰
A critical analysis of reader-text, especially the sacred texts as the important topic of hermeneutic, is one of the focal points of attention among scholars of humanities. This paper, through a comparative study between the Bible and the Qur’an, concentrates on the image of woman in the account of creation. The paper first shows that there are deep differences between these two sacred texts concerning the image of woman. Then it argues that throughout the Judaea-Christian history and the Islamic traditions multi and contradictory interpretations and understandings of the account have been produced by religious authorities, scholars and critics. The main purpose of the paper is to show that despite the differences between the two texts, there is a common paradigm between Judeo-Christian and Islamic traditions regarding the image of woman. This paradigm is that the authoritative discourses of both traditions have used the creation story, as a theoretical tool to downgrade women. Certainly, many factors are influential in producing this paradigm including disposition of the authors, extratextuality (the context of reading) and intertextuality (relationship of texts). In this paper, the notion of intertextuality will be emphasized, as an important factor in bringing about this paradigm.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان