مهدی رازانی

مهدی رازانی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۷ مورد.
۱.

فلزکاری سلجوقی هنری اسلامی با هویت ایرانی

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی سال ششم زمستان ۱۳۸۸ و بهار ۱۳۸۹شماره ۵

کلیدواژه‌ها: اسلام سلجوقی مکتب خراسان هنر فلز کاری اشیاء فلزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹۸ تعداد دانلود : ۹۱۳۷
نقش ترکان سلجوقی در تاریخ هنر ایران به نحوی سامان یافته که اغلب تاریخ دانان و متخصصین هنر، عصر حکومت آنان را اوج هنرهای اسلامی ایران در طول چهارده قرن گذشته دانسته اند. اگرچه گستره ی امپراطوری سلجوقی از چین تا اندلس را در برگرفته بود، اما به سبب زندگی پیشین کوچ رویشان هنر قابل ملاحظه ای نداشته اند. در همین راستا مرکزیت فرهنگی ایران در آن عصر باعث شد کلیه ء خط مشی های هنری خود را از ایران گرفته و با حمایت های خود آثار بسیاری در غالب معماری، صنایع مستظرفه و... تولید و به سر حد کمال برسانند. از جمله هنرهایی که در این دوره توانسته شکوفایی عصر فرهنگی دوره ی سلجوقی را در هنر ایران به نحو شایسته ای در خود جای دهد، فلزکاری بوده است. در این دوره فلزکاری با قالب ایرانی- اسلامی اش در شهر هایی مانند هرات، مرو، ایالات خراسان قدیم و همچنین، اصفهان به اوج خود رسید. به نحوی که شکوه آن را در مکتب فلزکاری خراسان می توان بررسی نمود. در این نوشته به بررسی ویژگی های هنری فلزکاری عصر سلجوقی، فلزات مورد استفاده، روش های متداول تزئین اشیاء فلزی و بررسی و تقسیم بندی گستره ی نقوش به کار رفته در آن پرداخته شده است.
۲.

خانه ی سوکیاس در جلفای نو اصفهان: تاریخچه، معماری، تزئینات و تعمیرات

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: معماری ایرانی ارامنه خانه های تاریخی جلفای اصفهان خانه ی سوکیاس

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پس از اسلام صفویه
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  3. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه مرمت آثار تاریخی
تعداد بازدید : ۵۶۱۵ تعداد دانلود : ۲۲۶۰
خانه های دوره ی اسلامی ایران از جمله ی مهم ترین بناهایی هستند که هنرهای ایرانی در آن ها به نحوی شایسته در قالب های گوناگون پدیدارشده است. معماری و تزئینات به کار رفته در این خانه ها نیز دارای ویژگی های بسیار قابل تأملی است که متأسفانه کم تر بدان پرداخته شده است. شهر اصفهان به عنوان یکی از پایتخت های فرهنگی جهان اسلام، موزه ای با چند صد خانه ی تاریخی مربوط به دوران صفویه و قاجاریه است. در جلفا - منطقه ی ارمنی نشین اصفهان - خانه هایی وجود دارد که با کم ترین دخل و تصرف، ویژگی های اصیل معماری اسلامی - مسیحی را حفظ کرده اند. از این قبیل خانه ها می توان به خانه ی سوکیاس اشاره کرد که در بررسی معماری تاریخی خانه های جلفای نو بسیار حائز اهمیت است. این خانه ی تاریخی در واقع یکی از کوشک های ارامنه ی جلفای اصفهان بوده که در عصر صفوی، میان سال های ۱۶۶۰-۱۶۷۰میلادی ساخته شده است. معماری حاکم بر این خانه با وجود صاحبان ارمنی اش، مطابق با معماری اسلامی مکتب اصفهان در معماری ایرانی است ولی تزئینات و باغ اطراف آن، ساختاری کاملاً مسیحی دارند. در این مقاله، به مواردی از قبیل: تاریخچه، معماری، تزئینات و تعمیرات خانه ی سوکیاس در جلفای اصفهان پرداخته خواهد شد. اطلاعات مورد نیاز پژوهش، از طریق حضور در محل خانه ی سوکیاس، مشاهده ی دقیق و عکس برداری از بنا به علاوه ی بررسی منابع کتابخانه ای گردآوری شده اند.
۳.

نگاهی به نو یافته های باستان شناختی جیرفت

نویسنده: سایر:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی سال پنجم تابستان و پاییز ۱۳۸۸ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: جیرفت کنار صندل شمالی کنار صندل جنوبی اشیاء تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲۵ تعداد دانلود : ۲۶۷۷
نو یافته ای پیش از تاریخی منطقه جیرفت به عنوان مهمترین محوطهء باستان شناسی دهه اخیر در خاورمیانه باعث شد تا جنوب شرق ایران بعد از کاوش های پر انتشار گروه پروفسور کارلوفسکی در تپه یحیی بار دیگر به مناطق مورد توجه و مهم خاورمیانه تبدیل شود و با تأیید و رد برخی نظرات پیش از خود، نگاهی تازه به باستان شناسی پیش ار تاریخ خاورمیانه را لازم و ضروری گرداند. به نحوی که برخی از نتایج قبلی مانند منحصر به فرد بودن تپه یحیی به لحاظ مرکزیت تجارت سنگ سیاه تزئینی و تنها تولید کننده قدرتمند جنوب شرق ایران مورد تجدید نظر قرار گیرد. تا کنون 7 فصل حفاری های علمی منطقه در محوطه های کنار صندل جنوبی و شمالی، گورستان قلعه کوچک و گورستان محطوط آباد انجام گرفته و بررسی های منطقه به شناسایی حدود 400 محوطه تاریخی و پیش از تاریخی منجر شده است. مواجهه با این حجم عظیم داده های شگفت انگیز باستان شناسی نظریه زادگاه تمدنی آرتا را که توسط دکتر مجید زاده در سال 1355.ش مطرح گردیده هر روزه بیشتر تقویت می کنند. گرچه برای اثبات چنین ماجرایی هنوز به فصل های بسیاری کاوش در این منطقه نیاز است اما در طی فصول گذشته بقایای مناطق شهری و بناهای مسکونی و اشیاء تاریخی و فرهنگی، نشان از وجود تمدنی با چهار چوبه ای اساسی در نیمه هزاره سوم ق.م دارد. از این رو در این مقاله به برخی ویژگی های تمدن ساز جیرفت و بررسی محوطه ها و آثار به دست آمدهء حوزه هلیل پرداخته خواهد شد.
۴.

کتاب شناسی فارسی حفاظت و مرمت میراث سنگی

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی سنگ حفاظت و مرمت منابع فارسی و استانداردها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی خوشنویسی و کتابت
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه مرمت آثار تاریخی
تعداد بازدید : ۲۸۴۰ تعداد دانلود : ۱۲۹۷
ایران سرزمینی نیمه کوهستانی است و انواع مختلف سنگ در آن به فراوانی یافت می-شود. این سرزمین شاهد دوره های شکوهمند معماری کاملاً سنگی در ادوار مختلف بوده است، اما به علت گرم و خشک بودن بسیاری از مناطقش به تدریج این نوع معماری کاربرد خود را از دست داده و به جای آن، استفاده از معماری ترکیبی خشتی-سنگی و خشتی-آجری رایج گردیده است. با این وجود، سنگ در موارد مختلف و در قالب آثار، اشیاء و تزئینات معماری همچنان کارآیی خود را حفظ کرده است در این مقاله که در واقع مقدمه ای بر تاریخچه حفاظت و مرمت سنگ در ایران است که شامل مهمترین منابع موجود در زبان فارسی اعن از کتابها، مقالات، و پایان نامه ها و استانداردهای مربوط به مرمت و حفاظت سنگ است.
۶.

بررسی مبانی مرمت دو مجموعه قاب کاشی منقوش از موزه ی چهل ستون

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی سال پنجم بهار ۱۳۸۸ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: صفویه مبانی کاشی مرمت چهل ستون

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی هنرهای صناعی تزئینی وغیره ایران و اسلام سفال، کاشی و ...
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه مرمت آثار تاریخی
تعداد بازدید : ۲۲۴۵ تعداد دانلود : ۲۵۵۰
کاخ چهل ستون از جمله مهم ترین بناهای عصر صفویه در اصفهان است که به واسطه ی تزئینات بسیار زیاد و متنوع آن به موزه ی تزئینات معماری معروف شده است. در این عمارت موزه ی تاریخی- تزئینی ای از سال 1327شمسی تا به حال برقرار است که در آن آثار ارزشمندی از دوره-های مختلف هنر ایران نگهداری می شود. از جمله این آثار نفیس و گران بها دو مجموعه قاب کاشی منقوش به نگارگری می باشند که تا چندی قبل در انبار موزه نگهداری می شدند و امروزه پس از مرمت در فضای داخلی کاخ موزه ی چهل ستون به نمایش در آمده اند. با توجه به آنکه هیچگاه در فضای داخلی کاخ چهل ستون در حالت اصیلش از کاشی و بویژه قاب کاشی های منقوش استفاده نشده و تنها مابین سال های 1327 تا 1357 به سبب اشتباهی تاریخی یک مجموعه کاشی منقوش طراحی، ساخت و بر بدنه ی جرز غربی سالن اصلی نصب گردیده است. بررسی شیوه ی حفاظت این دو مجموعه کاشی و انتخاب تدبیری جهت معرفی بهتر آن ها با توجه به عدم سابقه تاریخی وجود هر نوع کاشی در فضای داخلی کاخ، از مهمترین مسائل مربوط به نمایش این آثار است. نوشته ی حاضر با تأیید و یادآوریِ اهمیت «مطالعات تاریخی و تطبیقی» در مرمت، به بررسی دو مجموعه ی قاب کاشی تصویری موزه ی چهل ستون با توجه به مدارک موجود و ارائه راهکار مناسب جهت به نمایش گذاشتن آنها اختصاص دارد.
۷.

حفاظت و مرمت حوض مروارید خانه صدقیانی تبریز

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: بازسازی حفاظت و مرمت سنگ حوض مرمری خانه صدقیانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۲۴
در حین عملیات احیا خانه صدقیانی تبریز(1390)، حفاظتگران قطعاتی از یک حوض مرمری با آسیب هایی فراوانی از قبیل: کمبود قطعات(بیش از40 %)، تکه تکه شدن (بیش از170 قطعه)، لایه لایه شدن، تغییر رنگ، انواع ترک ها، پوسته بستن را یافتند و برای انجام عملیات مرمت به گروه مرمت آثار تاریخی دانشگاه هنر اسلامی تبریز تحویل دادند. اهداف اصلی این پروژه حول محور شناخت جایگاه تاریخی- فرهنگی حوض خانه صدقیانی مباحث مربوط به آسیب شناسی و فن شناسی ساختار فیزیکی و شیمیایی سنگ و آسیب های موجود روی حوض و چرایی آن، و هم چنین چگونگی انتخاب روش ها و مواد مورد استفاده در بازسازی آن بود، در همین راستا عملیات حفاظت و مرمت آن به ترتیب شامل: مستندنگاری و آسیب نگاری قطعات، انجام آزمایش های فن شناسی و آسیب شناسی شامل: پتروگرافی مقطع نازک، آنالیز پراش پرتو ایکس و اسپکتروفتومتری، به منظور شناخت خواص ساختاری در این اثر سنگی صورت گرفت پس از آزمون های آزمایشگاهی: تمیزکاری سطحی، استحکام بخشی و در نهایت بازسازی قطعات مفقود توسط رزین و خمیرهای رنگی پلی استر به همراه پرکننده کربنات کلسیم انجام گردید.
۸.

نقاشی ها و نقاشان چهل ستون

نویسنده:
منبع: فرهنگ اصفهان تابستان ۱۳۸۷ شماره ۴۰
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی ایران و اسلام نقاشان
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی ایران و اسلام سبک ها
تعداد بازدید : ۱۸۶۶ تعداد دانلود : ۱۱۲۲۹
این نوشته به معرفی هنرمندان نقاش و آنانی که خود نقاشان شاخصی بودند ولی به حکم زمان آثار هنرمندان نسل های پیشین خود را تعمیر کردند، اختصاص دارد. وجه مشترک تمامی این اساتید اعم از نقاشان اولیه و تعمیرکاران آثار انها آن است که همگی از برجسته ترین اشخاص و چهره های شناخته شده زمان خود بوده اند...
۹.

تحلیل مقدماتی از ردپای بومی بودن صنعت سفال های نخودی شهر سوخته با استفاده از روش آنالیز نیمه کمی عنصری XRF

نویسنده:
منبع: پژوه باستان سنجی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: تولید محلی شهر سوخته سفال نخودی XRF وارداتی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی یاستان شناسی آثار هنری و بومی ملل
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی هنرهای صناعی تزئینی وغیره ایران و اسلام سفال، کاشی و ...
تعداد بازدید : ۱۷۳۷ تعداد دانلود : ۹۸۴
شهر سوخته محوطه ای آغاز تاریخی است که در جنوب شرق ایران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و تاریخ آغاز استقرار در آن به 3200 ق.م بازمی گردد. نتایج حاصل از کاوش های مختلف نشان دهنده چهار دوره فرهنگی- استقراری (I-IV) در این شهر است که به یازده فاز تقسیم شده است. دوره II در شهر سوخته به 2800 تا 2500 ق.م بر می گردد. دوره III با تاریخی برابر با 2500 تا 2300 ق.م و دوره IV نیز تاریخی بین 1800 تا 1750 ق.م پیشنهاد شده است. این محوطه باستانی در 57 کیلومتری جاده زابل زاهدان واقع شده است که در سال 1393 هفدهمین اثر ثبتی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو انتخاب گردید. کاوش های باستان شناختی انجام گرفته در این تپه هزاران قطعه سفال را از دل خاک بیرون کشیده است که غالباً با خمیرهای به رنگ نخودی هستند. همچنین سفال با خمیره خاکستری و قرمز نیز در میان بقایای سفالی این محوطه 150 هکتاری دیده می شود. باستان شناسان بر این باورند که بیشتر سفا ل های به دست آمده در خود شهر سوخته در محوطه های اقماری اطراف ساخته شده اند که برای سنجش این فرضیه، پژوهش حاضر بر اساس تجزیه های عنصری نمونه سفال های شهر سوخته انجام گرفته است. در همین راستا 15 قطعه سفال که همگی این سفال ها مربوط به دوره II-III استقرار و مربوط به بازه زمانی 2800 تا 2200 ق.م است انتخاب شده است. قطعات سفال فوق با روش آنالیز دستگاهی فلورسانس پرتو ایکس (XRF) مورد آزمایش قرار گرفت تا میزان عناصر اصلی و فرعی قطعات شناخته شوند. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد اغلب سفال ها در یک دسته مشخص با نام گروه تولید محلی قرار می گیرند. بر همین اساس تعداد 4 قطعه سفال تولید محلی نبوده و در گروه دیگری قرار گرفتند. با توجه به داده های تحقیق مشخص شد که سفال های قرمز و خاکستری مربوط به شهر سوخته نبوده و احتمالاً این سفا ل ها وارداتی اند.
۱۰.

محسن پیرامون، از نخستین مرمتگران آثار موزه ای ایران

مترجم:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی سال چهارم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: تاریخ حفاظت مرمت ایران محسن پیرامون وصالی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه موزه
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه مرمت آثار تاریخی
تعداد بازدید : ۱۶۲۷ تعداد دانلود : ۱۶۶۵
تاریخ مرمتِ میراث فرهنگی در ایران از نظر سُنتی و علمی به غیر از معدود نوشته هایی پراکنده، تقریباً هیچ گاه به صورت جدی مورد بررسی قرار نگرفته است، در همین راستا از تاریخچه ی مرمت اشیاء موزه ای نیز اطلاعات چندانی در دست نیست. به نحوی که به صورت مشخص مراکز، کارگاه ها و مرمتگران گذشته ی موزه ها شناسایی نشده و مرمتگران میراث فرهنگی همیشه در کنار ارزش ها و جذابیت های آثار تاریخی آن گونه که باید مورد توجه قرار نگرفته اند. از جمله نخستین مرمتگران کمتر شناخته شده ایران محسن پیرامون است که در این مقاله به بررسی مختصری اززندگی و با توجه به منابع موجود و مصاحبه ای از سال 1347 از وی پرداخته شده است.
۱۱.

تحلیل ساختارشناسی سنگ های آذر آواری در معماری صخره کند روستای تاریخی کندوان

نویسنده:
منبع: پژوه باستان سنجی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: هوازدگی تخریب سنگ عیوب ذاتی معماری صخره ای روستای کندوان ایگنمیبریت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰۹ تعداد دانلود : ۶۶۷
روستای تاریخی کندوان از مهم ترین جاذبه های گردشگری استان آذربایجان شرقی است که به واسطه خانه های حفرشده در دل صخره-های برافراشته در دامنه کوه آتشفشان سهند به سال 1376 در فهرست میراث فرهنگی کشور ثبت گردید و بر اساس نظریه های موجود از دوره ایلخانی تا به حال مردم در خانه های کله قندی آن ساکن بوده اند. معماری صخره ای کندوان از لحاظ زمین شناسی بر سطح یک توده آذر آواری قرار دارد که هوازدگی طبیعی و فرسایش در امتداد درزه های اصلیِ دره کندوان موجب شکل گیری سازه های کله قندی آن شده است. امروزه تشدید تخریب و هوازدگی سنگ ها در کندوان باعث نامناسب شدن شرایط زندگی، ویرانی، سکونت فصلی و یا غیرمسکونی شدن برخی خانه های صخره ای گردیده است. هدف از این پژوهش بررسی نقش عیوب ذاتی به مثابه عاملی بنیادی در فرسایش سنگ است در همین راستا مقاله حاضر بر اساس مطالعات میدانی و آزمایشگاهی شامل: بررسی های صحرایی و نمونه برداری، در کنار انجام آزمایش های سنگ-شناسی، شامل پتروگرافی مقطع نازک، پراش پرتو ایکس (XRD) همراه با سنجش خواص فیزیکی و دوام داری سنگ خانه ها، نقشِ عیوب ذاتی سنگ در تشدید هوازدگی سنگ های آذر آواری کندوان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از آزمایش های ساختارشناسی سنگ، جذب آب موئینه، درصد رطوبت طبیعی، ضریب اشباع سنگ، شاخص دوام وارفتگی، آزمایش مقاومت در برابر ذوب و انجماد متوالی، حاکی از نقش ویژه عیوب ذاتی سنگ در تسریع تخریب کندوان است، به نحوی که سنگ کندوان دوام پایین و حساسیت بالایی نسبت به عوامل مخرب از جمله یخ زدن - ذوب شدن و چرخه های تر و خشک شدن دارد. مجموعه این ویژگی های ذاتی باعث ایجاد ساختار درونی نا مقاوم در برابر تنش های ناشی از تأثیر چرخه های فوق الذکر در اقلیم کوهستانی منطقه گردیده که آن را مستعد هوازدگی و فرسایش شدید قرار داده است.
۱۲.

آشکارسازی و حفاظت تزئینات پنهان نقاشی در بخشی از ازاره خانه صدقیانی تبریز

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: آشکارسازی دیوارنگاره مرمت و حفاظت میکروسکوپ الکترونی روبشی خانه صدقیانی تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۴ تعداد دانلود : ۸۱۰
آشکارسازی و طرح حفاظت و مرمت بخشی از تزیینات پنهان شده در قسمت (اتاق گوشوار) بنای کوشک دو طبقه در ضلع جنوب غربی خانه صدقیانی در محله مقصودیه تبریز موضوع مورد بحث این مقاله است. در همین راستا با توجه به پنهان بودن این نقاشی ها در زیر لایه ای از گچ کُشته، شناسایی وسعت، گونه و تکنیک نقاشی ها و همچنین میزان آسیب و روش آشکارسازی و خارج نمودن آنها از زیر لایه گچ مهم ترین سؤالات و اهداف این تحقیق بوده است. در همین راستا، انجام مطالعات آزمایشگاهی جهت شناسایی مواد تشکیل دهنده و تکنیک اجرای این نقوش توسط روش های آزمایشگاهی میکروسکوپی الکترونیکی روبشی(SEM-DEX) و اسپکتروسکوپی مادون قرمز تبدیل فوریه (FTIR) به علاوه استفاده از شیمی تر و بررسی های میکروسکوپی و ماکروسکوپی لایه های موجود صورت پذیرفت که منجر به شناسایی رنگدانه هایی از قبیل: اکسیدآهن، ایندیگو، مالاکیت و به همراه روغن خشکانه گردید که نشان از رنگ و روغن بودن نقاشی های فوق بود. در ادامه پس از شناخت نسبی از وضعیت اثر مذکور با مطالعات فن شناسی و آسیب شناسی، فرسودگی های موجود و براساس اصول مبانی نظری مرمت مبنی بر پاکسازی لایه های الحاقی و زدودن بخش هایی که اصالت اثر را مخدوش کرده اند، اقدام برداشتن لایه های گچ از سطح نقاشی ها انجام پذیرفت که در نهایت موجب آشکار شدن ته رنگ و طرح های اصلی نقاشی های ازاره پنهان خانه صدقیانی شد در همین راستا، برای حفاظت از این آثار، پس از تمیزکاری- ترکیبی از الکل واستون-، استحکام بخشی و تثبیت لایه ها، جهت ایجاد یکپارچگی بصری اثر، بازسازی رنگی قسمت های کمبود با استفاده از آبرنگ انجام پذیرفت.
۱۳.

امکان سنجی استفاده از دوغاب زیستی برای تثبیت ماسه های روان در مناطق کویری با رویکرد حفاظت از بقایای باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلیدواژه‌ها: حفاظت دوغاب زیستی بقایای باستان شناسی تثبیت بیولوژیکی روان ماسه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی یاستان شناسی آثار هنری و بومی ملل
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی قوانین و فنون حمایت و حفاظت از آثار باستانی
تعداد بازدید : ۱۴۸۷ تعداد دانلود : ۹۹۴
محوطه های باستان شناسی در مناطق بیابانی همواره در معرض تخریب و دفن شدن به وسیله ماسه های روان در طی توفان های ماسه ای هستند و نگهداری از این مناطق و بقایای آن ها در مراحل کاوش و در ادامه از مهم ترین اقدامات حفاظت باستان شناسی است. در همین راستا استفاده از روش های تثبیت بیولوژیکی برای تولید سیمان های کلسیتی، که به عنوان روشی نوین جهت تحکیم و تثبیت زمین در مهندسی ژئوتکنیک است، ظرفیتی جدید برای عملیات حفاظت در کاوش به وجود آورده است؛ به نحوی که در این روش ها از میکروارگانیسم های غیر بیماری زایی که به طور طبیعی در محیط خاکی یافت می شوند، برای تثبیت خاک، ماسه های روان استفاده می گردد. در این تحقیق، امکان سنجی استفاده از روش بهسازی بیولوژیکی با استفاده از باکتری های کلسیت ساز، جهت تثبیت ماسه های روان در محوطه های تاریخی و همچنین حفاظت بقایای باستان شناسی در حین و بعد از کاوش مورد مطالعه قرار گرفته است. در این پژوهش برای تثبیت بیولوژیکی خاک (ماسه بادی و خاک ماسه ای) تحت شرایط بهینه، از باکتری های مصرف کننده اوره به نام Sporosarcina Pasteurii و از دو نوع خاکِ طبیعی مناطق کویری و ماسه شناسنامه دار ریخته گری استفاده گردیده است. به نحوی که بعد از اعمال دوغاب زیستی استحکام بخش با استفاده از آزمایش های مکانیکی میزان تأثیر این روش در بهسازی خاک ماسه ای ارزیابی شد، جهت تعیین میزان نفوذ ماده استحکام بخش و عمق بهسازی خاک، قالبی از جنس PVC با ارتفاع m1 با ماسه به صورت خشک تا چگالی gr/cm3 6/1 متراکم شد و مورد بهسازی قرار گرفت. برای کنترل میزان کارکرد روش و بررسی کیفی مقاومت سطحی ایجاد شده از آزمون نفوذ استاندارد با استفاده از سنبه gr 250 در دو حالت تر و خشک استفاده گردید. که نتایج نشان داد دوغاب بیولوژیکی مورد استفاده قادر به تحکیم ماسه بادی تا عمق cm 50 است و تثبیت ماسه با مواد دوغاب زیستی موجب شده تا نفوذ سنبه در هر دو حالت بسیار کاهش یافته و حتی به صفر برسد.
۱۴.

فرهنگ اصطلاحات عکاسی و فنی تصویربرداری واریختگی بازتابشی

مترجم:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: عکاسی مستندنگاری فرهنگ اصطلاحات تصویربرداری واریختگی بازتابشی (RTI) اشیا تاریخی - فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۴۹
تصویربرداری واریختگی بازتابشی با شکل جدیدی از نمود داده ی تصویری به کمک داده های ریاضی و گرافیک رایانه ای منجر به بازنمایی بافت و رنگ تمام پیکسل ها می شود و داده ی دوبعدی را تولید می کند که حاوی داده های سه بعدی است. کارکرد این روش بدین گونه است که دوربین با وضعیت ثابت و عمود بر سوژه قرار گرفته و تصاویری با نورهای مایل و زوایای مشخص، گرفته می شود. داده های به دست آمده در نرم افزار آر تی آی بیلدر (RTIBuilder) با اعمال الگوریتم های تعریف شده خروجی را حاصل می شود که با نرم افزار آر تی آی ویوئر (RTIViewer) قابل مشاهده بوده و به شکل پویا می توان حالت های پرداختی را برای آن تعریف کرد تا بهترین نتیجه در بازنمود داده حاصل گردد. نسخه ی اولیه روش تصویربرداری واریختگی بازتابشی (RTI) با نام نقشه برداری چندفرازی بافت (PTM) توسط مالزبندر (Malzbender)، گلب (Gelb) و ولترز (Wolters) در آزمایشگاه هیولت-پاکارد (Hewlett-Packard) ابداع شد و در کنفرانس سیگراف (Siggraph) سال 2001 ارائه شد. نخستین بار برای خوانش کتیبه های نئو سومری 4000 ساله و تندیس آیینی 3000 ساله مصری از این روش کمک گرفته شد. در سال های اخیر بهبود عملکرد و ترکیب این روش خود به تنهایی و یا ترکیب با دیگر روش های تصویربرداری در شناسایی آسیب ها، فن شناسی و شناخت آثار هنری مؤثر بوده است. این روش با توجه به امکانات سخت افزاری محدود و در دسترس مورد نیاز و همچنین امکانات نرم افزاری رایگان و با دسترسی آزاد در تکمیل فرآیند مستندنگاری آثار تاریخی-فرهنگی ضمن آشکارسازی قسمت هایی که در زیر بررسی تجربی قابل مشاهده نیست درک از بافت سطح شی را نیز بالاتر می برد. مقاله حاضر حاصل تلاش موسسه خصوصی تصویربرداری میراث فرهنگی (CHI) در جمع آوری واژگان تخصصی این روش برای درک مفاهیم کاربردی در استفاده از آن است. به واسطه شناخت محدود این روش در جهت درک بهتر واژگان، تصاویری در متن و توضیحاتی در پی نوشت اضافه شده است.
۱۵.

حفظ و مرمت ظروف مرمری مکشوفه از جیرفت در حوزه تمدنی هلیل رود

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی جیرفت مرمت پیش از تاریخ ساختارشناسی مرمر حفظ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی هنرهای صناعی تزئینی وغیره ایران و اسلام سفال، کاشی و ...
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه مرمت آثار تاریخی
تعداد بازدید : ۱۴۰۶ تعداد دانلود : ۱۶۳۳
سنگ های مرمری با توجه به زیبایی ظاهری و امکان شکل پذیری آسان، جایگاه ویژه ای در ساخت مصنوعات سنگی پیش از تاریخی داشته اند. مصنوعات مرمری می توانند علی رغم عامل زمان، با توجه به روند تولید، شرایط محیطی و همچنین به واسطه اقدامات کاوش (علمی و غیر علمی) و شیوه ی نگهداری، تحت تأثیر عوامل مخربی قرار گیرند. این مقاله مطالعه ای مقدماتی در راستای شناخت و حفاظت از سه ظرف مرمری عصر مفرغ حوزه فرهنگی جیرفت در استان کرمان/ ایران است. در بخش آسیب شناسی، مشاهدات بصری، آسیب نگاری و شناسایی رسوبات نمونه ها به روش شیمی تر انجام شد. بخش ساختارشناسی با روش شیمی تر، پتروگرافی و شناخت فازهای موجود با روش پودری پراش پرتو ایکس (XPRD) روی نمونه مطالعاتی انجام گرفت که نتایج حاکی از ساختار آهکی در قالب فاز شاخص کلسیت است که با دیگر مطالعات سنگ های مرمری جنوب شرق همخوانی دارد. با توجه به اهداف تحقیق در نهایت عملیات حفاظت و مرمت شامل تمیزکاری، وصالی و بازسازی دو نمونه صورت پذیرفت. نتایج مقدماتی این پژوهش علی رغم توصیف مراحل مرمت و بازسازی آثار سنگی، شناختی از سنگ های مورد استفاده در منطقه جیرفت و بررسی اولیه ای درمورد آسیب شناسی آن ها ارائه می کند.
۱۶.

ساختارشناسی سنگ های تراکیت در ازاره کارخانه چرم سازی خسروی/ تبریز

نویسنده:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: هوازدگی پتروگرافی ساختارشناسی سنگ تراکیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۴۴۵
در بسیاری از بناهای شهر تبریز از سنگ خاکستری رنگ با بافتی زبر استفاده شده که عمده آن ها بخصوص مواردی که در بخش های پایینی بناها از جمله ازاره های ساختمانی نصب شده اند دچار هوازدگی و آسیب هایی از قبیل تورق، تاول و پوسیدگی گشته اند که این آسیب ها در بناهای ثبت ملی همچون ازاره ساختمان شماره 2 مجموعه چرم سازی خسروی به واسطه شدت تخریب قابل توجه است؛ از این رو جهت شناخت علمی از فرآیند فوق مطالعات ساختارشناسی با آنالیزهای پتروگرافی، پراش پرتو ایکس و بررسی های خواص فیزیکی این سنگ ها از طریق آزمون های استاندارد درصد محتوای رطوبت طبیعی سنگ، جذب آب، تخلخل سنگ، کشش مویینگی و آزمون چشمی انجام شد، که نتایج نشان دهنده عیوب ذاتی سنگ های تراکیتی ازاره به واسطه ی حضور کانی های کائولینیت، کلسیت و هماتیت است که به ترتیب حضورشان در سنگ با وجود رطوبت، موجب تورم، انحلال و هوازدگی شیمیایی آن می شوند. از طرفی بالا رفتن تخلخل موجب افزایش درصد جذب آب سنگ ها می گردد که با توجه به وقوع چرخه های ذوب و انجماد موجود سبب هوازدگی مکانیکی و در نهایت تخریب ساختار سنگ های ازاره های مجموعه چرم خسروی شده است.
۱۷.

پتروگرافی مقطع نازک مواد سرامیکی

نویسنده: مترجم:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: سرامیک مواد معدنی پتروگرافی سفالهای تاریخی مقطع نازک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۷۴۰
پتروگرافی مقطع نازک روشی برای مطالعه و طبقه بندی ساختارهای رسی است. این روش در بررسی طیف گسترده ای از مواد، شامل سنگ ها، مواد معدنی، سفال، سرباره ها، بتن، آجر، اندود (مخلوطی از آهک یا گچ) مورداستفاده قرار می گیرد. اطلاعات به دست آمده از پتروگرافی، سبب شناخت برخی جنبه های مهم مطالعات سفال ازجمله منشأ و فن تولید آن ها خواهد شد. مقطع نازک، به وسیله ی برش قطعه کوچکی از نمونه موردمطالعه ساخته شده، سپس به سطح صافی از تیغه (لام) میکروسکوپ شیشه ای چسبانده و سطح آن تا رسیدن به ضخامت استاندارد (25-30 میکرومتر) پولیش شده و نهایتاً با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان مقاطع آماده شده، مورد مطالعه قرار می گیرد. در ضخامت استاندارد، اجزاء معدنی موجود در بافت سفال با طیف های رنگی مختلف ظاهر شده و بر اساس خواص نوری مشخص شناسایی می شوند در این مقاله به اهداف پتروگرافی سفال، تاریخچه پتروگرافی مقطع نازک و فرازهایی در پتروگرافی مقطع نازک مواد سرامیکی شامل: روش تهیه مقطع نازک و بررسی و آنالیز آنها پرداخته شده است.
۱۸.

مطالعه تطبیقی دیوار نگار ی در تالارهای شاه نشینِ خانه ی حریری تبریز و خانه ی قوام الدوله ی تهران

نویسنده:
منبع: هنرهای صناعی اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲) ۳۶-۵۱

کلیدواژه‌ها: دیوارنگاری خانه ی قوام الدوله تهران خانه ی حریری تبریز قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۸۰
هنر دیوار نگاری قاجار در خانه های تاریخی برخلاف دوره های قبل علی رغم کم رنگ شدن وجوه رسمی و درباری اش، نقش مهمی در تزئین ابنیه تاریخی این عصر داشته است. خانه های حریری تبریز و قوام الدوله تهران، ازجمله بناهای تاریخی متعلق به اواسط دوره قاجاری اند که در تالار شاه نشین آن ها دیوارنگاره های شاخص و متنوعی وجود دارد. با توجه به قدمت و هم زمانی این خانه های تاریخی، بررسی و تطبیق نقوش آن ها به درک بهتری از رویکرد های تصویری و موضوعی هنر دیوارنگاری در این دو شهر مهم دوره قاجاریه خواهد انجامید. با توجه به فقدان اطلاعات تطبیقی در این زمینه هدف از پژوهش حاضر، شناخت، مطالعه و ارزیابی تطبیقی نقوش دیوار نگاری های خانه های حریری و قوام الدوله است. در همین راستا، دیوار نگاری های بناهای مذکور، برای پاسخ به سؤالات ذیل مورد بررسی قرارگرفته است. خانه های حریری تبریز و قوام الدوله تهران چه وجوهِ تمایز و تفاوتی از منظر ویژگی های مضامین تصویری در نقاشی های دیواری با هم دارند؟ کدام شاخصه های سبکی در دیوار نگاری های این دو بنا باعث تفاوت و تشابه آن ها می گردند؟ تحقیق حاضر؛ به روش تطبیقی- تاریخی در قالب مطالعات میدانی با حضور در محل و ثبت تصویری نگاره ها و همچنین توصیف و تشریح آن ها در کنار مطالعات کتابخانه ای به انجام رسیده است. نتیجه ی بررسی ها نشان داد: در زمینهء ترکیب بندی نقاشی های دیواری؛ فن اجرا و پیاده سازی نقوش در قاب بندی های مشخص و موضوعات متداولِ نقاشی هم عصر تفاوت های اندکی در خانه های فوق وجود دارد. به نحوی که در اکثر موضوعات مشترک تأثیر نقاشی و سبک های متأثر از هنر غرب قابل مشاهده است. علی رغم وجوه اشتراک فوق، تفاوت های محسوسی در مضامین تصویری همانند: نگاره های مذهبی، مناظر گرفت و گیر، طبیعت بیجان و همچنین درجه و مقام اجتماعی صاحبان بنا وجود دارد که به نظر می رسد گزینه آخر مهم ترین دلیل در بروز تمایز دیوار نگاری های دو بناست.
۱۹.

شناسایی اولین منابع ابسیدین در شمال غرب ایران جهت منشایابی منابع بومی آثار پیش از تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهه باستان سنجی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: ابسیدین منابع بومی فلورسانس اشعه ایکس (XRF) معنبع تجرق بزقوش میانه منبع قزلجه بستان آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۶ تعداد دانلود : ۴۴۶
دست افزارهای ابسیدینی از فراوان ترین مصنوعاتی هستند که در محوطه های باستانی خاورمیانه و خاورنزدیک یافت می گردند. منشأیابی ابزارهای ابسیدین از موضوعات جذاب و مورد بحث در میان باستان شناسان و زمین شناسان است. از آنجایی که مطالعات فراوانی بر روی منشأیابی معادن ابزارهای سنگی ابسیدینی در مناطق همجوار ایران مانند آناتولی و قفقاز انجام گرفته است، لذا بخش های عمده ای از ایران به عنوان یک وقفه مطالعاتی در باستان شناسی خاورمیانه از بابت مطالعات منشأیابی ابزارها و معادن ابسیدین به شمار می آید. مطالعات اخیر ِمعادن و منابع ابسیدینِ ایران و نیز منشایابی ابزارهای سنگی فراوان ابسیدینی، زمینه مساعدی جهت ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی و ترسیم افقی پژوهشی را برای مطالعات ابسیدین منطقه فراهم ساخته است. در این پژوهش با هدف معرفی گروه های جدید ابسیدینی در خاورمیانه و بخش ایران 10 نمونه ابسیدین از منابع شناسایی شده اخیر در منطقه تجرق میانه و قزلجه بستان آباد و اطراف کوه های بزقوش با استفاده از روش آنالیز pXRF به روش قابل حمل ارائه گردیده است. به نحوی که 8 نمونه از منبع ابسیدین تجرق میانه و 2 نمونه از منبع قزلجه شهریار بستان آباد انتخاب و مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج مطالعات و تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد سه گروه عمده جدید ابسیدین قابل تفکیک و شناسایی است که تحت عنوان گروه ابسیدینی A و B تجرق میانه و گروه منبع قزلجه شهریار بستان آباد معرفی می گردند. این یافته ها نخستین نمونه های ابسیدینی شناسایی شده ایران در ارتباط با منابع و منشایابی نمونه های تاریخی و باستانی هستند که زمینه ای جهت مطالعه و مقایسه این منابع با یافته های باستانی و منشاهای مختلف محتمل داخلی و خارجی را فراهم خواهند ساخت.
۲۰.

راهنمای استاندارد برای انتخاب و استفاده از استحکام بخش های سنگ /دبلیو. اس. جینل؛ دی، ویسل و سی سرلِس

مترجم:
منبع: دانش مرمت و میراث فرهنگی دوره جدید سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: سنگ استحکام بخشی استاندارد ASTM انتخاب استحکام بخش ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۶
استحکام بخشی یکی از مهم ترین مراحل حفاظت و مرمت مصالح معماری به خصوص سنگ ها و آثار سنگی است و استفاده از استاندارهای بین المللی می تواند به قابل اعتماد و ارزیابی شدن نتایج بیانجامد. در همین راستا برگردان منابع اصلی همچون راهنمای استاندارد برای انتخاب و استفاده از استحکام بخش های سنگ که از طریق سیستم بین المللی انجمن مواد و آزمون امریکا ASTM به شماره E2167 – 01 در سال 2008 باز بینی شده است؛ می تواند به گسترش مطالعات علمی این حوزه در نوشته های فارسی کمک کند. لازم به ذکر است مؤسسه استاندارد ملی ایران نیز برخی آزمون های استاندارد را برای مصالح ساختمانی از حدود دو دهه قبل تا به امروز فراهم آورده که با مراجعه به تارنمای این سازمان قابل دستیابی هستند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان