رهیافت فرهنگ دینی

رهیافت فرهنگ دینی

رهیافت فرهنگ دینی سال 4 بهار و تابستان 1400 شماره 13 و 14

مقالات

۱.

شناخت شخصیت حضرت احمد بن موسی (ع) در ایران

کلید واژه ها: احمد بن موسی (ع) شخصیت والای انسانی امامزادگان (ع) پیمان با اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۶۳
سابقه و هدف: این مقاله باهدف اهمیت و محوریت شناخت شخصیت حضرت احمد بن موسی(ع) نگاشته شده است. بی تردید زیارت امامزادگان هرگاه از سر معرفت و با بصیرت و آگاهی باشد به مثابه تجدید پیمان با اهل بیت(ع) است که این چنین عهد و پیمانی در شناخت اهداف و رسالت ائمه اطهار و گسترش تشیع نقش مهمی دارد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و پس از بررسی مفاهیم با ارائه نتایج  به پیشنهاد ها کاربردی پرداخته شده است. روش تحقیق حاضر توصیفی و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای است. بدین صورت که از منابع کتابخانه ای نظیر: کتاب، مقاله، منابع خارجی و آموخته های محقق استفاده شده است. یافته ها: ازنظر این پژوهش زیارت در میان شیعیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است و می توان از طریق زیارت، طلب قرب به خداوند را درخواست نمود و با استعانت از اهل بیت(ع)، امامزادگان(ع) و بزرگان به این مطلوب نائل شد. زیارت دارای دو رکن اساسی است، یکی از آن ها اثبات شخصیّت معنوی مزور بدون در نظر گرفتن انتسابات نسبی اش و دومی صحّت انتساب آن شخصیّت به مرقد مطهّر اوست. سومیّن حرم (بعد از حرم امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) ) از جهت اهمیّت در ایران امامزاده شاه چراغ شیراز است که موردتوجه خیل مشتاقان آل الله گردیده است از همین روی بسیاری به دنبال شناخت ابعاد شخصیّتی و معرفتی احمد بن موسی(ع) هستند. نتیجه گیری: از مباحث ایراد شده نتیجه گرفته می شود که آشنایی با ویژگی های شخصیتی بزرگان دین و سبک زندگی آنان راهی روشن را برای رشد و تکامل فراروی انسان قرار می دهد و باعث می شود که از آن ها شیوه چگونه زیستن را بیاموزیم و از خورشید وجودشان بهره گیریم.
۲.

جایگاه کتاب الغدیر در جهان اسلام و بررسی ویژگی های آن

نویسنده:

کلید واژه ها: کتاب الغدیر علامه امینی دانشمندان شیعه امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۸۰
هدف از ارائه این مقاله، بررسی و تبیین جایگاه کتاب الغدیر در جهان شیعه و بررسی ویژگی های آن است. علامه امینی برای نگارش الغدیر کلیه کتاب های تفسیری، روایی، تاریخی، رجالی، انصاب، لغتو دیوانه ای شعری را با دقت، موردمطالعه قرار داده اند. ویژگی علامه امینی آرمان خواهی و عشق به آرمان اسلامی و شیعی بود. کتاب الغدیر بیان کننده و میزان و معیار در احترام به صحابه و تابعین است. در موقعی که خلفا و صحابه و تابعین را نقد می کند، نقد او منصفانه، دقیق، منطقی و مستند است. این کتاب درواقع به نوعی دعوت به اتحاد امت اسلامی است. اخلاص، تلاش، کوشش، وظیفه شناسی و غیرت دینی در مقابل شبهات، حمله ها و گرفتاری ها و همچنین زمان شناسی و توجه به نیازهای زمان درس هایی است که از علامه امینی می توان آموخت. جایگاه واقعی الغدیر را زمانی می توان شناخت که ببینیم این اثر عظیم علمی و دینی چه تاثیری بر دانشمندان و بزرگان و مردم عادی کوچه و بازار گذاشته است.
۳.

مقایسه مفهوم عقلانیت در آراء علامه طباطبایی و ماکس وبر

کلید واژه ها: عقلانیت اعتباریات عقلانیت ابزاری عقلانیت فطری علامه طباطبایی ماکس وبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۸۳
عقلانیت بیش از هر چیز وصفی است از عقلانی بودن؛ چه در رفتار معقول کنش گران و چه در منطق معقول عالمان، رفتار معقول و منطق معقول بر دوش انسانی سوار است که هم آغازی دارد و هم انجامی.این پژوهش می کوشد تا که مفهوم عقلانیت نزد "علامه طباطبایی" چیست و از چه ظرفیت هایی برای ورود به عرصه علوم اجتماعی برخورداراست؟ سپس به بازشناسی این مفهوم در نزد یکی از متفکرین این عرصه یعنی"ماکس وبر" خواهد پرداخت. وبر عامل اصلی ساخت تمدن متجدد را کنش عقلانی معطوف به هدف می داند و از عقلانیت تعریفی را ارائه می دهد که محصور در زندگی دنیایی است و به عقیده ی وی شرط تمدن متجدد و اساسا متجدد شدن، وجود چنین عقلانیتی است؛ این در حالی است که علامه طباطبایی فیلسوف معاصر جهان اسلام نه تنها این معنی از عقلانیت را نمی پذیرند، بلکه براساس نظریه اعتباریات خود مفهومی از عقلانیت را تعریف می کنند که نه تنها این جهانی و محصور در دنیا نیست بلکه نامین کننده ی سعادت دنیوی و اخروی انسان هاست و می تواند به عنوان راهبردی برای ساخت تمدن اسلامی موردتوجه واقع شود.
۴.

حقوق شهروندی از نگاهِ آموزه های اسلامی

نویسنده:

کلید واژه ها: حقوق شهروندی شهریار قرآن کریم نهج البلاغه صحیفه سجادیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۱
امروزه توجه به حقوق شهروندان از زوایای مختلف، مورد نظر محققان مختلف ازجمله برنامه ریزان و طراحان شهری قرار دارد. تمامی مطالعات و بررسی ها در این زمینه در پی تأمین حقوق مردم در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و حتی سیاسی ایشان است. در هر جامعه ی بشری مجموعه ای از اصول اخلاقی وجود دارد که به وضوح در زندگی روزمره ی مردم بروز می کند؛ اسلام نیز، به عنوان دین اصلی ایرانیان، با برخورداری از چهارچوب و ساختاری اجتماعی و با مجموعه ای کامل از اصول، از این قاعده مستثنی نمی باشد. بنابراین مطالعه در زمینه حقوق شهروندی در آموزه های اسلامی می تواند در وهله اول شناخت بهتری از این مفهوم ارائه نموده و سپس الگوی مناسبی برای به کارگیری در فرآیندهای برنامه ریزی و طراحی شهرها تدوین گردد. در مطالعه پیش رو در ابتدا تعاریفی از شهروند و حقوق شهروندی ارائه می گردد، سپس براساس این تعاریف حقوق شهروندی از نگاه قرآن کریم، نهج البلاغه و امام سجاد(ع) (رساله حقوق و صحیفه سجادیه) مورد بررسی قرار می گیرد. درنهایت بر پایه نکات ارائه شده و با استمداد از رابطه سه گانه شهر، شهروند و شهریار(شهردار)، سیاست های دستیابی به حقوق شهروندان در جوامع اسلامی تدوین می گردد. 
۵.

حافظ از منظر علامه محمدکاظم هزارجریبی استرآبادی

نویسنده:

کلید واژه ها: محمدکاظم هزارجریبی حافظ شیرازی رساله منبه الجهال تصحیح عرفان شعر تأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۷۰
برخی از دانشمندان شیعی، دستاوردهای عرفا، متصوفه، و فلاسفه را قبول نداشته و نظریات و منش عملی آن ها را در تضاد و مخالفت با معارف اسلامی دانسته اند. این دانشمندان به نقد بلکه سرزنش و مذمت گروه های فوق پرداخته اند. یکی از این اندیشمندان، محمدکاظم بن محمدشفیع هزارجریبی (متوفای 1236ق) است. وی از دانشمندان متتبع و کثیرالآثار شیعه بوده و برخی از آثارش را به نقد نحله های مذکور اختصاص داده است. یکی از آثار وی «منبه الجهال» است که در آن به نقد اشعار و زندگانی حافظ شیرازی پرداخته است. تصحیح انتقادی رساله «منبه الجهال» به شیوه مخاطب محور و تحلیل و نقد شیوه افراطیِ عرفان ستیزانه هزارجریبی رسالت نوشتار حاضر است.
۶.

کارکردهای فرهنگی اجتماعی وروانی حرم شاه چراغ (ع) برمجاوران وزائران

نویسنده:

کلید واژه ها: زیارت جامعه شناسی زیارت سلامت اجتماعی احمدبن موسی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۰
مشرف شوندگان به حرم امامزاده احمدبن موسی (ع)کسانی هستند که به قصد توسل به ایشان و انجام فرایض و اعمال مذهبی وارد حرم مطهر می شوند، لیکن به دلیل کثرت و انتظام بخشیدن رفتارها و اعمال زائران، نیازهای دیگری غیر از نیاز به زیارت (نیاز کمالی) برای آنان مطرح می شود. زیارت امامزادگان جهت برقراری رابطه معنوی و کسب فیض وآماده سازی روحِ دل برای بهره گیری از وجود آنان  و درنهایت سلامت اجتماعی و روانی است. این مقاله با نگاه جامعه شناختی به کارکرد زیارت مرقد امامزاده احمدبن موسی(ع) در تعمیق سلامت اجتماعی می کوشد با مقایسه وضعیت سلامت روانی  افراد در سفر سیاحتی و  زیارتی؛کاهش اضطراب و افسردگی و سازگاری اجتماعی افراد را تبیین و توصیف نماید.