درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۵۸۱ تا ۴٬۶۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۴۵۸۱.

بررسی ادله فقهی حفظ مکان خاطره ها در شهر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال هشتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 125 - 151

کلید واژه ها: ادله فقهی لاضرر مصلحت حق نفع مکان خاطره جامعه شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۹۲
مباحث فقه شهر و شهرنشینی از مباحث جدید و چالشی در ساحت فقه به حساب می آید. شهرها و جوامع از یک سو، و سطح کمی و کیفی زندگی شهرنشینان از سوی دیگر، رشد روزافزون داشته اند. این پیشرفت ها و گسترش ها و مواجهه با مباحث جدیدی که با زندگی شهرنشینی آمیخته شده است، ساحت فقه را بر این می دارد تا به فراخور مسائل و نیازهای جدید شهرنشینان، درصددِ پاسخگویی به سؤالات و مباحث شهرنشینی در ساحت فقه و شریعت باشد. ازجمله مباحث شهری، جایگاه مکان خاطره ها در جامعه شهری از نگاه هویتی و اقتصادی و نقش مؤثر آن ها در این زمینه است. از سوی دیگر، حفظ و مراقبت و نگهداری از این مکان ها مسلتزم وضع قوانینی است که گاهی با ساحت فقهی و فردی شهروندان در تعارض قرار می گیرد. همچنین هزینه کرد از بیت المال برای حفظ و نگهداری این مکان ها که در برخی از اوقات متعلق به دوره های تاریخی و تمدنی غیراسلامی می شود، خودْ سوال برانگیز است که آیا این هزینه کرد امری مشروع است یا خیر؟ نگاه فقهی به این مسأله در جامعه شهری اسلامی بسیار حائز اهمیت است و تحلیل درست مبانی فقهی می تواند راهگشا و پاسخگوی بسیاری از چالش ها، تعارضات و سؤالات در این زمینه باشد. این نوشتار با نگاه فقهی ازمنظرِ ادله شرعی، درصددِ اثبات لزوم حفظ و جلوگیری از ازبین رفتن مکان خاطره ها و نیز لزوم وضع قوانین اجرایی درجهتِ جلوگیری از تخریب این مکان ها توسط دیگران است. 
۴۵۸۲.

مقایسه تفسیر آیات 5 طه و 22 و 23 قیامت با تأکید بر روش شناسی فهم متشابهات از منظر قاضی عبدالجبار و ابن شهرآشوب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۱۵۰-۱۳۱

کلید واژه ها: آیه 5 طه آیات 22 و 23 قیامت محکم و متشابه قاضی عبدالجبار معتزلی ابن شهرآشوب مازندرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۱۱۹
معروف ترین آثار قدما در زمینه متشابهات کتاب «متشابه القرآن» عبد الجبار و «متشابه القرآن و مختلفه» ابن شهرآشوب مازندرانی است. تعاریف آنان از محکم و متشابه مشترک بوده و بر لزوم پی بردن به مقصود آیات متشابه، به کمک دیگر ادله و رجوع به محکمات استوار است.در مبانی تفسیری عبدالجبار معتزلی، عقل، مقدم بر نقل است، اما در دیدگاه ابن شهرآشوب، عقل و نقل مکمل یکدیگرند. هر دو مفسر، در آیات 22 و 23 قیامت، «نظر» را به معنای انتظار دانسته اند. البته عبدالجبار در آیه 5 طه «استواء» را به معنای استیلاء و اقتدار گرفته اما ابن شهرآشوب با استناد به روایتی از امام صادق× به معنای نسبت یکسان با همه چیز می داند. از این رو عبدالجبار غالباً با محوریت عقل و بی اعتنایی به روایات، اما ابن شهرآشوب، با بهره گیری از گفتمان کلامی اهل بیت^ به تأویل آیات صفات خبری خداوند پرداخته اند.
۴۵۸۳.

Critique of the views of the commentators of the two sects in the verse "And the light of the earth is the light of the Lords"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۴, February ۲۰۲۲ 103 - 119

کلید واژه ها: verse 69 of Surah Zumr Quranic evidences narrative evidences GODS Lordship revelation of truths

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۰
Verse 69 / Zumar refers to the word "Ashraqat" and the radiance of the feeling of God's presence on the Day of Resurrection and likens it to the rising of the sun from the east of the earth and its illumination with this light. The commentators of the sects have expressed different views on it, including, "removing the veils, establishing the truth and proof, justice, illuminating the earth with the light of the believer's face, the resurrection of the Imam, the light of God, etc." The beginning and the end of the verse are accompanied by the proof of justice and the denial of oppression. Different classes of commentators, narrators, theologians, philosophers, and mystics have contented themselves with the interpretation of a verse, or interpretation, and some with the literal meaning of the phrase, but have not reached a single statement about it. However, the mentioned verse is one of the verses with different readings, or one of the verses that the commentators of the two sects have looked at from a special angle and view; Is not. The revelation of the monopoly of God's lordship over all human beings, for which there is evidence and none of the commentators have expressed this view, as well as the removal of the veils and veils and the revelation of the truths of things in the resurrection which some commentators have chosen.
۴۵۸۴.

واکاوی تاثیر اندیشه های کلامی بر عملکرد سیاسی معتزله تا پایان دوره اول خلافت عباسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 169 - 187

کلید واژه ها: معتزله مامون عباسیان امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۶۵
معتزله یکی از فرق اسلامی بود که در اوایل قرن دوم هجری و در اثنای حکومت عباسی، با گذر از سیر کلامی پا به عرصه سیاست نهاد و در دوران خلافت مامون، به عنوان مذهب رسمی خلافت انتخاب شد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اقدام پژوهی که به توصیف شرایط یا پدیده های مربوط به یک فرآیند می پردازد، به این پرسش پاسخ داده می شود که تاثیر اندیشه های کلامی معتزله بر عملکرد سیاسی آنان تا پایان دوره اول خلافت عباسی (232ه.) چگونه بود. بر اساس نتایج تحقیق، اصل منزله بین منزلیتن، اصل امر به معروف و نهی از منکر و زیر مجموعه آن مسئله امامت- خلافت از مهمترین اندیشه های کلامی معتزله بود که آن ها را به تعامل و تقابل در برابر خلفای عباسی و شرکت در قیام ها سوق داد. اهل اعتزال در اصل منزله بین منزلتین، مرتکب گناه کبیره را نه مومن و نه فاسق می دانستند. در مسئله امر به معروف و نهی از منکر، در صورت ظلم یا پیمان شکنی حاکم، خروج به سیف از اعتقادات اصلی معتزله بود که اصل آزادی و اختیار این مکتب را نمایان می ساخت. همچنین در زمینه امامت- خلافت معتزله بغداد عمدتا گرایش به نص و نصب (شیعه) و معتزله بصره عمدتا قائل به انتخاب و بیعت (اهل سنت) بودند. فراز و نشیب مشارکت معتزله در قیام ها، نزدیکی و دوری به قدرت حاکمه، ارائه نکردن یک نظریه واحد سیاسی و عدم وحدت رویه، منجر به زوال سیاسی زود هنگام این مکتب شد.
۴۵۸۵.

نقدنگاشت ترجمه های قرآن (9): بخش سوم از نقد و بررسی ترجمه قرآن حدادعادل

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مهر و آبان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۹۶) 265 - 277

کلید واژه ها: ترجمه قرآن قرآن غلامعلی حدادعادل ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۵۴
نویسنده در نوشتار پیش رو در تلاش است ترجمه قرآن جناب آقای حدادعادل را در بوته نقد و بررسی قرار دهد. وی در راستای این هدف، با بیان آیات 38 تا پایان سوره مائده، نکات انتقادی خود را نسبت به ترجمه بیان کرده و سپس دیدگاه خود را مطرح می سازد.  
۴۵۸۶.

روش شناسی حل تعارض اخبار در استبصار (باب یکم تا سی ویکم از کتاب الطهاره)

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 97 - 116

کلید واژه ها: تعارض اختلاف احادیث مختلف الحدیث استبصار اخبار متعارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۶۹
شناخت تعارضات حدیثی و تلاش برای حل آنها از این باب مهم است که نمی توان گفت معصومان، اندیشه ها و سخنان معارض دارند و نمی توان احکام متناقض را به آنها نسبت داد. ازاین رو علما همواره برای جمع روایات متعارض تلاش کرده و آثار علمی قابل توجهی بر جای نهاده اند. شیخ طوسی از پیشگامان عرصه حل تعارض است که با نگارش کتاب الاستبصار فیما اختلف من الاخبار برای حل اخبار متعارض، خدمت بزرگی به جامعه مسلمانان کرده است. وی با بررسی محتوایی و سندی روایات به این مهم اقدام کرده است. در بررسی محتوایی از روش هایی مانند بیان معانی اخبار، عرضه بر عمل اصحاب و اجماع امامیه، حمل بر استحباب، حمل بر کراهت، حمل بر تقیه، حمل عام بر خاص و در بررسی سندی با نقد روایت یا راوی به بیان وجوه جمع روایات متعارض می پردازد. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی، عملکرد شیخ طوسی در حل تعارض اخبار را با روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای بررسی می کند.
۴۵۸۷.

تحلیل رویکرد تنزیلی در حل مسئله اجتماعی در قرآن با محوریت مسئله زن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال دوم زمستان ۱۴۰۱شماره ۴ (پیاپی ۸) 141 - 163

کلید واژه ها: حل مسئله اجتماعی روششناسی مسئله اجتماعی مسئله زن رویکرد تنزیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۰ تعداد دانلود : ۷۲
روشهای متنوعی برای حل مسئله اجتماعی در علوم انسانی تولیدشده است ازجمله رویکرد کل نگرانه و جزء نگرانه، تغییر ساختارهای بازتولید کننده مسئله و سیاستگذاری اجتماعی. قرآن نیز بهوفور به حل مسائل انسان در ابعاد مختلف و حوزههای متنوع پرداخته است. یکی از مهمترین مسائل جوامع اجتماعی، جایگاه زنان در جامعه بوده است. غرب با رویکردی جزء نگرانه و بدون توجه به ساختارهای بازتولید کننده مشکل، ضمن پذیرش فمینیسم، راهحل به رسمیت شناختن تساوی در استعدادها و حقوق، استقالل مالی و شرکت در اقتصاد جامعه و اعطای آزادیهای سیاسی و اجتماعی به زنان را در سیاستگذاریهای اجتماعی برای حل مسائل مرتبط با جایگاه زنان در جامعه پیشگرفته است. این تحقیق با تحلیل یکی از گونهها در روش استخراج علوم انسانی به بررسی روش قرآن در حل مسئله با استفاده از روش اجتهاد قسم دوم و رویکرد تنزیلی در انتخاب آیات پرداخته است. قرآن ضمن توجه به ساختارهای بازتولید کننده مشکل، برای تغییر ساختارهای ذهنی و عینی جامعه تالش کرده است. با بررسی ً مبتنی بر رویکرد کل نگرانه روش قرآن به این نتیجه رسیدیم که رویکرد قرآن نه کامال بوده و نه رویکردی جزئی نگرانه. بلکه قرآن در حل مسائل در ضمن اصالح بسیاری از آسیبهای اجتماعی، مسئله جنسیت را از برجستگی روانی انداخت، ساختارهای بازتولید کننده مسئله را اصالح و در فرایندی منطقی در بستر نزول تدریجی و تنزیلی، دست به سیاستگذاری گسترده در سه حوزه بینش، گرایش و رفتار زده است. این اقدامات در هفت گام مطرحشده است.
۴۵۸۸.

نشانه ای از نقاب نمایش های یونان باستان در کتاب «اساس الاقتباس»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه میراث دوره ۲۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۷۱) 11 - 34

کلید واژه ها: نقاب نمایش سحنه اخذ به وجوه اساس الاقتباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۸۸
در کتاب اساس الاقتباس ، مانند اغلب کتاب های منطق در فرهنگ اسلامی، بخشی به فن شعر اختصاص دارد. این کتاب ها عمدتاً مبتنی بر آثار ارسطوست و بنابراین، مطالب بخش شعر آنها بیشتر برگرفته از کتاب بوطیقا ی این فیلسوف است؛ اما جریان ترجمه (از یونانی به سریانی و از سریانی به عربی و از این زبان به فارسی) و شرح و تلخیص آنها، به اضافه ناآشنایی مترجمان و شارحان با موضوع متن (شعر نمایشی یونان باستان)، مطالب برگرفته از بوطیقا را غریب و گاه مغلوط کرده است. کلمه «شحنه» در بخش فن شعر اساس الاقتباس تصحیف «سحنه»، به معنی حالت و رنگ چهره، است و آن نیز ترجمه ای نادرست از کلمه «پرُسوپُن» یونانی، به معنی نقاب نمایش، است. همچنین عبارت «اخذ به وجوه» در این متن ترجمه ای نادرست از «هوپُکریسیس» یونانی، به معنی نقش بازی کردن، است و صیغه فاعلی این کلمه، «هوپُکریتیس»، به معنی بازیگر نمایش است. ازآنجاکه بازیگران نمایش در یونان باستان همواره نقاب می زده اند، احتمالاً این عبارت نیز با نقاب نمایش ارتباط دارد. این هر دو اصطلاح از کتاب شفا ی ابن سینا به اساس الاقتباس راه یافته است.
۴۵۸۹.

بررسی تطبیقی مسأله رؤیت خداوند از دیدگاه مفسران شیعه و سنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 10 - 31

کلید واژه ها: آیه 103 انعام رؤیت ظاهری امکان رؤیت امتناع رؤیت رؤیت قلبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۹۴
بحث رؤیت خداوند متعال از دیرباز میان اندیشمندان مسلمان مورد مناقشه بوده است. اینکه آیا می توان خداوند را با چشمان ظاهری در دنیا و آخرت دید یا نه مورد اختلاف است. یکی از آیاتی که موافقین و مخالفین رؤیت برای اثبات ادعای خویش به آن استدلال کرده اند آیه ۱۰۳ سوره انعام است. موافقین استدلال می کنند، این آیه در مقام مدح پروردگار است و مدح در صورتی صدق می کند که او بالذات دیدنی باشد، و لفظ «أَبصار» در آیه با صیغه جمع آمده؛ یعنی تمام چشم ها او را نمی بینند و مفهوم مخالف آن این است که بعضی از چشم ها می توانند او را ببینند. همچنین خداوند در آخرت حس دیگری را برای انسان می آفریند که با آن خدا را ببیند. در مقابل مخالفین رؤیت هم استدلال کرده اند که با توجه به آیات قبل و فراز آخر آیه، دیده نشدن خداوند متعال با چشم سر، در واقع مدح خداوند است. همچنین ادراک چون با لفظ ابصار قرین است، به معنای رؤیت است و آیه این نوع رؤیت را انکار کرده است. به باور ما این آیه به صراحت رؤیت ظاهری خداوند را نفی می کند.
۴۵۹۰.

چرایی مبنا بودن سیره تفهیم و تفاهم عقلا در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 189 - 218

کلید واژه ها: مبانی تفسیر سیره تفهیم و تفاهم عقلا قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۰۶
سیره تفهیم و تفاهم عقلا به معنای روش و بنای عموم خردمندان در گفتگو، معاملات و روابط اجتماعى آنان، بدون در نظر گرفتن مذهب، زبان، محدوده جغرافیایی و... به شمار می رود. این پژوهش با استعانت از رهیافت درون دینی به همراه روش تحلیلی-منطقی، در پی بیان دلایل مبنا بودن این شیوه در نزول و فرایند تفسیر و فهم آیات وحی است. اثبات این موضوع، اهمیت بسزایی در شیوه فهم و تعیین مراد خداوند متعال از بیان آیات قرآن دارد. به همین منظور، پس از آشنایی با مفهوم بنای عقلا و تبیین تفاوت معنایی آن با مفاهیم مشابه مانند عرف و حکم عقلی، دلایل عقلی و نقلی جهت اثبات ادعا، بیان می گردد. نتایج این پژوهش می تواند ضمن تبیین مبانی و تأکید بر روش های صحیح تفسیر قرآن از شیوه های ناصواب، امکان ارزیابی دقیق تر مکاتب تفسیری را فراهم آورد. تأکید بر تعیّن معنا به طوری که باعث یکتایی معنا و یا محدودتر شدن دایره معانی محتمل الفاظ و عبارات قرآن گردد، دیگر نتیجه این پژوهش خواهد بود. هر روش تفسیر متن که به همه یا بخشی از سیره تفهیم و تفاهم عقلا پایبند نباشد در مقابل نظریه مختار خواهد بود، که می توان از تکثرگرایی بی ضابطه معنایی و خواننده محوری هرمنوتیک منظرگرا یا عدم توجه اخباریون به حجیت ظواهر آیات وحی نام برد. سرانجام پایبندی مفسر به بنای عقلا و نتایج حاصل از آن، می تواند باعث تزلزل بنیان های بسیاری از سؤالات و شبهات مربوط به شیوه قرائت و فهم متون دینی باشد.
۴۵۹۱.

موانع تحقق شفافیت در حکومت از دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 115 - 135

کلید واژه ها: حکومت شفافیت موانع شفافیت امام علی (ع) نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۳
یکی از اهرم های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با مردم، یک حرکت اساسی در بهبود سیاستگذاری قلمداد می شود و یکی از اهرم های مبارزه با فساد درسیستم حکومتی است. در این مقاله با تأکید برعظمت اندیشه ملکوتی امام علی (ع) و تفوق آن بر افکار و آرای بشری تلاش شده است به موانع تحقق شفافیّت در اندیشه سیاسی علوی توجه شود. بدین منظور، باروش توصیفی- تحلیلی به شیوه اسنادی، از طریق گرد آوری اطلاعات و داده های تحقیق از اسناد و مدارک موجود در این موضوع، پاسخگویی به این سئوال دنبال می شود که در سلوک سیاسی علوی، موانع تحقق شفافیّت در حکومت چه اموری است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که پنهان کاری و عدم ارائه اخبار و اطلاعات، عدم نظارت و کنترل، عدم پاسخگویی و مسئولیت پذیری، استبداد رأی و خود کامگی، از جمله موانع تحقق شفافیّت در حکومت اند، که روند کار را در حکومت مختل می کند. محصول چنین فرایندی؛ از یک سو توسعه نیافتگی و بی عدالتی اجتماعی و از سوی دیگر رانت خواری و انتقال منابع عمومی به سمت افراد و گروه های خاص می باشد.
۴۵۹۲.

امکان تغییر اخلاق از نگاه جلال الدین دوانی و غیاث الدین منصور دشتکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 123 - 151

کلید واژه ها: تغییر اخلاق دیدگاه ها دوانی دشتکی اخلاق جلالی اخلاق منصوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۷۷
پایه علم اخلاق بر این اصل استوار است که تغییر اخلاق ممکن است و اگر انسان نتواند اخلاق خود را تغییر دهد آموزه های اخلاقی و توجه به آنها در علم اخلاق نتیجه ای نخواهد داشت. شبهه امکان تغییر اخلاق توسط فیلسوفان مختلف پاسخ داده شده است. جلال الدین دوانی و دشتکی با ذکر دلایل نقلی و عقلی، به طرح مسئله امکان تغییر اخلاق و شبهات پیرامون آن پرداخته اند. پاسخ های این دو فیلسوف نسبت به این شبهه متفاوت است. در این مقاله پس از تبیین دیدگاه این دو فیلسوف درباره تغییر پذیری اخلاق، دلایل و شواهد هر یک از آنها بر موضوع طرح، و سپس نقد و بررسی شده است. هدف از این مقاله توصیف دیدگاه این دو اندیشمند و سپس مقایسه آنها با هم است. روش این مقاله مبتنی بر توصیف، تحلیل و مقایسه است. با مقایسه پاسخ ها به این نتیجه می رسیم که دوانی معتقد است که تغییر برخی اخلاق ها امکان دارد اما تغییر برخی ممکن نیست، اما دشتکی معتقد به تغییر هر اخلاقی است. کلید واژه: تغییر اخلاق، دیدگاه ها، دوانی، دشتکی، اخلاق جلالی، اخلاق منصوری.
۴۵۹۳.

درآمدی انتقادی به طرح تمدنی حسن حنفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 63 - 83

کلید واژه ها: حسن حنفی اسلام تمدن اسلامی میراث نوسازی غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۳
حسن حنفی، از جمله اندیشمندانی است که مسئله انحطاط و برون رفت از آن، دغدغه ذهنی وی بوده و دارای طرح تمدنی مشخصی در این زمینه بود. در این نوشتار تلاش شده است با روش توصیفی، تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که عامل اصلی عقب ماندگی جهان اسلام از دیدگاه حنفی و طرح او برای برون رفت از این وضعیت چیست؟ بر اساس یافته های تحقیق، حنفی مشکل اصلی را در عدم نوسازی میراث تمدنی مسلمانان و ناکارآمدی آن در پاسخگویی به نیازهای زمان دانسته، بر این اساس طرح تمدنی خود را بر نوسازی میراث متمرکز نموده است. این طرح از سه بخش اصلی تشکیل شده است:1. موضع ما نسبت به میراث قدیم؛2. موضع ما نسبت به غرب و 3. موضع ما نسبت به واقعیت کنونی. وی درصدد است با بازخوانی میراث، بویژه میراث علمی مسلمانان و نوسازی آن بر اساس واقیعت های زمان حاضر، با بهره گیری از روشهای علمی نوین غرب، زمینه احیاء و نوسازی تمدن اسلامی را فراهم سازد. این طرح، به رغم نقاط قوتی که دارد، از جنبه هایی نیز قابل نقد است که مهمترین آن تأثیرپذیری از برخی مکاتب فکری غربی، التقاط فکری در نوع نگرش به دین و میراث و روش نوسازی آن، و آسیب های نگرش اومانیستی و کاربردی به دین و میراث دینی است.
۴۵۹۴.

واکاوی مسئله مشورت با زنان از منظر قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال دوم تابستان ۱۴۰۱شماره ۲ (پیاپی ۶) 79 - 94

کلید واژه ها: مشورت مشورت در قرآن مشورت در عهدین قرآن و عهدین مشورت با زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۸۶
برقراری ارتباط و مشورت با دیگران برای بهره گرفتن از اندیشه و دانش آنان یکی از لوازم زندگی است؛ زیرا بدون ارتباط و مشورت با دیگران، ادامه زندگی سخت و غیرممکن خواهد شد. قرآن کریم نیز مشورت با دیگران را پسندیده و حتی به انجام آن دستور داده است. روایات وجود دارند که مضمون آن ها به ظاهر بر نقصان عقل زنان اشاره دارد و از مشورت با زنان بر حذر داشته است . بدین ترتیب، به نوعی تحقیرآمیز زنان را پایین تر از مردان تعبیر می کند؛ پس با چنین مطالبی نمی توان با زنان مشورت کرد. نویسنده مقاله این مسئله را با استفاده از آیات قرآن کریم و عهدین حل می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که مشورت با برخی زنان که کمال عقل خود را به اثبات رسانیده اند، اشکال ندارد. تتبع در قرآن کریم نشان می دهد که دو نوع آیات درباره مشورت وجود دارد: یکی به صورت عام که شامل همگان (مردان وزنان) می شود و دیگری به صورت خاص که تنها شامل زنان است. هم چنین در عهد عتیق، در جریان نجات حضرت موسی علیه السلام مشورت با زنان به چشم می خورد، ولی عهد جدید در مورد این مسئله، ساکت است و هیچ آیه صریحی مربوط به این موضوع ندارد؛ اما می توان از آیاتی موضوع مشورت با زنان را استخراج کرد.
۴۵۹۵.

بررسی عقل و عشق در اشعار شاه نعمت الله ولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۴ 343 - 362

کلید واژه ها: عقل عشق شاه نعمت الله ولی دیوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۸
عقل و عشق یکی از اساسی ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه ای الهی است که در وجود انسان نهاده شده و وسیله رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشه وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج می زند که به تأثیر از عرفان نظری ابن عربی است. عقل و خردی که شاه ولی با بهره گیری از اشعار عطار، با آن درافتاده، عقل جزئی و معاش است که نه تنها قادر به درک حقیقت عشق نیست بلکه حجاب و مانعی در راه رسیدن به سرمنزل معرفت و عشق حقیقی است. در مقابل، او عقل کلی را نایب خدا دانسته و آن را مدح کرده و معتقد است که  این عقل به عنوان اولین مخلوق، یاور عشق است و با روح و جان عشق و جنون عارفانه، عجین گشته و تقابل و تعارضی میان آن دو متصوّر نیست. این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است
۴۵۹۶.

واکاوی انتقادی ادله فمینیست های لیبرال موج دوم بر جواز سقط جنین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 67-82

کلید واژه ها: سقط جنین فمینیسم لیبرال آزادی فردی برابری اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
فمینیست هایی نظیر روبین وست، بتی فرایدن، لوکر و تامسون، با تکیه بر سه مبنای آزادی فردی زنان، حقوق فردی زن و تساوی و برابری زن و مرد، بر جواز سقط جنین استدلال کرده اند. این طیف از فمینیست ها، براساس مبانی فوق، سقط جنین را در بارداری ناخواسته مطلقاً مجاز می شمارند؛ زیرا از نظر آنان آزادی فردی زن و حق انتخاب آگاهانه او، در پذیرش نقش مادری، به عنوان یک حق فردی مهم، بسیار حائز اهمیت است. از دیدگاه ایشان، زنان باید همانند مردان از حقوق آزادی بخش برخوردار باشند. در نقد این دیدگاه، باید به تمایز قائل شدن میان بارداری حاصل از تجاوز به عنف و سایر اقسام بارداری ناخواسته اشاره کرد. به علاوه، فرار از مسئولیت پذیری به هر بهانه ای، صحیح نیست؛ افراد باید مسئولیت پیامدهای اعمالشان را بپذیرند. زمانی که آزادی و حقوق فردی مادر و حق حیات جنین با هم در تعارض باشد، اصل حفظ حیات انسانی است، و رعایت اخلاق، بر سایر اصول و خواسته ها مقدم است. در نقد تساوی و برابری فمینیستی، به بررسی تفاوت تساوی و تشابه حقوق و حق پدر در امتناع از تعهد، در صورت تساوی حقوق زن و مرد پرداخته می شود.
۴۵۹۷.

تبیین آموزه امر بین الامرین در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ مرداد ۱۴۰۱ شماره ۲۹۶ 71-82

کلید واژه ها: امر بین الامرین جبر و تفویض روایات استطاعت فاعلیّت طولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۸
در سیر تاریخ کلام اسلامی، سه موضع جبر، تفویض و امر بین الامرین در قبال رابطه اختیار انسانی یا اراده الهی شکل گرفته است. با مراجعه به متون روایی درمی یابیم که اهل بیت(ع) امر بین الامرین را در برابر دو اندیشه جبر و تفویض، قرار داده اند و هدف از این پژوهش، فهم آموزه مذکور از روایات است. نوشتار حاضر با روش کتابخانه ای و تشکیل خانواده حدیثی پیرامون دیدگاه امر بین الامرین و تحلیل این روایات، بیان می کند که ائمه اطهار(ع) آموزه امر بین الامرین را در سه سطح تبیین تمثیلی، تبیین حداقلی و تبیین فاعلیت طولی با توجه به ظرفیت فکری مخاطبان، ارائه کرده اند. بالاترین سطح تبیین یعنی فاعلیت طولی، از روایات باب استطاعت که خود در نظام آموزه امر بین الامرین توجیه پذیرند، استنباط می شود. تبیین فاعلیت طولی یعنی دریافت آن به آن استطاعت و اراده انسان از جانب خداوند متعال، بالاترین سطح تبیینی این آموزه در روایات به شمار می آید.
۴۵۹۸.

سرمایه گذاری در بانکهای ایران از منظر فقه و قوانین بانکداری موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 1 - 18

کلید واژه ها: سرمایه گذاری بانک قوانین بانکی فقه بانکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۸۸
زمینه و هدف: سرمایه گذاری در بانک های ایران با هدف کسب سودی تضمین شده و در عین حال مشروع از بانک، معقول و کم ریسک به نظر می رسد. هدف از پژوهش حاضر شفاف سازی قوانین موجود در بانک های ایران در سپرده پذیری و جذب سرمایه های خرد و کلان افراد و نیز در تخصیص و اعطای تسهیلات و تطبیق آن با فقه و قواعد مربوطه در حوزه معاملات و بانکداری است. مواد و روش ها: تحقیق حاضر از نوع نظری و روش تحقیق در آن به صورت توصیفی تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای با مراجعه به کتب و مقالات استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش مقاله، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: روش های تأمین مالی در نظام بانکداری ایران، برگرفته از نظام بانکداری اسلامی و مبتنی بر مشارکت است. نتیجه : بانک های ایران اگر سیاست های خود در بخش تجهیز منابع و تخصیص تسهیلات را در اجرا، به صورتی کاملاً شفاف و منطبق با فقه و قوانین بانکداری اسلامی قرار دهند، با جذب سرمایه های خرد و کلان افراد و مشارکت دادن آن در تولید، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کشور، ضمن جلب اعتماد و رضایت سرمایه گذار در بهره مندی از بازدهی مطلوب و مشروع سرمایه، از تمایل سرمایه ها به سمت بازارهای غیر رسمی، رانت جوئی در اقتصاد و خروج منابع از کشور تا حد زیادی خواهند کاست.
۴۵۹۹.

مقررات ورشکستگی بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری در پرتو مبانی فقهی نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 107 - 130

کلید واژه ها: ورشکستگی افلاس بانک موسسه مالی اعتباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۹۳
زمینه و هدف: اهمیت روزافزون نقش بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری در ابعاد مختلف حیات اقتصادی و لزوم نظارت و حمایت قانونی نسبت به آن ها، سبب شده قانون گذاران بیش از پیش به حقوق حاکم بر فعالیت آن ها دقت نظر داشته باشند. یکی از موضوعات مهم بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری ورشکستگی است که در مقاله حاضر تلاش شده مورد بررسی قرار گیرد. مواد و روش ها: مقاله توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه ای برای جمع آوری داده ها و بررسی سؤال مقاله پرداخته است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: در فقه از ورشکستگی تحت عنوان افلاس و اعسار یاد می شود که در بحث ورشکستگی در حقوق ایران منعکس شده است. افلاس و اعسار به تنهایی امکان تبیین ورشکستگی بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری را ندارد. در قانون تجارت نیز، ورشکستگی بانک ها به مثابه ورشکستگی سایر تجار و یا شرکت های تجاری سهامی نگریسته می شود که تبیین کننده وضعیت ورشکستگی بانک ها و موسسات مالی اعتباری نیست. تفاوت در مفهوم توقف و ورشکستگی و اهداف، عملکرد و ماهیت بانک ها با شرکت های تجاری موارد مهمی است که نادیده گرفته شده است. نقایض قانون تجارت در پیش نویس لایحه قانون بانکداری تا حد زیادی رفع شده لایحه مذکور، رویکرد منسجم و دقیق تری نسبت به ورشکستگی بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری دارد. نتیجه گیری: پیش نویس لایحه قانون بانکداری درخصوص ورشکستگی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری دارای نوآوری و نقط قوت متعددی است اما رویکرد بین المللی نداشته و از این جهت متناسب با نیازهای امروز تجارت بین الملل به نظر نمی رسد.
۴۶۰۰.

ظرفیت های سیاسی تدبر قرآنی در منظومه فکری آیت اللّه العظمی خامنه ای(مدظله العالی)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۱ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۲ 107 - 144

کلید واژه ها: قرآن تدبر تفسیر سیاسی سیاست آیت الله العظمی خامنه ای (زید عزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۸
عملیات تفسیر قرآن در زوایای مختلف همواره پیگیری و برای آن اصول، روش، مبانی و قواعدی تنظیم شده و به صورت علوم تفسیری بیان گشته اند. در این بین تفسیر سیاسی به مثابه گرایشی نوبنیاد در عصر حاضر مستلزم بحث و سازمان دهی جدید است. برای ساماندهی تفسیر سیاسی، مفسران بر پایه مبانی هستی شناختی، انسان شناختی، معرفت شناختی به فهم قرآن کریم می پردازند. استنطاق از قرآن به مفسران سیاسی این فرصت را می دهد نظرات و الگوهای هماهنگ با مسائل اجتماعی- سیاسی را تئوریزه کنند و در اختیار جامعه قرار دهند. لازمه چنین اقدامی مهارت در فهم قرآن و روش مندی در نحوه تلقی از آیات قرآن است. از آنجا که عنصر تدبر در بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری بسیار مشهود می باشد و از نگاه ایشان با دوگانه تلاوت - تدبر در قرآن، می توان فهمی شگرف از آیات قرآن در تمامی ساحت ها به دست آورد؛ شناخت ظرفیت سیاسی تفسیر تدبری قرآن در منظومه فکری آیت الله خامنه ای برای این جستار هدفی ارزشمند خواهد بود. به همین روی این جستار با هدف مزبور و از رهگذر روش توصیفی- تحلیلی به بررسی عنصر تدبر در افاضات مقام معظم رهبری پرداخته و به مطالب پیش رو به عنوان نتایج تحقیق تأکید می کند: نخست از آنجا که رویکرد مقام معظم رهبری در فهم قرآن کریم رویکردی اجتماعی - تمدنی می باشد، نظام سازی رکن بنیادین و مبنای اساسی در اندیشه ایشان مطرح شده است. نظام سازی در ساحت های گوناگونی انجام می شود و عالی ترین سطح آن نظام حکومتی می باشد. دوم؛ آیت الله خامنه ای به آیات قابل توجهی از قرآن با نگاه سیاسی - اجتماعی توجه کرده و با استمداد از بعضی آیات سوره مبارکه حج، اقامه نماز، ایتاء زکات، امر به معروف و نهی از منکر را مثلث نظام ساز می دانند. سوم؛ نظام سیاسی مطلوب و مطمح نظر آیت الله خامنه ای نظامی است که بر پایه اصول الهی- اسلامی بنیان نهاده شده باشد و در آن معنویت و مادیت آحاد جامعه توأمان با هم لحاظ شود؛ از این رو در اندیشه تفسیری ایشان، نظام سیاسی مشروع، نظامی است اسلامی از نوع شیعی و بر پایه رهبری ولی فقیه با رعایت شاخص هایی همچون علمیت، ایمان و تقوا که توسط رهبر و حاکم جامعه هدایت شود و مسئولان و کارگزاران و مردم در تحت رهبری چنین رهبر الهی به رشد و تعالی برسند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان