۱.
کلید واژه ها:
انحصار صدر اسلام متعلقات زکات جهانى بودن دین
تغییر در اوضاع اقتصادى مناطق اسلامى و غیراسلامى باعث ایجاد این سوال شده است که آیا تعلق زکات به موارد نه گانه موجود در احادیث تنها به همان صدر اسلام اختصاص داشده است یا اینکه در شرایط امروز نیز چنین حکمى جارى است; در این مقاله سعى بر این است که با استفاده از نکات موجود در روایات, به اشکالات و شبهاتى که در این زمینه وجود دارد پاسخ داده و فتواى مشهور مورد تأکید قرار گرفته است.
۲.
کلید واژه ها:
قرآن روش شناسى فقاهت سبک علمى مکاسب
روش شناسى از علوم ضرورى و کاربردى در شاخه هاى مختلف علمى است و هر علمى به حسب گزاره ها, اهداف و سنخ قضایاى آن روش هاى خاصى را مى طلبد. فقه و اصول و در نهایت اجتهاد از این قاعده مستثنى نیست. با این حال مورد غفلت قرار گرفته و کمتر بدان پرداخته شده است. مجله (کاوشى نو در فقه) بر آن است تا با ارائه دیدگاه هاى علمى بزرگان و صاحب نظرانى که داراى سبک علمى هستند, قدم هایى را در این راستا بردارد. آنچه که در پیش رو دارید, تقریر درس مکاسب آیت الله مددى است که بیانگر روش اجتهادى وى و جایگاه قرآن در فقاهت از دیدگاه ایشان است که به قلم فاضل محترم آقاى سلمان دهشور نگاشته شده است.
۳.
کلید واژه ها:
عقل ابزارى اصولى اخبارى دامنه حجت عقل عقل مصدرى
عقل از منابع مهم احکام فقهى به شمار مى رود که علماى شیعه اعم از اصولى و اخبارى در حدود و ابعاد حجیت آن اختلاف نظر دارند. این مقاله چهار قول مهم درباره ابعاد حجیت عقل را تحلیل مى کند و سپس به این سوال مى پردازد که چرا با وجود حضور بسیار کم رنگ عقل در فقه و اصول, اخباریان به اصولیان خرده هاى فراوان گرفته و فقه آنان را به عقلانى بودن متهم ساخته اند؟ در ادامه دو جهت مهم به عنوان عامل هاى اصلى معرفى شده است.
۴.
کلید واژه ها:
حلیت حرمت لذت جنسى قصد تلذذ علم به حصول لذت
اسلام بعضى از رفتارها مانند نگاه کردن به موى زن نامحرم را که اغلب هیجان جنسى در پى دارند به طور مطلق ممنوع دانسته و بین حصول لذت و عدم آن و قصد لذت و عدم آن تفاوتى نمى گذارد. رفتارهاى بسیار دیگرى نیز وجود دارد که گاه با تلذذ همراهند اما به صورت اولى حرام نشده اند. آیا صرف حصول میل جنسى باعث حرمت این اعمال مى گردد؟ دو مقوله قصد لذت و علم به حصول لذت در حرمت این اعمال چه تأثیرى دارند؟ بنابر آیات, روایات و اقوال علما به دست مى آید که رفتارهاى ایجادکننده لذت جنسى در صورت عدم قصد لذت حرمتى ندارد و تنها مکروهند ولى کارهایى را که به قصد لذت جنسى انجام مى شوند باید ترک کرد.
۵.
کلید واژه ها:
شیعه روش اهل سنت منابع تدوین حدیث
غفلت از تفاوت هاى موجود میان روش تدوین احادیث در میان اهل سنت و شیعه, موجب آن گردیده است تا گاه اقتضائات و لوازم هرکدام از آن ها به همدیگر حمل شود. این نوشتار بر آن است تا با برشمارى سیر کلى و عوامل اثرگذار بر روش تدوین هرکدام از آن دو, خواننده را در تبیین تفاوت ها همراهى نماید.
۶.
کلید واژه ها:
حق تکلیف طبیعت شریعت اصل غائیت حقوق فطرى و طبیعى
استاد مطهرى حقوق طبیعى و فطرى را مبنا و پشتوانه حقوق موضوعه بسیارى از مقررات و قوانین اسلامى از جمله مقررات درباره طبیعت و محیط زیست و حیوانات مى داند و تفسیر برخى از حقوق را بدون توجه به حقوق طبیعى و اصل غایى ناممکن مى انگارد. این مسئله تنها در فلسفه الهى مطرح است و فلسفه مادى غرب اگرچه به حقوق بشر, طبیعت, حیوانات و محیط زیست پرداخته, مبناى صحیحى براى توجیه آن ندارد; زیرا به اصل غائیت و هدف دارى جهان هستى توجه نمى کند. وى نام این نظریه را حقوق فطرى و طبیعى یا (نظریه حقوق عقلى) مى نامد که بر چند اصل استوار است: اصل غائیت, اصل هماهنگى نظام تکوین و نظام تشریع, اصل هم دوشى حق و تکلیف و حقوق طبیعى.
