پژوهش های رهبری و مدیریت آموزشی

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی الگوی اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی ایران بود. روش انجام پژوهش، روش تحقیق ترکیبی با طرح اکتشافی–مدل توسعه ابزار بود. در بخش کیفی پژوهش با استفاده از روش نظریه زمینه ای و مصاحبه با 36 نفر از خبرگان آموزش عالی، 25 عامل و 157 ملاک مورد اکتشاف قرار گرفت. برای اعتبار یافته های کیفی، از ملاک هایِ قابلیت اعتماد، قابلیت انتقال، قابلیت ارتباط و قابلیت تأیید استفاده شد. سپس، در بخش کمی، پرسشنامه ای طراحی و برای مطالعه مقدماتی در اختیار 84 نفر از خبرگان آموزش عالی ایران قرار گرفت. بر اساس، بازخوردهای دریافتی، پرسشنامه اصلاح؛ و نسخه نهایی آن روی 293 نفر اجرا شد. اعتبار پرسشنامه توسط صاحب نظران تأیید و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ برابر با (982/0) شد. در بخش کیفی پژوهش، روش نمونه گیری هدفمند غیراحتمالی و در بخش کمی، روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی به کار رفت. آزمون ابزار اندازه گیری مزبور، از طریق تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری استفاده صورت گرفت. با انجام تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول، الگوی مزبور به 22 عامل و 150 ملاک اصلاح و تعدیل یافت. نتایج تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم نیز نشان داد که عوامل 22 گانه احصاءشده دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی الگوی اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی ایران است. همچنین، شاخص های برازش، (CMIN/DF) برابر با 924/1، (RMSEA) برابر با 39/0، (GFI) برابر با 976/0، (AGFI) برابر با 939/0، (CFI) برابر با 928/0، (NNFI) برابر با 953/0، (TLI) برابر با 000/1، (IFI) برابر با 928/0 و (RFI) برابر با 925/0 نشان داد، الگوی طراحی و اعتباریابی شده برای اعتبارسنجی و تضمین کیفیت نظام آموزش عالی ایران از برازش بسیار مطلوبی برخوردار است.

نتایج مطالعات گوناگون در سازمان های دولتی مختلف نشان می دهد که در حال حاضر، روش ها و سبک های آموزش کارکنان با کاستی ها و چالش های گوناگونی روبه روست و اثربخشی آموزش ها، مطابق انتظارات ذینفعان نیست. ازاین رو، به نظر می رسد رویکردهای متداول برای مطالعه و آسیب شناسی آموزش های سازمانی بسنده نباشد و این موضوع، نیازمند نگاهی جامع نگرانه تر و ژرف کاوانه تر است. این پژوهش، در پاسخ به این نیاز شکل گرفته و هدف از آن ارائه رویکردی نوینی برای آسیب شناسی آموزش کارکنان در سازمان های دولتی و ارائه راهکارهای بدیل در این زمینه بوده است. بدین منظور از روش تحلیل لایه ای علت ها که مبتنی بر تحلیل موضوعات در سطوح مختلف و بدیل یابی برای آینده آن هاست، استفاده شده است. شیوه گردآوری و تجزیه وتحلیل داده ها مبتنی بر فرایندی کیفی و خبره محور (مرور ادبیات، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پنل خبرگان) است. بر این اساس، علل ناکارآمدی روش ها و رویکردهای آموزشی در سازمان های دولتی، در چهار سطح لیتانی، ساختاری، گفتمان/جهان بینی و استعاره/اسطوره شناسایی شده و مبتنی بر آن، در هر سطح، بدیل هایی که می توانند سناریوهای متفاوتی پیش روی آموزش کارکنان بگشایند، طرح شده است. نتایج این پژوهش بر توسعه رویکردهای آموزشی مبتنی بر داستان گویی که ریشه در ادبیات، دین، هنر و پیش زمینه های تاریخی و ذهنی ایرانیان دارد، تأکید می کند. بر این اساس، بهره گیری از سبک های یادگیری مبتنی بر موردکاوی، روایت گری، کارگاه های مشارکتی و گفتمان های نوین در حوزه توسعه سرمایه انسانی، بستری پویا برای بهبود رویکردهای آموزشی در این سازمان ها فراهم می کند.

هدف این پژوهش تعیین تأثیر رهبری اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار از طریق اخلاق کار اسلامی و سرمایه اجتماعی (موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)) است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری اطلاعات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه کارکنان شاغل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان به تعداد 1000 تشکیل دادند که از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 287 نفر به عنوان نمونه از طریق روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد رهبری اسلامی Khaliq Ahmad and Ogunsola ( 2011 ) ، پرسشنامه استاندارد رفتارهای انحرافی در محیط کار Robinson and Bennett (2000) و پرسشنامه سرمایه اجتماعی  Nahapitogoshal(1998) و پرسشنامه استاندارد اخلاق کار- اسلامی Ali (1988) بود که روایی پرسشنامه ها بر اساس روایی محتوایی، صوری و سازه موردبررسی قرار گرفتند و پس از اصطلاحات لازم روایی مورد تأیید قرار گرفت و از سوی دیگر پایایی پرسشنامه ها با روش آلفای کرونباخ به ترتیب 93/0، 91/0، 91/0 و 92/0 برآورد شد و تجزیه وتحلیل داده ها در سطح استنباطی مشتمل بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که رهبری اسلامی از طریق اخلاق کار اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تأثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تأثیر 78/0- است و از طریق سرمایه اجتماعی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار تأثیر منفی و معناداری دارد که ضریب این تأثیر 67/0- است و همچنین تأثیر مستقیم رهبری اسلامی بر رفتارهای انحرافی در محیط کار معنادار منفی ضریب این تأثیر 77/0- است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سبک رهبری تحولی با خلاقیت سازمانی با نقش میانجیگری ساختار سازمانی بوده است. پژوهش حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی است و ازلحاظ روش کمی از نوع توصیفی-همبستگی است که به صورت پیمایشی و با استفاده از ابزارهای استاندارد موجود در زمینه متغیرهای پژوهش با استفاده از مدل معادلات ساختاری بررسی شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه معلمان ابتدایی ناحیه 1 شیراز بوده که با استفاده از جدول مورگان و از طریق روش نمونه گیری تصادفی منظم، 134 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل سه پرسشنامه استانداردشده؛ سبک رهبری تحول آفرین که شامل چهار بعد ترغیب ذهنی، نفوذ آرمانی، انگیزش الهام بخش و ملاحظه فردی بوده و پایایی این ابزار با روش آلفای کرونباخ برابر با 95/0 بوده و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است؛ پرسشنامه ساختار سازمانی که شامل دو بعد پیچیدگی و رسمیت بوده و پایایی این ابزار به روش آلفای کرونباخ برابر با 92/0؛ و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است و پرسشنامه خلاقیت سازمانی شامل دو بعد حساسیت و اعتمادبه نفس بوده و پایایی این ابزار به روش آلفای کرونباخ برابر با 88/0؛ و روایی صوری و محتوایی آن نیز توسط متخصصان تأیید شده است. این ابزارها، بین نمونه معلمان و مدیران توزیع و درنهایت 134 پرسشنامه جمع آوری گردید. نتایج پژوهش نشان داد که: بین سبک رهبری تحولی، ساختار سازمانی و خلاقیت سازمانی معلمان رابطه معنادار وجود دارد. تحلیل مسیر برای تعیین سهم میانجیگری ساختار سازمانی نشان داد که ساختار سازمانی نقش میانجیگری منفی برای سبک رهبری تحولی ایفا می کند به این معنا که ساختار سازمانی نقش میانجیگری رقیب بین سبک رهبری تحولی و خلاقیت سازمانی کارکنان است. شاخص های کلی برازش نیز نشان دهنده تناسب مدل اجرا شده داشت. به طورکلی می توان گفت سبک رهبری تحولی مدیران، پیش بینی کننده مثبت و معنادار ساختار سازمانی محیط کاری معلمان بوده و همچنین سبک رهبری تحولی به طور مستقیم پیش بینی کننده مثبت و با میانجیگری ساختار سازمانی به طور غیرمستقیم پیش بینی کننده منفی خلاقیت سازمانی کارکنان است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر رهبری اصیل بر عملکرد فردی با توجه به ویژگی های شغلی و تعهدات عاطفی کارکنان بوده است. پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نوع توصیفی بود. جامعه آماری تحقیق کارکنان ستادی سازمان آموزش وپرورش استان گیلان هستند که به روش نمونه گیری خوشه ای و بر اساس فرمول کوکران تعداد 221 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بوده که برای سنجش رهبری اصیل از پرسشنامه Avolio و همکاران (2007)، تعهدات عاطفی Moody و همکاران (1990)، ویژگی های شغلی Hockman and Oldham (1975)، عملکرد فردی Staple و همکاران (1999) و به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی توسط نرم افزار آماری Smart PLS3 استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که رهبری اصیل بر تعهد عاطفی و عملکرد فردی کارکنان سازمان آموزش وپرورش استان گیلان تأثیر معناداری دارد. همچنین تأثیر تعهد عاطفی بر عملکرد فردی کارکنان سازمان آموزش وپرورش استان گیلان نیز تأیید شد. همچنین مشخص شد که تعهد عاطفی نقش میانجی در تأثیر رهبری اصیل بر عملکرد فردی کارکنان دارد و نقش تعدیل گر متغیر ویژگی های شغلی در تأثیر رهبری اصیل بر عملکرد فردی کارکنان سازمان آموزش وپرورش استان گیلان نیز تأیید شد. بر این اساس، می توان گفت که با استقرار رویکرد رهبری اصیل و ارتباط آن با تعهدات عاطفی و ویژگی های شغلی، امکان ارتقای عملکرد فردی کارکنان ستادی آموزش وپرورش استان گیلان وجود دارد.

هدف این پژوهش شناسایی راهبردهای اجرای مدیریت ناب در آموزش وپرورش بود. از رویکرد تحقیق کیفی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی اساتید مدیریت و علوم تربیتی دانشگاه های ایران بود. جهت اجرای پژوهش مصاحبه های عمیق با 15 نفر از خبرگان در خصوص شناسایی راهبردهای اجرای مدیریت ناب در آموزش وپرورش انجام گرفت. برای حصول اطمینان از روایی ابزار در جریان پژوهش از مرور خبرگان مشارکت کننده و همچنین نظارت سه نفر از اساتید غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. برای اطمینان از پایایی داده ها از روش بازبینی مکرّر مشارکت کنندگان استفاده شد. در مرحله کدگذاری باز 738 گزاره مفهومی شناسایی و با ادغام و ترکیب آن ها 20 کد محوری به دست آمد و در مرحله کدگذاری انتخابی شش کد مهندسی مجدد در اقتصاد آموزش وپرورش، گزینش حرفه ای، انگیزش، اقدامات اثربخش، نهادهای معین و برآورد نیازها به عنوان راهبردهای اجرای مدیریت ناب در آموزش وپرورش شناسایی شدند. با توجه به مزایای مدیریت ناب در ابعاد گوناگون، لازم است با اتخاذ راهبردهای اثربخش اجرای ناب در آموزش وپرورش آغاز شود.