فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۳٬۵۸۱ تا ۱۳٬۶۰۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۱۳۵۸۱.

هنجارگریزی نحوی در گفتمان قرآنی بر پایه فرآیند جایگزینی اسم به جای فعل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هنجارگریزی گفتمان قرآنی دلالت معنایی اسم دلالت معنایی فعل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۳۳۲
متن، ساختاری زبانی است که از الگوها و قواعد دستوری خاصی پیروی می کند که از آن با نام زبان معیار/ خودکار یاد می شود. گاهی ادیب برای بزرگ نمایی مفهوم مورد نظر خود، با وجود امکان رعایت قواعد زبانی، از هنجار زبان سر می پیچد تا توجه مخاطب را به یک معنای خاص جلب و در حقیقت مفهوم را برجسته سازی کند. هنجارگریزی یکی از شیوه های برجسته سازی معناست که در هشت سطح قابل بحث است. این نوشتار با بررسی هنجارگریزی نحوی در سطح جانشینی اسم به جای فعل در گفتمان قرآنی که از بسامد بالایی برخوردار است ، به این نتیجه دست یافت که انحراف از استخدام فعل در قرآن، در سه سطحِ جایگزینی ابتدایی اسم به جای فعل، جایگزینی اسم هم ریشه به جای فعل و جایگزینی اسم متضاد به جای فعل و به قصد برجسته سازی اغراضی چون تناسب زمان، عدم تعلق غرض به فاعل، تأکید بر وقوع رخداد و یا ثبات آن، صورت گرفته است.
۱۳۵۸۲.

اعتبارسنجی روایات اهل بیت (ع) درباره «حجیت تفسیر صحابه» با بررسی آرای آیت الله معرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن عترت صحابه تفسیر روایت اعتبار معرفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۸
صحابه بعد از پیامبر و امام علی (ع) نخستین افرادی هستند که با تأثیر پذیری از تعلیمات آن دو بزرگوار، اقدام به تفسیر قرآن نمودند. استاد معرفت در کتاب « التفسیر الاثری الجامع » با استناد به روایات اهل بیت(ع)، تعریف جدیدی از معنای اصطلاحی «صحابه» ارائه کرده و بر اساس آن، به تعدیل و توثیق تمام صحابه پرداخته و اعتبار مطلق آثار تفسیری ایشان را نتیجه گرفته اند. این نوشتار پس از مفهوم شناسی «صحابی» و بیان و بررسی دیدگاه استاد در این باره، به نقد سندی و متنی آن دسته از روایات عترت که مستند ایشان برای اثبات حجیّت و اعتبار تفسیر صحابی بوده، پرداخته و برداشت استاد از این روایات را مورد بررسی قرار داده است. به نظر نگارنده، مفهوم «صحابی» یک حقیقت لغوی یا عرفی است که گستره معنایی آن محدود به عده ای انگشت شمار نمی شود. همچنین در روایات اهل بیت (ع) هیچ دلیلی بر اعتبار ویژه تفسیر صحابه از آن جهت که صحابه اند، وجود ندارد؛ زیرا این روایات اشکال سندی و دلالی دارند.
۱۳۵۸۳.

بنات الله و چالش ارزش گذاری جنسیتی ایشان در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بنات الله دختران خداوند سوره نجم جنس مؤنث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴۵ تعداد دانلود : ۴۸۷
اصطلاح «بنات الله»  انگاره ای تاریخی است که در میان مردمان باستان از جمله اعراب عصر پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) سابقه ای دیرینه داشت و آیین ها و سنت های مختلفی را نیز رقم زده بود. تقبیح شدید قرآن کریم نسبت به این انگاره تاریخی و سپس انهدام این خدابانوان در دوره اسلامی موجب آن گردیده تا محققان و اندیشمندان مختلف، از مفسران مسلمان گرفته تا پژوهشگران غربی، در مورد ماهیت و هویت این الهگان در اندیشه دینی اعراب جاهلی و کارکردهای ایشان در قرآن کریم تأملاتی داشته باشند. در این میان، یکی از چالش های قابل توجه چالش جنسیتی این الهگان است که ممکن است در بادی امر موهم شرانگاری جنس مؤنث تلقی شود و از آنجا جنسیت به عنوان عاملی اساسی در طرد ایشان توسط قرآن به شمار آید. درحالی که دشوار است در آموزه های قرآنی بین جنسیت مادینه و ارزش گذاری منفی رابطه ای مستقیم برقرار گردد؛ به همین دلیل در این پژوهش برآنیم براساس یک شناخت فرهنگی پیشااسلامی پیرامون موقعیت زن در ساختار اجتماعی و نیز نظام مذهبی عرب جاهلی، به واکاوی آیات قرآن کریم ذیل بنات الله بپردازیم و بدین طریق راهی برای برون رفت از این چالش تفسیری بیابیم. می توان با تکیه بر مستندات ادعا کرد باوجود آن که پیش فرض نقادان امروزی آن است که در قرآن رویکرد مردسالارانه حاکم است اما واکاوی آیات مرتبط با بنات الله و بت های مادینه مشرکان نشان می دهد که موضع قرآن کریم در قبال ارزش گذاری جنسیت مادینه این دختران، امری حساس بوده و از داوری منفی نسبت به کلیت جنس زن و شرانگاری آن پرهیز جدی داشته است.
۱۳۵۸۴.

نقد متنی و محتوایی روایات نهی از روستانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا رستاق کفور نهی از روستانشینی فقه الحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۳۷۲
روستانشینی، در برخی از روایات معصومان(علیه السلام) به شدت مورد نکوهش و مذمت قرار گرفته است. این احادیث، ساکنین روستا را افرادی جاهل و غافل از حدود و احکام الهی دانسته و از سکونت در روستا نهی می کنند. امروزه با وجود رشد و ارتقای علمی و معنوی جامعه، اوصاف مذکور در بسیاری از مناطق روستایی تا حدودی منتفی است. از سوی دیگر توصیه های امروزی مبنی بر مهاجرت به روستا، حفظ منابع روستایی و تقویت روستانشینی، مخالف با این احادیث دانسته می شود. به همین خاطر بررسی و تحلیل روایات نهی از روستانشینی و تبیین معنای مقصود آن احادیث، ضرورت نگاشته حاضر است. مقاله پیش رو با روش تحلیلی توصیفی (کتابخانه ای)، به تشکیل خانواده حدیث، منبع یابی و مفهوم شناسی این روایات پرداخته است. دستاورد پژوهش حاضر ارائه این نظریه است که روایات ناظر به روستانشینی به معنای نکوهش و نهی از سکونت در روستا نیستند. بلکه در مقام ارائه الگوی اجتماعی، برای محل سکونت هستند و مذمت آن مناطق، به جهت شیوع اوصاف ذکر شده برای روستا در زمان صدور احادیث است.
۱۳۵۸۵.

تحلیل فقهی و حقوقی شرط فاسخ در عقد وقف(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شرط فاسخ عقد وقف بازگشت موقوفه شرط رجوع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۰ تعداد دانلود : ۳۸۲
در مورد صحت یا بطلان وقف مشروط به شرط فاسخ، نظر خاصی در فقه ابراز نشده است؛ ولی فقها در مورد وقفی که در آن واقف شرط می کند در صورت نیازمند شدن به مال مورد وقف، موقوفه به وی بازگردد، نظرات متفاوتی ارائه داده اند که شامل صحت، بطلان، و صحت با عنوان حبس است. از آنجا که پی بردن به نظر صحیح در این میان، در یافتن پاسخ سؤال اساسی تحقیق، یعنی «امکان قرار دادن شرط فاسخ در عقد وقف» تأثیر مستقیم دارد، پژوهش حاضر با بررسی نظرات فقهی مورد اشاره، به اثبات نظریه «صحت وقف مشروط به بازگشت موقوفه به ملک واقف در صورت نیاز» پرداخته و با واکاوی مفهوم شرط فاسخ در حقوق، آن را منطبق با شرط مذکور در عقد وقف می داند و معتقد است امکان قرار دادن شرط فاسخ در عقد وقف وجود دارد و شرط «بازگشت موقوفه به واقف در صورت نیاز»، مصداق بارز آن است.
۱۳۵۸۶.

مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: انسان منظم فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان مبانی آثار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۲۶۹
هدف از این نوشتار، تبیین مبانی و آثار تربیت انسان منظم از منظر فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان می باشد. از لحاظ رویکرد تحقیق در زمره تحقیقات کیفی و قیاسی و از لحاظ روش، تحلیلی- استنباطی و از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و فیش برداری است. خلاصه یافته های تحقیق چنین است: مبانی فلسفی تربیت انسان منظم شاملِ مبانی عامِ خداشناختی( وجود ناظم و وحدت ناظم)، هستی شناختی(آفرینش منظم و مرحله مند جهان)، دین شناختی(تقدم نزول آیات مکی بر آیات مدنی، نظم درونی آیات، نظم در تشریع، تقدم ایمان بر عمل صالح) و مبنای خاصِ انسان شناختی( آفرینش منظم و مرحله مند انسان، نظم شناسی فطری)؛ آثار تربیت انسان منظم، شاملِ دو دسته آثار نظری( تقدم و تأخر در مراحل تفکر، دور اندیشی) و آثار عملی(برنامه ریزی، احترام به قانون و مقررات، وقت شناسی و غیره) می باشد.واژگان کلیدی:انسان منظم، فلسفه تعلیم و تربیت قرآن بنیان، مبانی، آثار.
۱۳۵۸۷.

تحلیلی بر مسأله «عرض أعمال» با رویکردی بر آیه 105 توبه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه 105 توبه تفسیر کلامی عرض أعمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۲۵۶
آیه 105 توبه بیانگر آن است که اعمال انسان ها در مرآی و منظر خدای متعال، پیامبراکرم| و مؤمنان است. بر این پایه عالمان شیعه معتقدند: اعمال انسان ها در روزهای خاصّی به محضر خدای متعال، نبی اکرم| و امامان معصوم^ عرضه می شود. همچنین عالمان اهل سنّت بر این باورند که اعمال انسان ها در روزهای خاصّی، به محضر خدای متعال، پیامبران، پدران، مادران و اموات عرضه می شود. تحقیق پیش رو با رویکردی به آیه 105 توبه به تحلیل بحث موردنظر پرداخته است. نتایج حاصله از تحقیق نشان می دهد، عرض اعمال دارای ادله نقلی مانند: آیات و روایات بیان کننده شهادت بر اعمال، لزوم وجود میزان، استغفار، هدایت باطنی، سرنوشت انسان و مسأله ظهور و نیز براهین عقلی مانند: تولید ابدان متعدد توسط روح انسان کامل، عقل مستفاد و تأسیس مدینه فاضله است.
۱۳۵۸۸.

شناخت حق از باطل در نهج البلاغه(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: امیرالمؤمنین علی (ع) حق باطل معیار نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴۳ تعداد دانلود : ۴۵۰
موضوع مقاله، معیارهای اعتقادی شناسایی حقّ از باطل در کلام امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در نهج البلاغه است. تبیین موضوع که به روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته، با پاسخ گویی به این پرسش که معیارهای اعتقادی حقّ چیست و ویژگی های آن در بازشناسی از باطل کدام است، صورت گرفته است. دست یابی به ملاکی جامع در تشخیص حق از باطل و ترویج فرهنگ علوی و کاربردی کردن آموزه های نظری امیرمؤمنان(علیه السلام) در عرصه های مختلف زندگی از اهداف مهم این نوشتار است. از داده های اصلی مقاله، بیان همسویی قرآن، سیره پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و اهل بیت(علیهم السلام)، صراط مستقیم، وحی، فطرت و عقلانیت با حقّ در نهج البلاغه است و این شناسایی با توجه به در هم تنیدگی مصادیق حقّ و باطل و ظرافت موجود در بازشناسی معیارهای حق از ویژگی ها و مختصات آن دشواری هایی دارد که با کنکاش در مستندات موجود در مجموعه شریف نهج البلاغه، میسر می گردد.
۱۳۵۸۹.

بازکاوی مفهوم ولایت در سیاق آیه 55 سوره مائده با تأکید بر پیوستگی آیات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیه ولایت اهل کتاب پیوستگی آیات تحریف معنایی قرآن تولی و تبری تهوّک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۷ تعداد دانلود : ۴۹۴
آیه پنجاه و پنج سوره مائده یا آیه ولایت جایگاه بی بدیلی در گفتمان اعتقادی شیعه در موضوع ولایت دارد. متکلمان و مفسران شیعه براساس روایات صحیح ذیل این آیه، که در آثار روایی فریقین مأثور است، این آیه را ناظر به امامت امیرمؤمنان علی (ع) دانسته اند؛ اما مفسران اهل سنت با تکیه بر وحدت سیاق و پیوستگی معنایی آیات، این موضوع را انکار کرده و مدعای شیعیان را خلاف ظاهر قرآن قلمداد می کنند. خدشه ای که پاسخ درخوری دریافت نکرده و شیعیان با پذیرش آن، ثقل مباحث خود را بر نقل می گذارند. پژوهش حاضر با صحه گذاردن بر پیوستگی معنایی سیاق آیه ولایت، نادرستی معانی مطرح شده برای ولایت در این سیاق را نشان می دهد و بعد از آن با توجه به قرائن موجود، معنای جدیدی را برای ولایت در این سیاق پیشنهاد می کند که هم سو با اعتقاد شیعیان در باب ولایت است. براین اساس، "تولّی" به معنای طی کردن پلکان به سوی ولیّ است و "ولیّ" کسی است که افراد تحت ولایت خود را به سوی ارتفاعات یا اعماقی که در آن قرار گرفته است، سوق می دهد. خداوند، اعراب را از اینکه تفکر و فرهنگ خود را از اهل کتاب بگیرند، نهی می کند و می خواهد تا تنها چشم به او، رسول الله و مؤمنان مطرح شده در آیه ولایت داشته باشند. این معنا روشن می سازد که این مؤمنان نمی توانند گروهی غیر از اهل بیت باشند.
۱۳۵۹۰.

نمادپردازی عرفانی در معراج نامه بایزید بسطامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معراج نامه بایزید بسطامی نماد تجربه عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۵ تعداد دانلود : ۵۵۸
زبان هنر اسلامی زبانی نمادین و رمزگونه است. نمادها حامل معنای درونی و ذاتی این هنر بوده و راه بررسی آثار هنری هم بررسی این نمادها و سمبول هاست. اگر تصوف را نگاه هنری به مذهب بدانیم، مشاهده می کنیم که آثار صوفیان آمیخته به نمادها و نشانه هایی است که واکاوی دلالت های این رمزها می تواند رهیافتی به سوی درک عمیق مفاهیم و بُن مایه های موضوعات عرفانی باشد. معراج نامه منسوب به بایزید بسطامی، شرح سفری روحانی است که توسط ابوالقاسم عارف به نگارش درآمده است. معراج نامه به ضرورت ساختار رؤیاگونه اش طالب شکلی نمادین و رمزگراست. در این پژوهش، نمادها در چهار خوشه تصویری آب، پرواز، نور و رویش طبقه بندی و تفسیر می شوند. رمزهایی که در قالب خوشه های تصویری، تصاویر کهن الگویی و اساطیری برای بیان رؤیاهای عارفانه بایزید بسطامی به کار گرفته شده اند، بخشی از نمادهای مکرّر متون صوفیه و سایر معراج نامه ها هستند که علاوه بر ارائه جهان بینی عارف، جایگاه این تصاویر را در رؤیاهای صوفیه به دست می دهد. از آنجا که الگوی همه معراج نامه های دوره اسلامی، معراج پیامبر اکرم(ص) است، بسیاری از مشاهدات و تصاویر این رؤیا با معراج الگو، هماهنگ و همسوست. برای بررسی این موضوع ساختار و نمادهای عرفانی دو اثر با هم تطبیق داده شد. بررسی این نمادها، به یافتن چگونگی جهان مصوَّر صوفیه در عالم معراج که عالمی نورانی است کمک می کند. نیز نشان می دهد که مرتبه مسافر معراج، هماهنگ با نمادهای متن و مدارجی است که وی طی می کند. شیوه این پژوهش توصیفی تحلیلی و تطبیقی با رویکرد بلاغی است.
۱۳۵۹۱.

بررسی فقه الحدیثی کارکردهای امام مهدی در روایت اخذ میثاق از انبیای الهی

کلید واژه ها: حضرت مهدی کارکرد مهدوی نصرت دین فقه الحدیث انبیاء اولواالعزم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۷۹۸
در برخی روایات، برای آخرین حجت الهی، کارکردهایی در نظر گرفته شده است. البته تحقق موارد آن در آخرالزمان است. بنابراین باید، تک تک آنها، بررسی فقه الحدیثی شود. روایت اخذ میثاق از انبیای الهی در کتاب «کافی» از جمله آنهاست که در آن پنج کارکرد برای امام مهدی4 مشخص شده است: 1. نصرت دین؛ 2.غلبه حکومت الهی؛ 3. انتقام از دشمنان؛ 4.عبودیت همگانی؛ 5. جایگاه امامت امام مهدی در رسیدن انبیا به مقام اولوالعزمی. این نوشتار، با رویکرد حدیث پژوهانه، به بررسى سندی و دلالى حدیث مربوط می پردازد. در سلسله سند، یک راوی مجهول وجود دارد که البته با تشکیل خانواده حدیثی، محتوای روایت تأیید می شود. پیام اصلی روایت، نصرت دین است که بقیه مواردِ اشاره شده در ادامه روایت، تفسیر همان پیام اصلی است.
۱۳۵۹۲.

گستره تحدی قرآن

کلید واژه ها: اعجاز قرآن تحدی قرآن گستره تحدی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۳۷۲
تحدی ازاصلیترین دلایل اعجاز قرآن کریم است که دانشمندان علوم قرآنضمن موضوع اعجاز قرآن به آن پرداختهاند. یکی از مسائل مهم در مورد تحدی قرآن گستره و قلمرو آن است به این معنی که آیا تحدی اختصاص به زمان یا قوم خاصی دارد یا آنکه گستره تحدی فراتر از زمان، مکان و ملت خاصی است؟ مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی نوشته شده است و پس از بررسی آیات تحدی، ترتیب و سیر نزول آن آیات در قرآن را بررسی میکند. نتیجه پژوهش حاضر این است که در تحدی قرآن فقط ناتوانی سخنوران عرب عصر بعثت در آوردن همانندی برای قرآن مطرح نیست بلکه اعجاز قرآن، وسعت و شمول دامنه نبوت پیامبر اکرم (ص) و هدایتگری عام قرآن از نظر زمانی، مکانی و افرادی دلالت بر عام بودن تحدی برای تمام اعصار و افراد دارد و فقط منحصر به عرب عصر نزول نیست.
۱۳۵۹۳.

تفسیر تطبیقی آیات پیرامون علم غیب

کلید واژه ها: تفسیر تطبیقی علم غیب علم غیب خداوند علم غیب پیامبران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۳۴۰
علم غیب پیامبران و امامان (ع) همواره میان متکلمین مسلمان محل بحث بوده است. برخی از اندیشمندان مسلمان، با تمسک به آیات قرآن، به دنبال انکار آگاهی پیامبران و امامان (ع) از غیب هستند. در قرآن کریم دو دسته آیات وجود دارد که هم به اختصاص علم غیب به خداوند و هم به عدم اختصاص علم غیب به خداوند دلالت دارند. آنچه از تأمل و دقت در این دو دسته آیات حاصل میشود آن است که این آیات، با هم تعارضی ندارند، یعنی دستهای که در ظهور بدوی، علم غیب را مختص خداوند میدانند، مرادشان علم ذاتیست و دستهای که دیگران را نیز آگاه به غیب دانستهاند، در مواردی محدودتر بوده است. در این پژوهش، ضمن بیان دو دسته از آیات قرآن که مورد استناد دو گروه معتقدین به اختصاص و عدم اختصاص علم غیب به خداوند قرار گرفته، تفاسیر شیعه و سنی پیرامون این آیات بررسی شده و این نتیجه به دست آمده که آیات الهی، حاکی از علم غیب پیامبران (ص) و امامان (ع)است.
۱۳۵۹۴.

بررسی زیبایی شناسی مدح و ذم در آیات قرآن (نمونه مورد بررسی ترجمه مکارم شیرازی)

کلید واژه ها: قرآن مدح و ذم ساختار نحوی وجوه زیبایی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۲۱۰
قرآن کریم به جهت ویژگی های طبیعی خود، از جمله فصاحت و بلاغت بی مانند، سبک و اسلوب ویژه، دلنشینی معانی و مفاهیم و کاربرد دقیق کلمات در قالب های گوناگون جزء منسجم ترین و کامل ترین متن و کلام به شمار می آید که متشکل از واژگان بظاهر ساده و فصیح ولی دارای بار معنایی ژرف و اهداف نهفته و هدفمند است. هر یک از کلمات و آیات قرآن کریم بمنظور هدف خاصی درکنار یکدیگر قرار گرفته اند. مدح و ذم یکی از ساختار های پرکاربرد زبان عربی است. این پژوهش در نظر دارد با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی انواع و ساختار مختلف (مدح و ذم) به صورت نحوی و بلاغی در آیات قرآن کریم ب پردازد. تلاش این پژوهش، آشکار سازی دقیق بسیاری از تعبیرات بلاغی در غالب نحوی است که، (مدح و ذم) با تمام کابرد هایش در آن به کار رفته است. و در آخر مستندات قرآنی خود را همراه با دلایل بلاغی هر یک از آن ها مشخص می کند. حاصل از این پژوهش نشان می دهد که (مدح وذم) با وجود قرار گرفتن در ساختارهای نحوی متفاوت و با وجود ترجمه های متفاوت از آن از نظر بلاغت و معنا تنها افاده تفخیم و بزرگنمایی می کند و بهتر است که در ترجمه این افعال از واژه هایی که نشان دهنده ی کثرت هستند استفاده کرد.
۱۳۵۹۵.

مقایسه شخینه در تلمود و سکینه در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سکینه شخینه خدا تلمود قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۴۲۸
در تلمود و قرآن کریم واژه هایی با مفاهیم نزدیک به هم زیاد وجود دارد. یکی از این واژه ها شخینه در تلمود است که در قرآن کریم از آن با عنوان سکینه یاد شده است. مطالعه تطبیقی جایگاه شخینه در تلمود و سکینه در قرآن مساله اصلی این مقاله است که با استفاده از روش تاریخی، تحلیلی و تطبیقی و با هدف شناخت وجوه اشتراک و افتراق این دو واژه انجام شده است. مطالعه صورت گرفته نشان می دهد که واژه شخینه در متون مقدّس یهودی و واژه سکینه در قرآن و روایات اسلامی، خاستگاه و کاربرد های مشترکی دارند. از جمله اینکه در هر دو مورد حضور آرامش بخش خداوند مطرح می شوند. اما در عین حال حوزه کاربردی شخینه به مراتب بیشتر از سکینه است. همچنین شخینه بیش از سکینه دچار توسع و تطور معنایی شده است، زیرا شخینه در مواردی به خود خدا تعلق می گیرد در حالی که سکینه به عنوان یکی از افعال خدا در قرآن کریم در نظر گرفته شده است.
۱۳۵۹۶.

«اصل واقعیت» و جایگاه معرفت شناختی آن در اندیشه آیت الله جوادی آملی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: جوادی آملی اولیات اصل واقعیت اصل امتناع تناقض وجود مطلق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۰ تعداد دانلود : ۳۷۲
«اصل واقعیت» در دیدگاه آیت الله جوادی آملی قضیه بدیهی اوّلی است. با توجه به جایگاه قضیه بدیهی اوّلی در بنای معرفت، شناخت مصادیق آن در معرفت شناسی، مهم و اثرگذار است. این مقاله، برپایه روش کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات به همراه تحلیل عقلی، «اصل واقعیت» را در اندیشه استاد جوادی آملی شناسانده است. در این تحقیق، مفاد «اصل واقعیت» و چرایی بدیهی اولی بودن آن تبیین و منشأ ادراک «اصل واقعیت» نمایانده شده است؛ سپس برای شناساندن فراگیرترِ ارزش معرفت شناختیِ این اصل، نسبت آن با «اصل امتناع تناقض» از منظر آیت الله جوادی آملی بررسی شده است. این پژوهش نشان داده است که بداهت «اصل واقعیت» به معنای بداهت تحقق واقعیت یا وجود مطلق در خارج نیست، ازاین رو افزون بر یافت های معرفت شناختی، در ساحت هستی شناسی نیز نتایج اثرگذاری فراهم آورده است.
۱۳۵۹۷.

بررسی روشمند و علمی وجوه اشتراک و افتراق سبک بیانی قرآن کریم با سخنان پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام)

کلید واژه ها: سبک بیان بیان قرآن بلاغت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۲۵۹
یکی از مهم ترین جنبه های اعجاز قرآن، سبک بیانی قرآن است که اخیرا بیش تر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. سبک بیانی بیش تر به جنبه های لفظی و عبارات به کار رفته و ظرافت ها و نکته های بلاغی نظر دارد و این نکته ها و ظرافت ها در معنا و محتوا نقش اصلی را ایفا می کند.انتخاب کلمات و واژه های به کار رفته در جملات و عبارت های قرآنی کاملا حساب شده است. اسلوب و شیوه بیان قرآنی در عین حال که موجب جذب و کشش عرب گردید با هیچ یک از اسلوب و شیوه های متداول عرب شباهت و قرابتی ندارد قرآن سبکی نو و روشی تازه در بیان ارائه داشت که بی سابقه بود. بنابراین در پژوهش حاضر به صورت روشمند و علمی سبک بیانی آیات قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار داده شد و سپس به سبک بیان اولین مفسران قرآن یعنی سخنان و کلام گهربار معصومین (علیهم السلام) پرداخته شد و نهایتا وجوه اشتراک و افتراق سبک بیانی قرآن و کلام معصومین (علیهم السلام) مورد مداقه قرار گرفت.در پژوهش حاضر جهت گردآوری مطالب و داده ها و دستیابی به نتیجه از روش کتابخانه ای- توصیفی و نهایتا روش تحلیلی استفاده شده است.
۱۳۵۹۸.

بررسی آموزه های فرهنگ عاشورایی در نماهنگ های کودک و نوجوان از منظر نشانه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نشانه شناسی آموزه دینی نماهنگ عاشورا کودک و نوجوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۶ تعداد دانلود : ۲۱۷
یکی از مباح ث مهم که در سال های اخیر وارد حوزه نقد و بررسی آثار ادبی و هنری شده، مبحث نشانه شناسی فرهنگی است. ارتباط رشد فرهنگی با تنفیذ نشانه ها از مسائل قابل تأمل در دستاوردهایی است که از مسیر تکنولوژی وارد حوزه مطالعات کودک و نوجوان  شده است. توجه به ایجاد، ترویج و انتقال فرهنگ عاشورایی در میان نسل جوان در عصر فناوری و رسانه، سبب تولید نماهنگ های متعدّد و ارزشمندی برای گروه کودک و نوجوان در کشور ایران شده که اشعار و تصاویر موجود در آن از منظر معناشناسی نشانه ها قابل تحلیل و نقد است.در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده است تا جنبه های بیرونی و درونی نشانه های دینی در نماهنگ های عاشورایی از زاویه «عینیّت دارندگی» و «انتقال دهندگی» بررسی شود. هدف از این بررسی، تعیین نقش نشانه ها در ایجاد، انتقال و تداوم فرهنگ عاشورایی به کمک شعر و تصویر در نماهنگ های انیمیشنی به کودکان و نوجوانان بوده است. یافته ها نشان می دهد در اغلب نماهنگ های منتخب، جنبه های بیرونی نشانه های دینی پیام های مستقیمی دارند و سازندگان، آموزه های مشترکی را بر مبنای فرهنگ دینی- اجتماعی به کمک شعر و تصویر در اختیار کودکان و نوجوانان قرار داده اند. از میان آموزه ها به شهادت طلبی بیشتر پرداخته شده و بخش فراوانی از نشانه ها در ارتباط با شرح ظلم و ستم به خاندان اهل بیت(ع) است. در بخش جنبه های درونی نشانه ها، ضعف هایی دیده می شود که مهم ترین آن، ایجاد محدودیت در ظرفیت خوانش است.  
۱۳۵۹۹.

علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفت شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم حضوری ادراک حسی تأثر مادی خطای حسی واقع گرایی معرفت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۰
هنگام ادراک حسی دو مرحله روی می دهد: یکی تأثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس. مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثرات مادی که در اعضای حسی واقع می شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است. برخی از شارحان حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند. از لوازم معرفت شناختی این نظریه، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای حس است همچنین این دیدگاه، بنایی معرفتی در دفاع از نظریه واقع گرایی غیرمستقیم در ارتباط با متعلق ادراک حسی است که بزرگان حکمت اسلامی بدان گرایش دارند. پذیرش حضوری بودن علم به تأثر مادیِ عضو حسی، با قول به حصولی بودن ادراک حسی قابل جمع است. ابن سینا و صدرا قائل به حصولی بودن ادراک حسی اند، در نقطه مقابل سهروردی و سبزواری قائل به حضوری بودن آنند. طبق دیدگاه اخیر، نفس خودِ خارج را می یابد، بنابراین عدمِ تطابق ادراک با خارج متصور نیست این در حالی است که هنگام مواجهه ابزار حسی با خارج، در برخی موارد صورتِ غیرمطابق با واقع بر نفس پدیدار می گردد، در نتیجه نمی توان قائل به حضوری بودن ادراک حسی شد.
۱۳۶۰۰.

تحلیل رویکرد مفسران فریقین در مورد شأن نزول آیات ابتدایی سوره معارج

نویسنده:

کلید واژه ها: آیه سأل سائل شأن نزول امامت امام علی (ع) غدیر سوره معارج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۳۴
در مورد شأن نزول آیات ابتدایی سوره معارج، مفسران دیدگاه های متفاوتی دارند؛ برخی روایتی آورده اند که شأن نزول آن را مربوط به انتصاب حضرت علی علیه السلام به امامت در روز غدیر می داند و برخی دیگر با توجه به مکی بودن سوره معارج، به این شأن نزول ایراد گرفته اند و شأن نزول های دیگری را مطرح می کنند؛ این مقاله با هدف بررسی دیدگاه های مفسران در این زمینه، به تحلیل رویکرد آنان در مورد شأن نزول این آیات و ارتباط آن با مکی یا مدنی بودن سوره پرداخته است. و نتیجه می گیرد که قابل قبول ترین روایت در شأن نزول این آیات، روایتی است که آن را مرتبط با وقایع غدیر می داند. در مورد ارتباط این شأن نزول با مکی بودن سوره نیز دو توجیه می توان بیان کرد: اول این که این شأن نزول یکی از مصادیق آیه باشد. این برداشت با توجه به معنای شأن نزول و تفاوت آن با سبب نزول به دست می آید. چرا که طبق تعریف، شأن نزول الزاما اتفاقی نیست که در پی آن آیه نازل شده باشد. دوم این که آیه نزول مجدد شده و این اتفاق در مواردی رخ داده است که آیه یا سوره ای یک بار در مکه و بار دیگر به سبب دیگر در مدینه نازل شده است. بنابراین این شأن نزول برای سوره صحیح ترین شأن نزول است و منافاتی با مکی بودن سوره نیز ندارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان