معصومه مطلق

در این پژوهش به صورت کیفی و با استفاده از روش نظریه زمینه ای به بررسی عوامل و زمینه های خشونت علیه زنان در خانواده پرداخته شده؛ لذا برای گردآوری اطلاعات و انتخاب مشارکت کنندگان برای انجام مصاحبه از نمونه گیری هدفمند استفاده شده، که برای رسیدن به موارد مطلوب و اشباع نظری با ۲۱ نفر از زنان مورد خشونت قرار گرفته که به مرکز اورژانس اجتماعی بهزیستی شهرستان نهاوند مراجعه کرده اند، مصاحبه نیمه ساختار یافته به عمل آمد. بعد از بررسی محتوای اظهارات مشارکت کنندگان با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی، ۲۰ مقوله عمده و یک مقوله مرکزی یا هسته تحت عنوان «خشونت خانوادگی بازتاب ساختار نابرابری جنسیتی و اجتماعی» انتخاب و استخراج گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عوامل و زمینه هایی نظیر: اعتیاد شوهر، نگرش مردسالاری، بیکاری همسر و جامعه پذیری نقش های جنسیتی، به عنوان شرایط علّی و عواملی نظیر مشکلات و اختلالات شخصیتی شوهر، ازدواج اجباری و زودهنگام، مشاهده و تجربه خشونت و عدم حمایت خانواده و اطرافیان به عنوان شرایط زمینه ای و عواملی نظیر دخالت خویشاوندان و اطرافیان و تحصیلات پایین شوهر به عنوان شرایط مداخله گر در بروز و افزایش خشونت علیه زنان تأثیر داشته اند؛ هم چنین راهبردها و عکس العمل های مختلفی ازسوی مشارکت کنندگان در برابر خشونت شوهران، نظیر: تحمل خشونت، طلاق عاطفی، مقاومت و اقدام تلافی جویانه، درخواست طلاق و مراجعه به مراکز مشاوره و اورژانس اجتماعی اتخاذ گردید..

در استان لرستان یکی از پدیده های که سلامت و رشد کودکان را در معرض خطر قرار داده است کودک همسری است. براساس شواهد حدود بیست درصد از دختران در این استان در سن کودکی ازدواج می کنند که نرخ قابل تأملی است. ازدواج کودکان در حالی شایع است که بسیاری از کشورهای دیگر به دلیل آسیب هایش، آن را غیرقانونی کرده اند. پرسش این است که چرا علی رغم تغییر و تحولاتی که جامعه تجربه کرده است این پدیده هنوز باقی مانده است. در این پژوهش با استفاده از نظریه زمینه ای به دنبال پاسخ به پرسش فوق است. جامعه موردمطالعه کلیه زنان دارای تجربه ازدواج در سن کودکی در استان لرستان است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند با چهل مورد از پنج شهرستان استان مصاحبه شد. یافته ها نشان می دهد مشروعیت قانونی، سنت ها، فضای آشفته خانواده، هنجار پاک دامنی و ترک تحصیل از علل عمده این ازدواج ها هستند. ساکنان اجتماع با اعمال فشار و خانواده ها با مجبور کردن دخترانشان این ازدواج ها را ترتیب می دهند. کودک همسری نه تنها نقض حقوق کودکان است، بلکه سلامت مادران و نوزادان آنان را به خطر می اندازد. در نتیجه کودک همسری این زنان حقوقشان در زمینه تحصیل، انتخاب شوهر و زندگی امن همراه با رفاه نسبی به خطر افتاده است. مجموعه استراتژی های آن ها در مقابل با این پدیده و رویدادهای آن عبارت اند از مقابله به مثل، تسلیم شدن، طلب حمایت و خروج از رابطه که همه آن ها به جز طلب حمایت ناکارآمدند.

هدف این پژوهش، مطالعه و تحلیل جامعه شناختی پدیده همباشی در شهر تهران است. در سال های اخیر نهاد خانواده، تغییرات زیادی را تجربه کرده است؛ از آن جمله می توان به همباشی به عنوان سبک نوظهور زندگی مشترک پرداخت. با توجه به ماهیت و موضوع تحقیق و به منظور بررسی دقیق داده ها از رویکرد کیفی استفاده شده است و با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی و رسیدن به معیار اشباع نظری 60 نفر از افرادی که در منطقه 17 تهران تجربه همباشی داشته اند، برای گردآوری اطلاعات مورد مطالعه قرار گرفته اند. همچنین برای تحلیل اطلاعات از روش نظریه زمینه ای استفاده شده است. در مدل پارادایمی پژوهش، شرایط علی و مداخله گر پدیده زمینه راهبرد و پیامد ها تحلیل شده است. عوامل مؤثر در پدیده همباشی را می توان در سه مقوله طبقه بندی کرد. طبق نتیجه این پژوهش عوامل اقتصادی (بیکاری و نداشتن امنیت شغلی، هزینه های ازدواج و...)، عوامل حقوقی و قانونی (مسئولیت در ازدواج و ناعادلانه بودن قرارداد ازدواج و مهریه سنگین و ضمانت اجرای حقوقی) و عوامل اجتماعی (تغییرات اجتماعی: تعارض های نسلی، ناهنجار های جنسی و افزایش تضاد در سطح جامعه و...)، بیشترین تأثیر را در پدیده همباشی دارند.

سرمایه اجتماعی یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده سبک زندگی است. تا کنون پژوهش های متعددی در خصوص تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی در ایران انجام شده است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، فراتحلیل تحقیقات صورت گرفته در خصوص تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی است تا از این طریق تصویری شفاف از وضع موجود تحقیقات و کاستی های این حوزه به دست آید. جامعه آماری پژوهش، تحقیقات صورت گرفته در زمینه تاثیر سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی در بین سال های 1390 تا 1400 است که از طریق جستجو در پایگاه اطلاعات علمی مگیران، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مجلات تخصصی نورمگز و پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی به دست آمده اند. از بین تحقیقات صورت گرفته، پس از پالایش اولیه، 16 مورد با توجه به معیارهای فراتحلیل به عنوان نمونه انتخاب شده اند. یافته های پژوهش در دو بخش مرور نظام مند و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2) ارائه شده اند. مهمترین نکات ضعف پژوهش های این حوزه عبارتند از: استفاده کم از پرسشنامه های استاندارد (75/18 درصد)، استفاد از مولفه های متعدد و بعضاً بی ربط برای سنجش مفهوم سبک زندگی، عدم وجود چهارچوب نظری مشخص در 50/37 درصد از تحقیقات، کم توجهی به اعتبار و پایایی ابزار پژوهش در برخی از تحقیقات، مبهم و غیرکاربردی بودن پیشنهادات ارائه شده در بخش نتیجه گیری پژوهش ها. همچنین، محاسبه اندازه اثر بیانگر آن است که سرمایه اجتماعی بر سبک زندگی سلامت محور (39/0)، بر سبک زندگی اسلامی (37/0) و بر سبک زندگی کل (46/0) تاثیر معناداری دارد.

علم به طور عام و هر رشته علمی به صورت خاص مملوّ و مشحون از مفاهیم و گزاره هاست. رسالت اندیشمند و صاحب تفکر در هر دانشی، آن است که برای تبیین، تشریح و توصیف واقعیت های اجتماعی فرارو، بتواند از تکثّر،تشتّت و تفرّق مفاهیم، گذر کند و مفاهیم علمی را از طریق شناخت ژرف و عمیق گونه ها و در فرایند سنخ شناسی به بند و زنجیر فهم و ادراک درآورد. چه، به واقع توفیق هر پژوهش به سنخ و گونه هایی وابسته است که با آن فراهم آمده، حتی قسمت اعظم معرفتی که درباره جهان زندگی وجود دارد نیز، منبعش از سنخ سازی ذهن بشر است. لیکن، سنخ شناسی دو سازه سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی برای تنویر ذهن مخاطب و انفکاک آن از سایر اشکال مشابه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. جهت حصول به همین مقصود در مقاله حاضر، سرمایه فرهنگی در سنخ متجسّد، عینیت یافته و نهادی و سرمایه اجتماعی نیز در سنخ های بین فردی، میان گروهی و تعمیم یافته مورد تشریح و تدقیق قرار گرفته اند. فهم و کاربست شیوه تحلیل سنخ شناختی ، بویژه در نظام آموزش و در فراگرد تعلیم و پروراندن ذهن منظم و مطبّق (طبقه بندی شده)، بیش از پیش می بایست مطمح نظر متولیان این حوزه خطیر باشد. زیرا تولید و بازتولید مفاهیم مبهم، متناقض و نامنظم، علاوه بر آنکه فرایند استنباط و درک مفاهیم را برای متعلِّم دشوار می نماید ، دایر دانش فراگیر را نیز محدود می سازد.

زندگی ما در عصر حاضر به گونه ای است که همزمان دو دنیای «محلی و جهانی» را تجربه و وقوع آن را با فرایند اجتماعی و رو به گسترش جهانی شدن درک می کنیم. با توجه به مفهوم جهانی شدن و بهره گیری از تئوری های رونالد رابرتسون به جهت تأکید وی بر پویایی های اصلی، سیستمی و ساختاری جهانی شدن و مانوئل کاستلز به جهت تکیه بر جامعه شناسی تاریخی توسعه جهانی، به بررسی رابطه آن با توسعه اجتماعی شهر اراک پرداخته شده است. این پژوهش با استفاده از روش کمّی پیمایشی و بهره گیری از تکنیک پرسشنامه حاوی 24 گویه، به شیوه نمونه گیری با حجم نمونه 384 نفر انجام گرفت. یافته های حاصل از تحلیل داده ها نشان داد بین جهانی شدن و توسعه اجتماعی شهر اراک رابطه معناداری وجود دارد. بین جهانی شدن و اخلاق توسعه، عدالت اجتماعی و همبستگی اجتماعی رابطه معنادار و از سویی دیگر رابطه بین جهانی شدن و امنیت اجتماعی و کیفیت زندگی مثبت ارزیابی نگردید.

هدف اصلی تحقیق حاضر مطالعه عوامل دافعه سازمانی مؤثر بر میزان تمایل به مهاجرت در بین معلمن شهرستان امیدیه از استان خوزستان می باشد . از دیگر هدف های مهم این تحقیق بررسی و شناخت عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه برای مهاجرت نکردن  معلمین  و ارائه راهکارهای عملی و مناسب به مسؤولین جهت نگهداشت نیروی انسانی ماهر وکار آزموده است.در چارچوب نظری و مدل تحلیلی از دیدگاه هایی چون نظریه سرمایه انسانی  ،  محرومیت نسبی ، نئو کلاسیک التون مایو ، نظریه نوعدوستان ، نظریه سازمانی پارسنز و اورت . اس .  لی  و کارکرد گرایی استفاده شده است . روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و مبتنی بر تکنیک پرسشنامه است همچنین نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شده و  تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی بوده است . یافته ها نشان می دهد که اگر چه انگیزه های اقتصادی در مهاجرت ها از اهمیت زیادی برخوردار است ، ولی در این تحقیق عوامل غیر اقتصادی در ایجاد انگیزه برای مهاجرت معلمیننیز نقش مهمی ایفا می کنند. و  از بین عناوینی که اندازه گیری شده است به ترتیب ، پایگاه اجتماعی-اقتصادی ، درآمد  و تحصیلات بیشترین علت مهاجرت را تشکیل می دهد.

این تحقیق به منظوربررسی عوامل جامعه شناختی دربروزوندالیسم دربین پسران دبیرستانی(مطالعه موردی دبیرستان های شهرسنقردرسال 1390)انجام شده است.هدف کلی این پژوهش بررسی وشناخت عوامل اجتماعی موُثربر بروزرفتاروندالیسمی درنوجوانان پسراست.

مقاله حاضر به نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه پایدار روستایی با روش اسنادی می پردازد. از آنجایی که فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) یکی از شاخص های توسعه پایدار محسوب می شود ، و می توان به پشتوانه ابزارهای ICT بسیاری از نیازهای جامعه را برطرف نموده و حرکت آن را به سوی توسعه پایدار مهیا ساخت. از آنجایی که در توسعه پایدار بر انسان و نیازهای انسانی تاکید می شود، می توان افزایش آگاهی و سطح آموزش ، ارتقای سطح مشارکت ، بهبود بهداشت و سلامت ، کاهش فقر و افزایش فرصت اقتصادی و سلامت محیط زیست را از جمله کارکردهایی دانست که به پایداری توسعه روستایی می انجامد

مقاله حاضر با عنوان «بررسی تاثیر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر توسعه شــــهری» می باشد. با توجه به نقش مهم ICT در جامعه شهری ودر نهایت توسعه شهری می توان اهداف عام و خاصی را برای تحقیق در نظر گرفت اما از اصلی ترین اهداف این پژوهش شناخت ICT و خصیصه آن به عنوان یک پدیده نوین ، تشریح تاثیر ICT بر دگرگونی های حوزه های مختلف شهری و بررسی نقش و تاثیر ICT بر توسعه شهری می باشد که با استعانت از نظریه های«تافلر » «کستلز »، «میچل» و «تئوری کلان توسعه پایدار شهری» به تبیین تاثیر تکنولوژِی اطلاعات و ارتباطات بر توسعه شهری با مطالعه موردی شهروندان شهر اراک می پردازد. از آنجاییکه شهرها همچون آیینه ای تمام نما برای جامعه نیز در نظر گرفته شوند، میتوان اذعان داشت که دگرگونی حاصل از ICT در بطن و سیمای شهر جلوه گر می گردد .بنابراین آنچه مهم است نه تنها شناخت این تکنولوژی نوین بلکه بازتاب آن در جامعه شهری و بطور عینی تر و صریح تر تاثیر آن بر توسعه شهری است.بنابراین سئوال آغازین زیر در این خصوص مطرح می گردد: تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات چه تاثیراتی بر توسعه شهری دارد؟ و در نهایت تاثیر آن بر توسعه شهری اراک چگونه است؟ همچنین با طرح پرسشهای دیگر به عوامل مهم و تاثیرگذار دیگری نیز پرداخته شده است . روش تحقیق حاضر اسنادی – پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات فیش برداری و پرسشنامه می باشد . نمونه مورد مطالعه 384 نفر ازشهروندان شهر اراک هستند که با روش نمونه گیری احتمالی از نوع طبقه بندی متناسب با حجم و تصادفی ساده انتخاب شده اند . شهر اراک دارای سه منطقه شهری است که از مناطق یک( شهید مصطفی خمینی) ، دو(شهید رجایی) و سه (شهدا) انتخاب شده اند . برای انجام مباحث آمار توصیفی از نرم افزار spss و جهت سنجش برازش مدل نظری تحقیق از نرم افزار لیزرل استفاده شده است .نتایج این پژوهش بر وجود یک الگوی خطی و مستقیم آماری بین تاثیر ICT و توسعه شهری حکایت دارد . بطوریکه هشت فرضیه مبتنی بر تاثیرICT بر فرصت آموزشی ،اقتصادی ،دسترس پذیری،بهداشت محیط زیست، تقویت مشارکت اجتماعی ، ارتباطات اجتماعی ، پایگاه زنان و نجوانان همگی تایید شدند . بنابراین بدیهی است که جامعه شهری تاثیر اینترنت بر توسعه شهری را می پذیرد.

شناخت علمی از طریق پژوهش حاصل می شود و برای دستیابی به تولید علم و اندیشه ورزی می بایست به فعالیتهای تحقیقی و پژوهشی کارامد مجهز بود. امروزه اقتصاد علمی در جهان به عنوان وسیله ای برای قدرت نمایی و نشانی از توسعه بافتگی خودنمایی می کند و توسعه تفکر پژوهشی یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها محسوب می شود. بنابراین بودجه و هزینه زیادی را به امر تحقیق و پژوهش اختصاص می دهند و با نیاز سنجی معقول در صدد رفع نیازها بر می آیند. بدیهی است چنانچه تحقیق در تار و پود حیات اجتماعی جامعه ای رسوخ کند و ریشه ای به آن پرداخته شود در برنامه ریزی ها، هدف گذاری ها و اولویت بندی ها به تحقیق و پژوهش احساس نیاز می شود و هرگز مورد بی اعتنایی قرار نمی گیرد. اما در کشورهایی با توسعه پیرامونی نیازی به پژوهش به طور اصولی و اساسی دیده نمی شود بنابراین بدون ارتباط منطقی میان تحقیق و کاربردی و عملیاتی شدن آن نمی توان به توسعه علمی دست یافت. در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش اسنادی به این پرسش پاسخ داده شود که چایگاه پژوهش و کاستی های تفکر پژوهشی در مدارس به عنوان بخشی از نظام آموزشی کشور چگونه است؟ مدرسه به عنوان یکی از عوامل اجتماعی شدن و همچنین مرکزی برای اماده سازی نسل فردا نقش عمده ای را می تواند ایفا کند اما شناخت کاستی ها و موانع پژوهش در مدارس تابعی از نظام اجتماعی ایران می باشد.بنابراین به بستر و حیات جامعه ایرانی و ساختار ،ماهیت و کارکرد تحقیقات و تنگناهای و چالش های امر پژوهش نیز اشاره شده است و در نهایت راهکارهایی نیز ارائه گردیده است.