پژوهش های روانشناختی

به ­منظور اثـربـخشـی حـساسیت­ زدایـی حرکت چشم ـ بازپردازش (EMDR) در کاهش اضطراب زلزله و احساس­های منفی ناشی از تجربه زلزله 41 نفر از کسانی­که زلزله بم را تجربه کرده بودند انتخاب شدند و به ­طور تصادفی به گروه آزمایشی یا گـروه گـواه فـهرست انتظار گمارده شدند. مشارکت کنندگان در گروه آزمایشـی در چـهار جـلسه (EMDR) بـا استفاده از برنامه نرم ­افزاری شرکت کردند و مورد ارزیابی چندگانه قبل ـ بعد و یک ماه پس از درمان قرار گرفتند. یافته ­های مقایسه بین گروه آزمایشی و گروه گواه از یک سو و مقایسه اندازه­ گیری­های قبل و بعد از درمان از سوی دیگر نشان داد که EMDR در کاهش اضطراب زلزله و هیجانهای منفی دیگر ناشی از تجربه زلزله مؤثر است. به ­علاوه نتایج نشان داد که بهبود ناشی از EDMR در پیگیری یک ماه پس از درمان باقی بود. همچنین استفاده از EDMR در گروه گواه فهرست انتظار حاکی از تأثیر این فن است. این یافته­ ها با یافته­ های سایر پژوهشهای مربوط به کارآیی و اثر بخشی EDMR در درمان اضطراب، ترس مرضی، PTSD، سوگ، و دیـگر احـساسات نـاخوشایند نـاشـی از تـجارب ضربه­ زا همخوانی دارند و نشان می­دهند که کار آزمایان بالینـی می­توانند به­ طور موفقیت ­آمیزی از نرم افزارهایی همچون نرم افزاری که در این مطالعه استفاده شده حتی به شکل گروهی برای درمان EDMR استفاده کنند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تفاوت بین افراد دارای هیجان­های بالا و پایین در عملیات شناختی تجرید گزینشی، شخصی­ سازی، و تعمیم­ دهی افراطی بود. برای بررسی این مسأله، با استفاده از آزمون شدت عاطفه لارسن و دینر (1985)، از بین 310 دانشجو 30 نفر که دارای عاطفه بالا و 30 نفر دارای عاطفه پایین تشخیص داده شدند، انتخاب گردیدند. آزمودنی­های این دو گروه به­ صورت دو نفری، در مشاهدة دو بلوک اسلاید (هر بلوک شامل 40 اسلاید، 15 اسلاید دارای بار عاطفی خنثی و 25 اسلاید دارای بار عاطفی مثبت یا منفی) شرکت داده شدند. پس از ارائه هریک از گروه اسلاید­های دارای بار عاطفی مثبت یا منفی، یـک پرسشنامه 37 سؤالی (که 9 سؤال آن به­طور مستقیم به عملیات شناختی تجریدگزینشی، شخصی­سازی، و تعمیم­دهی افراطی مربوط بود) روی شرکت کنندگان اجرا شد. نتایج نشان دادند که به­ طور نسبی، افراد دارای شدت عاطفه بالا، نسبت بـه افراد دارای شدت عاطفه پایین، از عملیات تجرید گزینشی، شخصی ­سازی، و تعمم­دهی افراطی بیشتر و نیرومندتری استـفاده می­کنند ( 0/05>P). یافته ­های این پژوهش نشان دادند که علاوه بر افراد افسرده، افراد عادی دارای سطوح هیجانی متفاوت (به ­ویژه سـطـوح هیـجانـی بـالا) نـیـز از عـملیات شـناخـتـی سـه­ گانه تجریدگزینشی، شخصی ­سازی، و تعمیم ­دهی استفاده می ­کنند

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر واسطه‏ای حوزة پدیداری یا ادراکی در رابطه بین خودپندارهو رفتار تغذیه بر پایة نظریه شخصیتی مراجع ‏محور راجرز انجام شد. به اعتقاد راجرز، خودپنداره به­طور مستقیم رفتار (و دراین پژوهش رفتار تغذیه) را تعیین و سازمان‏دهی نمی‏کند، بلکه این رابطه از طریق حوزه پدیداری یا ادارکی (و دراین پژوهش ادراک سلامتی) صورت می‏گیرد. گروه نمونه‏ را 505 (347 پسر و 158 دختر) دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی ساوه تشکیل می‏داد که با روش نمونه‏گیری خوشه‏ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه خودسنجی سبک زندگی بهداشتی با 50 سؤال و نمره‏گذاری در قالب مقیاس لیکرت بود. برای تحلیل داده‏ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد ضریب مسیر بین خودپنداره و ادراک سلامتی برابر با 37/0، و بین ادارک سلامتی و رفتار تغدیه برابر با 90/0 و از لحاظ آماری معنادار است. این مقدار برای رابطه مستقیم بین خودپنداره و رفتار تغذیه برابر با 03/0- و از لحاظ آماری معنادار نبود. نتایج، نقش مهم و تعیین‏کننده حوزه ادراکی در رابطه بین خودپنداره و رفتار تغذیه ‏ را تأیید نمود.

به منظور بررسـی رابـطة سبک­های اِسـنـاد (تبیین) با رخدادهای استـرس‌زای زنـدگـی و سلامت عـمومـی، تعداد 120 آزمودنـی به روش نـمونه‌گیری تـصادفـی چندمرحله‌ای انتـخاب شدند. آزمودنـی­ها پس از تکمیل پرسشنامة سبک اسناد، مقیاس ارزیابی سازگاری مجدد اجتماعـی و پـرسشنامة سلامت عمومـی، بر اساس نمره­هایی که در پـرسشنامة سبک اسـناد به ­دست آورده بـودنـد، در دو گروه خوش­بین (49 =n) و بـدبین (42 =n) قرار گرفتند. مقایسة میانگین­ ها نـشان داد که بـین افـراد خوش­بین و بدبین از لحاظ تعداد رخدادهای استرس‌زای زندگی تفاوت معناداری وجود نداشت (05/0<P)، اما از لحاظ میزان سازگاری مجدد مورد نیاز ناشی از این رخدادها (05/0>P) و نیز سلامت عمومـی (01/0>P)، تـفاوت میان آنها معنـادار بود. علاوه بر این، تـحـلیـل رگرسیـون چـند متـغـیـری هـمـزمـان نـشـان داد که رخدادهای استرس‌ز‌ای زندگی و سبک تبین آزمودنی­ها، توانایی پیش‌بینـی سلامت عمومـی آنها را داشتند (001/0>p)، به طوری که سبـک تبیین با %99 اطمینان، بـهترین متغیر پـیش‌بینـی کنندة تغییرات در سلامت عمومی افراد بود.

هـدف ایـن تحقیق، بررسـی نـقش صفات شـخصیـت و رویکردهای یادگیری در پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. در نـمونه ­ای متشکل از 419 آزمودنی (214 پسر و 205 دختر)، فرم خلاصه شـده پـرسشنامه پـنج عاملـی و پرسشنامه فرایند مطالعه اجرا شدند. برای متغیر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، میانگین کل نمرات آنها از طریق دانشگاه مورد مطالعه، جمع­ آوری شد. با استفاده از تـحلیل مسـیر، اثـرات مستقیم، و غیرمستقیم صـفات شخصیت بـر رویـکردهای یـادگیری و پـیشرفت تـحصیلـی مورد بـررسـی قـرار گرفت. نـتـایج به­ دست آمده بـیـانـگر آن است که پـذیرش، وظیفه شناسـی، و سازگاری، بر رویکرد یادگیری عمیق، اثر مثبت و معنادار دارند. به ­علاوه پذیـرش و وظیفه شناسـی اثـر منفی و معنادار و روان­رنـجورخویـی و بـرون­گرایـی اثـر مثبت و معنادار بر رویکرد یادگیری سطحی نشان دادند. اثـر غیرمستقیم پـذیرش، وظیفه ­شناسـی، و سازگاری از طریـق رویکرد عمیـق بر پـیشرفت تـحصیلـی، مثبت و معنادار و اثر غیرمستقیم پذیرش و وظیفه­ شناسـی از طریـق رویـکرد سـطحـی بر پیشرفت تحصیلی منفـی و معـنادار به­دست آمد. در مـجموع نـتایج پـژوهش حاضر مؤیـد آن است که در مطالعه پیشرفت تحصیلی دانشجویان توجه بـه نـقش عوامل درون­ فـردی صـفات شـخصیـت و رویـکردهای یادگیری نکته ­ای حائز اهمیت است.

ارتـبـاط مذهب بـا مـکان کنترل، از جـملـه مـوضوعات بحث­ انگیزی است که نتایج پژوهشیِ متناقضی به­ همراه آورده است. پژوهشهای انجام شده دربارة تفاوت دو جنس در زمینة مذهب و مکان کنترل نیز هم سو نبوده­ اند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی ارتباط نگرش مذهبی با مکان کنترل، و تفاوت­های جنسیتی در این متغیرها در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود. داده­های حاصل از 179 دانشجو (96 پسر و 85 دختر) در مقطع کارشناسی و در رشته ­های علوم فنی و مهندسی، علوم انسانی، و علوم پایه که به شیوه نمونه­ گیری خوشه­ای و تصادفی انتخاب شده بودند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان دادند که در دانـشجویان دخـتر، بین مذهب بـا مکان کنترل درونـی ارتـبـاط معنادار وجود دارد. میـانگین نـمره دانـشجویان دخـتر در نـگرش مذهبی و مؤلفه­های آن، به ­طور معناداری بیشتر از دانشجویان پسر بـود، درحالی­که میانگین نـمرة دانـشجویان پـسر در مکان کنترل درونی به­ طور معناداری بالاتر از دانشجویان دختر بود. نتیجة این پـژوهش دربـارة ارتـباط نگرش مذهبـی بـا مکان کنترل درونـی می­تواند این تصور قالبی را که نـگرش مذهبـیِ قویتر، لزوماً بـاعث به ­وجود آمدن مکان کنترل بیرونـی در افراد مذهبی می­شود، مورد تـردید قرار دهد. تـفاوت دو جـنس در نگرشهای مذهبـی و مکان کنترل نیز برای پژوهشگران، به­ خصوص روان­شناسانی که در زمینه مذهب و تـفاوتهای دو جـنس مـطالعه می­کنند، تـلویحات مهمی در بر دارد.