عملیات مشترک

مقابله با تهدیدات جنگ های آتی، نیازمند شناخت فضای نبرد آینده و استفاده از تمام ظرفیت ها و مؤلفه های قدرت ملی می باشد. در چنین شرایطی عملیات های مشترک می تواند با بهره گیری از کلیه ظرفیت های موجود، باعث افزایش بهره وری و اثربخشی راهبردها و راه کنش ها شود. امروزه یکی از نقاط ضعف حتی ارتش های بزرگ جهان، بخش لجستیک یا آماد و پشتیبانی است. به عبارت دیگر، این بخش هنوز نتوانسته نسبت به سایر بخش ها، سرعت عمل و انعطاف پذیری خود را بالا برد. مسأله اصلی این پژوهش، فقدان مدل آماد و پشتیبانی در فرماندهی مشترک منطقه ای در سطح کشور در فضای نبرد آینده می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی است که به روش توصیفی- تحلیلی  با رویکرد آمیخته انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل افسران ارشد، صاحب نظران و استادان دانشگاه های آجا در رسته های مرتبط با آماد و پشتیبانی بوده و حجم نمونه 78 نفر تعیین و نمونه گیری به صورت هدفمند به روش خوشه ای انجام شد و تعداد 13 نفر از جامعه آماری برای مصاحبه برگزیده شدند. ضریب پایایی پرسشنامه (779/0) محاسبه گردید و پرسشنامه محقق ساخته پیش آزمون شد. نتایج تحقیق گویای نوع مناسب ارتباط هر یک از ابعاد آمادوپشتیبانی و  فرماندهی مشترک منطقه ای با یکدیگر است. به عنوان نمونه، خبرگان آمادوپشتیبانی با درنظر گرفتن فضای نبرد آینده اکثراً معتقدندکه "نوع فرماندهی" مناسب در هریک از ابعاد ترابری (%66.7)، خدمات آماد (%59)، نگهداری و تعمیر (%66.7)، خدمات ساختمانی و امورکارگری (53.8%) به صورت فرماندهی کامل، اما در بعد تخلیه و بستری کارکنان (59%)، فرماندهی عملیاتی می باشد.

هدف از این پژوهش، تبیین و شناسایی مؤلفه ها وشاخص های ماهیت عملیات مشترک در تدوین دکترین عملیات مشترک در یکی از سازمان های نظامی می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای و به روش توصیفی با رویکرد آمیخته (کمی/ کیفی) بوده و جامعه مورد مطالعه این تحقیق، اسناد و مدارک و نشریات مرتبط و مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران این حوزه می باشد. جامعه آماری این تحقیق از مسئولین سطوح بالای نظامی انتخاب که به علت ویژگی خاص موضوع تحقیق، حجم نمونه بر حجم جامعه منطبق بوده، بنابراین نمونه گیری هدفمند و تمام شمار صورت گرفت. همچنین به منظور جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای- اسنادی و روش میدانی استفاده شده که ابزار گرد آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای- اسنادی، فیش برداری و در روش میدانی از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که عوامل ماهیتی عملیات مشترکِ مؤثر بر الگوی تدوین دکترین عملیات مشترک (شامل یک بُعد، سه مؤلفه و نُه شاخص)، حاکی از این است که ابزار تحقیق به نحو مناسبی مؤلفه ها و شاخص های لازم برای بُعد «ماهیت عملیات مشترک» الگوی تدوین دکترین عملیات مشترک یک سازمان نظامی ج.ا.ا را تعیین و نتایج حاصل از مصاحبه با صاحب نظران و نیز جلسات خبرگی صحت آن را تأیید و به این ترتیب هدف پژوهش حاصل گردیده است.

امروزه انجام عملیات های تک نیرویی دیگر جایی در میدان نبرد ندارند و تمام طراحان صحنه های نبرد حتی در کشورهای قدرتمند نظامی نیز طراحی خود را بر پایه رزم مشترک انجام می دهند. با توجه به تفاوت های عمده در کارکرد نیروهای مختلف که به صورت مشترک بکارگرفته می شوند، اصل وحدت فرماندهی و درپی آن وحدت تلاش در انجام عملیات ها بیش از پیش اهمیت خواهد یافت تا از هرگونه تفرق و پراکندگی در عملیات ها ممانعت شده و بتوانیم اثربخشی را به حداکثر ممکن برسانیم. از این رو محقق با هدف تبیین لزوم بکارگیری سامانه فرماندهی و کنترل مشترک در نیروهای مسلح تحقیقی از نوع کاربردی با روش آمیخته انجام داده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که بهره برداری از سامانه فرماندهی و کنترل مشترک از الزامات ایجاد تمرکز تلاش، سازماندهی مناسب نیروها، امکان پیش دستی، حداکثر یکپارچگی، بهره گیری کامل از نیروها، توجه به اهداف کلی، پشتیبانی کامل و ارتقاء هماهنگی نیروها که از اصول بکارگیری نیروهای مشترک محسوب می شوند، می باشند. نهایتاً از تلاقی تجزیه و تحلیل کیفی متن مصاحبه با صاحب نظران و تجزیه و تحلیل کمی پاسخ های داده شده به سؤالات پرسش نامه مشخص گردید که بکارگیری سامانه فرماندهی و کنترل مشترک از الزامات نیروهای مسلح خواهد بود.

اجرای عملیات مشترک، اﺣﺘﻤﺎل ﭘﯿﺮوزی را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎﻋﺪی افزایش داده و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﺑﺮدی ﺗﺮین و مؤﺛﺮﺗﺮﯾﻦ اقدام در جنگ های آینده ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار میﮔﯿﺮد. طرح ریزی و اجرای عملیات مشترک حاصل تجمیع توان رزم نیروهای چهارگانه آجا است که به لحاظ فرهنگ سازمانی، مدیریتی، فضای عملیاتی و محیط تخصصی کاملاً متفاوتند و هماهنگی بین آنها در اجرای عملیات مختلف لازم و ضروری است. هدف اصلی تحقیق ارائه راهبردهای اجرای عملیات مشترک در آجا می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای و روش آن موردی- زمینه ای می باشد. حجم نمونه آماری تحقیق 74 نفر می باشد. روش گردآوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ای بوده که با تحلیل عمیق مبانی نظری، عوامل مؤثر بر اجرای عملیات مشترک را احصاء نموده و سپس در قالب پرسشنامه با استفاده از تحلیل های کمی و کیفی به صورت آمیخته نسبت به استانداردسازی و بومی سازی این عوامل در محیط عملیات مشترک ارتش اقدام شده است. بر اساس نتایج تحقیق و با استفاده از ابزار IFE و EFE تعداد 103 عامل (33 قوت و 20 ضعف و 29 فرصت و 21 تهدید) جهت اجرای عملیات مشترک در 6 مولفه شناسایی و سنجش شده و نهایتاً به روش SWOT راهبردها تدوین شده و نسبت به تعیین اولویت اجرایی آنها با استفاده از روش QSPM اقدام شده است. وضعیت فعلی آجا جهت اجرای عملیات مشترک، در ربع محافظه کارانه خفیف قرار دارد. بنابراین تعداد 13 راهبرد در راستای حرکت از موقعیت تهاجمی معطوف به قوت به موقعیت تهاجمی مطلوب یا شدید تدوین شده است.

راهبرد در مباحث مدیریتی در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و بویژه نظامی، کاربرد بسیار متداولی دارد و به عنوان یکی از عناصر مهم مرتبط با مدیریت مطرح بوده و اساس تصمیم گیری های مدیریتی محسوب می شود، به طوری که نمی توان آن را جدای از مدیریت پنداشت، چه بسا مدیریت موفق، اغلب حاصل تدوین راهبردهای مناسب است.  هدف اصلی تحقیق، تدوین راهبردهای لجستیک (آماد و پشتیبانی) عملیات مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی توسعه ای و روش توصیفی با رویکرد تحلیلی است. حجم نمونه 86 نفر و روش گردآوری اطلاعات، میدانی و کتابخانه ای است. برای تکمیل تحقیق از پرسشنامه ای با 133 سؤال استفاده شد. بر همین اساس از تعداد 133 عاملی که برای تدوین راهبردهای لجستیک عملیات مشترک آجا شناسایی و تثبیت گردید، تعداد 33 عامل ضعف، 22 عامل قوت، 21 عامل فرصت و 57 عامل تهدید در قالب 9 مؤلفه محیط داخلی و خارجی، تشخیص داده شدند. در پایان، راهبردها با استفاده از تکنیک SWOT تدوین و نسبت به تعیین اولویت بندی آن ها با استفاده از روش Tapsis اقدام گردید. با تجزیه و تحلیل و تعیین موقعیت راهبردی سازمان و تحلیل شکاف، آجا در وضعیت تدافعی معطوف به تهدید قرار دارد. لذا نسبت به  تدوین تعداد 14 راهبرد و ارائه پیشنهادهایی در راستای حرکت از موقعیت موجود به موقعیت تهاجمی مطلوب اقدام شد.

هدف پژوهش کاربردی حاضر، بومی سازی فرآیند طرح ریزی عملیات مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران (با شناسایی و تعیین گام های فرآیند بومی طرح ریزی عملیات مشترک آجا و اقدامات هر کدام از گام ها) است تا فرماندهان، افسران ستاد مشترک و طراحان عملیات مشترک بتوانند از آن بهره برداری لازم را به عمل آورند. در این تحقیق به منظور جمع آوری اطلاعات از ابزارهای مصاحبه، پرسشنامه و مطالعه اسناد و مدارک استفاده شده است. روش تحقیق توصیفی و موردی زمینه ای و رویکرد آن آمیخته است. نتایج پژوهش نشان داد 8/96 درصد از جامعه نمونه معتقدند گام های هفت گانه: مأموریت، تشکیل فرماندهی و ستاد مشترک، توسعه تدابیر، تحلیل تدابیر و بازی جنگ، تصمیم و تدبیر فرمانده، تهیه طرح یا دستور، بازنگری، تصویب و انتشار طرح یا دستور، و اقدامات مرتبط با هر یک از این گام ها در فرآیند بومی طرح ریزی عملیات مشترک آجا اثرگذار هستند.

دکترین نظامی مبتنی بر اصول به کارگیری منابع نظامی به منظور پیشبرد مستمر امور، طراحی و با توجه به تغییر دائمی شرایط محیطی به خصوص در جنگ های آینده، بسیار پویا می باشد. بر همین مبنا تدوین آن فرآیندی، با رصد دائمی و بازخوردگیری از مراحل اجرا، صورت می پذیرد. بنابراین با توجه به پیچیدگی های محیطی در جنگ های آینده، نیاز به الگویی جامع وجود دارد تا تدوین گران بتوانند با این الگو از پراکندگی اقدام پرهیز و با حرکت منظم و منسجم، فرآیند تدوین دکترین نوین را طی کنند. دکترین عملیات مشترک که نتیجه ی تبدیل سازماندهی عملیات رزمی از تک نیرویی به نیروهای چندگانه است و با توجه به پیچیدگی های پیشِ رو در جنگ های آینده و مزیت های آن، پیش بینی می شود که محوریت عملیات رزمی در جنگ های آینده را نیز تشکیل دهد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای و به روش توصیفی با رویکرد آمیخته بوده و جامعه ی آماری تحقیق آن، اسناد و مدارک و نشریات مرتبط و مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران این حوزه است. جامعه ی آماری این تحقیق، از مسؤلین سطوح بالای نظامی انتخاب شده اند که به علت ویژگی خاص موضوع تحقیق، حجم نمونه بر حجم جامعه ی آماری منطبق بوده و لذا نیاز به نمونه گیری نبوده است. همچنین در جمع آوری اطلاعات، از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. یافته های این تحقیق از جمله ابعاد الگوی پیشنهادی شامل محیط داخلی/ملّی، محیط خارجی/فراملی، محیط سازمانی و ماهیت عملیات مشترک می باشد.

اولین و اساسی ترین گام در تدوین و اجرای برنامه آموزشی ، اجرای صحیح و مبتنی بر واقعیت فرایند نیازسنجی است. گستردگی نیازها ، محدودیت منابع و زمان و لزوم ارتقای مستمر توانایی های کارکنان در صحنه عملیات مشترک ، ضرورت انجام مرحله نیاز سنجی را در آموزش ایجاب می نماید تا برآورد صحیح و جامعی از امکانات و محدودیت های وضع موجود و منابع مورد نیاز جهت برنامه های آتی حاصل شود .  این پژوهش به دنبال احصای مولفه ها و شاخص های نیاز سنجی آموزش عملیات مشترک اجا و مشخص نمودن وضع موجود نیاز سنجی در آموزش عملیات مشترک بوده است. این تحقیق از نوع کاربردی است. داده ها با استفاده از روش های میدانی و کتابخانه تخصصی و با ابزارهای اسناد و مدارک دست اول، مصاحبه و پرسشنامه گردآوری شده اند. مولفه های نیازسنجی در آموزش عملیات مشترک اجا طی تجزیه تحلیل اسناد و مدارک و مصاحبه ها احصا شده و شاخص های هریک از مولفه ها با پردازش سوالات پرسشنامه تعیین گردیده است که در مجموع شامل 7 مولفه و 26 شاخص می باشد . در انتها با توجه به شاخص های احصا شده وضع موجود نیازسنجی در آموزش عملیات مشترک اجا مورد سنجش قرار گرفته است.

امروزه جنگ ها بیشتر به صورت عملیات مشترک انجام می شود و مدیریت نیروی انسانی برای دستیابی به اقدامات مشترک، بطور هماهنگ و واحد امری ضروری است. پیش بینی و کنترل منابع انسانی در نیل به هدف های مدیریت نوین جنبه حیاتی دارد، از این رو هدف های رفتار سازمانی و الگوهای مترتب بر آن فهم، پیش بینی و کنترل رفتار سازمانی است که ما در این تحقیق به آن پرداخته ایم. هدف از این تحقیق چگونگی طراحی الگوی رفتار سازمانی آجا در تشکیل نیروی مشترک و طرح ریزی و هدایت عملیات مشترک است که در این تحقیق فقط به مبانی رفتاری در سطح سازمانی پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی و توسعه ای است روش تحقیق به صورت روش توصیفی- تحلیلی همچنین به روش همبستگی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل فرماندهان، خبرگان، کارشناسان، اساتید و صاحب نظران نیروهای مسلح در حوزه مدیریت رفتار سازمانی و عملیات مشترک هستند. در این تحقیق تلاش گردید در اثنای تحقیق نگاهی جامع، کلان و کل نگر به موضوع انجام شود و جهت طراحی الگوی مناسب رفتار سازمانی برای مدیریت رفتار سازمانی یکی از نیروهای مسلح، از طریق مطالعه مبانی نظری و اکتشافی، تهیه پرسشنامه و اخذ نظر کارشناسان و در نهایت تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده های تحقیق انجام شده است. در نهایت نتیجه بدست آمده از تحقیق سه مولفه تغییر و توسعه سازمان، فرهنگ سازمانی و عناصر اصلی ساختار سازمانی به ترتیب الویت و 21 شاخص را نشان می دهد.