سید رضا نقیب السادات

با ظهور فناوری های نوین ارتباطی و گستردگی اینترنت، جهان وارد دوران جدیدی شده است که با عناوین ویژه ای مانند «جامعه اطلاعاتی» و  «جامعه شبکه ای» از دوره های پیش از خود متمایز می شود. در دو دهه اخیر، همراه با توسعه و تکامل بسیار سریع ارتباطات رایانه ای و گسترش روزافزون دسترسی مردم جوامع گوناگون به اینترنت، شبکه های رایانه ای و تلفن های همراه، کوشش های نظری بسیاری صرف یافتن الگوهای مناسب برای مطالعه فضای مجازی و ابعاد و تأثیرات سیاسی و اجتماعی آن شده است. در جریان این تلاش ها مفهوم حوزه عمومی در چارچوب نظریات یورگن هابرماس جایگاه برجسته ای یافته است. هدف اصلی این پژوهش آن است که روشن نماید آیا از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات و علوم سیاسی در دانشگاه های ایران حوزه عمومی در فضای مجازی تشکیل شده است؟ و آیا وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی را می توان به عنوان مصادیق حوزه عمومی مجازی در نظر گرفت. برای انجام این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده است. بدین ترتیب که ابتدا با استفاده از نظرات اساتید علوم ارتباطات در قالب توزیع پرسشنامه، مولفه های 24 گانه برای سنجش نظر پاسخگویان درباره شاخص ها و متغیر های حوزه عمومی مجازی مشخص شد. در مرحله بعد مولفه های 24 گانه به همراه پرسش های دیگری که ما را در تحلیل یافته ها یاری می رساند در قالب پرسشنامه ای تنظیم و میان پاسخگویان توزیع و اطلاعات لازم جمع آوری شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات و علوم سیاسی دانشگاه های کشور سه متغیر مستقل حوزه عمومی در فضای مجازی شکل گرفته است و وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی از مصادیق حوزه عمومی در فضای مجازی هستند. همچنین یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که نظریه حوزه عمومی قابل بکارگیری در حوزه مجازی است اما ویژگی های فضای مجازی و ارتباطات با واسطه رایانه ای، حوزه عمومی را فضایی متکثر و چند پاره ساخته است که با مدل سنتی حوزه عمومی متفاوت است.

این مقاله بر آن است تا پس از بیان مفهوم شناسی جریان بیداری اسلامی و اصول حاکم بر آن، مؤلفه های جریان بیداری اسلامی در کشورهای این حوزه را شناسایی کند و به معرفی برخی از اصول و زمینه های تبلیغات برای انتخابات در این کشورها بپردازد. به منظور اعتبار بخشیدن به یافته های این تحقیق، از دو روش مصاحبه عمقی و اسناد و مدارک علمی سود برده شده است.یافته های این تحقیق نشان می دهد که برای دست یافتن به موفقیت در انتخابات این کشورها، می بایست در سه بعد فعالیت های انتخاباتی سازماندهی شود: 1- در جهت آگاهی بخشی عمومی نسبت به مشارکت در انتخابات، 2- در جهت آموزش مردمی، سازماندهی و انسجام بخشی فعالیت های انتخاباتی و 3- در جهت تبلیغات موفق و کارآمدی تبلیغاتی. واژگان کلیدی: بیداری اسلامی، تبلیغات، انتخابات.

دنیای امروز، دنیای پر هیاهوی رسانه هاست. رسانه هایی که از انواع قابلیت های رسانه ای برای اغوای افکار عمومی بهره می گیرند و اداره آن توسط صاحبان سرمایه ها و اداره کنندگان نظام جهانی صورت می گیرد. عملکرد رسانه ها با الگوی اداره لیبرالی، نقش ها و کارکردهای گوناگون رسانه را برای به انقیاد کشانیدن جوامع با فرهنگ های اصیل و استیلای فرهنگی بر این جوامع و استراتژیک ترین این نقش ها را برای توجیه عملیات نظامی خود از طریق آژانس های خبری، به کار گرفته است. نگاهی به عملکرد آژانس های خبری اولیه، نظیر ولف، هاواس، رویتر، آسوشیتدپرس و یونایتدپرس، حکایت از زیرساخت های اولیه عمل رسانه ای مبتنی بر قدرت و نفوذ دارد، ولی نابرابری در این فعالیت ها و پوشش رسانه ای به نفع ابر قدرت ها، کشورهای ضعیف تر یا به عبارتی در حال توسعه را به فکر راه اندازی خبرگزاری های بزرگ جهانی با نظام اداره غیر سلطه آمیز انداخت. در دوران اخیر، شاهد عملکرد رسانه های کشورهای اسلامی و رسانه های بی طرف، به خصوص با ظهور فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی، در راستای هوشیارسازی جوامع مختلف و از جمله جوامع اسلامی نسبت به شرایط حیات اجتماعی، بدون حضور اقتدار غربی بودیم. در این مقاله به دنبال طرح نقش و کارکرد رسانه های فراگیر خبری در ایجاد جریان بیداری اسلامی هستیم و به مقایسه تطبیقی عملکرد رسانه های غربی مثل سی. ان ان و بی بی سی با رسانه های اسلامی مانند العالم و الجزیره، در پوشش اخبار جنگ غزه و نقض حقوق بشر در ایام این جنگ می پردازیم. آنچه اهمیت دارد این است که رسانه های بی طرف در دنیای امروز، نمایش گر موج اسلام خواهی جوامع تحت استیلای غرب و جریان انقلابی بیداری اسلامی هستند. عملکرد رسانه های بی طرف در پوشش اخبار مربوط به شمال افریقا و تحولات اخیر در تونس، لیبی، سودان، مغرب، یمن، بحرین و دیگر کشورهای عربی، نشان از دامنه فعالیت رسانه های خبری بی طرف در پوشش خبری جریان بیداری اسلامی و شکل گیری انقلاب اسلامی در روزهای اخیر است.

مخاطب شناسی از ارکان اصلی برنامه های ارتباطات سلامت است. عدم توجه به مخاطب شناسی، اثربخشی برنامه های سلامت را کاهش می دهد و می تواند تهدیدات جدی برای سلامت عمومی به همراه داشته باشد؛ لذا هدف از مقاله حاضر شناسایی مؤلفه های مؤثر بر رفتار مخاطبان در برنامه های ارتباطات سلامت نظام سلامت کشور است. در این پژوهش از روش سوات یا نخبگی برای تدوین راهبردهای بهینه براساس نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها با تکنیک فاصله جهت ارزیابی شکاف بین وضعیت موجود با وضعیت مطلوب پرداخته شده است نمونه گیری به روش نااحتمالی هدفمند از میان نخبگان حوزه سلامت و علوم ارتباطات صورت گرفته است. یافته های میانگین های حاصل از محیط عوامل داخلی و خارجی نشان می دهد؛ وجود شبکه سلامت در فضای مجازی برای آگاهی بخشی به مردم، تولید محتواهای آموزشی برای عموم مردم با رویکرد پیشگیری و خودمراقبتی در فضای مجازی توسط وزارت بهداشت، بیشترین امتیاز قوت های نظام سلامت در ارتباط با مخاطبان خود است. با این وجود، توجه ناکافی به تفاوت های فرهنگی مخاطبان در تدوین دستورالعمل های بهداشتی، کم توانی رقابت پیام رسان های داخلی با پیام رسان های خارجی در جذب مخاطب ازجمله نقاط ضعفی است که می تواند نظام سلامت را برای انجام موفق برنامه بهداشتی با ناکامی مواجه سازد درنتیجه می توان گفت: کم توجهی به موضوع مخاطب شناسی در برنامه های بهداشتی موجب عدم تنوع در انتخاب روش های ارتباطی به صورت سنتی و مجازی، عدم ارزیابی اثربخشی برنامه های بهداشتی و عدم مشارکت مخاطبان در برنامه های بهداشتی می شود. ایجاد ارتباطات سلامت تعاملی بین مسئولان و مخاطبان موجب اثربخشی بهتر پیام های سلامت در راستای ارتقای سلامت جامعه می شود.