رهیافت فرهنگ دینی

سنت حسنه ی وقف به عنوان یکی از میراث های ارزشمند دین مبین اسلام همواره مورد توجه ایرانیان بوده است با این حال به نظر می رسد پژوهش های کمی در خصوص این سنت ارزشمند، انجام شده است. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی نگرش زائران حرم مطهر احمدبن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) نسبت به سنت حسنه ی وقف بود. در این پژوهش که به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه انجام شد، تعداد 137 نفر از زائران (94 نفر زن با میانگین سنی 07/31 سال و 42 نفر مرد با میانگین سنی 23/38 سال) از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای) حاکی از آن بود که در بین زائران، نگرش مثبتی نسبت به وقف وجود دارد. همچنین بررسی اولویت های زائران جهت اختصاص درآمد وقف حاکی از آن بود که کمک به محرومین، نیازمندان و ایتام، احداث مدرسه، کمک به مدرسه و کمک به زوج های جوان (ازدواج، اشتغال، تأمین جهیزیه، مسکن و نظایر آن) به ترتیب اولویت بیشتری برای زائران دارد. در بررسی راهکارهای افزایش گرایش به سنت وقف نیز، افزایش آگاهی از اثرات دنیوی و اخروی وقف، پخش سریال ها و برنامه های تلویزیونی در ارتباط با وقف، تشکیل انجمن های واقفین و تجلیل و قدردانی از واقفین، از جمله پیشنهادهای زائران بوده است. در مجموع یافته های پژوهش مؤید آن بود که نگرش زائران نسبت به وقف مثبت است؛ با این حال آگاهی بخشی بیشتر می تواند موجب افزایش گرایش به وقف شود.

آیینه کاری از متأخرترین هنرهای تزیینی ایران است که در تزیینات داخلی عمارات و باغ ها ظهور کرده، سپس در اماکن مذهبی و بقاع متبرکه به کار بسته شد. فرم، تکنیک اجرا و رنگ های به کاررفته در این هنر بسیار متنوع است و اعتبار خاصی به تزیینات ابنیه مذهبی داده است. مفهوم فلسفی-اسلامی کثرت به وحدت در برابر وحدت به کثرت از مهم ترین مفاهیم فلسفه و هنر اسلامی است که در تمام شاخه های هنر اسلامی ازجمله معماری نمود بارز دارد. حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) یکی از بقاع متبرکه منسوب به فرزند امامان شیعه در شیراز است که اهمیت بسیار آن نزد متولیان و حکام، باعث شده تا بهترین عناصر تزیینی در این بنا به کار گرفته شود. در این پژوهش مفهوم کثرت به وحدت و نماد آیینه در نظر عرفا و آیات قرآنی مطالعه شده و اهمیت آن نزد حکما و فیلسوفان متأخر برشمرده شده است. همچنین درباره آیینه کاری حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) نیز بررسی و مطالعه شده است. روش تحقیق بر مبنای مشاهده و عکسبرداری میدانی آیینه کاری حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تحلیل داده ها به صورت کیفی انجام گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش مشخص نمود که مفهوم کثرت به وحدت در آیینه کاری حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) مستتر است.

کتابخانه های تخصصی نقش و اهمیت به سزایی در موقعیت استراتژیک سازمان، رفع نیازهای اطلاعاتی نیروی انسانی و ارائه برنامه هایی مدون برای رشد سازمان دارند. هدف از نگارش این مقاله تطبیق استانداردهای بین المللی کتابخانه های تخصصی به شرایط و ماموریت های کتابخانه و مرکز اسناد سومین حرم اهل بیت(ع) است تا نتایج آن در عملکرد کتابداران و برنامه ریزی و تصمیم گیری مسئولان به کارگرفته شود. این مقاله با رویکرد توصیفی و روش کتابخانه ای، مولفه های استانداردهای کتابخانه های تخصصی را از منابع معتبر استخراج و با شرایط مجموعه ی کتابخانه و مرکز اسناد شاهچراغ (ع) تطبیق داده است. از مطالب ارائه شده می توان چنین نتیجه گرفت که مجموعه ی کتابخانه و مرکز اسناد کتابخانه شاهچراغ (ع) به لحاظ علمی و فنی پتانسیل ایجاد و طراحی کتابخانه های تخصصی را با لحاظ شروط و اجرای استانداردهای کتابخانه ای و عمل به پیشنهادها و راهکارهای ارائه شده داراست.

زمینه و هدف: شیوه زندگی افراد بر اساس فرهنگ و ارزش ها بناشده است ازآنجایی که فرهنگ های متفاوت، از جوامع انسانی متفاوت ایجادشده است، به همین دلیل ما شاهد سبک های گوناگونی از زندگی هستیم. هدف از پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل نقشه علمی و شبکه مفهومی پژوهش های سبک زندگی اسلامی است. روش پژوهش حاضر توصیفی با رویکرد علم سنجی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی مقاله های انگلیسی زبان منتشرشده حوزه موضوعی «سبک زندگی اسلامی» است که در بازه زمانی، 1980 تا شش ماه اول 2023 میلادی در پایگاه اسکوپوس نمایه شده اند(270 اثر). یافته ها و نتایج: کشور ترکیه با تولید و انتشار 43 اثر ، جایگاه نخست و کشور ایران با تولید و انتشار 38 اثر در جایگاه دوم کشورهای فعال و هسته این حوزه قرار دارد. همچنین تحلیل و ترسیم شبکه مفهومی و نقشه علمی انتشارات سبک زندگی اسلامی نشان داد که مفاهیمی همچون زن، مرد، روان، رفتار و مذهب، بیشترین رخداد را با اسلام به وجود آورده و معرف کلیدواژه های اثربخش پژوهش های سبک زندگی اسلامی هستند؛ بنابراین کاربست نتایج پژوهش حاضر بینشی عینی و واقعی را پیش روی پژوهشگران و برنامه ریزان علمی و مذهبی در تعیین راهبردهای پژوهشی و اجرایی در زمینه سبک زندگی اسلامی قرار می دهد.

در آیه ی 120 سوره مبارکه انعام، بر ترک ظاهر و باطن گناه تاکید شده و خطاب به انسان اینگونه آمده که گناهان را چه آشکار باشند و چه پنهان، ترک کنید. در این مقاله تفاسیر مختلف از نگاه علماء و روایات گوناگون ائمه اطهار (ع) در مورد این آیه، بررسی شد و موارد متنوعی از تحلیل آنها، مورد نقد قرار گرفت. از نتایج بسیار مهم این پژوهش این است که منظور از گناه ظاهر، گناهی مخفی است که با جوارح و اعضا مرتکب می شود و عبارت است از افعال و اعمال ناپسندی که از انسان در خفاء و به دور از دید مردم سر می زند. چون در اجتماع تظاهر به آن نکرده و اشاعه فحشا ننموده است، لذا امکان عفو و بخشش دارد. اما باطن گناه به معنای عقاید فاسد و باطل است و نمودِ آن در فردی است که در جامعه، بی پروا گناه کرده و نافرمانی خدا را می کند و باعث ترویج، عادی سازی و اشاعه فحشا در میان جامعه می شود. قطعا این فرد، به مراتب گناهش سنگین تر و کیفرش سخت تر است. لذا مصداق باطن گناه، مروجان و فرهنگ سازان اصلی گناه مانند آمریکا که عقاید فاسد و گناه را ساخته و ترویج می دهند و نیز کسانی که می خواهند این دشمنی را کمرنگ کرده و آن را تبدیل به دوستی کنند، هستند.

حضرت احمد بن موسی (ع) در میان فرزندان امام کاظم (ع)، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ولایت مداری، وجاهت علمی، تقوای عملی، مورد احترام امام کاظم (ع) بودن و دعای امام رضا (ع) در حق ایشان، بیانگر وجود این جایگاه ویژه است. خدمت در بارگاه ایشان در شیراز غالباً به صورت افتخاری، تبرعی و از رهگذر ابراز مودت به اهل بیت (ع) انجام می گیرد. پرسش اصلی پژوهش این که میان شخصیت مخدوم و شأن خادمان بارگاه ایشان، چه ارتباطی وجود دارد و در فرض وجود ارتباط، مفهوم و مصداق آن چه چیزهایی می تواند باشد؟ با مراجعه ی کتابخانه ای به منابع معتبر اسلامی و با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، با توجه به یافته هایی از سخنان شیخ مفید در کتاب ارشاد درباره ی شخصیت حضرت احمد بن موسی (ع)، میان شخصیت مخدوم و خدمت خادم ارتباط معناداری وجود دارد که در دانش فقه و اخلاق از آن به مروت تعبیر می شود و می توان آن را شأن خدمت نیز نامید. این گونه که بایسته است خادم در حال خدمت در مشاهد مشرفه، از هر گونه رفتار یا گفتاری که با جایگاه خادم منافات دارد، پرهیز نماید.