ناصر شهلایی

جوامع بزرگی که بر تصور هویت مشترک پایه می گیرند یک ملت را تشکیل می دهند. لذا حکومت ها به طرق مختلف در تلاش هستند تا با آموزش، ایجاد و تقویت ارزش های مشترک به ایجاد چنین جامعه ای کمک کنند. جامعه پذیری سیاسی یکی از ابعاد فرهنگ کلی جامعه است و در معنای وسیع، فرایندی است که یک جامعه از طریق آن فرهنگ سیاسی خود را از نسلی به نسل دیگر منتقل می کند. ازآنجایی که خدمت سربازی محل آموزش نظم و انضباط به جوانان و آماده شدن آن ها برای قبول سایر نقش هاست، بر این اساس هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی جامعه پذیری سیاسی دانشجویان وظیفه در فرایند آموزش های حین خدمت بوده است. پژوهش حاضر، از حیث روش، توصیفی از نوع پیمایشی است و جمع آوری داده ها به روش پرسشنامه ای و برای احراز روایی از روایی محتوایی و روایی سازه استفاده شد. به منظور تحلیل داده ها نیز از آمار های توصیفی و استنباطی بهره گیری شده است. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته جامعه پذیری سیاسی دانشجویان وظیفه استفاده شد. این مقیاس شامل 18 گویه بوده است که در قالب ۵ مؤلفه ی شکل گیری ارزش ها و باورهای سیاسی- خدمت به اعتلای وطن- مشارکت سیاسی - احترام به حاکمیت نظام سیاسی-پایبندی به تعهدات، عمل و رفتار از طریق جامعه آماری موردسنجش قرار گرفته است. برابر نتایج به دست آمده مؤلفه های اول و دوم و پنجم مطلوب ارزیابی شد و مؤلفه های سوم و چهارم هرچند میزان رضایتمندی را تااندازه ای برآورده (به لحاظ آماری) اما همچنان خلأ انجام سیاست گذاری های مؤثر و کارآمد در خصوص این مؤلفه ها مشهود و ملموس است و باید موردتوجه سیاست گذاران این حوزه قرار گیرند.

فضای مجازی بخشی از قلمرو حاکمیتی کشورها شده است و امنیت ملی آنها، شامل دفاع از فضای سایبری نیز می شود. اجرای عملیات سایبری نیز یکی از وظایف ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب می گردد. لازمه انجام این وظیفه، داشتن قابلیت هایی است. با توجه به بالنسبه جدید بودن این وظیفه، در ابتدا باید قابلیت های مورد نیاز آن را شناسایی نماییم تا با کسب آنها اجا بتواند این مأموریت را اجرا کند. هدف اصلی این تحقیق، تعیین قابلیت های مورد نیاز ارتش جمهوری اسلامی ایران برای عملیات سایبری است. تحقیق حاضر بر حسب نتایج تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای می باشد که با رویکرد کیفی صورت پذیرفت. جلسات خبرگی با دعوت از متخصصان برگزار شد. جهت جمع آوری و تحلیل داده ها از روش های اسنادی و استفاده از روش موردی زمینه ای و توصیفی تحلیلی استفاده شد. تعداد جامعه آماری، حدود 50 نفر می باشد که 20 نفر از خبرگان جامعه آماری به صورت قضاوتی (هدفمند) به جلسات خبرگی دعوت شدند. برای بررسی آماری اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده های حاصله، از روش آمار استنباطی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که اجا برای اجرای عملیات سایبری، باید بتواند سه وظیفه و نه زیروظیفه را انجام دهد و 20 قابلیت را دارا باشد. این وظایف عبارتند از: دفاع و امنیت سایبری، آفند و حمله پیش دستانه سایبری و پشتیبانی از عملیات سایبری.

علم، محور اصلی رشد و توسعه است و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای رویارویی با شرایط محیطی، باید منابع علمی و دانشی و فناوری خود را که از سرمایه های معنوی آنهاست، مدیریت کنند. به علت محدودیت و برگشت ناپذیری منابع، اعم از منابع مالی، انسانی و زمان، امکان پرداختن به همه علوم و فناوری های موجود، فراهم نیست. تعیین علوم و فناوری های مورد نیاز، سازمان را از فعالیت های علمی متشتت و غیر مورد نیاز باز می دارد. هدف اصلی این تحقیق، ارایه فرایند مناسب استخراج و اولویت بندی علوم در سازمان های نظامی است و اهداف فرعی آن بدین شرح می باشد: تعیین علوم و فناوری های مورد نیاز سازمان و اولویت بندی علوم و فناوری های مورد نیاز سازمان. تحقیق حاضر بر حسب نتایج تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای و به روش موردی زمینه ای و توصیفی تحلیلی می باشد. به دلیل نیاز به بررسی خبرگی، تحقیق با رویکرد آمیخته (هم کیفی و هم کمی) صورت پذیرفت و 10 جلسه خبرگی با دعوت از20 نفر از متخصصان برگزار شد. تعداد جامعه آماری، حدود 250 نفر و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 70 نفر می-باشد. آلفای کرونباخ پرسشنامه محقق ساخته 0.987 است. نتایج تحقیق نشان می دهد که علوم و فناوری های مورد نیاز سازمان های نظامی را می توان با استفاده از رویکرد قابلیت محوری استخراج نمود. قابلیت های مورد نیاز سازمان را باید از وظایف سازمان استخراج نمود. ملاک-های مطلوبیت تعیین اسنادی که بتوان وظایف و قابلیت های مورد نیاز سازمان را استخراج نمود، بدین شرح می باشند: در سطح سازمان باشد؛ در بازه زمانی چشم انداز باشد؛ مصوب باشد.

در نسل جدید نبردها و در میدان های منازعات آینده، سرعت عمل بالا و پشتیبانی سریع و دقیق منابع و تجهیزات به واسطه پیش بینی مکان بهینه مراکز آمادی از عوامل اصلی موفقیت محسوب می شوند. در این تحقیق تلاش گردیده با استفاده از مدل های ریاضی مکان یابی و همچنین تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره فازی، مدلی علمی برای پیش بینی مکان بهینه مراکز آمادی در جنگ های آینده، ضمن در نظر گرفتن محدودیت هایی مانند طول مسیر و هزینه عملیاتی ارائه گردد. تحقیق حاضر از منظر هدف کاربردی و از منظر ماهیت توصیفی پیمایشی بوده که از هر دو شیوه کتابخانه ای و میدانی برای گردآوری اطلاعات و از روش هدفمند قضاوتی در مرحله نمونه گیری استفاده نموده است. در مسیر تحقیق در گام اول، شاخص های تأثیرگذار شناسایی و در سه محور: "سرعت جریان آمادی"،" امنیت مسیرهای پشتیبانی" و "امکان استقرار منابع و تجهیزات" با کمک تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی و بهره گیری از نظرات خبرگان سازمانی وزن دهی می شوند. سپس اهمیت نسبی گزینه های بالقوه تحقیق با کمک فرماندهان و مدیران عملیاتی محاسبه می گردد و در ادامه مدل ریاضی مسئله با کمک داده های به دست آمده و روش های مکان یابی روی شبکه طراحی و ارائه می گردد. در انتها نیز با کمک چند سناریو طراحی شده و شناسایی 15 گزینه به عنوان کاندیدهای انتخاب مرکز آمادی (گره های شبکه) به تشریح مدل پیشنهادی و تحلیل نتایج حاصله می پردازیم.

هدف از این تحقیق که برگرفته از پروژه ای است که در سطح ارتش انجام گرفته، طراحی و تبیین الگوی مناسب نوآوری علمی در ارتش ج.ا.ا بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری است. ایﻦ ﺗﺤﻘیﻖ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی هدف و ﻣﺎﻫیﺖ ﺗﺤﻘیﻖ از ﻧﻮع اکﺘﺸﺎﻓی و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی دﺳﺘﺎورد ﺗﺤﻘیﻖ ﻧیﺰ کﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌه آﻣﺎری ﺗﺤﻘیﻖ، اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧی های رهبر انقلاب و ﻧیﺰ تعداد 106 نفر از فرماندهان و معاونان آموزش و پژوهش و اعضای هیات علمی دانشگاه های افسری ارتش می باشند. با بررسی تعداد 109 سخنرانی معظم له، از طریق روش تحلیل محتوا 67 گویه استخراج شد. سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی، در نهایت در قالب 12 عامل ارائه گردید. در ایﻦ ﺗﺤﻘیﻖ ﺑﺮای ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت از اﺑﺰارﻫﺎی اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارک و ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدیﺪه کﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎی کﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای و ﻣیﺪاﻧی داده ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧیﺎز ﮔﺮدآوری ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻧﺘﺎیﺞ ﺗﺤﻘیﻖ ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ کﻪ ﻣﺪل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮآوری در ارﺗﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮﻣﺎیﺸﺎت رهبر انقلاب ﻣﺪﻟی اﺳﺖ کﻪ در ﺑﺮﮔیﺮﻧﺪه اﺑﻌﺎد ﻓﺮدی(قدرت علمی، جرات علمی، انگیزش)، اﺑﻌﺎد ﺳﺎزﻣﺎﻧی(اﻫﺪاف و راﻫﺒﺮد بر مبنای تولید علم، ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﻣﺎﻧی، ﻓﺮﻫﻨﮓ و جو ﺳﺎزﻣﺎﻧی، ﻓﻨﺎوری و تجهیزات، ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧی، ﻧﻈﺎم آﻣﻮزشی و نظام پژوهشی) و اﺑﻌﺎد مکتبی(روحیه و تفکر بسیجی، معرفت و ایمان) اﺳﺖ.

نخبگان، به واسطه هوش، خلاقیت و توان علمی، ظرفیت گران سنگی هستند که بهره گیری از آنان، در ارتش موضوعی حایز اهمیت است و جذب آنان در بازار کار رقابتی موجود، امری حیاتی ب ه شمار می رود. لازمه مدیریت جذب نخبگان، داشتن شناختی دقیق از عوامل مؤثر خارجی و داخلی آجا برای جذب آنهاست. مسئله این تحقیق فقدان شناخت عوامل مؤثر خارجی و داخلی آجا برای جذب نخبگان جدیدالاستخدام می باشد. تحقیق از نوع، کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. تحقیق به شیوه خبرگی انجام شد. روش های گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی بود. پرسشنامه محقق ساخته به 130 نفر از جامعه آماری ارائه و تعداد 117 پرسشنامه جمع آوری گردید. به منظور تعیین میزان پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، با بهره گیری از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و از فن طوفان مغزی استفاده شد. در نتایج تحقیق، ابعاد و مؤلفه های شناخت عوامل خارج و داخل آجا مشخص شد. در بُعد محیط داخلی، مؤلفه هایی بدین شرح تعیین گردیدند: نیرویابی، گزینش، آموزش، پژوهش، فناوری، به کارگیری، جبران خدمات، فرهنگ و جو سازمانی، مقررات و منابع مالی. بُعد محیط خارجی، به دو محیط دور و نزدیک دسته بندی شد. تحلیل محیط دور، به روش پستل انجام گرفت و محیط نزدیک با سه مؤلفه آموزش، پژوهش و نظامی تحلیل گردید. عوامل کلیدی خارجی و داخلی احصا و تعداد 10 نقطه قوت، 6 نقطه ضعف، 5 فرصت و 4 تهدید مشخص شدند. با توجه به ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی، آجا برای جذب نخبگان در ناحیه تهاجمی قرار دارد و باید با استفاده از نقاط قوت داخلی، از فرصت های خارجی بهره برداری نماید

مقابله با تهدیدات جنگ های آتی، نیازمند شناخت فضای نبرد آینده و استفاده از تمام ظرفیت ها و مؤلفه های قدرت ملی می باشد. در چنین شرایطی عملیات های مشترک می تواند با بهره گیری از کلیه ظرفیت های موجود، باعث افزایش بهره وری و اثربخشی راهبردها و راه کنش ها شود. امروزه یکی از نقاط ضعف حتی ارتش های بزرگ جهان، بخش لجستیک یا آماد و پشتیبانی است. به عبارت دیگر، این بخش هنوز نتوانسته نسبت به سایر بخش ها، سرعت عمل و انعطاف پذیری خود را بالا برد. مسأله اصلی این پژوهش، فقدان مدل آماد و پشتیبانی در فرماندهی مشترک منطقه ای در سطح کشور در فضای نبرد آینده می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی است که به روش توصیفی- تحلیلی  با رویکرد آمیخته انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل افسران ارشد، صاحب نظران و استادان دانشگاه های آجا در رسته های مرتبط با آماد و پشتیبانی بوده و حجم نمونه 78 نفر تعیین و نمونه گیری به صورت هدفمند به روش خوشه ای انجام شد و تعداد 13 نفر از جامعه آماری برای مصاحبه برگزیده شدند. ضریب پایایی پرسشنامه (779/0) محاسبه گردید و پرسشنامه محقق ساخته پیش آزمون شد. نتایج تحقیق گویای نوع مناسب ارتباط هر یک از ابعاد آمادوپشتیبانی و  فرماندهی مشترک منطقه ای با یکدیگر است. به عنوان نمونه، خبرگان آمادوپشتیبانی با درنظر گرفتن فضای نبرد آینده اکثراً معتقدندکه "نوع فرماندهی" مناسب در هریک از ابعاد ترابری (%66.7)، خدمات آماد (%59)، نگهداری و تعمیر (%66.7)، خدمات ساختمانی و امورکارگری (53.8%) به صورت فرماندهی کامل، اما در بعد تخلیه و بستری کارکنان (59%)، فرماندهی عملیاتی می باشد.

یادگیری، مزیّت رقابتی سازمان ها برای پیشی گرفتن بر رقبا است و سازمان یادگیرنده، سازمانی است که از یادگیری مستمر همة افراد سازمان، برای ایجاد، کسب، تقسیم و به کارگیری دانش استفاده می کند تا نسبت به تغییرات محیطی، واکنش مناسب نشان دهد. برخی از مهم ترین خصوصّیاتی که صاحب نظران برای سازمان یادگیرنده بیان نموده اند، عبارتند از: قابلیّت های شخصی، الگوهای ذهنی، چشم انداز مشترک، یادگیری تیمی، تفکّر نظام مند، رهبری، فرهنگ سازمانی، ساختار و مدیریت دانش و هر یک از این معیارها، با چند شاخص قابل ارزیابی هستند. هدف کلّی این تحقیق، ارائة الگوی مناسب شکل گیری سازمان های یاد گیرنده در ارتش جمهوری اسلامی ایران است. تحقیق حاضر، از نوع کاربردی و به روش موردی زمینه ای است. در این تحقیق ابتدا معیارهای 9 گانة تشخیص سازمان یادگیرنده و شاخص هر یک از معیارها ارائه شد و سپس استادانی که در دانشگاه های آجا مدیریت تدریس می نمایند، مورد پرسش قرار گرفتند و این معیارها تأیید شدند؛ آنگاه یگان های آجا با این شاخص ها مورد سنجش قرار گرفتند و مشخص شد که ارتش می تواند سازمان یاد گیرنده باشد و یگان های ارتش، معیارهای سازمان یادگیرنده را (با بالاترین درصد) بدین شرح دارا هستند: رهبری، تفکّر نظام مند، فرهنگ سازمانی، قابلیّت شخصی، الگوهای ذهنی، یادگیری تیمی، چشم انداز مشترک، ساختار و مدیریت دانش.