حمیدرضا حسینی دانا

تحولات دنیای مطبوعات با پیشرفت های فناوری رسانه ای پیوند خورده است. حفظ مخاطبان رسانه های مکتوب و دوام در بازارهای رقابتی از مهم ترین دغدغه های مدیران مطبوعاتی است. در این پژوهش به دنبال برون رفت از این چالش ها، سعی بر این است تا آینده پژوهی اقتصاد رسانه های مکتوب خصوصی را ترسیم کنیم و با ارائه مدلی دریابیم که اقتصاد رسانه های مکتوب خصوصی را چگونه باید چرخاند تا مسیر موفقیت را سپری کنند. این پژوهش با استفاده از روش دلفی و نیز بر مبنای ترکیبی از روش های مرسوم در آینده نگاری پژوهش انجام شده و پس از استخراج روندهای کلیدی صنعت مطبوعات و مولفه های اساسی آن ها، تجزیه و تحلیل پیشران ها انجام و در نهایت سه سناریو با احتمال وقوع بیشتر تدوین شد. سناریوی اول با پیش بینی احتمال حالت انقباضی اقتصادی و عدم تزریق پول و حمایت های دولتی سبب ایجاد قوانین یکپارچه و کاهش محدودیت های قانونی و در نهایت اعتماد مخاطب و ارائه محتواهای عمیق خواهد شد. در سناریو دوم پیش بینی می شود با رکود اقتصاد کلان سیاست های موردی و محدودیت های قانونی حذف و ورود به فضای مجازی و توجه به علایق مخاطب نیز محدود شود. در سناریوی سوم با احتمال پویایی اقتصادی و تزریق پول و حمایت های دولتی، ایجاد سیاست بسته و ورود به فضای مجازی به صورت همه جانبه پیش بینی می شود و در نتیجه عدم علاقه مخاطب به مطبوعات را خواهیم داشت.

این مقاله به نقش رسانه ها در توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می پردازد. رسانه ها همان طوری که بر ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاثیر می گذارند از طرفی قویا تحت تاثیر این ساختارها، بویژه ساختار سیاسی هستند، تا جایی که در کشورهای با نظام سیاسی باز رسانه ها نیز باز هستند و محدودیت های کمتری دارند اما در نظام های سیاسی بسته، رسانه ها با محدودیت های بیشتر مواجه هستند، لذا در این راستا سوال اصلی این مقاله این است که چه ارتیاطی بین میزان باز و بسته بودن نظام سیاسی مسلط با میزان باز و بسته بودن رسانه ها به عنوان محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برقرار است و در پاسخ  فرضیه این مقاله این است که میزان بسته و باز بودن رسانه ها به عنوان محرک توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تابعی از میزان باز و بسته بودن نظام سیاسی مسلط است. روش پژوهش در این مقاله روش تبیینی است و داده ها و شواهد نیز به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است.

ایران پس از انقلاب اسلامی همواره تحت تحریم و فشارهای گسترده در عرصه روابط بین الملل و به ویژه از منظر اقتصادی بوده است. گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در حوزه روابط بین الملل با بهره گیری از توانمندی رسانه های اجتماعی می تواند راه گشا باشد. در مطالعه حاضر کوشش شده است تا الگوی راهبردی گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی مبتنی بر رسانه های اجتماعی در عرصه ارتباطات بین الملل ارائه شود. همچنین این پژوهش از نظر هدف یک پژوهش کاربردی-توسعه ای و از منظر شیوه گردآوری داده ها یک پژوهش توصیفی با روش پیمایش مقطعی است. جامعه آماری بخش کیفی شامل اساتید دانشگاهی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با 17 نفر اشباع نظری حاصل شد. در بخش کمّی نیز از دیدگاه 130 نفر از کارشناسان استفاده شد. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه استفاده گردید. مقوله های زیربنایی الگوی گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در عرصه ارتباطات بین الملل با روش تحلیل مضمون و با نرم افزار MaxQDA 20 شناسایی شد. در بخش کمّی جهت اعتبارسنجی الگو از روش حداقل مربعات جزئی و نرم افزار Smart PLS استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد عوامل زیرساختی بر عوامل ماهیتی و حقوقی گفتمان سازی اقتصاد مقاومتی در عرصه بین المللی تاثیر می گذارند. این عوامل نیز بر عوامل روانی و امنیتی تاثیر گذاشته و در ادامه عوامل محتوایی در رسانه های اجتماعی را تحت تأثیر قرار می دهند. با استفاده از محتوای تولید شده در رسانه های اجتماعی می توان عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در عرصه بین المللی تحت تأثیر قرار داد.

با توجه به ضریب نفوذ بسیار زیاد رسانه های جمعی و همچنین استفاده و تأثیر رسانه های سنّتی، چگونگی تبلیغات در رسانه ها مهم است. هدف این تحقیق بررسی رابطه میان ویژگی های جمعیت شناختی و اثربخشی سیاست های رسانه های تبلیغاتی چاپی و دیجیتال در مازندران است که جمعیتی متعادل با تنوع فرهنگی مختلف دارد. این پژوهش، به روش داده بنیاد و انجام مصاحبه در استان مازندران صورت گرفت. برای بررسی و تحلیل داده ها از روش محوری و انتخابی استفاده شد. در مرحله کمی نیز 718 نفر از افراد درگیر در انتخابات، برای تکمیل پرسشنامه محقق ساخته مشارکت داشتند. طبق نتایج تحقیق، تأثیر سیاست های تبلیغاتی چاپی و دیجیتال مورد تأیید قرار گرفت، اما اثر متقابل آن ها بر افراد رد شد؛ همچنین تأثیر معنادار تعلق خاطر حزبی بر تعیین سیاست های تبلیغاتی رسانه ها مؤثر به دست آمد، اما اثربخشی شیوه های تبلیغاتی احزاب رد شد. با توجه نتایج تحقیق می توان گفت، مؤثرترین شیوه تبلیغاتی برای هر دسته و گروهی، با هر جایگاه اجتماعی و سطح درآمدی، تمرکز و توجه بر خود نامزد انتخاباتی است. توجه به سابقه نامزد، تحصیلات وی، سابقه شغلی، سابقه شخصیتی و اخلاقی و ... در کل هر موردی که به خود نامزد و شخصیت وی مربوط باشد، در تصمیم گیری رأی دهندگان برای رأی دادن نیز مؤثر است. احزاب و ساختارهای حزبی نیز، کمترین اقبال را میان رأی دهندگان دارند.

پژوهش پیش رو باهدف بررسی سبک رهبری مشارکتی و تأثیر آن بر اثربخشی سازمانی در سازمان های رسانه ای با تأکید بر سازمان صداوسیما انجام شده است. پژوهش از حیث هدف کاربردی است، زیرا می توان از نت ایج ای ن پژوهش جهت ارتق ای اثربخشی سازمانی در سازمان های رسانه ای استفاده کرد و به طور خاص می خواهیم از نتایج این پژوهش درجهت ارتقای اثربخشی سازمانی، در سازمان صداوسیما استفاده کرده و به صورت میدانی به روش پیمایشی با تحلیل همبستگی و تبیین آن در جامعه آماری کارکنان سازمان صداوسیما در تهران انجام شد. نمونه آماری این تحقیق 400 نفر از کارکنان معاونت های مختلف سازمان صداوسیما در شهر تهران بوده اند. این نمونه با روش تصادفی طبقه ای متناسب با اندازه به صورت سیستماتیک از فهرست کارکنان شاغل در این معاونت ها انتخاب شده اند. پرسشنامه های مورداستفاده، پرسشنامه های استاندارد سبک رهبری مشارکتی (20 سؤال) و پرسشنامه اثربخشی سازمانی (28 سؤال) بوده است. پایایی ابزار (پرسشنامه) با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای سبک رهبری مشارکتی 92 درصد و برای اثربخشی سازمانی 91 درصد به دست آمده است. مؤلفه های موردبررسی در سبک رهبری مشارکتی عبارت اند از: مشارکت، عدالت، پاسخگویی و احساس مالکیت و مؤلفه های اثربخشی سازمانی نیز عبارت اند از: نوآوری، تعهد سازمانی، رضایت شغلی و سلامت. نتایج نشان می دهد که بین مؤلفه های سبک رهبری مشارکتی و اثربخشی سازمانی در رسانه ملی رابطه معنی داری در سطح 1 درصد 01/0> (000/0p=) وجود دارد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین شاخص های سبک رهبری مشارکتی و اثربخشی سازمانی در سازمان صداوسیما رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد، به گونه ای که کاربرد سبک رهبری مشارکتی سبب افزایش اثربخشی سازمانی در سازمان صداوسیما می شود.

در پژوهش حاضر سعی شده است با بررسی دقیق پژوهش های انجام شده در خصوص تابع تقاضا، روشی برای استخراج توابع تقاضای ارتباطات میان فردی در شبکه های اجتماعی ارائه شود تا با مدل سازی ریاضی دقیق، امکان مطالعه رفتار کاربران در فضای مجازی و مدیریت آسیب های احتمالی فراهم آید. بر این اساس، واحد تحلیل در این مطالعه، کاربران شبکه های اجتماعی در نظر گرفته شده است. پس از مدل سازی روش استخراج تابع تقاضا در محیط فعالیت رسانه های اجتماعی، به منظور بررسی امکان اجرای روش پیشنهادی در فضای واقعی، اطلاعات مربوط به 621 نفر از کاربران شبکه های اجتماعی جمع آوری شد و بعد از بررسی اولیه 120 نفر انتخاب شدند. همچنین اطلاعات لازم برای اجرای مدل پیشنهادی بر اساس پرسشنامه محقق ساخته (با ضریب CVR و اسپیرمن قابل قبول) جمع آوری شد. روش استخراج توابع تقاضا، رگرسیون غیرخطی لگاریتمی و الگوریتم جستجوی غیرخطی تک بعدی بوده است. یافته ها نشان داد که با ترکیب این دو روش آماری و ریاضی، می توان توابع تقاضا را برای شبکه های اجتماعی و ارتباطات رودررو استخراج کرد.

در تحقیق حاضر هدف اصلی محقق بررسی شیوه های مختلف تبلیغاتی رسانه های چاپی و دیجیتال و تأثیر آنها بر احزاب و سیاست های تبلیغاتی و همچنین جایگاه اجتماعی نامزد های انتخاباتی در استان مازندران در جهت نیل به اهداف انقلاب است. متغیرهای اصلی «سیاست های رسانه ای، متغیر های اجتماعی و الگوی انتخاباتی» است. روش تحقیق این پژوهش به روش داده بنیاد و مصاحبه با 20 تفر از خبرگان با استفاده از روش گلوله برفی است و برای نمونه آماری از روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی استفاده شد. جامعه آماری تمام افراد بالای 18 سال استان مازندران در سال 1397 است که تعداد آنها براساس آمار رسمی 2,628,918 نفر بوده است. نمونه آماری این تحقیق 748 نفر بودند. در تحقیقات انجام گرفته، این پژوهش تأثیر سیاست های تبلیغاتی رسانه ای چاپی و دیجیتال با ضریب 48% مورد تأیید قرار گرفت، اثر متقابل آنها بر افراد رد شد، تأثیر معنادار تعلق خاطر حزبی بر تعیین سیاست های تبلیغاتی رسانه ها در جهت دستیابی به اهداف انقلاب با ضریب 35% به دست آمد و اثربخشی شیوه های تبلیغاتی به کار گرفته شده به وسیله احزاب رد شد. در نتیجه، بهره مندی از رسانه های مختلف توسط احزاب، گروه ها و نامزد ها و استفاده از شیوه های مناسب تبلیغاتی و همچنین حضور نامزد های معتبر می تواند در مشارکت رأی دهندگان در جهت نیل به اهداف انقلاب تأثیر بسزایی داشته باشد.