سارا نجف پور

اگر فهم امور بشری، سیاست و جامعه با رویکردی وجودگرایانه را محور تفکرات فلسفی و سیاسی آرنت بدانیم، در این مقاله برآنیم که به بنیان های فکری و رویکرد تفهمی او بازگردیم و به این پرسش که خودِ فهم در اندیشه آرنت به چه معناست و چه نسبتی با هرمنوتیک فلسفی دارد بپردازیم. در این پژوهش برای فهمِ فهم آرنت از فهم و روش او در فهم مقولات و موضوعات، روش و رویکرد تفسیری او را در متن سنت هرمنوتیکی و تطابق با دقایق فهم در اندیشه های هایدگر و گادامر قرار می دهیم. تأکید بر منحصربه فرد بودن و تازگی و آغازگری هر انسان، نقد جوهرگرایی، ذات گرایی، تقلیل گرایی، علم گرایی و تاریخ گرایی، تأکید بر اهمیت و جایگاه مهم پیش فرض ها در فهم، دوری، عملی، موقعیت مند و جهانی بودن فهم و شاید از همه مهمتر اراده به مواجهه با خودِ پدیده ها، از مهمترین وجوه مشترک رویکرد آرنت، گادامر و هایدگر به فهم است و از این روی رویکرد آرنت به فهم در پیوند با بسترهای فلسفی و فکری او هرمنوتیک فلسفی و پدیدارشناسانه به شمار می رود. فراتر از این، داستان گویی، تصور پژوهشگر به مثابه تماشاگر موقعیت مند و بی طرف، افتراق گذاری و تمایزها و پیش ساختارهای فهم ایده هایی خاص آرنت در هرمنوتیک پدیدارشناسانه او به شمار می روند.

برخلاف پیش بینی ها و علی رغم پیشرفت روزافزون فناوری های ارتباطی، جوامعبشری امروز نه تنها به سمت یکدست شدن کامل پیش نمی روند، بلکه هویت ها، سبک های مختلفزندگی و همچنین اقلیت های قومی و مذهبی که تا چند دهه گذشته بیمناکِ از دست دادنهویت خود بودند با استفاده از امکانات دنیای امروز، دوباره سر برافراشته و می کوشند وجوهتمایز خود با دیگران را مطرح کنند و به این ترتیب، حق حفظ سنت ها و عملمطابق با آن را برای خود محفوظ نگاه دارند. در این عرصه چگونگی تعامل و کنش متقابلو عادلانه هویت ها، فرهنگ ها و اقلیت ها و اکثریت ها با هم مسئله ای اس ت که نظریه های مختلفی در مورد آن ارائه شده است که اغلب برآمده از متن فرهنگ لیبرال بودهو ابعاد هنجاری آنها متوجه این جامعه و فرهنگ است. مقاله پیش رو، در پی فهم ایننکته است که کدام یک از این نظریه ها، امکانات نظری بیشتری برای کاربردی شدن درجوامع چند فرهنگی دارند؟ در بررسی تطبیقی و انتقادی، مهم ترین رویکردها و نظریه های تنوعفرهنگی از جمله رویکردهای لیبرال، پسا لیبرال، نسبی گرایانه و باهمادگرایانه به نظرمی رسد که رویکرد باهمادگرایانه در جوامعی که تنوع فرهنگی دارند، می تواند امکاناتنظری بیشتری برای کاربردی شدن داشته باشد. پژوهش پیش رو برای پاسخ به پرسش خود ازروش توصیفی و تحلیلی و ابزار کتابخانه ای بهره می برد.