محمدرضا یاسین

صنعت خبر، به واسطه فناوری های ارتباطی جدید و بسترهای نوظهور، وارد محیطی پیچیده و به شدت رقابتی شده است. از این رو آینده برای مدیران رسانه های خبری یک چالش و دغدغه به شمار می رود، لذا همواره می کوشند تا با تفکر در مورد عوامل مؤثر بر آینده و وضعیت های احتمالی آن ها به تصاویری احتمالی از آینده پیش رو دست یابند. اگرچه خبرگزاری صداوسیما از خبرگزاری های مهم و بزرگ کشور است، اما بی تردید از این چالش ها برکنار نیست، لذا شناسایی عوامل مؤثر بر آینده خبرگزاری صداوسیما ضروری است. اهمیت شناخت این عوامل و اولویت بندی تأثیرگذاری آن ها در این است که هرگونه سیاست گذاری و برنامه ریزی استراتژیک در گرو شناخت این عوامل است. به این منظور با روش دلفی، به عنوان روشی رایج در آینده پژوهی و با نمونه گیری هدفمند، از دیدگاه های کارشناسی و خبرگی 19 نفر از مدیران، سردبیران و پژوهشگران معاونت سیاسی صداوسیما، بر اساس اصل اشباع نظری استفاده شد. پس از دو مرحله دلفی و شناسایی مهم ترین و غیر قطعی ترین عوامل، و پس از گرفتن میانگین هندسی، 21 عامل مؤثر بر آینده خبرگزاری صداوسیما، که مورد اجماع خبرگان شرکت کننده در تحقیق بود، شناسایی و در چارچوب مدل "پست" در چهار گروه سیاسی، اجتماعی فرهنگی، فناوری و اقتصادی و عوامل کلیدی دسته بندی شدند.

سرعت تحولات و رشد روزافزون پلتفرم های جدید و ابزارهای دیجیتال، وضعیت صنعت خبر را پیچیده کرده و درنتیجه، رقابت میان مؤسسات خبری نیز تشدید شده است. درواقع، امروزه شاهد جنگ رسانه ای هستیم و در این میان، خبرگزاری صداوسیما با رسانه های معاند و وابسته به غرب در رقابتی جدی قرار دارد. هدف این پژوهش، تحلیل عوامل مؤثر بر آینده خبرگزاری صداوسیما در افق 5 ساله است تا چهارچوبی را برای تفکر درمورد آینده داشته باشد و به کمک آن، بتواند تصمیمات مناسبی اتخاذ کند. در این پژوهش، در مرحله نخست، عوامل مؤثر بر آینده خبرگزاری صداوسیما در افق 5 ساله شناسایی و سپس پالایش شدند و نهایتاً، 21 عامل کلیدی یا تعیین کننده به تأیید خبرگان این حوزه رسید که شامل مدیران، سردبیران و دبیران پیشکسوت خبر معاونت سیاسی و خبرگزاری صداوسیما بودند. این افراد با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و براساس قاعده اشباع نظری به19 مصاحبه اکتفا شد. خبرگان همچنین در کارگاه هایی برحسب میزان اثرگذاری و اثرپذیری، به عوامل نهایی شده نمره دادند که این نمرات در ماتریس اثرات متقابل در نرم افزار میک مک ثبت و تحلیل شد. نتایج نشان داد مدیریت حرفه ای خبرگزاری یکی از عواملی است که تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری کمی دارد و می تواند بر عوامل وابسته که تأثیرپذیری بالاتری دارند، اثر بگذارد. از جمله مهمترین عوامل مؤثر بر آینده خبرگزاری صداوسیما، اعتماد سیاسی و حضور مؤثر در فضای مجازی است که در زمره عوامل دو وجهی به شمار می روند و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زیادی دارند.