محمدحسین فلاح

هدف پژوهش حاضر تحلیل روند مناسبات کشورهای عرب خلیج فارس و اسرائیل از واگرایی به همگرایی است. در این راستا بر اساس نظریه سیستمی، فرایند واگرایی به همگرایی میان کشورهای عرب خلیج فارس و اسرائیل تبیین گردید و نتایج بررسی ها نشان داد که وابستگی و کنش متقابل برآمده از چالش ها و فرصت های مشترک کشورهای عرب خلیج فارس و اسرائیل، در همگرایی آنان در ساحت های سیاسی، اقتصادی و دانشی مؤثر بوده است. البته تأمین منافع سیاسی- اقتصادی قدرت های بزرگ بین المللی در منطقه غرب آسیا نیز در حمایت و پشیبانی روابط مسالمت آمیز آنان نقش مؤثری ایفا کرد. مادامی که سیاست عادی سازی، تنها به عنوان یک سیاست تحمیلی از سوی دولتمردان جبهه غربی، عبری و عربی دنبال می شود، چشم انداز روشنی از روابط کشورهای خلیج فارس و اسرائیل متصور نیست؛ بلکه نشانه ای از احتمال افزایش تنش میان آنان در منازعه های آتی اسرائیل با فلسطین و لبنان است. افزایش سطح همکاری های ایران با کشورهای عربی خلیج فارس نسبت به اسرائیل می تواند افزون بر موازنه در همگرایی، سبب موازنه در تهدید شود؛ به بیان دیگر، همگرایی ایران با کشورهای خلیج فارس در ساحت های امنیت، سیاست و اقتصاد می باید فراتر از وابستگی کشورهای عربی به اسرائیل باشد تا ضمن اثربخشی بر محیط بین المللی (منطقه ای- جهانی) و بر محیط ذهنی سیاست گذاران کشورهای عربی، محدوده رفتاری آنان را نیز تنظیم کند.

زمینه و هدف: انگیزش به عنوان یک سازه روانشناختی در بهزیستی فرد اثرگذار است. بر همین اساس فقدان انگیزش بر حالات هیجانی تاثیر دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی و اعتبارسنجی برنامه آموزش تقویت انگیزش در دختران دانشجو دارای علائم افسردگی بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق ترکیبی کیفی و کمی انجام شده است. در بخش کیفی از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه مورد مطالعه شامل 11 نفر از دختران دانشجو ساکن شهر یزد بود و از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و نمونه گیری تا زمان اشباع داده ها و عدم دستیابی به داده های جدید ادامه یافت. بر اساس تحلیل مضامین، الگوی برنامه آموزشی تقویت انگیزش، طراحی شد. سپس در بخش کمی برای اعتبارسنجی و اطمینان از روایی الگوی محتوایی برنامه آموزشی از ضریب لاوشه استفاده شده است. با استفاده از شیوه نمونه گیری هدفمند، الگوی پیشنهادی در اختیار 24 نفر از متخصصان حوزه روان شناسی قرار گرفت و میزان اعتبار داده ها مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که بر اساس CVR لاوشه، هر 20 مضمون اصلی در الگوی پیشنهادی، مورد تأیید قرار گرفت. نتیجه گیری: به طور کلی می توان بیان کرد که الگوی مبتنی بر تقویت انگیزش، چشم انداز متفاوتی در درمان بیماران افسرده ارائه می نماید. توجه به ابعاد نظری این الگو و کاربرد آن در درمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است

هدف: هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی ذکر درمانی در اسلام با درمان ذهن آگاهی بر اضطراب و امید به زندگی مادران دارای فرزند ناتوان ذهنی شهرستان میبد بود. روش پژوهش: طرح پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و شیوه انجام آن نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه مادران دارای فرزند ناتوان ذهنی شهرستان میبد است. از بین جامعه آماری به صورت هدفمند و در دسترس تعداد 45 مادر دارای فرزند ناتوان ذهنی انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه در قالب دو گروه 15 نفر آزمایش (30 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. برای گردآوری و سنجش اضطراب مادران از پرسشنامه اضطراب بک استفاده شد و امید به زندگی مادران با پرسشنامه اسنایدر و همکاران سنجیده شد. سپس پروتکل های تمرینی (ذکر درمانی و ذهن آگاهی) اجرا شد. در طول دوره تمرینی مشوق های لازم در نظر گرفته شد. پس از اجرای پروتکل های تمرینی، کلیه آزمون ها در شرایط مشابه به عنوان پس آزمون از مادران گرفته شد. در نهایت به منظور بررسی و مقایسه اثربخشی پروتکل ذکر درمانی و پروتکل ذهن آگاهی بر روی مادران دارای فرزند ناتوان ذهنی از تجزیه و تحلیل آماری در دو سطح توصیفی و استنباطی استفاده شد. در سطح توصیفی از شاخص های میانگین، انحراف معیار و نمودارهای آماری و در سطح استنباطی برای پاسخ به فرضیات تحقیق از آزمون کواریانس آزمون ها در سطح خطای پنج درصد و با استفاده از نسخه 26 نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس برای درمان ذهن آگاهی نشان داد 2/62 درصد نمرات امید به زندگی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی تبیین می شود. همچنین 6/55 درصد نمرات اضطراب مادران دارای فرزند کم توان ذهنی بر اساس الگوی ذهن آگاهی تبیین می شود. همچنین 9/59 درصد نمرات پروتکل ذکر درمانی بر روی متغیر امید به زندگی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی تبیین می شود. در نهایت باتوجه به مقدار مجذور اتا (746/0) 6/74 درصد نمرات پروتکل ذکر درمانی بر روی متغیر اضطراب مادران دارای فرزند کم توان ذهنی تبیین می شود. از تحلیل آزمون تعقیبی شفه می توان نتیجه گرفت که میانگین اضطراب در گروه ذکر درمانی و ذهن آگاهی نسبت به گروه کنترل به طور معناداری کاهش یافته است ولی دوگروه تجربی تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند (05/0= α). همچنین می توان نتیجه گرفت که میانگین امید به زندگی در گروه ذکر درمانی و ذهن آگاهی نسبت به گروه کنترل به طور معناداری کاهش یافته است. ولی دوگروه تجربی تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند (05/0= α). نتیجه گیری نتایج به دست آمده حاکی از مؤثر بودن هر دو دوره درمانی مذکور در کاهش اضطراب و افزایش امید به زندگی مادران دارای فرزند ناتوان ذهنی به طور یکسان بود.

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی الگوی انگیزش تحصیلی شفقت محور ویژه دانش آموزان مقطع متوسطه دوم از دیدگاه متخصصین بود که با استفاده از پارادایم تفسیرگرایی، با رویکرد ساخت گرایی اجتماعی با استدلال استقرایی و با طرح پژوهش کیفی برای دستیابی به اهداف خود تلاش کرد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان مشاوره و روان درمانی مدارس متوسطه دوم شهر نطنز بود که با استفاده از روش نمونه گیری از نوع هدفمند و بر اساس معیارهای ورود و خروج به پژوهش انتخاب شدند. اندازه نمونه آماری بر اساس اشباع نظری داده ها بود (15 نفر). جامعه آماری در بخش کمی و اعتبارسنجی بسته آموزشی و الگوی پژوهش شامل کلیه متخصصان مشاوره و روان درمانی مدارس متوسطه دوم شهر نطنز بود (100 نفر). ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و  داده ها در دو بخش کیفی و کمی و با استفاده از روش های مربوطه تحلیل شد. در بخش کیفی و پاسخ به سؤال های اول، دوم و سوم پژوهش از تحلیل کیفی استفاده شد و با استفاده از تحلیل ساختاری به این سؤالات پاسخ داده شد. برای پاسخ به سؤال چهارم و اعتبارسنجی از شاخص نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی انگیزش تحصیلی شفقت محور دارای 10 مضمون اصلی شامل عدم مادی گرایی، تکنیک های آرام سازی، آموزش حق شناسی، رفع موانع شفقت ورزی، مفهوم سازی شفقت ورزی به دیگران، بهبود تسهیل گرهای شفقت ورزی، رفع مسائل زمینه ای شفقت ورزی، تصویرسازی فعالیت های مبتنی بر شفقت به دیگران برای دانش آموزان، خیال پردازی و در نهایت آموزش شفقت به دیگران؛ و 28 مضمون فرعی است و از اعتبار و روایی لازم برخوردار است. 

محوری ترین عامل آرامش روان، ذکر خداوند بلندمرتبه است. خداوند در سوره احزاب می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکرُوا اللّهَ ذِکراً کثِیراً وَ سَبِّحُوهُ بُکرَهً وَ أَصِیلاً» (احزاب:41 42). پیام این دو آیه آن است که عبادت و نیایش سبب آرامش روحی و اطمینان و سلامت روانى است و آدمی را از اضطراب و دلهره مصون نگه می دارد. در آیه دیگری آمده است: «أَلا بِذِکرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد:28)؛ این آیه نیز در سه جبهه طبیعت و اجتماع و نفس به انسان نیرو مى دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اذکار پرکاربرد، مراحل و مراتب ذکر و تأثیر ذکر بر فرهنگ عبادت انجام گرفته است. مطالعه حاضر از نوع کیفی است و به روش هفت مرحله ای سنتزپژوهی ساندلوسکی و با استفاده از روش های کدگذاری باز و محوری انجام شده است. واحد تحلیل، قرآن و کتب معتبر مذهبیِ مشتمل بر اذکار است. نویسنده برای فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز، از کاربرگی که خود طراحی کرده استفاده نموده و برای اطمینان از نحوه کدگذاری ها از دو نفر ارزیاب جهت کدگذاری مجدد بهره برده است. نتایج حاصل از بررسی و تحلیل مطالعات، شناسایی کد مفاهیم مرتبط با الگوی ذکردرمانی را به همراه داشته است. بیشترین اذکار، صلوات، استغفار، لا اله الا الله و آیه الکرسی است. مرحله قلبی ذکر، مستلزم فراهم سازی مراحل و مراتب آن و استفاده از اذکار پرکاربرد و تأثیرگذار است. مراتب ذکر، علاوه بر کاهش اضطراب، سبب ارتقای فرهنگ عبادت و ارتباط معنوی می شود؛ بدین جهت الگوی ذکردرمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بسته آموزشی درمان دیالکتیک مبتنی بر تجربه زیسته نوجوانان کمال گرا بر خودکارآمدی نوجوانان شهرفلاورجان (اصفهان) انجام گرفت. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه پسران نوجوان در مقطع متوسطه اول شهر فلاورجان(اصفهان) در سال 1400 انجام گرفت. به این ترتیب 4۰ پسر نوجوان به شکل نمونه گیری خوشه ای با توجه به ملاکهای ورود و خروج انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل گمارده شدند(هر گروه 20 نفر). شرکت کننده ها قبل و بعد از مداخله به ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه خودکارآمدی(موریس،2002) پاسخ دادند. شرکت کننده های گروه آزمایش به مدت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای تحت آموزش رفتاردرمانی دیالکتیک مبتنی بر تجربه زیسته نوجوانان کمال گرا قرار گرفتند، اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها در دو سطح توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و سطح استنباطی (تحلیل کواریانس یک راهه) و با استفاده از نرم افزار spss22تحلیل شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در متغیر خودکارآمدی و مولفه های تحصیلی، اجتماعی و هیجانی خود افزایش معنادار در مرحله پس آزمون داشته اند(p0/05). نتیجه گیری: بنابر یافته های پژوهش، می توان برای بهبود خودکارآمدی و مولفه های آن در پسران نوجوان، از بسته آموزشی رفتاردرمانی دیالکتیک مبتنی بر تجربه زیسته نوجوانان کمال گرا استفاده کرد. نتایج این پژوهش قابلیت این را دارد که مورد استفاده مشاوران و روانشناسان قرار گیرد.

این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی آموزش ابعاد کمال گرایی بر رشد خودکارآمدی در دانش آموزان مدارس خاص انجام شد. مطالعه حاضر یک مطالعه تجربی است. روش پژوهش نیمه آزمایشی طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر کمال گرا مراجعه کننده به مرکز مشاوره امام حسین یزد، مشغول به تحصیل در مدارس خاص بود. 120 نفر دانش آموزان به روش نمونه گیری هدفمند ساده و در دسترس انتخاب شدند. به این ترتیب محقق 24 نفر از دانش آموزان دختر کمال گرا را به طور تصادفی انتخاب کرد بعد در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند گروه آزمایش آموزش ابعاد کمال گرایی مبتنی بر تجربه زیسته دانش آموزان کمال گرا را طی 9 جلسه دریافت نمودند، اما گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده های حاصل از پژوهش در دو سطح توصیفی و سطح استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که برنامه آموزشی مبتنی برتجارب زیسته دانش آموزان کمال گرا بر متغییر وابسته خودکارآمدی اثرگذاری معنادار داشته است. همچنین برنامه مداخله ای ویژه کمال گرایان بر افزایش خودکارآمدی تحصیلی، اجتماعی و هیجانی دانش آموزان تأثیر داشته است در تبیین این نتایج از آنجایی که برنامه آموزشی تدوین شده در این تحقیق براساس تجربه های واقعی دانش آموزان کمال گرا بوده ( مرحله اول کیفی تحقیق ) و به طور اختصاصی برای دانش آموزان کمال گرا تدوین شده و ویژگی های روانسنجی برنامه توسط متخصصان این زمینه تایید شده و به نحوی به مسائل تحصیلی و مشکلات رفتاری و هیجانی دانش آموزان کمال گرا پرداخته است، بنابراین بر خودکارآمدی از اثربخشی لازم برخوردار بوده است.

سابقه و هدف: به دلیل وجود ناهنجاری ها و مشکلات روانی و رفتاری در جوامع، روان شناسان به سمت درمان های مختلف برای حل این مشکلات رفته اند؛ از جمله این درمان ها درمان یکپارچه توحیدی است که در آن فرد به شخصیتی دست می یابد که می تواند رفتار ناهنجار خود را اصلاح و از بازگشت مجدد آن جلوگیری کند. در مقاله حاضر به بررسی ویژگی های این شخصیت خدامحور که با درمان یکپارچه توحیدی در فرد ایجاد می شود، در متون روان شناسی و دینی پرداخته شده است. روش کار: این پژوهش بر پایه تحقیقات توصیفی و کیفی و از گونه اسنادی با تکیه بر منابع کتابخانه ای است. اطلاعات جمع آوری شده از کتب حدیثی، روان شناسی و قرآن و نیز نرم افزارهای قرآنی و حدیثی و تفسیری بود که با تحلیل محتوا به بررسی متون پرداخته شد. مؤلفان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که قرآن این درمان را در 1400 سال قبل بیان کرده است و راه مقابله با مشکلات روانی را دست یافتن به شخصیت توحیدیافته ای می داند که فرد با محورقراردادن خدا در زندگی به آرامش کامل روانی می رسد و می تواند مشکلات روانی و رفتاری خود را حل نماید. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت افرادی که شخصیت خدامحور دارند علاوه بر متعادل بودن، در صدد تعالی هستند و تلاششان با نیّت خالص برای قرب الهی است و ادراکی صحیح نسبت به امور مختلف و رفتاری سازگارانه در برخورد با محیط اطراف دارند. درواقع، هر اندازه دین در زندگی افراد نقش بیشتری ایفا کند، شاهد کاهش مشکلات جسمی و روانی و آسیب های اجتماعی هستیم.

هدف: هدف این پژوهش ارائه الگوی بومی(اسلامی-ایرانی) فرزندپروری شفقت ورزانه بر اساس نظر متخصصان بود. روش پژوهش: این پژوهش از نوع آمیخته با هدف اعتباریابی الگوی بومی اجرا می شود. جامعه آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی و کمّی کلیه متخصصان در حوزه مطالعات فرزندپروری و الگوهای بومی-اسلامی خواهند بود. نمونه ها در بخش کیفی از بین افراد متخصص به روش هدفمند و بر مبنای اشباع نظری خبرگان پژوهش و در بخش کمّی به شیوه غیر تصادفی در دسترس انتخاب خواهد شد، ابزار پژوهش در بخش کیفی شامل مصاحبه عمیق و در بخش کمّی نیز پرسشنامه محقق ساخته بوده است. یافته ها: در نهایت این نتیجه حاصل شده است که الگوی فرزندپروری بومی اسلامی ایرانی شفقت ورزانه با مولفه های خدامحوری رفتار والدین، احوالات مادر در ایام بارداری و شیردهی، دعوت فرزندان به فضایل اخلاقی، دلسوزی عمیق برای فرزندان، دعای خیر در حق والدین و فرزندان، اعتقاد به باارزش بودن فرزندان، آموزش صحیح فرزندان، تربیت صحیح و متفاوت در هفت سال اول و دوم و سوم، الگو بودن رفتار والدین، رسیدن به من حقیقی، اهل عمل بودن از روایی کمی صوری و روایی محتوایی مطلوبی برخوردار است. یعنی ملاحظه می گردد که تمامی بارهای عاملی سئوالات بالاتر از 5/0 بدست آمده است و این حاکی از تایید روایی سازه گویه ها می باشد. نتیجه گیری: طی تحلیل عاملی تاییدی نیز مشخص گردید مدل معادلات ساختاری در پژوهش حاضر از برازش مطلوبی برخوردار است. بنابراین این الگو از اعتبار کافی برخوردار است.

این پژوهش، با هدف شناسایی خداانگاره های نادرست انجام شده است. پژوهش حاضر مطالعه ای کیفی از نوع تحلیل محتواست که اطلاعات آن، از طریق نمونه گیری مبتنی بر هدف و مصاحبه نیمه ساختاریافته، با 22 نفر از دانشجویان دختر مقطع لیسانس دانشگاه میبد، با حداکثر تنوع جمع آوری شده است. داده ها پس از 18 مصاحبه، به نقطه اشباع رسید، ولی برای حصول اطمینان تا 22 نفر ادامه یافت. پس از پیاده کردن مصاحبه های ضبط شده، به تحلیل داده ها، به روش تفسیری پرداخته شد و کدهای اولیه استخراج گردید. این کدها، براساس شباهت ها دسته بندی و طبقه بندی شده و در قالب مقولات شکل گرفتند. براساس یافته های پژوهش، 108 مفهوم در کدگذاری اولیه و 68 مقوله در کدگذاری باز به دست آمد که با حذف موارد تکراری، به 62 مفهوم و 18 مقوله تقلیل یافت. برخی از این کدها، عبارتند از: فهم استعاره ای از خداوند و صفات او، داشتن حس طلبکارانه نسبت به خداوند، خشمگین شدن خدا در برابر اعتراض به ناملایمات زندگی و... .

شناخت (شخصیت) کمال گرا و مشکلات مربوط به آن در بین دانش آموزان از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا هدف این پژوهش تدوین برنامه آموزشی مبتنی بر تجارب زیسته دانش آموزان کمال گرابود.جامعه آماری دانش آموزان کمال گرا مشغول به تحصیل در مدارس خاص ( مدارس خاص ترکیبی از دانش آموزان مدارس تیزهوشان، نمونه دولتی و غیر انتفاعی) استان یزد بودند که به صورت هدفمند ساده انتخاب شدند. فرایند نمونه گیری و مصاحبه ها تا زمان اشباع داده های نظری (15دانش آموز) ادامه یافت و مضامین اصلی تجربه ها از طریق روش کلایزی (Colaizzi) کشف شد. سپس بر اساس مضامین اصلی کشف شده به مطالعه مروری روش های آموزشی و درمانی مربوط به کمال گرایی پرداخته شد تا جلسات آموزشی ویژه کمال گرایی طراحی شود. در نهایت برنامه آموزشی طراحی شده با استفاده از روش گروه های کانونی متشکل از مشاوران تخصصی مدارس استان یزد مورد بررسی قرار گرفت. 9 مضمون اصلی، برتری جویی، افکار و احساسات منفی، انزوای اجتماعی، هدف گذاری، تجربه سرزنش، دستاوردهای مثبت، عدم اعتماد به نفس، مشکلات رفتاری، اهمال کاریو 19 مضمون فرعی به دست آمد. برنامه آموزشیمبتنی بر تجارب زیسته دانش آموزان کمال گرا در9 جلسهتدوین شد و این محتوای آموزشی بر اساس ترکیبی از مؤلفه های درمان شناختی- رفتاری و خود شفقت ورزی طراحی شد. از آنجا که برای طراحی این برنامه از تجارب دانش آموزان کمال گرا به عنوان مخاطبان اصلی و همچنین مطالعه مروری منابع علمی برای پاسخگویی به نیازهای آنان استفاده شده است و کلیه جلسات آموزشی مورد تأیید متخصصان مربوطه قرار گرفته، به این نتیجه می رسیم که برنامه طراحی شده از روایی محتوایی/ صوری قابل قبولی برخوردار است و می تواند در جهت برطرف کردن مشکلات کمال گرایی دانش آموزان مؤثر باشد.

یکی از مهم ترین جنبه های سلامت انسان، سلامت معنوی است که بر دیگر ابعاد آن، تأثیر بسزایی دارد. با توجه به لزوم ارائه تعریفی جامع از سلامت معنوی و تعیین مؤلفه ها و سنجش آن منطبق با فرهنگ و دین جامعه ایرانی، پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی و ابزار سنجش سلامت معنوی مبتنی بر متون اسلامی انجام شده است. مطالعه حاضر به روش ترکیبی از نوع اکتشافی (کیفی، کمی) انجام شد. در مرحله کیفی، به روش تحلیل محتوای کیفی با نظام مقوله بندی استقرایی، متغیرها و مؤلفه های ناشناخته سلامت معنوی کشف شده و الگوی مفهومی سلامت معنوی ترسیم شد. جهت استحکام و اعتباربخشی به داده ها، از روش ممیّزان بیرونی یا تأیید متخصصان مرتبط، استفاده شد. سپس ابزار سنجش سلامت معنوی در قالب پرسشنامه ای با طیف لیکرت در 70 گویه تدوین شد. در مرحله کمی، در فرآیند اعتبارسنجی پرسشنامه، جهت آزمون روایی پرسشنامه از شاخص های روایی محتوا و جهت سنجش پایایی آن از روش های آزمون-آزمون مجدد و سنجش هماهنگی درونی استفاده شد. در مرحله کیفی، مؤلفه های سلامت معنوی در سه مقوله هسته ای مبدأشناسی، راهنماشناسی و معادشناسی طبقه بندی شدند. مؤلفه مبدأشناسی شامل 6 مفهوم نگرش توحیدی، یقین، اخلاص، انقطاع، توکل و ذکر بود. مؤلفه راهنماشناسی، شامل دو مقوله اصلی ادب تطبیقی با قرآن کریم (الگوی نظری) و ادب تطبیقی با انبیاء و چهارده معصوم (الگوی عملی) بود. مقوله اول شامل دو مفهوم انس با قرآن و عمل به قرآن؛ و مقوله دوم شامل 22 مفهوم تسلیم و رضاء، صبر، عمل به واجبات، ترک محرمات، شکر، قناعت، لذت مادی، لذت معنوی، وفای به عهد، صدق الکلام، اداء امانت، حسن خلق، سخاوت، مروت، خدمت، عفو، عدالت، شجاعت، غیرت، حلم، حیاء و کسب روزی حلال بود. آخرین مؤلفه سلامت معنوی، معادشناسی است که شامل سه مفهوم معادباوری، یاد مرگ و زهد می باشد. درنهایت ابزار سنجش سلامت معنوی بر اساس الگوی مفهومی طراحی شد. در مرحله کمی در مجموع 70 گویه از سوی متخصصین، ضروری، مرتبط و ساده و واضح تشخیص داده شدند و روایی محتوا از سوی خبرگان تأیید شد. ضرایب آلفای کرانباخ، نشان دهنده هماهنگی درونی در تمامی سازه ها و زیر سازه های پرسشنامه بود و نتایج حاصل از آزمون- بازآزمون نیز در تمامی مؤلفه ها، پایایی پرسشنامه را تأیید نمود .در مطالعه حاضر، بانگاهی جامع به یک انسان کامل با هویت توحیدی ذکرشده در متون اسلامی، مؤلفه های سلامت معنوی استخراج، الگوی مفهومی آن طراحی و ابزار سنجش آن تدوین و اعتبارسنجی شده است که درمجموع با مطالعات پیشین در این زمینه همسو است.

مقدمه: خانواده نخستین و مهم ترین نهاد اجتماعی بشمار می رود. در بیش تر جوامع، متاثر از تحولات گوناگون مشکلات متعددی در بسیاری از خانواده ها پدید آمده است. از این رو خانواده ها نیازمند توصیه های تربیتی و روانشناختی برای رویارویی با این مشکلات می باشند. هدف از این پژوهش یافتن اشتراکات رویکرد ساختاری خانواده از دیدگاه مینوچین و اسلام جهت غنی نمودن ساختار خانواده متناسب با فرهنگ بومی اسلامی ایرانی می باشد. روش: طرح پژوهش، کیفی و بر پایه تحلیل محتوا است. محتوای مورد پژوهش جهت مشخص شدن اشتراکات دو دیدگاه اسلام و مینوچین از راه جستجوی الکترونیکی در پایگاههای منتخب و با بررسی اولیه کتاب ها و مقالات متناسب با موضوع بالا بدست آمد. یافته ها: کدگذاری لازم صورت گرفت که منجر به ایجاد سه مفهوم اصلی با عنوان مرزها، زیر منظومه ها و سلسله مراتب و 12 طبقه مبتنی بر اشتراکات موجود بین دو رویکرد بالا شد. نتیجه گیری: از یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت مشاوران و روان شناسان خانواده می توانند در برنامه ها و کاربست های بومی مشاوره و روان درمانی ساختاری از مفاهیم ذکر شده استفاده کنند.

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش تلفیقی فرزندپروری مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد (ACT) و رویکرد متمرکز بر شفقت (CFT) و غنی شده، با آموزه های اسلامی بر عزّت نفس عمومی والدگری عزّت نفس عمومی کودکان 7-6 سال بود. روش پژوهش، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری مادران کودکان کلاس اول دبستان 7-6 سال شهر اصقهان، در سال 97-1396 بودند که 30 نفر از آنان به عنوان نمونه، به طور تصادفی از نوع خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده و در دو گروه کنترل و آزمایش (15 نفر) قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسش نامه عزّت نفس کوپراسمیت و چک لیست سنجش میزان عزّت نفس کودکان پیش دبستانی بود. برای گروه آزمایشی، آموزش در 10 جلسه 120 دقیقه ای برگزار شد. داده ها با استفاده آزمون تحلیل کواریانس یک راهه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش تلفیقی فرزندپروری مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد (ACT) و رویکرد متمرکز بر شفقت (CFT) و غنی شده، با آموزه های اسلامی، عزّت نفس عمومی والد و کودک را افزایش می دهد (05/0p<).

پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش های بهزیستی زناشویی در جهت رسیدن به نظریه ای درباره عوامل مؤثر بر بهزیستی زناشویی، با روش کیفی از نوع روش نظریه زمینه ای (گراندد تئوری) انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی زوجین شهر شیراز در سال 1397 بود که افراد نمونه به تعداد 22 نفر، به روش نمونه گیری هدفمند (تا رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه) انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری و به روش کدبندی هفت مرحله ای کلایزی تحلیل شد. پس از تحلیل داده ها نه مقوله اصلی شامل خلاء مهارت های ارتباطی، خلاء مهارت های بین فردی و همدلی، خلاء مهارت های تفکر انتقادی و تفکر خلاق، خلاء مهارت های مقابله ای و بهزیستی عمومی، خلاء مهارت های تصمیم گیری و حل مسئله، خلاء مهارت های خودآگاهی، مشکلات مرتبط با الگوهای عملکردی و کیفیت روابط، مشکلات سلامت جسمی، روانی و  خلاء بهزیستی ذهنی و معنوی زوجین و مشکلات مالی و شغلی زوجین و دو مقوله هسته شامل خلاء مهارت های زندگی فردی و زوجی و خلاء کیفیت زندگی فردی، زوجی و خانواده ها در شناسایی چالش های بهزیستی زناشویی استخراج شد. مطابق نتایج به دست آمده، خلأ مهارت های زندگی فردی و زوجی و خلاء کیفیت زندگی فردی و زوجی که  نشان دهنده عدم مهارت های ارتباطی، بی تفاوتی ها، عدم شناخت و عدم وجود همدلی در بین زوجین است منجر به نوعی ناکارآمدی، نارضایتی و بی کیفیتی زندگی زوجین شده است. بنابراین، خلأ مهارتهای زندگی و خلاء کیفیت زندگی فردی و زوجی از چالش های مهم بهزیستی زناشویی شناسایی شد.

نوشتن مقالات علمی و طرح مباحث میان رشته ای در رابطه با آن ها، از علائق پژوهشگران در سال های اخیر است. یکی از این مباحث، انعکاس علم روانشناسی در آثار ادبی و انطباق آن با تئوری های نوین روانشناسی می باشد. در این مقاله، هوش هیجانی و مهارت طنز و شوخ طبعی در بوستان، بررسی و با علم امروزی روانشناسی تطبیق داده شده است. در بوستان، سعدی روند زندگی را به سمت تکامل اخلاقی و انسانی دنبال می کند و از قالب حکایت برای بیان بهترین روش های زندگی بهره می گیرد و با استفاده از سبک تصویرپردازی، سعی دارد برای بهبود روابط و رفتارهای انسانی، راهکارهایی را ارائه کند. هدف سعدی در بوستان، آموزش بهتر زیستن به تمام افراد جامعه، در هر سن ، مقام و با هر طبقه اجتماعی ، برای دستیابی به شادکامی و زندگی سالم است. روش هایی که امروزه با گذشت قریب به هشت صد سال از تألیف بوستان، با اصطلاح هوش هیجانی(Emotional Intelligence)شناخته شده است؛ روش هایی شامل مهارت های کنارآمدن با پیچیدگی های اجتماعی و تصمیم گیری های شخصی که به نتیجه مثبت می انجامد و وضعیت مطلوب را به وجود می آورد. این پژوهش بیان می کند که سعدی از این مهارت آگاهی داشته و آن ها را با تصویرپردازی عاطفی به مخاطب خود ارائه کرده که امروزه با نظریه ها و مهارت های ارائه شده از جانب روان شناسان عصر حاضر مطابقت دارد.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی آموزش هشیاری افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی بر بهزیستی روان شناختی زنان متأهل شهرستان یزد انجام شده است. نمونه شامل 30 نفر از زنان متأهل شهرستان یزد بودند که به صورت تصادفی به دو گروه و سپس هر گروه به صورت گمارش تصادفی در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در گروه آزمایش آموزش هشیاری افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی اجرا شد که از تدوین برنامه هشیاری افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی شریعت مدار استفاده شد. روش پژوهش تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل است. میزان بهزیستی روان شناختی شرکت کنندگان در این پژوهش توسط پرسش نامه بهزیستی روان شناختی ریف در پیش آزمون و پس آزمون سنجیده شد و گروه آزمایش در 10 جلسه آموزش هشیاری افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی شرکت کردند. اجرای تحلیل کوواریانس بر روی داده ها نشان داد که جلسات آموزشی تأثیر معناداری بر بهزیستی روان شناختی گروه آزمایش داشته است (01/0p<). براین اساس، می توان نتیجه گرفت کرد که آموزش هشیاری افزایی مبتنی بر اخلاق اسلامی می تواند افزایش بهزیستی روان شناختی را درپی داشته باشد.

ازآنجاکه یکی از راه کارهای مهم تجلی خداوند در اعمال و رفتار انسان ها در جامعه، تصحیح تصورات نادرست از خداوند است؛ این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است، به ارائه تصورات ذهنی صحیح از خداوند از دیدگاه آیات و روایات معصومان می پردازد. انتخاب عنوان تصورات صحیح از خداوند در این پژوهش (که به روش کتابخانه ای انجام شده) بر مبنای استخراج تصورات نادرست از خداوند است که از یک پژوهش کیفی جداگانه با عنوان «بررسی کیفی انگاره های ذهنی نادرست از خداوند» به روش تحلیل محتوا بر روی دانشجویان دختر شاغل به تحصیل در غیر رشته های الهیات در دانشگاه میبد به دست آمده است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد که ارائه و آموزش تصورات ذهنی صحیح از خداوند سبب محبت و اشتیاق افراد نسبت به خداوند و در نهایت، اطاعت پذیری و تجلی خداوند در افعال و کردار انسان ها خواهد شد. برخی تصورات صحیح از خداوند عبارتند از: تشبیه در عین تنزیه، توجه به مراتب بالا و وسعت معنا و مصداق در موضوعات دینی، و... .

هدف این پژوهش دستیابی به عوامل و زمینه های احساس تنهایی زنان به قصد شناخت عمیق این پدیده بود. این مطالعه به شیوه کیفی به روش پدیدارشناسی و با نمونه گیری هدفمند و توسط مصاحبه گر بصورت نیمه ساختار یافته و با 98 نفر از زنان متأهل، مطلقه و مجرد بین سنین 55-30 و در سال 98-1397 در شهر شیراز صورت گرفت. مصاحبه ها ثبت و سپس یادداشت و به روش هفت مرحله ای کلایزی (Colaizzi, 1987) تجزیه و تحلیل، روایی و اعتبار یابی شد. یافته های حاصل از عوامل و زمینه های احساس تنهایی زنان در 11 مضمون اصلی و 38 مضمون فرعی که در آن علت احساس تنهایی زنان شامل 4 مضمون اصلی و عبارتند از: ناهمخوانی با همسر، عدم مهارتهای ارتباطی ، فقدان حمایت، ضعف همدلی و زمینه احساس تنهایی شامل 7 مضمون اصلی که عبارتند از: خانواده نامتعادل، تصور از خدا، اختلالات خُلقی و موقعیتی، مشکلات جسمی، ناکارآمدی شناختی-هیجانی، عزت نفس ضعیف و تنظیم شناختی مثبت، یافت شد. یافته های مطالعه می تواند تصویری روشن از تجربه افرادی که احساس تنهایی دارند ارائه دهد تا در مقابل بتواند جهت راهکارهای مقابله ای مفید واقع شود.

ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳی اﺛﺮﺑﺨﺸی آﻣﻮزش والدگری متکی بر پیشگیری از پدیدآیی طرحواره های ناسازگار اولیه برافزایش تاب آوری مادران کودکان بیش فعال بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه مادران کودکان بیش فعال مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهرستان یزد بود که تعداد 30 نفر از آنها به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. هر دو گروه طی دو مرحله (پیش آزمون و پس آزمون) مورد ارزیابی قرارگرفتند و پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون ( CD-RISC ) را تکمیل کردند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 10جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش والدگری متکی بر پیشگیری از پدیدآیی طرحواره های ناسازگار اولیه قرارگرفتند وگروه گواه در لیست انتظارباقی ماند. داده ها با روش آماری تحلیل کواریانس و با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتند. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که آموزش والدگری متکی بر پیشگیری از پدیدآیی طرحواره های ناسازگار اولیه بر تاب آوری مادران کودکان بیش فعال اثربخش بوده است. <span style="font-family: " b="" new="" roman";"="" roman";="" "times="" 12pt;="" lotus";="">