شاخص کارآفرینی

در این مقاله ابتدا مباحث پایه ای ایده و خلاقیت و نوآوری و تغییر و پس از آن رویکردهای جدید سازمان های نوآور مورد بررسی قرارگرفته است. ایده یک نوع نوآوری یا سبک جدیدی از نحوه مصرف یا اجرای یک خدمت یا فعالیت می باشد که با خود سهولت در انجام کارهای مربوطه را دارد. خلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله ی وجود دارد، درحالی که نوآوری دلالت بر آوردن چیزی جدید به مرحله ی استفاده دارد. نوآوری ایده ها، فرآیندها، محصولات یا رویه هایی را که جدید است معرفی می کند. نوآوری به معنی استفاده از دانش جدید برای ارائه یک کالا یا خدمات جدید است که مورد درخواست مشتریان می باشد. ضمناً اگرچه واژه خلاقیت با نوآوری و نیز با تغییر به طور مترادف استفاده می شود اما غالب محققان معتقدند که این اصطلاحات باید به طور جدا مدنظر قرار گیرند، چرا که دارای معانی و تعاریف جداگانه ای هستند. در ادامه مقاله پیشنهادهایی برای سازمان های نوآور مطرح شده است.

بیماری کرونا تأثیر اقتصادی گسترده ای در جهان ایجاد کرده است. اقتصاددانان از چند سال گذشته پیش بینی کرده بودند اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ وارد رکودی دیگر خواهد شد، اما بیماری کرونا باعث تشدید و همچنین تسریع این رکود گردید. بیماری کرونا شوکی بزرگ به اقتصاد جهانی وارد کرده که سهم عمده ای از این شوک به خاطر کاهش تقاضا است. بسیاری از کسب وکارهای کوچک به تعطیلی کشیده شده اند و بخش خدمات که در اقتصاد جهانی سهم عمده ای از کیک اقتصادی را شامل می شوند، صدمات زیادی دیده اند. در بسیاری از کشورها صنعت گردشگری تقریباً به طور کامل مختل شده و سایر کسب وکارهای خدماتی مرتبط همچون صنعت غذا، حمل ونقل، صنایع دستی و... نیز کاهش شدید مشتری را شاهد بوده اند.

اگرچه تئوری کلاسیک، پیوسته در جهت محدود بودن مداخله دولت در امور اقتصادی تأکید داشته است ولی طی دهه های پس از پایان جنگ جهانی دوم دخالت در اقتصاد به حدی افزایش یافت که دولت در اغلب اقتصادهای آزاد و مختلط مشابه اقتصاد های برنامه ای، از طریق اهرم های اجرایی خود ( بنگاه های دولتی ) نقش فعالی را ایفا کرد. کشورهای صنعتی با اجرای سیاست های کلان و خرد اقتصادی در خلال دهه های 50 و 60 موفقیت های نسبی به دست آوردند به همین دلیل به انتقادات محدود در آن مقطع زمانی نسبت به مداخله دولت در اقتصاد اهمیت چندانی داده نشد. با نزدیک شدن به پایان دهه 70،حداقل در جهان غرب، شاهد مشکلات عدیده اقتصادی و ناکامی های مستمر سیاست های اقتصادی بودیم که زمینه طرح انتقاد و تردید نسبت به دخالت دولت در اقتصاد و تعیین اندازه مناسب دخالت، نظارت و هدایت دولت در اقتصاد فراهم شد. بدین ترتیب مجادلات نظری در محافل علمی نسبت به دخالت دولت، متقاعدسازی مدیران و تصمیم گیران اجرایی و سیاسی کشورها نسبت به تخصیص غیر بهینه و ناکارآمد منابع تولید در اثر گسترش حجم دولت و ایده بازنگری در سهم و اندازه دخالت دولت، جدی تر شد. سرانجام در پایان دهه 70 و آغاز دهه 80 در کشور انگلستان و به دنبال آن در سایر کشورهای صنعتی و تا حدی در کشورهای در حال توسعه موضوع اتخاذ سیاست خصوصی سازی و کاهش حجم دخالت به منظور رفع اختلاف و انگیزه های پیدایش آن ها موردتوجه جدی واقع شد. در ایران پس از پایان جنگ تحمیلی و آغاز اولین برنامه پنج ساله اقتصادی،اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی ، سیاست خصوصی سازی به عنوان یکی از اجزای مهم سیاست های اقتصادی کشور مطرح شد و اولین مجوز قانونی نسبت به محدود شدن اندازه دخالت دولت در اقتصاد و مشارکت بخش خصوصی در فعالیت های اقتصادی به تصویب رسید. نکته اصلی و اساسی که در تفاوت خصوصی سازی در شورهای پیشرفته و کشور ما وجود دارد این است که کشورهای پیشرفته شرکت های قوی و مقتدر را بدون مشکل به بخش خصوصی واگذار می کنند اما در کشور شرکت های ورشکسته و دارای هزاران مشکل را علاوه بر شیوه های نادرست نحوه واگذاری به بخش خصوصی واگذار می کنند. سیاست خصوصی سازی با هدف ارتقاء کارایی فعالیت ها، تخصیص منابع، گسترش مشارکت های مردمی در بخش های مختلف تولیدی و تجاری از جمله سیاست های برنامه های توسعه است. خصوصی سازی رویکرد مجددی به سیستم بازار جهت جبران پیامدهای ناشی از شکست دولت در فعالیت های اقتصادی است که بدون تردید هرگونه بی توجهی، شکست دیگری را در اقتصاد به بار خواهد آورد. در این مقاله که به صورت مروری از مقالات و اتفاقات ناشی از خصوصی سازی و اثرات آن در بعضی از شرکت های خصوصی شده تهیه شده سعی گردیده علاوه بر بیان تعریف و موضوع خصوصی سازی ، به تاریخچه خصوصی سازی در جهان و ایران اشاره شود. اگرچه می توان به تفصیل در این موضوع بحث کرد و مطالب زیادی نوشت اما به این مختصر اکتفا می کنیم تا انشالله در مسیر رعایت اصل 44 قانون اساسی در مسیر سبک سازی دولت به نحو صحیح قدم برداریم.

در سازمان های «خصوصی شده» تغییر فرهنگ سازمانی، کارکنان را با هدف راهبردی، درگیر و ترغیب می کند و تعهد و روابط مؤثر کارکنان در این زمینه همانند نقش رهبران و توانایی مدیریتی آن ها مهم است. تعهد کارکنان به استراتژی منابع انسانی، نقش مهم در فرآیند تغییر دارد. همچنین در کشورهای در حال توسعه مانند کشور ما مدیریت منابع انسانی در آینده با نیروهای چندملیتی از دورترین نقاط دنیا روبه رو خواهد شد که دارای انتظارها و فرهنگ های متنوعی خواهند بود و در این میان سازمانی موفق خواهد شد که بتواند آلیاژی محکم از فرهنگ سازمانی منحصربه فرد خود تهیه کند. خصوصی سازی در صنعت نفت و به ویژه در صنایع پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مهم ترین مسائل سال های اخیر بوده است و تعدادی از شرکت ها واگذار و یا در حال واگذاری به بخش خصوصی می باشند. مسئله مهم آن است که نحوه اداره کردن چنین موقعیتی می تواند آن را به یک فرصت یا تهدید در «فرهنگ سازمانی» صنعت پتروشیمی تبدیل کند. لذا، مطالعه عمیق پیرامون شرایط و تبعات خصوصی سازی اهمیت زیادی در شناسایی راهکارهای مواجهه با آن خواهد داشت و شناخت فرصت ها، چالش ها و الزامات فرهنگ سازمانی (قبل از واگذاری، در حین واگذاری و پس از واگذاری) از اولویت های اصلی این صنعت به شمار می آید. بر این اساس، بررسی مبانی نظری و پیشینه تحقیق در خصوص تغییر اساسی فرهنگ سازمانی متأثر از خصوصی سازی با نگاهی به تجارب کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته (که از منظر عملکرد، نتایج، الزامات، چالش ها و راهکارها نیز می تواند دستاوردهای زیادی برای کشور به همراه داشته باشد) موضوع مقاله حاضر است.

«کارآفرینی یک پروسه بلندمدت است، ولی ما عادت کرده ایم که با آن مانند یک پروژه برخورد کنیم.» این شاید مهم ترین جمله مسلم خانی، کارشناس کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی است که نظراتش را درباره ایده ای با عنوان «مهدکودک خلاقیت و کارآفرینی» در آن مطرح کرده است. این یده اگر چه بیش از سه دهه پیش در دنیا عملیاتی شده، اما به پیشنهاد او زمینه اجرای آن در ایران نیز فراهم شده است. خانی در گفت وگو با خبرنگار کار و اشتغال خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با بیان این که در سال 1387 تیمی از کارشناسان سازمان بهزیستی بر روی موضوع کارآفرینی در کودکان کار خود را شروع کردند تا ببینند در کشورهای دیگر درباره کارآفرینی و آموزش آن از کودکی چه کارهایی انجام می شود، گفت: مشاهدات و مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی و تشکیل 50 جلسه کارشناسی در این رابطه، کارشناسان را به طرحی به نام ایجاد مهدکودک خلاقیت و کارآفرینی رساند. این طرح در ابتدا با استقبال و انتقاداتی مواجه شد و سؤال منتقدان این بود که موضوعی مانند کارآفرینی با تمام پیچیدگی هایش، چگونه می تواند در مهدکودک آموزش داده شود.