علی اکبر علیخانی

علی اکبر علیخانی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۴ مورد.
۱.

چالش ها و موانع فرهنگیِ نظریه پردازی میان رشته ای در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره ۱۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 5 - 28

کلیدواژه‌ها: ایران علوم انسانی علوم اجتماعی میان رشتگی نظریه پردازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۳۰
کارویژه علوم انسانی و اجتماعی، فهم و حل مسئله ها و مشکلات جامعه است و این کارویژه را در سطح پیچیده تر و تخصصی تر مطالعات و حوزه های میان رشته ای انجام می دهد. حتی در مواردی که تخصص های رشته ای از فهم و حل مسئله ها و مشکلات عاجز می شوند میان رشته ای ها با توان و قابلیت مضاعف و با مبانی روش شناسی و معرفت شناسی چندبُعدی و چندسطحی به ایفای نقش می پردازند. مفروض مقاله این است که در ایران امروز در حد قابل قبول و در تراز بین المللی، نظریه ها و نظریه پردازانی در حوزه مطالعات میان رشته ای نداریم. مسئله این مقاله شناخت چرایی نبود نظریه و نظریه پرداز برجسته و در تراز بین المللی در ایران امروز در حوزه های میان رشته ای علوم انسانی و اجتماعی است.  این چرایی علل متعددی در سطوح مختلف دارد و این مقاله به دنبال فهم برخی علل اصلی و کلی است که به فرهنگ حاکم بر این حوزه بازمی گردند. پرسش اصلی این است که چالش ها و موانعِ فرهنگیِ نظریه پردازیِ میان رشته ای در حوزه علوم انسانی و اجتماعی در ایران کدام اند؟ مقاله شش چالش و مانع کلان فرهنگی  را در حوزه نظریه پردازیِ علوم انسانی و اجتماعی و به ویژه مطالعات میان رشته ای شناسایی و بحث کرده است که عبارت اند از: عوام زدگی، سیاست زدگی، مهندسی زدگی، غرب زدگی، سنت زدگی و حیرت زدگی. در این تحقیق هم زمان از دو روش پدیدار شناسی و روش تحقیق پایه استفاده شده است.
۲.

دین و ملی گرایی در ایران؛ از تقابل تا تعامل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۹۳) 7 - 30

کلیدواژه‌ها: اسلام ایران ملی گرایی ملیت باستان گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۳۲۲
«دین»، «ملیت» و ملی گرایی از مسائل همیشگی جوامع بشری با پیامدهای مثبت و منفی است. سابقه کهن دین و ملیت در ایران به عنوان یکی از قدیمی ترین کشورها، زمینه را برای ورود اندیشه های ناسیونالیستی در قرن 19 مساعد کرد و امروزه درهم تنیدگی دین، ملیت و ملی گرایی در ایران، آن را به پدیده ای چندوجهی و درهم پیچیده تبدیل کرده است. مسئله اصلی این مقاله، فهم ماهیت ملی گراییِ ایرانی و نسبت آن با دین در ایران معاصر با تأکید بر امروز است و مروری بر سیر تاریخی آن نیز خواهد داشت. هدف اصلی مقاله تبیین مؤلفه ها و نسبت دین و ملی گرایی در ایران معاصر است. ابتدا بحثی نظری درباره «دین» و «ملی گرایی» مطرح شده و شبکه مفاهیم، مقومات و مؤلفه های هر کدام ارائه شده است. سپس نسبت دین و ملی گرایی در ایران امروز روی یک طیف در قالب سه جریان و نُه خرده جریان از بیشترین تعامل تا بیشترین تقابل و تضاد بررسی می شود. سه جریان اصلی عبارتند از: تقابل اسلام با ملی گرایی، تعامل اسلام و ملی گرایی، و تقابل ملی گرایی با اسلام. در ادامه به تبیین سیر و دوره های مختلف نسبت دین و ملی گرایی در عرصه سیاست و جامعه ایرانی طی بیش از یک سده اخیر، پرداخته ایم که از ابتدای ورود ناسیونالیسم به ایران تا به امروز در قالب پنج دوره و شش شبه الگو تبیین شده است. یکی از نتایج مقاله که در پایان بدان پرداخته شده این است که ملی گرایی ایرانی اگر چه تحت تأثیر ناسیونالیسم جهانی پدید آمد اما با نمونه های غربی و عربی تفاوت اساسی داشت.
۳.

Theoretical Aspects of Prophetic Justice(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Islamic Political Thought, Vol.۹, Issue.۱ (Serial ۱۷), Spring ۲۰۲۲ 55 - 73

کلیدواژه‌ها: Prophet Muhammad political justice Islamic justice happiness

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۵۲
This article mainly undertakes to discuss theoretical aspects in the Noble Prophet's political conduct. In this article, firstly the necessity and importance of political justice has been explained in three parts. Thereafter, we have undertaken to define the essence of justice and to discuss its levels and principles in the Noble Prophet's thought. Equality, as the most important principle of justice in human societies, has also been dealt with. The final discussion focuses on two standards of justice, namely "the syndrome of justice" and "the main criterion of justice". In this discussion political justice from the viewpoint of the Noble Prophet (s) has two principles, three levels, one beginning point and one cardinal standard. The principles of justice are reason and equality, and the levels of justice are the system of being, society and Human being. The beginning point of justice is the epicenter of power at every level of the political system and naturally higher levels have more importance, and the main standard of justice is an indisputable Islamic principle, namely "do unto others what you would like them do unto you". In political justice, "the method of justice" and "the goal of justice" bring society close to the actualization of justice, and avoiding extreme ends is compatible with ease and tranquility, both of which are the ultimate goals of justice, namely Human's felicity and happiness in the world and the Hereafter.
۴.

اندیشه عمر تلمسانی و گذار اخوان المسلمین به دموکراسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 37 - 60

کلیدواژه‌ها: مصر اخوان المسلمین دموکراسی اسلام اندیشه سیاسی عمر تلمسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۳
عمر تلمسانی سومین رهبر جماعت اخوان المسلمین بود که نقش زیادی در گذار این جنبش به دموکراسی ایفا کرد. هدف این مقاله، تبیین مهمترین دیدگاه های سیاسی اجتماعی تلمسانی، و نشان دادن میزان تأثیرگذاری او بر جنبش اخوان المسلمین در وارد کردن این جنبش به فرایندهای دموکراتیک است. اهمیت اندیشه و عملکرد تلمسانی از آنجا بیشتر روشن می شود که اخوان ورود به فرایندهای دموکراسی را نامشروع و غیرمجاز می دانست و حسن البناء موسس و اولین رهبر این جنبش نیز بر آن تأکید کرده بود. روش استفاده در این تحقیق «تحلیل محتوای کیفی» بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد تلمسانی نخست به تبیین مبانی و توجیهات نظری برای سازگاری اسلام با اصول دموکراتیک پرداخت، سپس اقدامات ساختاری برای این گذار در جنبش انجام داد و پس از آن تلاش کرد به چالش ها و مخالفت های داخل اخوان و مخالفان بیرونیِ آن پاسخ دهد. یافته های مقاله در دو بخش اصلی نخست دیدگاه های سیاسی اجتماعی تلمسانی که مبنا و منشأ حرکت و اقدامات اوست را روشن می کند و بخش دوم به اقدامات او در جنبش اخوان می پردازد که بازخوانی دموکراتیک این جنبش و اقدامات عملی او در وارد کردن اخوان المسلمین در رقابت های حزبی، و تعامل و گفتگو با معاندان و مخالفانِ این جنبش است. اندیشه و اقدام مهم دیگر تلمسانی، قداست زدایی از حکومت و حاکمان اسلامی، و زمینی کردن آنها بود که نقدپذیر بودن آنها را ممکن را می کرد.
۵.

الگوی شناخت و دسته بندیِ اندیشه های سیاسی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 115 - 135

کلیدواژه‌ها: اندیشه سیاسی روش شناسی الگوی تحلیل ایران جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۷۷
یکی از راه های شناخت و تحلیل اندیشه های سیاسی دسته بندی آنهاست. سیالیت اندیشه و گذار از دوره ها و مراحل گوناگون و متفاوت و گاهی متضاد، دسته بندی آنها را دشوار می کند. دسته بندی های متعددی از اندیشه های سیاسی معاصر در ایران ارائه شده که همه آنها معیارهای خرد را در دسته بندی خود ملاک قرار داده اند، مسأله این مقاله وارد کردن شناخت جغرافیای کلان فکری اندیشه ها و نسبت آنها با یکدیگر در دسته بندی اندیشه های سیاسی است. پرسش اصلی مقاله این است که چه الگوی کامل تری برای دسته بندی اندیشه های سیاسی می توان ارائه داد که فهم ابعاد خرد و کلان اندیشه ها را در یک بازه زمانی طولانی میسر کند. این مقاله با مد نظر قرار دادن روش تحقیق «نظریه زمینه ای» ابتدا نگاهی اجمالی به دسته بندی های انجام شده و معیارها و الگوهای این دسته بندی ها تاکنون دارد، سپس به ارائه الگوی «دسته بندیِ خوشه ای» برای شناخت اندیشه های سیاسی می پردازد که یافته آن است. این الگو از سه سطحِ تحلیلِ بیرونی، تحلیل درونی، و نسبت سنجی بهره می برد و اندیشه های سیاسی را از جهت جریانی، گفتمانی و پارادایمی ریشه یابی می کند. در سطح تحلیل بیرونی، اندیشه ها را در جغرافیای کلان فکریِ یک جامعه یا حوزه تمدنی می بیند، در سطح درونی، با نگاه خُرد به فهم اجزای اندیشه ها می پردازد، و در سطح نسبت سنجی آنها را بایکدیگر مقایسه می کند.
۶.

اسلام و خشونت درجهان اسلام؛ از زمینه های نظری تا اقدامات عملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۳۴) 147 - 172
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۱۲۳
جهان اسلام و بخصوص خاورمیانه یکی از نقاط منازعه خیز جهان است. منازعات در این منطقه دلایل مختلفی دارد اما در تمام انگیزه ها یا رنگ و بوی دینی حضوری پررنگ دارد. یکی از مهمترین دلایل ارتباط این منازعات با مذهب، به رویکردهای متعدد و گاهی متناقضِ مسلمانان به اسلام، و در نتیجه به زمینه های علمی و نظری باز می گردد. ریشه های معرفت شناختیِ خشونت ها در جهان اسلام به طور کلی به تفسیرها و خوانش های مختلف دانشمندان مسلمان از اسلام باز می گردد که طی بیش از هزار سال، حوزه های علمی و معرفتی مختلفی را در قالب سنت های علمیِ مشخص شکل داده است. شش رویکرد یا حوزه مطالعاتی و معرفتی در جهان اسلام وجود دارد که سه رویکرد از آنها می توانند زمینه ساز خشونت باشند یا زمینه های تفسیر های خشونت آمیز در آنها وجود دارد که عبارتند از رویکردهای نقلی، فقهی و کلامی. سه رویکرد دیگر شامل فلسفی، اخلاق و عرفانی، صلح جویانه و مداراگرانه هستند. هدف این مقاله بررسی و تحلیل رویکردهای مختلف علمی و معرفتی به دین اسلام، و نشان دادن زمینه های خشونت یا صلح در هرکدام از آنهاست.
۷.

حکمت سیاسی در ایران باستان برمبنای خوانش سهروردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۵۲)

کلیدواژه‌ها: حکمت حکمت سیاسی ایران باستان سهروردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۳۵۰
«حکمت سیاسی» یک مفهوم ایرانی و اسلامی است که با فلسفه سیاسی و اندیشه سیاسی تفاوت دارد، اگر چه گاهی مترادف با فلسفه سیاسی نیز به کار رفته است. هدف این مقاله تبیین حکمت سیاسی در ایران باستان است و از سه طریق این هدف را دنبال کرده است. ابتدا به بیان معنای حکمت و حکمت سیاسی می پردازد، سپس به اجمال نشان می دهد که ایران باستان منشأ اصلی حکمت و حکمت سیاسی بوده است، و در پایان به برخی اصول حکمت سیاسی در ایران باستان می پردازد. ایرانیان تلاش می کردند در یک دستگاه فکری و فلسفی کلان با تکیه بر این اصول، شایستگان را به حکومت بگمارند، حکومت را به عدالت سوق بدهند و از ظلم حاکمان جلوگیری کنند. این اصول عبارتند از: تقسیم هستی به گیتی و مینو ، نظریه حکیم حاکمی، فرّه ایزدی، فرّکیانی، و رد نظریه تغلب. بخشی از استنادات مقاله به سهرودی فیلسوف بزرگ و بنیانگذار مکتب فلسفی اشراق است، چون او به خوبی این حکمت را نشان داده و مکتب فلسفی خود را نیز بر حکمت ایران باستان بنیان نهاده است.
۸.

Theoretical Aspects of Justice in the Precept of Prophet of Islam

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۳۹۵ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: justice Politics Prophet of Islam political justice

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۶۱۳
The present article is an attempt to study theoretical aspects of justice in the precept of the holy Prophet of Islam, by focusing on practical and objective results. In the first place, the necessity and significance of political justice has been explained in three parts. In the next step, the nature, levels and foundation of justice in the viewpoint of the holy Prophet are discussed. For purpose of this study, equality is considered as the foundation of justice in human societies. Finally, the main indexes of justice and signs of justice are elaborated. In this paper, political justice in the viewpoint of the holy Prophet has two foundations, three levels, a starting point and one main index. The foundations of justice are reason; levels of justice are the universal system of being, society and human beings. The starting point of justice is the power center at any level of political system and naturally the higher levels are more important. Human beings, on the basis of their four important characteristics and their generalization at the level of political system, which is in charge of realization of justice, achieve two results pertaining to method of justice and objective of justice. These two results prepare the grounds for the society to get close to justice. These two results are lack of extremism and welfare and relief which are congruent with the ultimate objective of justice, i.e., happiness and felicity of human beings in the world and the hereafter.
۹.

خوانش ها و مکاتب فلسفه سیاسی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جاویدان خرد بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: اسلام فلسفه سیاسی دوره میانه فاضبه مشاه اشراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۲۸۰
این مقاله با مفروض گرفتن اینکه فلسفه اسلامی و فلسفة سیاسی اسلامی وجود دارد  در پی تبیین این پرسش است که فلسفة سیاسی اسلامی به چه معنی است و چه تلقی هایی  از آن وجود دارد و در ذیل این معانی و تلقی ها، چه مکاتبی در حوزه فلسفة سیاسی شکل گرفته اند. در تحلیل چیستی و معنای فلسفه سیاسی اسلامی، دیدگاه ها و تلقی های گوناگونی ارائه شده یا قابل ارائه است، برخی از این تلقی ها شبیه یا نزدیک به هم هستند، برخی نیز در مواردی هم پوشانی دارند یا فقط به یک بعد معطوف هستند. هدف مقاله تأیید یا نقد اینها نیست، بلکه فقط به ارائه تصویری از تلقی ها و برداشت های موجود یا ممکن از چیستی فلسفه سیاسی اسلامی پرداخته است. ابتدا خوانش های فلسفة سیاسی اسلامی و سپس مکاتب آن آمده اند. خوانش ها و تلقی هایی که از فلسفه سیاسی اسلامی ارائه شده مربوط به عصر حاضر است و عمدتاً توسط پژوهشگران کنونی فلسفه سیاسی مطرح شده یا قابل استنباط است. شاید تا دو دهه قبل نمی توانستیم چنین تلقی هایی را تقسیم بندی کنیم؛ ولی به مدد تلاش محققان و رشد علمی این حوزه، این امکان فراهم شد. البته مکاتب و نحله های مطرح شده در مقاله، مربوط به فلسفه سیاسی قدیم یا عمدتاً دوره میانه در جهان اسلام است و خوانش ها و تقسیم بندی ها مربوط به پژوهشگران امروزی است.
۱۰.

شبکه مفهومی فلسفه سیاسی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال دهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۴۰)

کلیدواژه‌ها: فلسفه سیاسی فلسفه سیاسی اسلامی شبکه مفهومی مطالعات اسلامی سیاست فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۹ تعداد دانلود : ۵۹۴
«فلسفة سیاسی» یا «فلسفة سیاست» نوعی خاص از تعقل، تفکر، بحث، و استدلال نظام مند در مورد مفاهیم، موضوعات و پدیده های سیاسی است که با افزوده شدن قید اسلام یا اسلامی به آن، دارای ابعاد و تعریف های پیچیده و متفاوتی می شود، و حتی قرار گرفتن اسلام در کنار این مفاهیم، خود نیازمند تبیین، توجیه و اثبات است. لذا این مقاله به بررسی ابعاد مختلف فلسفه سیاسی پس از افزوده شدن قید اسلام یا اسلامی به آن می پردازد. در این راستا در مجموع سه اصطلاح اصلی، شش اصطلاح میانی و دوازده اصطلاح فرعی بررسی و هریک از آنها به طور خاص تعریف شده اند و در نتیجه از «شبکه مفهومی فلسفة سیاسی اسلامی» سخن به میان آمده است. بنابراین هدف مقاله حاضر، ارائه چشم اندازی از واژة فلسفة سیاسی و هم خانواده های آن، و هدف اصلی تر، ارائه تصویر و تعاریف روشن تری از شبکه مفهومی فلسفه سیاسی اسلامی و تعریف هر کدام از اصطلاحات این شبکه مفهومی بوده است.
۱۱.

سیاست در اندیشه و عمل امام هادی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: حکومت شیعه حاکمان امام هادی (ع) اندیشه سیاسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام
تعداد بازدید : ۱۶۷۴ تعداد دانلود : ۹۱۶
هدف این مقاله تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دوره امام هادی(ع)، آن حضرت(ع) مجالی برای ارائه دیدگاه های سیاسی در دوره امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی بررسی و تحلیل گردد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت(ع) نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگی های بازیگران و نخبگان عرصه سیاست بررسی می گردد؛ سپس جایگاه مردم و وظایف و تکالیفی که متوجه ایشان است، از منظر آن حضرت(ع) بررسی می شود. آنچه از اندیشه سیاسی امام هادی(ع) در بحث اوصاف بازیگران و نخبگان سیاسی به دست می آید، اینکه آن حضرت(ع) رعایت تقوای الهی، صداقت و یکرنگی با مردم، بردباری و تحمل، رعایت شایسته سالاری و تمهید بستر را جهت نقد برای حاکمان و نخبگان عرصه سیاست لازم و ضروری می دانند. مردم نیز باید اطاعت آگاهانه و بدون تعصب از حاکمان، داشتن روحیه نصیحت و خیرخواهی و دانش و معرفت در فهم امور را در حکومت پیشه خود سازند.
۱۲.

اسلام بر دو راهی خشونت و مسالمت ریشه یابی تفسیرهای غیر مسالمت آمیز از اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال نهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: اسلام خشونت جاهلیت افراط گرایی همزیستی مسالمت آمیز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۴۷
امروزه ما با دو تفسیر اصلی از اسلام مواجه هستیم که در یک سر طیف تفسیری کاملاً مسالمت آمیز و صلح جویانه از اسلام، و در سر دیگر طیف چهره و تفسیری خشونت آمیز از اسلام ارایه می شود و بر اساس همین تفسیر، گروه هایی دست به انفجار، کشتار و ترور می زنند یا خشونت را تجویز می کنند. با توجه به پیامدهای عمیق و گسترده هر کدام از تفاسیر، مسآله این است که کدامیک از آنها درست است. مباحثی باتحلیل آیات قرآن و با استناد به سنت نبوی، مسالمت آمیز بودن اسلام را نشان می دهند که موضوع این مقاله نیست و مفروض گرفته شده است، پرسش مقاله این است که اگراسلام دین مسالمت است و قرآن اجاز آغاز هیچ گونه جنگ و خشونتی را نمی دهد و جنگ های پیامبر اسلام6 صرفاً دفاع بوده، پس چرا تفسیرهای غیر مسالمت آمیز یا خشونت آمیز از اسلام ارایه می شود، و علل و ریشه های این گونه تفسیرها کجاست. دیدگاه نگارنده _که بعدا به صورت نظریه نیز ارائه خواهد شد _این است که ریشه تفسیرهای غیر مسالمت آمیز یا خشونت آمیز در اسلام به جاهلیت عربی قبل از اسلام باز می گردد که پس از رحلت پیامبر بزرگوار اسلام دوباره به جامعه برگشت و بعدها در قالب قدرت طلبی ها و برتری جوییهای امویان و عباسیان، در فرهنگ و تمدن اسلامی نهادینه شد.
۱۳.

نگاهی به دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکومت اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶۸)

کلیدواژه‌ها: حکومت شیعه حاکمان اندیشة سیاسی امام هادی(ع) حق انتقاد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام
تعداد بازدید : ۱۸۸۰ تعداد دانلود : ۱۱۶۵
هدف این مقاله، تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دوره امام هادی(ع) آن حضرت، مجالی برای ارائه دیدگاه های سیاسی در دوره امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی، مورد بحث و تحلیل قرار گیرد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت، نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگی های بازیگران و نخبگان عرصة سیاست پرداخته شده است. سپس جایگاه مردم و وظایف و تکالیفی که متوجه ایشان است از منظر آن حضرت، مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه از اندیشة سیاسی آن امام در بحث اوصاف بازیگران و نخبگان سیاسی به دست می آید اینکه آن حضرت، رعایت تقوای الهی، صداقت و یکرنگی با مردم، بردباری و تحمل، رعایت شایسته سالاری و تمهید بستر برای نقد را برای حاکمان و نخبگان عرصه سیاست، لازم و ضروری می دانند. در مقابل، مردم نیز باید اطاعت آگاهانه و به دور از تعصب از حاکمان، داشتن روحیة نصیحت و خیرخواهی و دانش و معرفت در فهم امور را پیشة خود سازند.
۱۴.

راهبردهای عمل گرایانه اسلام در روابط با غیر مسلمان ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره سوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۸) 57 - 78
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۹۷
اسلام به عنوان یک دین فرازمانی و فرامکانی، قاعدتاً باید شیوه ها و قواعدی ارائه دهد که امروزه با رویکرد عمل گرایانه و تسهیل کننده، مبنای روابط و تعامل مسلمان ها با غیرمسلمان ها قرار گیرد. پرسش مقاله این است که راهبردهای پیش برنده و تسهیل کننده اسلام برای داشتن روابط با غیرمسلمان ها کدام است؟ مقصود از اسلام، قرآن و سنت است و در مواردی به سیره امام علی (ع) نیز اشاره شده است. منظور از «راهبرد» یا استراتژی؛ برنامه ها، روش ها، خط مشی ها، و رهنمودهای کلی، اساسی، و تقریباً دائمی است که برای رسیدن به اهداف خاص و از پیش تعیین شده، مورد استفاده قرار می گیرند. منظور از راهبردهای عمل گرایانه، راهبردهایی است که بیشتر جنبه عینی و عملی دارند و در روان سازی تعاملات و روابط بین مسلمان ها و غیر مسلمان ها، نقش و تأثیر قابل توجه ای ایفا می کنند و می توانند موانع و بن بست های پیش رو را از میان بردارند. راهبردهای عمل گرایانه اسلام را در روابط با غیر مسلمان ها، در سه دسته مورد بحث قرار داده ایم، نخست راهبردهای معطوف به مذاکره و گفت و گو شامل: اصالت گفت و گو، برحق ندانستن خود در گفت و گو، و نپرداختن به موضوعات مناقشه برانگیز، دوم راهبردهای معطوف به توافق شامل: ادای حقوق دیگران، و توافق بر سر مشترکات، و سوم راهبردهای معطوف به اجرا شامل: پایبندی به عدالت، و ایجاد قرارداد و پایبندی به آن.
۱۵.

قابلیت ها و فرصت های نظریه پردازی اسلامی ایرانی روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره دوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۳) 48 - 49
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۷
این مقاله در پی تبیین این مسئله است که قابلیت ها و فرصت های نظریه پردازی اسلامی- ایرانی روابط بین الملل در ایران کدامند؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا «قابلیت ها» و «فرصت ها»ی موجود مورد تبیین قرار گرفته و هدف از «نظریه پردازی» روشن شده است. قابلیت های نظریه پردازی ابتدا به دو دسته قابلیت های نظری تاریخی و قابلیت های نظری عملی روزآمد تقسیم شده اند. قابلیت های نظری تاریخی عبارتند از: 1. آموزه های ایران باستان در زمینه روابط بین ملت ها؛ 2. تجارب تاریخ تمدن اسلام و ایران؛ 3. منبع غنی ادبیات فارسی. قابلیت های نظری عملی روزآمد عبارتند از: 1. امکان بازخوانی قرآن، سنت و سیره ائمه شیعه؛ 2. امکان دستیابی به دانش و تخصص مورد نیاز؛ 3. ژئوپلیتیک ایران. فرصت های نظریه پردازی اسلامی - ایرانی روابط بین الملل عمدتاً تابع شرایط هستند و به تناسب زمان تغییر می کنند؛ فرصت های موجود به سه دسته به شرح زیر تقسیم شده اند: 1. شرایط بین المللی در حال گذار؛ 2. امکان طرح نگرش ها و مکاتب جدید؛ 3. گفتمان انقلاب اسلامی. اما نظریه پردازی ایرانی –اسلامی می تواند با سه هدف صورت گیرد: 1. فهم واقعیت ها و مسائل روابط بین الملل. 2. واکنش به سیاست ها و اقدامات سایر بازیگران برای حفظ و تأمین منافع. 3. کنش و مواجهه فعالانه در نظام بین الملل به منظور تغییر جهت ها و ساختارها.
۱۶.

مبانی و اصول روابط بین الملل در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره اول پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱ 11 - 38
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۱۳۸
اسلام به عنوان کامل ترین و آخرین دین الهی، با داشتن نزدیک به یک و نیم میلیارد پیرو وجود حدود پنجاه کشور مسلمان در عرصه نظام بین الملل، باید دستورات و قواعدی را به مسلمانان ارائه کرده باشد یا این قواعد در متون اسلامی موجود باشند تا مسلمانان بر اساس آنها یا با بهره گیری از آنها، به تعامل با سایر ملت ها بپردازند. در این مقاله سعی شده مبانی و اصول مورد نظر اسلام برای رفتار و تعامل در نظام بین الملل، از قرآن، سنت پیامبر6و سیره امام علی7استنباط و ارائه شوند. ابتدا هر مبنا به اجمال مورد بحث قرار گرفته، و پس از آن اصولی که مبتنی بر آن مبنا است بدون هر گونه توضیحی بیان شده است. منظور از مبانی، آموزه ها و باورهای ثابت و غیرقابل تغییر اسلام است که زیرساخت های فکری و اعتقادی مسلمانان را تشکیل می دهند، و منظور از اصول، راهبردهای کلان و اصلی قابل عمل در هر زمان هستند که از مبانی استنباط و استخراج می شوند. این اصول اگرچه ممکن است در هر دوره زمانی ثابت باشند اما در گسترده تاریخ و در دوره های زمانی مختلف، متناسب با شرایط سیاسی اجتماعی قابل انعطاف و قابل تفسیر هستند.
۱۷.

دراسه تحلیلیه لحروب النبی الأکرم (ص) ضد أعدائه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۸ سال ۱۴۳۲ شماره ۳ 101-113
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۳۷۴
تم التطرق فی هذا المقال إلی تحلیل حروب النبی (ص) ضد عبده الأصنام دون وصف تاریخی لها. للمقال قسمان رئیسیان: فی البدایه تمت دراسه أبعاد و بنی و حقیقه حروب النبی الأکرم (ص) و فی القسم الثانی تمت مناقشه الحروب الهامه لسیدنا محمد (ص). تدل نتائج المقال علی أن عدد القتلی من الجانبین فی جمیع هذه الحروب التی خاضها النبی مع الکفار و المشرکین لم یتجاوز الخمسمائه قتیل. و قد کانت ذات طابع دفاعی و لا نجد حتی حاله واحده بدأ النبی فیها شراره الحرب. بالإضافه إلی التزام النبی (ص) و المسلمین بالجوانب الأخلاقیه و الإنسانیه، فلم یکتف المسلمون بالعطف و الرحمه و العفو بل التزموا باقی الأصول الإنسانیه کعدم مطارده الهاربین و عدم التعرض للأسری و المجروحین و النساء و الأطفال و عدم اقتحام بیوت الآخرین و ماشابه ذلک.
۲۰.

حقوق بشردوستانه در اسلام

نویسنده:
منبع: حقوق بشر سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: اسلام کرامت انسانی حقوق بشردوستانه مخاصمات مسلحانه مخاصمات داخلی و بین المللی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی حقوق حقوق بین الملل حقوق بین الملل عمومی حقوق بشر دوستانه و مخاصمات بین المللی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی مفاهیم فقه سیاسی حقوق بشر
تعداد بازدید : ۳۰۱۹ تعداد دانلود : ۱۲۱۳
حقوق بشردوستانه بین المللی یکی از مهم ترین شاخه های دانش گسترده حقوق است که کوشش دارد اگر به رغم تلاش های پیشگیرانه، مخاصمه مسلحانه ای آغاز شد، آن را هر چه محدودتر سازد، از آثار مخربش بکاهد و تابع مقررات کند. تبیین دیدگاه های ادیان، به ویژه اسلام به عنوان یکی از مهم ترین ادیان جهان معاصر، که متأسفانه گاه حتی از سوی پیروانش مورد کج فهمی و سوء تفسیر قرار گرفته، اهمیت ویژه ای دارد. مقالة حاضر تلاشی است در این جهت و با استناد به آیات و روایات، دیدگاه های اسلامی درباره قواعد و مقررات حاکم بر روابط طرفین، پیش و پس از مخاصمات مسلحانه را ارائه می کند. به چند فرهنگ گروی بسیار محدود باقی مانده است. معمولاً نهادهای ناظر بر معاهدات حقوق بشر و محاکم بین المللی و منطقه ای برای استفاده از این واژه علاقه ای نشان نمی دهند. یکی از دلائل آن می تواند فقدان یک تعریف حقوقی دقیق باشد. این مقاله قصد دارد موارد ذیل را بررسی نماید:

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان