مدیریت اطلاعات سلامت

"مقدمه: سطح توسعه یافتگی و یا میزان پیشرفت علمی، فنی و اقتصادی یک جامعه در ارتباط مستقیم با سطح سلامتی مردم آن جامعه می باشد به عبارت دیگر با توجه به نقشی که بهداشت و درمان در تولید سلامتی و در نتیجه نقش محوری که در فرآیند توسعه ی هر کشور ایفا می کند، توجه به حفظ و ارتقای کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی و مراکز ارائه کننده ی این خدمات در ابعاد مختلف در کنار رشد کمی آنها است. این موضوع پیوسته یکی از دغدغه های اصلی صاحب نظران بهداشت و درمان و نیز دولت ها در کشورهای پیشرو و پیشگام در حوزه ی سلامت بوده است. لذا پژوهش حاضر به مقایسه ی مدل ها و مکانیسم های ارزیابی اعتبارسنجی سازمان های بهداشتی و درمانی در اروپا و آمریکا پرداخته است.روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه ی تطبیقی از نوع مروری کاربردی است که از طریق مطالعه ی کتابخانه ای (چاپی و دیجیتال) به جمع آوری اطلاعات مربوط به مدل های مختلف ارزیابی اعتبارسنجی یا ارزیابی بیرونی مورد استفاده در اروپا و آمریکا پرداخته است. جامعه ی پژوهش شامل کلیه ی کشورهای اروپائی و کشور آمریکا بود. در این مطالعه، منشاء، اصول زیربنایی و کاربرد مدل های مختلف ارزیابی اعتبارسنجی در بهداشت و درمان مورد مقایسه قرار گرفته است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در کشورهای اروپایی و آمریکا از چهار مدل ارزیابی اعتبارسنجی در خدمات بهداشتی و درمانی استفاده می کنند. مدل های  و ریشه در صنعت دارند و در بهداشت و درمان بیشتر در بخش های فنی و تخصصی مانند آزمایشگاه و مدیریت و امور اداری بیمارستان ها مورد استفاده قرار گرفته اند. در حالی که مدل های اعتبارسنجی و بررسی به وسیله ی گروه همگنان، ریشه در بهداشت و درمان دارد و به ترتیب در اعتبارسنجی کلیه ی بخش های بیمارستان و اعتبارسنجی گروه های حرفه ای تخصصی پزشکی مورد استفاده قرار گرفته اند. نتیجه گیری: یکی از اولین چالش ها که کشورها برای استقرار نظام اعتبارسنجی با آن مواجه می شوند، مفاهیم و اجتماع مفهومی از مدل های مکانیسم های مختلف ارزیابی و ویژگی های مربوط به آنهاست. روش مناسب باید با توجه به نیازها، الزامات و عوامل مؤثر دیگر سازمان یا کشور انتخاب شود. "

"بیمارستان ها به منظور طراحی و ارتقای فرآیندهای درمان بیماران، به فرآیند نظام مدیریت اطلاعات، برنامه ریزی و کنترل مرکزی نیاز دارند. با توجه به تحولات به وجود آمده در سازمان های بهداشتی درمانی این سؤال مطرح است که کدام نوع از نظام های اطلاعاتی می تواند بهترین پشتیبان برای بیمارستان های در حال تحول باشد. این مقاله ی مروری، بر روی توان «نظام های طراحی منابع سازمانی» Enterprise Resource Planning) (ERP: به منظور تحول بیمارستان ها متمرکز شده است. ابتدا مراحل تکامل نظام های اطلاعاتی، تاریخچه و مفهوم ERP را شرح داده و سپس به بحث در خصوص کارایی و پتانسیل ERP و مشکلاتی که اجرای آن در بیمارستان ها ایجاد می نماید، می پردازد. در نهایت پیشنهاد می گردد که فرآیندهای بیمارستان به دو گروه، فرآیندهای قطعی و فرآیندهای احتمالی تقسیم شود. سیستم های ERP در مورد فرآیندهای قطعی می توانند بسیار مفید باشند."

مقدمه: بررسی کمی مقالات مجلات که بخشی از فعالیت های علم سنجی و کتاب سنجی است، می تواند نوعی ارزیابی از عملکرد یک مجله، به عنوان یکی از واحدهای انتشار اطلاعات، در فواصل زمانی مشخص به دست دهد. هدف از تحقیق حاضر، تعیین میزان همکاری گروهی و موضوعات محوری در مقالات مجله ی علمی پزشکی اهواز بود.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بوده است. جامعه ی پژوهش، تعداد 420 مقاله مربوط به شماره های 1تا 47 مجله ی علمی پزشکی اهواز بوده که در فاصله ی سال های 1364 تا 1384 منتشر شده اند. جمع آوری داده ها از طریق مراجعه به اصل مدرک صورت گرفته است. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی نظیر درصد و فراوانی انجام شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد که سهم مشارکت زنان در تولید مقالات این مجله کم تر از سهم مشارکت مردان می باشد. همکاری بین نویسندگان بیشتر به صورت دو نفری بوده است و در مجموع تمایل به همکاری بین نویسندگان این مجله در خلال سال های مورد بررسی روند رو به رشد داشته است. ضریب همکاری گروهی بین این نویسندگان 4/0 می باشد که گویای همکاری گروهی متوسطی است. از نظر پراکندگی موضوع، به ترتیب موضوعات کودکان، فیزیولوژی و داروسازی بیشتر مورد توجه بوده است.نتیجه گیری: این بررسی نشان می دهد که نویسندگان مجله ی علمی پزشکی اهواز تمایل به همکاری گروهی در آنان بیشتر از کار انفرادی است. همچنین پراکندگی مقالات مجله از توازن و تعادل موضوعی منطبق با پوشش موضوعی مجله برخوردار نیست و به برخی از موضوعات توجه کافی نشده و در مورد برخی دیگر نیز هیچگونه مقاله ای درج نشده است.

"مقدمه: اطلاعات دقیق از علل مرگ در جوامع انسانی نقش اساسی در برنامه ریزی های مرتبط با ارتقای سطح سلامت در این جوامع دارد. در پژوهش حاضر علاوه بر تعیین مهم ترین علل، به جستجو و بحث در مورد مهم ترین موانع موجود در ثبت و دسترسی به اطلاعات مربوط به مرگ در شهرستان رفسنجان پرداخته شده است. روش بررسی: در این مطالعه ی توصیفی، فهرست تمامی گواهی های مرگ یکساله در شهرستان رفسنجان در سال 1383 (معادل 1197 عدد) از مراکز گوناگون دریافت شد و مورد مطالعه قرار گرفت. اطلاعات بر اساس چک لیستی که بر اساس اهداف طراحی شده بود جمع آوری گردید و روایی آن توسط متخصصان تائید شد. اطلاعات ناقص، ضمن تماس تلفنی و یا حتی مراجعه به منازل تکمیل گردید. علت مرگ براساس قوانین طبقه بندی بین المللی بیماری ها (ICD-10)، تعیین و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS پردازش شد. از تست های پارامتریک (CI، t-test 95% برای خطر نسبی) و غیر پارامتریک (χ2،U Mann-Whitney) برای انجام آزمون ها استفاده شد. نتایج: عدم همخوانی جزئیات موجود در مراکز گوناگون، ناقص بودن فرم های تکمیل شده، عدم وجود بسیاری از سؤالات ضروری در گواهی ها، عدم دسترسی آسان به اطلاعات، عدم دقت کافی در ثبت اطلاعات علی مرگ، و ناخوانا بودن اطلاعات ثبت شده از عمده مسائلی بود که در فرایند ثبت و دسترسی به اطلاعات مرگ در جمعیت تحت بررسی وجود داشت. میزان بروز مرگ خام 62/4 در هزار برآورد گردید. شایع ترین علت مرگ در مردان، حوادث و در زنان بیماری های قلبی-عروقی بوده است. نتیجه گیری: سیستم ثبت و دسترسی به اطلاعات مرتبط با مرگ در شهرستان رفسنجان نیاز به اصلاحات اساسی دارد. بنابراین اطلاعات کسب شده در مورد علل مرگ در وضعیت موجود باید با احتیاط در برنامه ریزی های بهداشتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. به هر حال بر اساس اطلاعات موجود میزان مرگ و میر خام در رفسنجان در سال 83 از این میزان در کل کشور (در سال 79) بیشتر می باشد و مطالعات بیشتری به منظور یافتن دلایل آن ضروری می باشد. "

"مقدمه: یکی از مسائل و مشکلاتی که بیمارستان با آن روبرو می شود شرایط بحرانی ناشی از بلایا می باشد. از جمله زیرساخت های نظام مدیریت اطلاعات بلایا دانش مدیریت بحران، فن آوری اطلاعات، ابزارهای اطلاع رسانی، منابع انسانی، سرمایه و ... می باشد. بنابراین بیمارستان ها برای مقابله ی مؤثر با شرایط بحرانی ناشی از بلایا باید یک برنامه ی مدون مدیریت اطلاعات بلایا و به دنبال آن فراهم آوری نظام های اطلاع رسانی به منظور آگاه سازی کارکنان بیمارستان برای مقابله با بحران را تهیه نماید. هدف از مطالعه ی حاضر نیز ارزیابی اقدامات اطلاع رسانی انجام شده برای کارکنان در هنگام وقوع بلایا در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شیراز بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی از دسته ی مطالعات مقطعی و جامعه ی آماری در این پژوهش کل مسؤولین 9 عدد از بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز (28 نفر) بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که روایی و پایایی آن در مطالعات قبلی سنجیده شده بود. روش جمع آوری داده ها مصاحبه بود که داده ها پس از جمع آوری با نرم افزار SPSS مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد 5/55 درصد مترون ها و 5/77 درصد از مدیران جامعه ی پژوهشی دوره ی مدیریت بحران را گذرانده بودند. فقط 50 درصد بیمارستان های جامعه ی پژوهشی (پرسنل پرستاری) آموزش لازم را در مورد تخلیه ی سریع بیماران به هنگام بحران و شرایط اضطراری دیده بودند و در 1/11 درصد بیمارستان های جامعه ی پژوهشی کمیته ایمنی وجود داشت. نتیجه گیری: به هر حال بروز بی نظمی در دقایق اولیه ی پس از رخداد یک حادثه ی اجتناب ناپذیر است و یک مدیریت صحیح در صدد آن است که این زمان را به حداقل برساند. با توجه به نیاز مدیران اجرایی (مدیران و مترون ها) به گذراندن «دوره های آموزشی مدیریت بحران» برگزاری کلاس های آموزشی ضروری است."

مقدمه: پژوهش یکی از مهم ترین راه های تولید اطلاعات است. در نظام پژوهش، کاربردی بودن نتایج پژوهش و ارزش افزوده ی اطلاعات تولید شده دارای اهمیت فراوان است. از شاخص های ارزش افزوده ی اطلاعات، خلاقیت، تولید فناوری جدید، نظریه یا روش جدید، حل چالش ها و ... را می توان نام برد. در این تحقیق سعی شد رابطه ی بین پژوهش های انجام شده با پیشرفت بهداشت و سلامت جامعه در دانشگاه علوم پزشکی لرستان از طریق ارزش سنجی کیفی پژوهش های انجام شده مورد بررسی قرار گیرد.روش بررسی: این تحقیق از دسته ی مطالعات تحلیلی که جامعه ی پژوهش شامل 150 طرح تحقیقاتی انجام شده توسط اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان در سال های 1384-1380 بوده است. برای تعیین ارزش افزوده ی اطلاعات تولید شده توسط اعضای هیات علمی از مدل کیفی فضای سه بعدی اطلاعات Boisot که در سال 1998 ارائه شده استفاده گردیده، این مدل یک مدل استاندارد، ساده، قابل قبول در مجامع جهانی می باشد. برای اجرای این مدل، از پرسشنامه ای که روایی آن با نظر افراد متخصص و اپیدمیولوژیست طراحی گردید استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS استفاده شد.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که ارزش افزوده ی اطلاعات حاصل شده از تحقیقات اعضای هیات علمی در فضای مدل Boisot، حداکثر پراکنش ارزش بین حداقل و حداکثر ارزش واقع شده است. مقایسه ی میانگین نشان داد بین مقادیر مؤلفه ی کد شدن درسال های 1384-1380 اختلاف معنی داری وجود ندارد

"مقدمه: از مهم ترین مسائلی که همواره توجه، دقت و کوشش مدیران بیمارستان ها را به خود معطوف داشته، تسلط و کنترل بر وضعیت مالی بیمارستان و تامین منابع مورد نیاز برای اداره ی بیمارستان می باشد. اما آنچه مسلم است بیمارستان ها امروز از جهات بسیاری در تنگنای مالی قرار دارند. هدف این تحقیق تعیین وضعیت کسورات اعمال شده اداره ی کل بیمه خدمات درمانی و صورتحساب های بیمارستانی در بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درسال 1384 بوده است. روش بررسی: این مطالعه یک بررسی توصیفی مقطعی بوده است. ابزار جمع آوری داده ها چک لیست بوده که دارای 9 قسمت مشتمل بر 39 سؤال بود. پس از سنجش روایی و پایایی، چک لیست در 10 بیمارستان آموزشی شهر اصفهان تکمیل گردید. بر اساس فرمول، حجم نمونه محاسبه و 333 پرونده دارای کسورات، مورد مطالعه قرار گرفت و داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین صورتحساب های دارای کسورات در مدت مطالعه به تفکیک بیمارستان ها؛ در بیمارستان فیض (5/18 درصد) و کم ترین آن در بیمارستان امام موسی کاظم (ع) (4/1 درصد) بوده است. بیشترین علت کسورات پرونده ها مربوط به هزینه دارو (40 درصد) و کم ترین علت مربوط به هزینه ی مشاوره (6/1) بوده است.نتیجه گیری: نتایج یافته ها بر اساس مطالعه ی 333 پرونده ی بیمارستانی که بیماران آن تحت پوشش خدمات درمانی و دارای کسورات بالای 20000 ریال هستند، نشان داد به طور متوسط به هر پرونده ی بیمارستانی که بیمار آن تحت پوشش بیمه ی خدمات درمانی است 330000 هزار ریال کسورات اعمال می شود. علل مهم این کسورات بر اساس بررسی پژوهشگران ثبت ناقص مستندات پرونده ها توسط اعضای تیم درمان در بیمارستان هاست که هر کدام به نحوی در مستند کردن خدمات ارائه شده به بیماران در پرونده ی بیمارستان کوتاهی و بی دقتی می نمایند."

مقدمه: یکی از رایج ترین روش های ارزشیابی فعالیت های علمی پژوهشگران و سازمان های وابسته به آنها بهره گیری از شیوه های مختلف علم سنجی است که با بهره گیری از پایگاه های اطلاعاتی استنادی صورت می گیرد. یکی از مهم ترین و معتبرترین پایگاه های استنادی، Web of Scienceمی باشد که در این مقاله با استفاده از داده های کسب شده از این پایگاه اطلاعاتی، تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از سال 1976 تا پایان سال 2006 مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: این پژوهش مطالعه ای کاربردی و ازنوع مطالعات توصیفی بوده که با استفاده از روش علم سنجی انجام شده است. منبع گردآوری داده ها پایگاه اطلاعاتی Web of Science و جامعه ی آماری پژوهش شامل 488 مورد از مدارک موجود در این پایگاه اطلاعاتی است که توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در فاصله ی سال های 1976 تا 2006 میلادی منتشر شده است. برای تحلیل داده ها نیز از آمار توصیفی استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین تعداد مدارک منتشر شده از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در مجلات ISI مربوط به سال 2006 بود. از نظر نوع مدرک بیشترین تعداد مربوط به مقالات اصیل و از لحاظ موضوعی نیز بیشترین تعداد مدارک در رابطه با بیماری های عروق محیطی بود.نتیجه گیری: در مجموع تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پایگاه اطلاعاتی Web of Science رقم قابل قبولی نیست. مسؤولین امر برای بهبود این وضعیت می بایست شرایطی را فراهم کنند تا پژوهشگران انگیزه و توان لازم برای انتشار مقاله در مجلات ISI را به دست آورند.

مقدمه: بیمارستان ها به عنوان بزرگ ترین مراکز ارائه کننده ی مراقبت های بهداشتی و درمانی به آحاد جامعه، بخش عمده ی منابع و اعتبارات تخصیص یافته به بخش بهداشت و درمان کشور را به خود اختصاص می دهد. از این رو هزینه ی نیروی انسانی هر بیمارستان بیش از 60 درصد منابع یک بیمارستان می باشد. مشکلات مربوط به تعیین تعداد کارکنان واقعی و بهینه ی مورد نیاز واحدهای پیچیده ی بیمارستان از جمله اورژانس، به علت اهمیت آن در کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان و هزینه ی آن برای بیمارستان، از جمله موضوعاتی است که تا کنون برای آن استاندارد مشخصی تدوین نگردیده است. این پژوهش با هدف شیفت بندی و تعیین تعداد بهینه پرستار در بخش اورژانس بیمارستان شهید دکتر چمران تهران در شیفت های مختلف با استفاده از یکی از تکنیک های شناخته شده تحقیق در عملیات یعنی «برنامه ریزی خطی» صورت گرفته است.روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی از دسته مطالعات توصیفی-تحلیلی است. جامعه ی مورد پژوهش، بیماران مراجعه کننده به بخش اورژانس بیمارستان و پرستاران آن بخش در سه ماهه ی آذر، دی و بهمن سال 1385 بودند. ابزار جمع آوری داده ها چک لیست بوده که روایی آن توسط متخصصین مربوطه مورد تایید قرار گرفت که پس از مشاهده، زمان سنجی و محاسبه ی متوسط ورود بیمار در طول یک روز و همچنین زمان سرویس دهی پرستار به انواع بیماران اورژانس، با استفاده از برنامه ریزی خطی و نرم افزار Win QSB (Windows Quantitative Systems for Business)، تعداد پرستاران بهینه مورد نیاز در شیفت های مختلف بیمارستان مشخص گردید.یافته ها: برابر نتایج به دست آمده بیمارستان شهید دکتر چمران تهران برای ارائه ی خدمات مطلوب به بیماران مراجعه کننده به بخش اورژانس حداقل به 28 پرستار نیاز دارد.نتیجه گیری: مدل های متنوع تحقیق در عملیات همچون مدل برنامه ریزی خطی و شبیه سازی می تواند به عنوان ابزاری مفید برای زمان بندی و تعیین تعداد بهینه ی کارکنان مورد نیاز بخش های مختلف یک بیمارستان که از اهمیت حیاتی و ویژه ای برخوردار است، مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: ایمنی و نگهداشت بیمارستان، امروزه از اجزاء بسیار مهم مدیریت پیشرفته ی واحدهای درمانی به شمار می رود. ایمنی در محیط بیمارستان به لحاظ اقتصادی، انسانی و اخلاقی از اهمیت زیادی برخوردار است. بخش های تشخیصی از جمله بخش های جدا نشدنی بیمارستان بوده و به دلیل برخورداری از تجهیزات و فن آوری های پیچیده و گران قیمت و نیز نیروی انسانی متخصص و مجرب، شایسته ی توجه ویژه به لحاظ ایمنی می باشد. لذا هدف اصلی این مطالعه، تعیین وضعیت ایمنی بخش های تشخیصی بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان بود. روش بررسی: این پژوهش کاربردی و مطالعه از نوع مطالعات توصیفی بوده که به روش مقطعی (Cross-sectional) در کلیه ی بخش های تشخیصی شامل رادیولوژی و آزمایشگاه بیمارستان های مورد مطالعه (تعداد 6 بیمارستان) انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها چک لیست و تجزیه و تحلیل داده ها، با استفاده از روش های آمار توصیفی و نرم افزار SPSS صورت پذیرفته است. برای بیان کیفی وضعیت ایمنی از مقیاس لیکرت استفاده گردید و براساس آن وضعیت ایمنی بخش های مورد مطالعه در سه مقوله ی خوب، متوسط، ضعیف درجه بندی شد. ضمناً روایی چک لیست پس از مطالعه ی مقدماتی (pilot) تعیین شد.یافته ها: وضعیت ایمنی بخش های تشخیصی بیمارستان های مورد مطالعه در مجموع در حد "متوسط" تعیین گردید؛ تنها یک بیمارستان از سطح ایمنی در حد «خوب» برخوردار بود. نتیجه گیری: حساس سازی مسؤولین و مدیران نسبت به ایمنی در بیمارستان ها، افزایش سطح آگاهی کارکنان بخش های تشخیصی در زمینه ی اصول و ضوابط ایمنی، تامین و نگهداشت وسایل و تجهیزات ایمنی و اطفای حریق و همچنین به کارگیری مدیران واجد شرایط در مدیریت بیمارستان و به طور خلاصه ارتقای مدیریت ایمنی در بیمارستان ها وبخش های مورد مطالعه توصیه می گردد.

مقدمه: ارائه ی خدمات با کیفیت مطلوب در بخش اورژانس به دلیل شرایط خاص آن از اهمیت بسیاری برخوردار است، به ویژه در کشور ما که به خاطر شرایط خاص طبیعی و مشکلات ناشی از بلایا و حوادث طبیعی و غیرطبیعی جان انسان های بسیاری گرفته می شود، نیاز به توجه بیشتری دارد. این پژوهش با هدف تطبیق استانداردهای اورژانس مصوب وزارت بهداشت با اصول نظام ایزو 9001 نسخه ی 2000 انجام شده است. روش بررسی: پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی است که به مقایسه و مقابله ی بندهای استانداردهای ایزو9001 ویرایش 2000 با چک لیست آمده در کتابچه ی الف/1مربوط به استانداردهای اورژانس وزارت بهدات، درمان وآموزش پزشکی پرداخته است. ابتدا امکان انطباق بندهای هشت قسمتی ایزو با استانداردهای کتابچه ی الف/1در مشورت با تعدادی از صاحب نظران مورد تایید قرار گرفت و سپس مقایسه و مقابله انجام شد. روایی و پایایی استانداردهای وزارت بهداشت در مورد اورژانس و اصول ایزو 9001 ویرایش 2000 به اثبات رسیده است. برای تجزیه تحلیل داده ها از جداول توزیع فراوانی و درصد توزیع فراوانی استفاده شد. یافته ها: بنابر نتایج به دست آمده از 51 بند ایزو، 6/47 درصد آن، حداقل در یکی از بندهای استانداردهای اورژانس وزارت بهداشت مشاهده شد ولی 4/52 درصد دیگر در هیچ موردی وجود نداشت، همچنین حدود 82 درصد بندهای استانداردهای اورژانس وزارت بهداشت حداقل با یکی از بندهای ایزو مطابقت داشت.نتیجه گیری: بسیاری از بندهای ایزو در استانداردهای اورژانس مصوب وزارت بهداشت وجود ندارد و در نتیجه ی این استانداردها، دید و نگرشی جامع نگر به کلیه ی جوانب سازمان، فرایندها و مدیریت مطابق با ایزو ندارد لذا ضرورت بازنگری در استانداردهای اورژانس مصوب وزارت بهداشت مطابق با استانداردهای ایزو از اهمیت ویژه ای برخوردار است.