پژوهش های تجربی حسابداری

با رشد و توسعه رویکردهای تئوریک در حوزه های رفتار سازمانی، اهمیت مشارکت و همکاری افراد در چارچوب ساختارهای سازمانی به منظور ارتقای سطح کارکردهای اثربخش، روز به روز بیشتر شده است. تاجاییکه شناخت محورهای کاهنده در سازمان همچون سکوت سازمانی به عنوان یکی از موردتوجه ترین پژوهش های سال های اخیر بوده است. این پژوهش با درک مفهومی و تئوریک سکوت سازمانی و به منظور شناخت ماهیت عملکردی و رفتاری حسابرسان داخلی که به نوعی دچار تضادی از نوع شغل و استاندارد هستند، به دنبال ارائه مدل علل تقویت کننده سکوت سازمانی حسابرسان داخلی می باشد. این پژوهش از نظر هدف در دسته پژوهش های توسعه ای و از منظر نتیجه در زمره پژوهش های توصیفی-کاربردی تفکیک می شوند. همچنین از نظر نوع داده، جزء پژوهش های ترکیبی محسوب می شود. به طوریکه در بخش کیفی با مشارکت ۱۶ نفر از متخصصان پژوهش و با استفاده از تحلیل های فراترکیب و دلفی اقدام به شناسایی مولفه ها و شاخص های تقویت کننده ی سکوت سازمانی حسابرسان داخلی گردید. برمبنای تحلیل تفسیری/ساختاری فراگیر با مشارکت ۲۰ نفر از حسابرسان داخلی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران، تلاش شد تا طیفی از تاثیرگذارترین شاخص های ایجاد کننده سکوت حسابرسان داخلی تا کم اثرترین این شاخص ها در قالب مدل پژوهش، اولویت بندی شوند و روابط آن ها براساس مقایسه های ماتریسی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان داد، از میان ۱۹ شاخص اولیه در تحلیل فراترکیب، تعداد ۱۵ شاخص طی دو مرحله تحلیل دلفی به حدکفایت نظری رسیدند و بر مبنای تحلیل تفسیری/ساختاری مشخص شد، دو شاخص تناسب ادراکی حرفه حسابرسی داخلی توسط حسابرس به عنوان شاخص عوامل فردی و تعارض نقش بین استانداردها با تعریف جایگاه شغلی حسابرس داخلی به عنوان شاخص عوامل ساختاری به عنوان تاثیرگذارترین علل ایجاد کننده سکوت حسابرسان داخلی تعیین شدند.

ارزیابی ریسک تقلب توسط حسابرسان با فرآیند حسابرسی آمیخته است و این ارزیابی تا پایان عملیات حسابرسی به طور مستمر مورد بازنگری قرار می گیرد، زیرا حسابرسان نسبت به نوع ، نحوه و میزان رویه هایی مسئولیت دارند که در فرآیند حسابرسی برای مقابله با ریسک تقلب به کار می گیرند .بنابراین ویژگی های خود آنها می تواند بر فرآیند ارزیابی ریسک تقلب تاثیر بگذارد .از این رو هدف پژوهش ، ارزیابی ویژگی های حسابرس درکاهش ریسک تقلب گزارشگری مالی شرکت ها است. برای انجام این پژوهش ، 87 شرکت پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار تهران ، طی سال های 1397-1390 به شیوه توصیفی - همبستگی با اجرای رگرسیون لاجیت صورت پذیرفت . نتایج نشان داد که ، در شرکت هایی که دوره تصدی حسابرس بیشتر است، و نیز درشرکت هایی که حسابرس تخصص بیشتری در صنعت دارد، احتمال بالا بودن ریسک تقلب کمتر نیست. اما در شرکت هایی که موسسات بزرگ آنها را حسابرسی می کنند، احتمال بالا بودن ریسک تقلب کمتر است.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر خودشیفتگی مدیران بر حق الزحمه حسابرسی است. به همین منظور، داده های مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ده ساله بین سال های 1390 الی 1399 برای 90 شرکت استخراج و با استفاده از نرم افزار آماری ایویوز 8 استفاده گردید. پژوهش حاضر از بعد هدف، از نوع توصیفی و تحلیلی؛ از بعد فرآیند نوع پژوهش، کمی؛ از بعد منطق، یک پژوهش استقرایی و از بعد نتیجه پژوهش، یک پژوهش کاربردی است. خصوصیات شخصیتی افراد (مانند مغز و هورمون ها) حاکی از آن است که رفتار افراد به منشأها و خصوصیات شخصیتی آنان بستگی دارد. ویژگی های شخصیتی افراد، زمینه ساز رفتارهای آنان است. رهبری سازمانی یکی از موضوع هایی است که به نحوی گسترده در روانشناسی سازمانی مورد بحث قرار گرفته است. لذا پس از تجزیه و تحلیل های آماری، نتایج حاصل از فرضیه های پژوهش حاکی از آن است که خودشیفتگی مدیران بر حق الزحمه حسابرسی تاثیر مثبت و معناداری دارد.

شناخت رفتار هزینه در برابر تغییرات فروش و بررسی عوامل موثر بر رفتار نامتقارن هزینه ها موجب آگاهی بیشتر از انگیزه ها و تصمیمات مدیران می شود. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین بدهی های تجاری و چسبندگی هزینه شرکت ها و همچنین اثر تعدیلی مشکل نمایندگی و تمرکز مشتری بر رابطه مذکور می باشد. جهت آزمون فرضیه های پژوهش از اطلاعات مالی 161 شرکت-های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 7 ساله بین سال های 1393 الی 1399 استفاده شد. نتایج حاصل از رگرسیون با داده های ترکیبی نشان می دهد بدهی تجاری به عنوان یک سازوکار کنترلی برون سازمانی عمل می کند و دارای رابطه معکوس و معناداری با چسبندگی هزینه شرکت ها می باشد. هم چنین، یافته ها نشان داد که مشکل نمایندگی ارتباط معکوس بین بدهی تجاری و چسبندگی هزینه شرکت ها را تقویت می کند، لیکن تمرکز مشتری ارتباط مذکور را تضعیف می-کند. نتایج این پژوهش از این حیث که یکی از عوامل بالقوه ای را شناسایی می کند که می تواند چسبندگی هزینه را در شرکت ها کاهش دهد، به گسترش ادبیات موجود در حوزه چسبندگی هزینه کمک می کند.

ورشکستگی و تأثیر آن بر ثروت سرمایه گذاران و به طور کلی اقتصاد کشور آن را به یکی از موضوعات مهم پژوهش های مالی تبدیل نموده است. در این خصوص، محققین در تلاشند تا عوامل مؤثر بر ورشکستگی را پیش بینی و تعیین نمایند. از این رو، هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه بین نقدینگی و مراحل مختلف چرخه عمر با ورشکستگی و نیز تأثیر مراحل مختلف چرخه عمر شرکت بر رابطه بین سطح نقدینگی با ورشکستگی می باشد. در راستای دستیابی به این هدف، سه فرضیه در خصوص رابطه بین سطح نقدینگی و چرخه عمر با ورشکستگی و تأثیر چرخه عمر بر رابطه بین سطح نقدینگی با ورشکستگی طراحی و با استفاده از داده های نمونه ای از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1390 تا 1397، و با به کارگیری روش تحقیق همبستگی آزمون شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیون لجستیک بیانگر آن است که بین سطح نقدینگی و چرخه عمر شرکت ها با ورشکستگی آن ها رابطه منفی معنادار وجود دارد. لیکن، چرخه عمر شرکت تأثیر معناداری بر رابطه بین سطح نقدینگی با ورشکستگی ندارد.

ارزیابی عملکرد شرکت ها برای همه ذینفعان یک شرکت از سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل، اعتبار دهندگان و سازمان های ناظر و مهمتر از همه اینها مدیران شرکت جهت تصمیم گیری بسیار حایز اهمیت است و مهمترین ارزیابی در شرکت ها ارزیابی عملکرد برای این تصمیم گیرندگان می باشد. پژوهش حاضر به دنبال ارائه مدلی جهت ارزیابی عملکرد مالی شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و برای این مدل از 50 نسبت مالی که خبرگان آن را پیشنهاد داده بهره گرفته شده است که از این میان 49 نسبت نهایی شد و نسبت ها در 6 دسته تلفیقی، اقتصادی، اهرمی، نقدینگی، سودآوری و فعالیت دسته بندی شدند و بر اساس نظر خبرگان این نسبت ها وزن دهی گشتند. و با معیارهای تصمیم گیری چند متغییره bwm و تکنیک آراس و با استفاده از نرم افزار ligo تجزیه و تحلیل ها صورت گرفت. نهایتا شرکت ها رتبه بندی شدند. که در بین 103 شرکت که اطلاعات آنها در طی 5 سال نسبت های آنها در دسترس بود بررسی ها به عمل آمد. نتایج نشان داد که به ترتیب شرکت های املاح معدنی ایران، گل گهر و فولاد خوزستان رتبه های 1 تا 3 را به خود اختصاص دادند.

تحقیق حاضر در پی تدوین اصل هیئت مدیره و اثربخشی آن برای دستورالعمل راهبری شرکتی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران می باشد. پس از بررسی ادبیات نظری ترکیب و ویژگی های هیئت مدیره در اصول راهبری شرکتی بورس نیویورک، بورس لندن و بورس مالزی و در نظر داشتن شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران، ابعاد و مولفه های ترکیب و ویژگی های هیئت مدیره اثربخش که عبارتنداز: نقش های هیئت مدیره، تفکیک مسئولیت ها، رئیس هیئت مدیره، اعضای غیرموظف هیئت مدیره، ترکیب هیئت مدیره، تعهد هیئت مدیره، توسعه و بهبود هیئت مدیره، اطلاعات و ارتباطات هیئت مدیره، ارزیابی هیئت مدیره، انتخاب مجدد اعضای هیئت مدیره و جبران خدمات هیئت مدیره انتخاب شدند، سپس در معرض نظرخواهی 30 نفر از خبرگان قرار گرفت و با استفاده از روش دلفی فازی مثلثی نتایج آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت ابعاد و مولفه های ترکیب و ویژگی های هیئت مدیره اثربخش استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که اصل هیئت مدیره و مدیرعامل دستورالعمل راهبری شرکتی تدوین شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار ایران دارای ایراداتی اعم از تعریف سهامدار عمده، تعریف ویژگی های عضو مستقل هیات مدیره میباشد، همچنین مواردی اعم از تعریف عضو مستقل ارشد، افشاء تعداد جلسات هیات مدیره و کمیته ها، تعیین نیازهای آموزشی اعضای هیات مدیره، ارزیابی عملکرد اعضای هیات مدیره و ...در نظر گرفته نشده است و نیازمند استفاده از نتایج مورد اجماع در تحقیق حاضر می باشد.

امروزه نقش مدیران در شرکت ها دارای چنان اهمیتی است که داشتن مدیر توانمند و با کیفیت یکی از مزایای رقابتی تلقی می شود. ابزاری که مدیران از آنها برای موفقیت استفاده می کنند اطلاعاتی است که اکثراً از ویژگی های آن ها ناشی می شود. نقش مدیران در بازارهای رقابتی نیز شدیدتر می باشد. بنابراین هدف این پژوهش ارزیابی تاثیر ویژگی های مدیریت بر رابطه رقابت بازار محصول با عملکرد مدیریت می باشد.روش گردآوری داده ها آرشیوی بوده و نمونه ای متشکل از 120 شرکت طی سال های 1391 تا 1398 انتخاب و داده های آن ها با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها حاکی از آن است که با افزایش رقابت بازار محصول و ویژگی های مدیریت، عملکرد مدیریت بهبود پیدا کرده و همچنین ویژگی های مدیریت، رابطه مثبت بین رقابت و عملکرد مدیریت را بهبود و در توانایی مدیریت تاثیر داشته و در بازارهایی که سطح رقابت بالا می باشد، اثربخشی این ویژگی ها مشهودتر است . این یافته ها می تواند ادبیات حوزه ویژگی های مدیریت را گسترش داده و برای ارکان راهبری شرکت ها اطلاعات مفیدی را فرآهم نماید.

مطالعات متعددی در بازارهای سرمایه مختلف نشان داده است که قیمت سهام در عرضه های اولیه بعد از مدت بسیار کوتاهی تغییر کرده و بازده قابل توجه و غیر عادی را موجب می شود که از آن با عنوان قیمت گذاری کمتر از واقع عرضه های اولیه یاد می شود. با توجه به اینکه مطالعات قبلی که عمدتا مبتنی بر تئوری عدم تقارن اطلاعاتی و سویه های رفتاری هستند، دلایل مختلف و گاها متضادی را عامل این پدیده دانسته اند هدف این پژوهش ارائه مدلی جامع از عوامل تبیین کننده این بازدهی غیرعادی است. به علاوه نقش اطلاعات حسابداری در توضیح این پدیده نیز بررسی شده است. برای کشف این عوامل محقق با مطالعه گسترده ادبیات موضوع و با استفاده از روش کیفی تحلیل تم و مصاحبه با خبرگان اقدام به استخراج نظرات آنها در این خصوص نموده، الگوهای تکرارشونده در بین نظرات را استخراج و با طبقه بندی آنها مدل جامع عوامل موثر بر قیمت گذاری سهام در عرضه های اولیه را تدوین کرده است. در مدل ارائه شده در این تحقیق چهار عامل کاستی های فرایند عرضه اولیه، عوامل بنیادی، سویه های رفتاری و محتوای اطلاعاتی در عرضه های اولیه منجر به قیمت گذاری کمتر از واقع می شوند به این صورت که با دخالت ارکان در مکانیزم عرضه و تقاضای بازار اشتباهاتی در قیمت گذاری رخ داده و عوامل بنیادی در قیمت عرضه منعکس نمی شوند. سویه های رفتاری سرمایه گذاران و کافی نبودن محتوای اطلاعاتی حسابداری منجر به تشدید این امر می شود. با توجه به یافته های پژوهش آن دسته از سهامدارانی که به تحلیل اطلاعات موجود و به ویژه اطلاعات حسابداری بپردازند، می توانند بازدهی اضافه کسب نمایند. همچنین لزوم ارائه اطلاعات حسابداری آینده نگر در عرضه های اولیه برای تعیین قیمت واقعی سهم منجر به افزایش محتوای اطلاعاتی حسابداری می شود.

حسابداری ابری یک مدل سازمانی جدید را نشان می دهد که در آن خدمات حسابداری شرکت های پشتیبانی کننده فناوری اطلاعات و فناوری به عنوان خدمات آنلاین، با دسترسی کاربران به برنامه های نرم افزاری از طریق اینترنت، بدون زیرساخت ها یا سیستم عامل های خاص و بدون داشتن مجوزهای نسبی، در ازای ارائه خدمات آنلاین ارائه می شوند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و اهمیت زیاد حسابداری ابری، هدف پژوهش حاضر بررسی مزایای حسابداری ابری در ایران با استفاده از روش مدلسازی ساختاری-تفسیری می باشد. روش شناسی پژوهش ترکیبی از روش کیفی و کمی است که برای جمع آوری مولفه های مزایای حسابداری ابری از روش کیفی از طریق بررسی مبانی نظری و تئوریک و انجام تحلیل دلفی فازی با مشارکت 16 نفر از اعضای هیئت علمی رشته حسابداری به عنوان خبره انجام شده و در بخش کمی نیز از طریق تشکیل ماتریس خود تعاملی ساختاری به دنبال مدلسازی ساختاری- تفسیری می باشد که در این بخش با مشارکت 12 اعضای هیئت علمی رشته حسابداری انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد اساسی ترین مزایای حسابداری ابری بر اساس اولویت بندی انجام شده کاهش هزینه ها و دسترسی از راه دور می باشد. همچنین در بالاترین سطح و کم اثرترین مزیت حسابداری ابری امنیت بیشتر می باشد.