مبانی نظری ناکارآمدی و هزینه های مازاد طرح های عمرانی و سازوکاری برای افزایش کیفیت اجرا در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هزینه های مازاد طرح های عمرانی و تأخیر در بهره برداری از آنها از جمله مسائل مهم مالیه عمومی است که باید سازوکاری برای ساماندهی طرح های عمرانی با هدف افزایش کیفیت اجرا و کاهش هزینه ها طراحی شود. از جهت نظری اجرای طرح های عمرانی توسط دولت (به دلیل وجود شکست بازار) می تواند به صورت دمکراتیک یا غیردمکراتیک باشد که در هر دو روش مشکل هزینه های مازاد طرح های عمرانی وجود دارد و همه کشورها با آن روبه رو هستند. بر این اساس در طرح های عمرانی دولت، هزینه های مازاد طرح های عمرانی اجتناب ناپذیر بوده و مهم اتخاذ روش هایی است که کیفیت اجرای طرح های عمرانی را افزایش و هزینه های مازاد را تاحدامکان کاهش دهد. در این مقاله با توجه به این موضوع، زمینه های قانونی، ساخت سیاسی و سیاستگذاری در تصویب این طرح های عمرانی و همچنین تجربه کشورهای دنیا در مدیریت این طرح ها و کاهش هزینه های آن، پیشنهاد شده است که برای کاهش هزینه های عمرانی در اقتصاد ایران از سه روش «مشارکت خصوصی عمومی»، «واگذاری» و «اولویت بندی» طرح ها با توجه به نوع آنها استفاده شود. پیشنهاد می شود ابتدا طرح ها با معیار توجیه اقتصادی به سه گروه طرح های دارای توجیه اقتصادی، طرح های بدون توجیه اقتصادی اما قابل اقتصادی سازی و طرح های بدون توجیه اقتصادی و غیرقابل اقتصادی سازی تقسیم شوند. سپس برای طرح های دسته اول و دوم از روش های «مشارکت خصوصی عمومی» و «واگذاری طرح ها» و برای طرح های دسته سوم، از روش «اولویت بندی» استفاده شود و در این میان لازم است که به تدوین بسترهای قانونی جدید و همچنین الزامات قوانین موجود توجه شود.